Środki znieczulające miejscowo
Środki znieczulające miejscowo stanowią fundamentalną grupę leków w nowoczesnej medycynie, umożliwiającą przeprowadzanie zabiegów chirurgicznych, stomatologicznych, okulistycznych i diagnostycznych bez narażania pacjenta na doświadczanie bólu. Działają one poprzez odwracalne zablokowanie przewodnictwa impulsów nerwowych w określonym obszarze ciała, co prowadzi do tymczasowego zniesienia odczuwania bólu i innych bodźców czuciowych. W przeciwieństwie do środków znieczulających ogólnie, leki te nie wpływają na świadomość pacjenta ani na funkcje ośrodkowego układu nerwowego. Współczesna medycyna dysponuje szerokim wachlarzem środków znieczulających miejscowo, różniących się budową chemiczną, czasem działania, siłą działania oraz profilem bezpieczeństwa, co pozwala na indywidualne dopasowanie znieczulenia do potrzeb pacjenta i rodzaju zabiegu.

Mechanizm działania środków znieczulających miejscowo
Środki znieczulające miejscowo działają poprzez blokowanie kanałów sodowych regulowanych napięciem w błonach komórkowych włókien nerwowych. Ten mechanizm powoduje zahamowanie depolaryzacji błony komórkowej, co uniemożliwia powstanie i przewodzenie potencjału czynnościowego w neuronach. W rezultacie dochodzi do przerwania przekazywania bodźców bólowych i innych impulsów czuciowych.
Proces znieczulenia miejscowego przebiega w kilku etapach:
- Podany lek w formie niezjonizowanej (lipofilnej) przenika przez osłonki nerwowe do wnętrza komórki nerwowej
- Wewnątrz neuronu, w środowisku o niższym pH, następuje jonizacja cząsteczki leku
- Zjonizowana forma leku wiąże się z receptorami w kanałach sodowych od strony wewnątrzkomórkowej
- Zablokowane kanały sodowe nie mogą się otworzyć, co uniemożliwia napływ jonów sodu do komórki i generowanie potencjału czynnościowego
Ważną cechą działania środków znieczulających miejscowo jest selektywność blokowania różnych typów włókien nerwowych, zależna od ich średnicy i stopnia mielinizacji. Najpierw blokowane są małe, niemielinowe włókna C i cienkie mielinowe włókna Aδ przewodzące ból i temperaturę, następnie włókna przewodzące dotyk i propriocepcję, a w ostatniej kolejności włókna ruchowe. To zjawisko pozwala na uzyskanie znieczulenia czuciowego przy zachowaniu funkcji motorycznych.
Klasyfikacja i budowa chemiczna
Środki znieczulające miejscowo można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów, jednak najważniejszym podziałem jest ten oparty na budowie chemicznej. Wszystkie leki z tej grupy mają podobną strukturę składającą się z trzech głównych elementów:
- Lipofilnej grupy aromatycznej
- Hydrofilnej grupy aminowej
- Łańcucha pośredniego łączącego obie grupy
W zależności od rodzaju wiązania w łańcuchu pośrednim wyróżniamy dwie główne klasy środków znieczulających miejscowo:
Estry
Estry zawierają wiązanie estrowe (-COO-) w łańcuchu pośrednim. Są one metabolizowane przez pseudocholinesterazę osoczową do kwasu paraaminobenzoesowego (PABA), który może wywoływać reakcje alergiczne. Do tej grupy należą:
- Kokaina – pierwszy odkryty środek znieczulający miejscowo
- Benzokaina – stosowana głównie do znieczulenia powierzchniowego
- Prokaina (Nowokaina) – jeden z najstarszych syntetycznych leków tej grupy
- Tetrakaina – o dłuższym czasie działania, stosowana m.in. w okulistyce
- Chloroprokaina – pochodna prokainy o szybszym początku działania
Amidy
Amidy zawierają wiązanie amidowe (-NHCO-) w łańcuchu pośrednim. Są metabolizowane głównie w wątrobie i rzadziej wywołują reakcje alergiczne niż estry. Ta grupa obejmuje większość obecnie stosowanych środków znieczulających miejscowo:
- Lidokaina – najczęściej stosowany lek z tej grupy, wszechstronne zastosowanie
- Mepiwakaina – o mniejszym działaniu rozszerzającym naczynia
- Bupiwakaina – o długim czasie działania
- Ropiwakaina – nowoczesny lek o długim czasie działania i mniejszej kardiotoksyczności
- Artykaina – powszechnie stosowana w stomatologii
- Prylokaina – o mniejszym działaniu toksycznym
Właściwości fizykochemiczne a działanie kliniczne
Skuteczność i profil działania środków znieczulających miejscowo są ściśle związane z ich właściwościami fizykochemicznymi:
Lipofilność
Stopień rozpuszczalności w tłuszczach determinuje siłę działania leku. Wyższa lipofilność zwiększa zdolność przenikania przez błony komórkowe, co przekłada się na większą potencję znieczulającą. Na przykład, bupiwakaina jest około 4 razy silniejsza od lidokainy ze względu na wyższą lipofilność.
