Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – praktyczny przewodnik dla pacjentów

Ból i gorączka to jedne z najczęstszych dolegliwości, z jakimi mierzymy się w codziennym życiu. Niezależnie od tego, czy chodzi o pulsujący ból głowy po ciężkim dniu pracy, wysoką temperaturę towarzyszącą infekcji, czy dolegliwości mięśniowe po intensywnym treningu – skuteczne środki farmakologiczne stanowią ratunek dla milionów Polaków. W aptekach dostępnych jest wiele preparatów, które różnią się nie tylko nazwą, ale także składem, mechanizmem działania i profilem bezpieczeństwa. Paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy czy metamizol – każda z tych substancji ma swoje unikalne cechy i zastosowania. Zrozumienie różnic między nimi pozwala na świadomy wybór najbardziej odpowiedniego leku, który nie tylko przyniesie ulgę, ale także będzie bezpieczny w naszej konkretnej sytuacji zdrowotnej. W tym artykule przyjrzymy się bliżej najpopularniejszym lekom przeciwbólowym i przeciwgorączkowym dostępnym w Polsce, aby pomóc Ci w podejmowaniu trafnych decyzji dotyczących leczenia.

Kiedy sięgamy po leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

Wyobraź sobie sytuację: budzisz się w środku nocy z pulsującym bólem głowy, a termometr pokazuje 38,5°C. Albo twoje dziecko wraca ze szkoły rozgorączkowane, skarżąc się na ból gardła. To właśnie w takich momentach zastanawiamy się, po który lek sięgnąć. Ból to złożony mechanizm obronny organizmu – sygnał ostrzegawczy, że coś nie jest w porządku. Może mieć różne oblicza, od łagodnego dyskomfortu po dolegliwości uniemożliwiające normalne funkcjonowanie.

Do najczęstszych sytuacji, w których sięgamy po leki przeciwbólowe, należą bóle głowy różnego pochodzenia – od napięciowych, przez migreny, po te związane z przeziębieniem. Równie powszechne są bóle towarzyszące infekcjom, takie jak ból gardła, ucha czy zatok. Nie można zapomnieć o dolegliwościach mięśniowo-stawowych, które mogą być wynikiem przeciążenia, urazu lub stanów zapalnych, oraz o bólach menstruacyjnych dotykających wiele kobiet.

Gorączka natomiast to stan, w którym temperatura ciała mierzona pod pachą przekracza 38°C. Wbrew powszechnym obawom, umiarkowana gorączka pełni ważną rolę w walce z infekcją – przyspiesza reakcje immunologiczne i utrudnia namnażanie się patogenów. Warto jednak wiedzieć, kiedy należy ją zbijać. Stan podgorączkowy (37-38°C) często nie wymaga interwencji farmakologicznej, natomiast gorączkę przekraczającą 38,5°C, szczególnie jeśli towarzyszy jej znaczny dyskomfort, warto obniżyć odpowiednimi lekami.

Jak działają leki na ból i gorączkę

Większość leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych dostępnych bez recepty działa poprzez wpływ na prostaglandyny – substancje chemiczne odpowiedzialne za wywoływanie bólu, gorączki i stanów zapalnych. Blokując enzymy zwane cyklooksygenazami (COX), które uczestniczą w produkcji prostaglandyn, te leki skutecznie łagodzą dolegliwości.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) hamują aktywność enzymów COX-1 i COX-2. Dzięki temu nie tylko zmniejszają ból i obniżają gorączkę, ale również działają przeciwzapalnie, co czyni je szczególnie skutecznymi w stanach zapalnych. Do tej grupy należą ibuprofen, kwas acetylosalicylowy czy naproksen. Niektóre nowsze NLPZ, jak celekoksyb, działają bardziej selektywnie na COX-2, co zmniejsza ryzyko działań niepożądanych ze strony żołądka.