Wiązanie z białkami
Leki silnie wiążące się z białkami charakteryzują się dłuższym czasem działania, ponieważ białka osocza stanowią swoisty rezerwuar leku, powoli uwalniający substancję czynną. Bupiwakaina wiąże się z białkami w około 95%, co przyczynia się do jej długiego czasu działania (do 8 godzin).
Wartość pKa
Wartość pKa określa stosunek formy zjonizowanej do niezjonizowanej leku przy danym pH. Wpływa to na szybkość początkowego działania leku, gdyż tylko forma niezjonizowana może przenikać przez błony komórkowe. Lidokaina ma pKa około 7,8, co przy fizjologicznym pH tkanek daje około 25% leku w formie niezjonizowanej, umożliwiając szybki początek działania (2-5 minut).
Stabilność chemiczna
Estry są mniej stabilne chemicznie niż amidy, co wpływa na ich trwałość i przechowywanie. Roztwory estrów są bardziej podatne na hydrolizę w środowisku wodnym.
Najczęściej stosowane środki znieczulające miejscowo
Lidokaina
Lidokaina jest najpowszechniej stosowanym środkiem znieczulającym miejscowo ze względu na korzystny profil bezpieczeństwa, umiarkowany czas działania i wszechstronność zastosowań.
Charakterystyka:
- Grupa chemiczna: amid
- Początek działania: szybki (2-5 minut)
- Czas działania: średni (1-2 godziny, do 4 godzin z adrenaliną)
- Maksymalna bezpieczna dawka: 4,5 mg/kg bez adrenaliny, 7 mg/kg z adrenaliną
- Dostępne formy: roztwory do iniekcji (0,5-2%), żele, kremy, aerozole, plastry
Zastosowanie:
- Znieczulenie infiltracyjne i nasiękowe
- Blokady nerwów obwodowych
- Znieczulenie powierzchniowe błon śluzowych
- Znieczulenie zewnątrzoponowe
- Leczenie bólu neuropatycznego (plastry 5%)
- Leczenie zaburzeń rytmu serca (dożylnie)
Bupiwakaina
Bupiwakaina jest lekiem o długim czasie działania, stosowanym głównie w znieczuleniach przewodowych, zewnątrzoponowych i podpajęczynówkowych.
Charakterystyka:
- Grupa chemiczna: amid
- Początek działania: umiarkowany (10-20 minut)
- Czas działania: długi (4-8 godzin, do 12 godzin z adrenaliną)
- Maksymalna bezpieczna dawka: 2 mg/kg (nie więcej niż 150 mg)
- Dostępne formy: roztwory do iniekcji (0,25-0,75%)
Zastosowanie:
- Długotrwałe znieczulenie w zabiegach chirurgicznych
- Znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe
- Leczenie bólu pooperacyjnego
- Znieczulenie porodowe
Artykaina
Artykaina jest nowszym środkiem znieczulającym, szczególnie popularnym w stomatologii ze względu na szybki początek działania i dobrą penetrację tkanek.
Charakterystyka:
- Grupa chemiczna: amid (z dodatkową grupą tiofenową)
- Początek działania: bardzo szybki (1-3 minuty)
- Czas działania: średni (1-2 godziny)
- Maksymalna bezpieczna dawka: 7 mg/kg
- Dostępne formy: roztwory do iniekcji (4%)
Zastosowanie:
- Znieczulenie w stomatologii
- Krótkie zabiegi chirurgiczne
- Znieczulenie nasiękowe i przewodowe
Mepiwakaina
Mepiwakaina wyróżnia się mniejszym działaniem rozszerzającym naczynia krwionośne, co zmniejsza potrzebę dodawania leków obkurczających naczynia.
Charakterystyka:
- Grupa chemiczna: amid
- Początek działania: szybki (3-5 minut)
- Czas działania: średni (1,5-3 godziny)
- Maksymalna bezpieczna dawka: 4,5 mg/kg
- Dostępne formy: roztwory do iniekcji (1-3%)
Zastosowanie:
- Znieczulenie w stomatologii, zwłaszcza gdy przeciwwskazane są leki obkurczające naczynia
- Znieczulenie nasiękowe i blokady nerwów obwodowych
- Krótkie zabiegi chirurgiczne
Środki obkurczające naczynia jako dodatek do leków znieczulających
Do roztworów środków znieczulających miejscowo często dodaje się leki obkurczające naczynia krwionośne, głównie adrenalinę (epinefrynę). Taki dodatek przynosi kilka korzyści:
- Wydłużenie czasu działania znieczulenia – poprzez spowolnienie odpływu krwi z miejsca iniekcji, co zmniejsza systemowe wchłanianie leku
- Zmniejszenie ryzyka toksyczności ogólnoustrojowej – dzięki wolniejszemu wchłanianiu do krwioobiegu
- Redukcja krwawienia w polu operacyjnym – co poprawia widoczność podczas zabiegu
- Zmniejszenie wymaganej dawki środka znieczulającego
Typowe stężenia adrenaliny w roztworach do znieczuleń to:
- 1:100 000 (10 μg/ml) – stosowane w stomatologii i małych zabiegach chirurgicznych
- 1:200 000 (5 μg/ml) – stosowane w większych blokadach nerwowych i znieczuleniach zewnątrzoponowych
Należy jednak pamiętać, że stosowanie adrenaliny ma pewne ograniczenia i przeciwwskazania:
- Nie należy jej stosować w obszarach z ograniczonym ukrwieniem (np. palce, uszy, nos, penis)
- Ostrożność wymagana u pacjentów z chorobami układu krążenia, nadciśnieniem, hipertyreozą
- Interakcje z niektórymi lekami (np. beta-blokerami, trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi)
Metody podawania środków znieczulających miejscowo
Środki znieczulające miejscowo można podawać różnymi drogami, w zależności od potrzeb klinicznych:
Znieczulenie powierzchniowe
Polega na aplikacji leku na powierzchnię skóry lub błon śluzowych. Stosowane w:
- Zabiegach okulistycznych (krople znieczulające)
- Badaniach i zabiegach laryngologicznych
- Zabiegach urologicznych i ginekologicznych
- Drobnych zabiegach dermatologicznych
- Zmniejszaniu bólu związanego z iniekcjami
Przykładowe preparaty: krem EMLA (lidokaina + prylokaina), Lidokain aerozol, Xylocaine żel.
Znieczulenie nasiękowe
Polega na wstrzyknięciu leku bezpośrednio w obszar zabiegu, powodując nasączenie tkanek:
- Najczęstsza metoda w drobnych zabiegach chirurgicznych
- Szeroko stosowana w stomatologii
- Użyteczna w zabiegach dermatologicznych
- Prosta technicznie i bezpieczna
Znieczulenie przewodowe (blokady nerwów)
Polega na wstrzyknięciu leku w okolicę pnia nerwowego lub splotu nerwowego:
- Blokady poszczególnych nerwów (np. blokada nerwu nadłopatkowego)
- Blokady splotów nerwowych (np. blokada splotu ramiennego)
- Znieczulenie przewodowe w stomatologii
Znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe
- Znieczulenie zewnątrzoponowe (epiduralne) – podanie leku do przestrzeni zewnątrzoponowej kręgosłupa
- Znieczulenie podpajęczynówkowe (podpajęcze, subarachnoidalne) – podanie leku do płynu mózgowo-rdzeniowego
Stosowane w:
- Operacjach chirurgicznych dolnej połowy ciała
- Znieczuleniu porodowym
- Leczeniu bólu przewlekłego
- Jako element znieczulenia złożonego
Działania niepożądane i toksyczność
Środki znieczulające miejscowo mogą wywoływać szereg działań niepożądanych, które można podzielić na:
Reakcje miejscowe
- Ból w miejscu wstrzyknięcia
- Przedłużone znieczulenie lub parestezje
- Uszkodzenie nerwów (rzadko)
- Reakcje alergiczne miejscowe
- Martwica tkanek (przy stosowaniu z adrenaliną w obszarach o ograniczonym ukrwieniu)
Reakcje ogólnoustrojowe
Wynikają głównie z przedawkowania lub przypadkowego podania donaczyniowego. Toksyczność narządowa rozwija się w określonej sekwencji:
- Układ nerwowy (przy niższych stężeniach we krwi):
- Początkowo: uczucie mrowienia wokół ust, metaliczny posmak, zawroty głowy, szum w uszach
- Następnie: niepokój, dezorientacja, drgawki
- W ciężkich przypadkach: depresja oddechowa, utrata przytomności
- Układ sercowo-naczyniowy (przy wyższych stężeniach):
- Hipotensja
- Zaburzenia przewodnictwa
- Bradykardia
- Zatrzymanie krążenia
Kardiotoksyczność jest szczególnie silna w przypadku bupiwakainy i innych środków o długim czasie działania. Lidokaina ma niższą kardiotoksyczność i jest nawet stosowana jako lek przeciwarytmiczny.