Paracetamol działa nieco inaczej – jego głównym miejscem działania jest ośrodkowy układ nerwowy, gdzie wpływa na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu. Choć dokładny mechanizm jego działania nie jest w pełni poznany, wiemy, że skutecznie obniża gorączkę i łagodzi ból, ale w przeciwieństwie do NLPZ praktycznie nie działa przeciwzapalnie.

Paracetamol – bezpieczny wybór dla większości pacjentów

Paracetamol to bez wątpienia jeden z najpopularniejszych i najbezpieczniejszych leków dostępnych bez recepty. Jego największą zaletą jest doskonały profil bezpieczeństwa, szczególnie w porównaniu z NLPZ. Nie drażni błony śluzowej żołądka, nie wpływa na krzepliwość krwi i może być stosowany przez osoby z chorobą wrzodową czy astmą.

Lek ten można podawać już od pierwszych tygodni życia, co czyni go lekiem pierwszego wyboru u niemowląt i małych dzieci. Kobiety w ciąży również mogą go bezpiecznie stosować we wszystkich trymestrach, oczywiście zachowując zalecane dawkowanie. U dorosłych standardowa dawka wynosi 500-1000 mg co 4-6 godzin, przy czym maksymalna dawka dobowa nie powinna przekraczać 4000 mg (4 g). U dzieci dawkowanie ustala się na podstawie masy ciała – zazwyczaj 10-15 mg na kilogram masy ciała, nie częściej niż co 4-6 godziny.

Mimo że paracetamol jest bezpieczny, istotne jest przestrzeganie zalecanego dawkowania. Przedawkowanie może prowadzić do poważnego uszkodzenia wątroby. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z chorobami wątroby oraz te, które spożywają alkohol – połączenie paracetamolu z alkoholem znacząco zwiększa ryzyko hepatotoksyczności. Warto też pamiętać, że paracetamol wchodzi w skład wielu preparatów złożonych na przeziębienie i grypę, dlatego łatwo o niezamierzone przedawkowanie.

Ibuprofen – gdy potrzebujemy działania przeciwzapalnego

Ibuprofen stanowi doskonałą alternatywę dla paracetamolu, szczególnie gdy ból ma podłoże zapalne. Jako przedstawiciel NLPZ wykazuje nie tylko działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, ale również silne właściwości przeciwzapalne. To sprawia, że jest szczególnie skuteczny przy bólach stawów, stanach zapalnych gardła, zapaleniu ucha czy bólach menstruacyjnych.

W leczeniu gorączki ibuprofen często okazuje się nieco skuteczniejszy niż paracetamol – jego działanie przeciwgorączkowe utrzymuje się przez 6-8 godzin, w porównaniu do 4-6 godzin w przypadku paracetamolu. Lek zaczyna działać stosunkowo szybko, zazwyczaj w ciągu 30-60 minut od przyjęcia. U dorosłych standardowa dawka wynosi 200-400 mg co 6-8 godzin, maksymalnie do 1200 mg na dobę przy samodzielnym stosowaniu (bez konsultacji z lekarzem).

U dzieci ibuprofen można stosować od 3. miesiąca życia w dawce 5-10 mg na kilogram masy ciała co 6-8 godzin. Jest to często drugi wybór po paracetamolu, szczególnie gdy gorączka nie ustępuje lub gdy podejrzewamy stan zapalny jako przyczynę dolegliwości.

Jednak ibuprofen, jak wszystkie NLPZ, może drażnić błonę śluzową żołądka. Dlatego zaleca się przyjmowanie go po posiłku i popijanie dużą ilością wody. Osoby z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy, problemami z nerkami czy niewydolnością serca powinny stosować go ze szczególną ostrożnością lub wybrać paracetamol. Ważne jest również, że ibuprofen jest przeciwwskazany w trzecim trymestrze ciąży.

Kwas acetylosalicylowy – nie tylko na ból

Aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy, to jeden z najstarszych leków stosowanych do dziś. Choć w leczeniu gorączki i bólu został w dużej mierze wyparty przez paracetamol i ibuprofen, nadal ma swoje miejsce w apteczce. W wyższych dawkach (300-1000 mg) działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie, podobnie jak inne NLPZ.

Unikalna cecha aspiryny to jej działanie przeciwzakrzepowe, które wykorzystuje się w kardiologii. W małych dawkach (75-150 mg dziennie) kwas acetylosalicylowy hamuje agregację płytek krwi, zmniejszając tym samym ryzyko zawału serca i udaru mózgu u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi. To właśnie w tej roli – jako lek kardioprotekcyjny – aspiryna znalazła swoje główne zastosowanie we współczesnej medycynie.

Krytycznie ważną informacją jest bezwzględny zakaz podawania aspiryny dzieciom poniżej 12. roku życia, szczególnie w przebiegu infekcji wirusowych. Istnieje bowiem ryzyko rozwoju zespołu Reye’a – rzadkiego, ale potencjalnie śmiertelnego powikłania objawiającego się ciężkim uszkodzeniem wątroby i mózgu. U dorosłych standardowa dawka przeciwbólowa wynosi 500-1000 mg co 4-6 godzin, nie przekraczając 4000 mg na dobę.

Podobnie jak ibuprofen, aspiryna może drażnić żołądek i zwiększać ryzyko krwawień. Jest przeciwwskazana u osób z chorobą wrzodową, skazą krwotoczną oraz w trzecim trymestrze ciąży.

Metamizol – silny lek na trudny ból

Metamizol, znany w Polsce głównie pod nazwą handlową Pyralgina, to substancja o bardzo silnym działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Choć mechanizm jego działania nie jest w pełni poznany, przypuszcza się, że podobnie jak NLPZ hamuje cyklooksygenazy, ale działa także bezpośrednio na przewodzenie bodźców bólowych w rdzeniu kręgowym.

Szczególną zaletą metamizolu jest jego działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie, dzięki czemu doskonale sprawdza się w bólach kolkowych – nerkowych, żółciowych czy jelitowych. Jest również skuteczny w silnych bólach głowy, w tym migrenowych, oraz w gorączce opornej na inne leki. W Polsce metamizol jest dostępny bez recepty, podczas gdy w wielu krajach zachodnich (Niemcy, Hiszpania, Włochy) wymaga recepty.

U dorosłych standardowa dawka wynosi 500-1000 mg co 6-8 godzin, maksymalnie do 4000 mg na dobę. Lek nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 15. roku życia oraz u osób o masie ciała poniżej 53 kg. Ważne jest, aby metamizol stosować krótkotrwale – nie dłużej niż 3-5 dni bez konsultacji z lekarzem.

Najpoważniejszym, choć bardzo rzadkim działaniem niepożądanym metamizolu jest agranulocytoza – gwałtowny spadek liczby białych krwinek, co prowadzi do osłabienia odporności. Ryzyko jej wystąpienia szacuje się na około 1 przypadek na milion i jest związane głównie z długotrwałym stosowaniem. Niemniej jednak, z tego powodu metamizol został wycofany z użytku w niektórych krajach, w tym w USA i Wielkiej Brytanii.

Wybór odpowiedniej formy podania

Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe dostępne są w różnorodnych postaciach, co pozwala dopasować sposób podania do wieku pacjenta i jego preferencji.

Tabletki i kapsułki to najpopularniejsza forma u dorosłych. Tabletki mogą być zwykłe, powlekane (łatwiejsze do połknięcia) lub dojelitowe (rozpuszczające się dopiero w jelicie, co chroni żołądek). Tabletki musujące rozpuszczane w wodzie działają szybciej, gdyż substancja czynna jest już w formie rozpuszczonej. Kapsułki z kolei charakteryzują się szybszym początkiem działania niż zwykłe tabletki.

Zawiesiny i syropy to forma z wyboru u dzieci. Dzięki przyjemnemu smakowi (truskawkowemu, malinowemu) i dołączonej strzykawce lub miarce pozwalają na precyzyjne dawkowanie dostosowane do masy ciała dziecka. Co ważne, zawiesiny są łagodniejsze dla delikatnego żołądka maluchów.

Czopki często wybierane są przez rodziców, choć ich stosowanie budzi kontrowersje. Z jednej strony umożliwiają podanie leku dziecku, które wymiotuje lub odmawia połknięcia syropu. Z drugiej strony, w niektórych krajach ta droga podania nie jest zalecana ze względu na zmienną wchłanialność i możliwość podrażnienia błony śluzowej odbytnicy. W przypadku paracetamolu w czopkach działanie może być opóźnione, choć utrzymuje się dłużej.

Formy miejscowe – żele, maści, plastry – zawierające NLPZ (najczęściej diklofenak, ibuprofen, ketoprofen) stosowane są bezpośrednio na skórę w miejscu bólu. Są szczególnie przydatne przy bólach mięśni, stawów, urazach sportowych. Zaletą jest minimalne ryzyko działań niepożądanych ogólnoustrojowych.

Jak bezpiecznie stosować leki przeciwbólowe

Choć większość omawianych leków jest dostępna bez recepty, nie oznacza to, że można je stosować bez ograniczeń. Oto najważniejsze zasady bezpieczeństwa, o których warto pamiętać.

Przestrzegaj maksymalnych dawek dobowych. Dla paracetamolu to 4000 mg, dla ibuprofenu przy samodzielnym stosowaniu 1200 mg, dla metamizolu 4000 mg. Przekroczenie tych dawek nie zwiększy skuteczności, a może spowodować poważne działania niepożądane.

Zachowuj odpowiednie odstępy między dawkami. Paracetamol można powtarzać co 4-6 godzin, ibuprofen co 6-8 godzin, metamizol co 6-8 godzin. Nie należy „nadrabiać” pominięte dawki podwójną porcją leku.

Uważaj na preparaty złożone. Wiele leków na przeziębienie i grypę zawiera paracetamol lub ibuprofen w połączeniu z innymi substancjami. Łatwo o przypadkowe przedawkowanie, jeśli równocześnie przyjmuje się „czysty” paracetamol i preparat wieloskładnikowy.

NLPZ przyjmuj po posiłku. Ibuprofen, kwas acetylosalicylowy i inne NLPZ mogą drażnić żołądek. Przyjmowanie ich na pełny żołądek i popijanie dużą ilością wody zmniejsza to ryzyko.

Nie łącz z alkoholem. Szczególnie paracetamol w połączeniu z alkoholem znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby. NLPZ z alkoholem zwiększają natomiast ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego.

Krótkotrwałe stosowanie. Bez konsultacji z lekarzem nie należy stosować tych leków dłużej niż 3-5 dni w przypadku gorączki i 5-7 dni przy bólu. Jeśli objawy nie ustępują, konieczna jest wizyta u lekarza.

Leki przeciwgorączkowe u dzieci – co każdy rodzic powinien wiedzieć

Gorączka u dziecka to jeden z najczęstszych powodów niepokoju rodziców. Warto jednak pamiętać, że nie każda podwyższona temperatura wymaga farmakologicznego zbijania. Lekarze zalecają podawanie leków przeciwgorączkowych, gdy temperatura przekracza 38,5°C lub gdy dziecko źle znosi nawet niższą gorączkę.

U dzieci mamy do wyboru głównie dwa leki: paracetamol i ibuprofen. Paracetamol można stosować już od pierwszych tygodni życia i jest uznawany za lek pierwszego wyboru ze względu na doskonały profil bezpieczeństwa. Ibuprofen dozwolony jest od 3. miesiąca życia i często okazuje się skuteczniejszy w obniżaniu gorączki, szczególnie gdy towarzyszy jej stan zapalny.

Dawkowanie u dzieci zawsze opiera się na masie ciała, a nie tylko na wieku. Dla paracetamolu standardowa dawka to 10-15 mg/kg masy ciała co 4-6 godzin, dla ibuprofenu 5-10 mg/kg co 6-8 godzin. Dlatego tak ważne jest korzystanie z miarki lub strzykawki dołączonej do preparatu.

Popularne jest naprzemienne podawanie paracetamolu i ibuprofenu co 4 godziny. Choć niektórzy lekarze zalecają taką metodę przy uporczywej gorączce, badania naukowe nie potwierdzają jednoznacznie jej wyższości nad stosowaniem jednego leku. Co więcej, taki schemat może być mylący dla rodziców i zwiększać ryzyko pomyłek w dawkowaniu. Dlatego wielu specjalistów zaleca trzymanie się jednego leku, a sięganie po drugi dopiero gdy pierwszy okaże się nieskuteczny.

Bezwzględnie zakazane u dzieci poniżej 12. roku życia jest podawanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) ze względu na ryzyko zespołu Reye’a. Metamizol również nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 15. roku życia.

Leki po szczepieniu – czy są konieczne?

Pytanie o podawanie leków przeciwgorączkowych po szczepieniu to temat, który budzi wiele emocji wśród rodziców. Obecne zalecenia są jasne: nie podajemy leków profilaktycznie przed szczepieniem, gdyż może to osłabić odpowiedź immunologiczną organizmu. Leki podajemy dopiero wtedy, gdy pojawią się niepożądane odczyny poszczepienne, takie jak gorączka powyżej 38,5°C, znaczny ból lub obrzęk w miejscu wkłucia.

Przy niektórych szczepionkach o zwiększonej reaktogenności (np. przeciwko pneumokokom, meningokokom, niektóre szczepionki skojarzone) lekarz może zalecić podanie leku przeciwgorączkowego kilka godzin po szczepieniu, aby zapobiec wysokiej gorączce. W takich przypadkach lekiem z wyboru jest paracetamol.

Paracetamol czy ibuprofen – jak dokonać wyboru?

To jedno z najczęstszych pytań zadawanych farmaceutom. Prawda jest taka, że oba leki są skuteczne w obniżaniu gorączki i łagodzeniu bólu o małym lub umiarkowanym nasileniu. Wybór zależy od kilku czynników.

Paracetamol wybierz, gdy:

• Pacjent ma problemy z żołądkiem (choroba wrzodowa, refluks)
• Przyjmowane są leki przeciwzakrzepowe
• Chodzi o niemowlę poniżej 3. miesiąca życia
• Jesteś w ciąży
• Dziecko ma ospę wietrzną
• Potrzebny jest najbezpieczniejszy lek przy krótkotrwałym stosowaniu

Ibuprofen wybierz, gdy:

• Ból ma podłoże zapalne (ból gardła, zapalenie ucha, bóle stawów)
• Gorączka jest wysoka i oporna na paracetamol
• Potrzebne jest dłuższe działanie (6-8 h vs 4-6 h)
• Występują bóle menstruacyjne
• Masz migrenę lub silny ból głowy

Ważne jest, aby nie łączyć różnych preparatów zawierających tę samą substancję czynną. Na przykład, jeśli dziecko otrzymało Apap (paracetamol), nie podawaj mu dodatkowo Panadolu czy Calpolu, bo wszystkie te leki zawierają paracetamol. Podobnie z ibuprofenem – Nurofen, Ibuprom, Ibufen to różne nazwy handlowe tego samego leku.

Naturalne metody wspomagające

Choć leki farmakologiczne są skuteczne, warto je wspomagać naturalnymi metodami, które mogą przynieść dodatkową ulgę i przyspieszyć powrót do zdrowia.

Przy gorączce kluczowe jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Podwyższona temperatura zwiększa utratę płynów przez pocenie się, dlatego należy regularnie pić wodę, herbatki ziołowe czy lekkie soki. U dzieci szczególnie ważne jest pilnowanie, aby nie doszło do odwodnienia.

Fizykalne metody obniżania temperatury obejmują chłodne (nie zimne!) okłady na czoło, kark i pachwiny, lekkie odkrycie ciała oraz przebywanie w przewietrzonym, chłodniejszym pomieszczeniu. Kąpiel w wodzie o temperaturze około 2°C niższej od temperatury ciała również może pomóc. Należy jednak unikać gwałtownego ochładzania, które może wywołać dreszcze i paradoksalnie podnieść temperaturę.

Przy bólach mięśniowo-stawowych pomocne mogą być ciepłe kompresy (jeśli nie ma ostrego stanu zapalnego), łagodne rozciąganie oraz odpoczynek. Techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie czy medytacja, mogą zmniejszać napięciowe bóle głowy.

Naturalne preparaty ziołowe, takie jak wyciągi z kory wierzby (zawierającej salicylany), herbatki z lipy (działanie napotne) czy napar z kwiatów rumianku (działanie przeciwzapalne) mogą wspomagać leczenie, choć nie zastąpią leków farmakologicznych w przypadku silnych dolegliwości.

Inne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne dostępne w Polsce

Oprócz omówionych już substancji, w polskich aptekach dostępne są inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, które warto znać.

Naproksen to NLPZ o silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, charakteryzujący się długim czasem działania (do 12 godzin). Jest szczególnie skuteczny w chorobach reumatycznych, bólach menstruacyjnych i migrenach. Dostępny jest zarówno bez recepty (w niższych dawkach), jak i na receptę.

Diklofenak należy do najsilniejszych NLPZ pod względem działania przeciwzapalnego. Stosowany jest głównie miejscowo w postaci żeli i plastrów przy bólach mięśni i stawów, choć dostępne są także formy doustne (na receptę). Charakteryzuje się stosunkowo wysokim ryzykiem działań niepożądanych ze strony żołądka.

Ketoprofen to kolejny silny NLPZ, dostępny w formie doustnej (kapsułki, tabletki) oraz miejscowej (żele). Podobnie jak diklofenak, wykazuje silne działanie przeciwzapalne, ale może podrażniać przewód pokarmowy.

W przypadku wszystkich NLPZ obowiązują podobne zasady bezpieczeństwa – stosowanie po posiłku, unikanie u osób z chorobą wrzodową, ostrożność u pacjentów z chorobami nerek i serca, przeciwwskazanie w III trymestrze ciąży.

Kiedy koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza

Mimo że omawiane leki są dostępne bez recepty i skutecznie łagodzą wiele dolegliwości, istnieją sytuacje, w których samoleczenie jest niewystarczające lub wręcz niebezpieczne.

Natychmiastowej konsultacji lekarskiej wymagają:

• Gorączka powyżej 40°C u dorosłych lub 39,5°C u dzieci
• Gorączka u niemowląt poniżej 3. miesiąca życia (niezależnie od wysokości)
• Gorączka utrzymująca się dłużej niż 3 dni mimo stosowania leków
• Gorączka z towarzyszącą sztywnością karku, wysypką nieprzechodnącą przy ucisku, splątaniem, drgawkami
• Bardzo silny ból pojawiający się nagle
• Ból z towarzyszącymi objawami alarmującymi (krwawienie, wymioty, duszność)
• Nawracające bóle głowy o dużym nasileniu
• Ból brzucha z wymiotami, gorączką lub krwawą biegunką

U dzieci dodatkowo powinny niepokoić: bladość, nadmierna senność lub pobudzenie, odmowa przyjmowania płynów, brak moczu przez kilka godzin, pojękiwanie, trudności w oddychaniu.

Pamiętaj, że długotrwały lub nawracający ból może być objawem poważniejszego schorzenia wymagającego diagnostyki. Leki przeciwbólowe maskują objawy, ale nie leczą przyczyny.

Interakcje z innymi lekami

Leki przeciwbólowe mogą wchodzić w interakcje z innymi preparatami, co może prowadzić do zmniejszenia skuteczności leczenia lub zwiększenia ryzyka działań niepożądanych.

NLPZ (ibuprofen, kwas acetylosalicylowy) mogą osłabiać działanie leków przeciwnadciśnieniowych, szczególnie z grupy inhibitorów ACE i leków moczopędnych. Zwiększają również ryzyko krwawień przy jednoczesnym stosowaniu z lekami przeciwzakrzepowymi (warfaryna, acenokumarol, nowe doustne antykoagulanty) czy kwasem acetylosalicylowym w dawkach kardioprotekcyjnych.

Paracetamol może wzmacniać działanie leków przeciwzakrzepowych oraz wchodzić w interakcje z niektórymi lekami przeciwpadaczkowymi (fenytoina, karbamazepina). Osoby przyjmujące przewlekle leki na padaczkę powinny skonsultować stosowanie paracetamolu z lekarzem.

Metamizol nasila działanie doustnych leków przeciwcukrzycowych, może zmniejszać stężenie cyklosporyny we krwi i osłabiać działanie przeciwzakrzepowe kwasu acetylosalicylowego.

Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki na stałe, zawsze poinformuj o tym farmaceutę lub lekarza przed rozpoczęciem stosowania nowego preparatu przeciwbólowego.

Jak rozpoznać przedawkowanie i co wtedy robić

Przedawkowanie leków przeciwbólowych może mieć poważne konsekwencje, dlatego warto znać objawy i wiedzieć, jak postępować.

Przedawkowanie paracetamolu jest szczególnie podступne, ponieważ początkowo może nie dawać żadnych objawów albo objawiać się jedynie nudnościami, wymiotami i ogólnym osłabieniem. Dopiero po 24-48 godzinach mogą pojawić się oznaki uszkodzenia wątroby: ból w prawym podżebrzu, żółtaczka, zaburzenia krzepnięcia. W przypadku podejrzenia przedawkowania paracetamolu należy natychmiast udać się do szpitala – istnieje odtrutka (N-acetylocysteina), która jest skuteczna, jeśli zostanie podana w ciągu pierwszych godzin.

Przedawkowanie NLPZ może objawiać się bólami brzucha, nudnościami, wymiotami, krwawieniem z przewodu pokarmowego (czarne stolce, wymioty z krwią), bólami głowy, zawrotami głowy, szumami usznymi. W ciężkich przypadkach może dojść do uszkodzenia nerek, zaburzeń świadomości, drgawek. Wymaga to pilnej interwencji medycznej.

Przedawkowanie metamizolu może prowadzić do gwałtownego spadku ciśnienia krwi, przyspieszenia akcji serca, nudności, wymiotów, bólów brzucha, a w skrajnych przypadkach do zaburzeń świadomości i niewydolności nerek.

W każdym przypadku podejrzenia przedawkowania należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub Centrum Informacji Toksykologicznej.

Bibliografia

1. Graham GG, Scott KF. Mechanism of action of paracetamol. Am J Ther. 2005;12(1):46-55. DOI: 10.1097/00045391-200501000-00008 PMID: 15662292
2. Rainsford KD. Ibuprofen: pharmacology, efficacy and safety. Inflammopharmacology. 2009;17(6):275-342. DOI: 10.1007/s10787-009-0016-x PMID: 19949916
3. Vane JR, Botting RM. Anti-inflammatory drugs and their mechanism of action. Inflamm Res. 1998;47 Suppl 2:S78-87. DOI: 10.1007/s000110050284 PMID: 9831328