Reakcje alergiczne
- Częstsze przy stosowaniu estrów (ze względu na metabolizm do PABA)
- Rzadkie w przypadku amidów
- Mogą objawiać się wysypką, świądem, obrzękiem lub, w rzadkich przypadkach, reakcją anafilaktyczną
Zastosowanie kliniczne w różnych dziedzinach medycyny
Stomatologia
W stomatologii środki znieczulające miejscowo są nieodzownym elementem codziennej praktyki:
- Artykaina 4% z adrenaliną – najpopularniejszy lek w stomatologii, stosowany do znieczuleń nasiękowych i przewodowych
- Lidokaina 2% z adrenaliną – uniwersalny lek o umiarkowanym czasie działania
- Mepiwakaina 3% bez adrenaliny – dla pacjentów z przeciwwskazaniami do stosowania adrenaliny
- Bupiwakaina – rzadziej stosowana, głównie w zabiegach wymagających dłuższego znieczulenia
Techniki znieczulenia w stomatologii obejmują:
- Znieczulenie nasiękowe (infiltracyjne)
- Znieczulenie przewodowe (np. blokada nerwu zębodołowego dolnego)
- Znieczulenie śródwięzadłowe
- Znieczulenie powierzchniowe błony śluzowej jamy ustnej
Chirurgia
W chirurgii stosowanie środków znieczulających miejscowo zależy od rodzaju i rozległości zabiegu:
- Drobne zabiegi chirurgiczne – znieczulenie nasiękowe lidokainą lub bupiwakainą
- Operacje kończyn – blokady nerwów obwodowych lub splotów nerwowych
- Operacje jamy brzusznej – znieczulenie zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe jako uzupełnienie znieczulenia ogólnego
- Chirurgia jednego dnia – techniki znieczulenia regionalnego skracające czas pobytu w szpitalu
Położnictwo i ginekologia
- Znieczulenie porodu – zewnątrzoponowe z użyciem bupiwakainy lub ropiwakainy
- Cięcie cesarskie – znieczulenie podpajęczynówkowe z bupiwakainą lub zewnątrzoponowe
- Drobne zabiegi ginekologiczne – znieczulenie miejscowe błony śluzowej lub nasiękowe
Okulistyka
W okulistyce stosuje się głównie znieczulenie powierzchniowe i nasiękowe:
- Zabiegi powierzchniowe – krople z proksymetakainą, oksybuprokainą lub tetrakainą
- Zabiegi wewnątrzgałkowe – znieczulenie nasiękowe lub retrobulbarne z lidokainą lub bupiwakainą
- Blokada nerwu wzrokowego – przy operacjach oka wymagających pełnego znieczulenia i unieruchomienia gałki ocznej
Leczenie bólu przewlekłego
W medycynie bólu środki znieczulające miejscowo stosowane są w:
- Blokadach diagnostycznych i terapeutycznych – np. blokady nerwów obwodowych, zwojów współczulnych
- Leczeniu neuropatii obwodowych – np. plastry z 5% lidokainą w neuralgii popółpaścowej
- Terapii zespołów bólowych kręgosłupa – blokady przykręgosłupowe, ostrzyknięcia stawów międzykręgowych
- Leczeniu bólu nowotworowego – blokady nerwów, znieczulenie zewnątrzoponowe
Zastosowanie środków znieczulających bez recepty
Dostępne bez recepty preparaty środków znieczulających mają ograniczone stężenia i są przeznaczone do użytku zewnętrznego. Mogą być stosowane w:
Leczeniu hemoroidów
Preparaty zawierające lidokainę przynoszą ulgę w dolegliwościach związanych z hemoroidami:
- Procto-Glyvenol
- Procto-Hemolan
- Aesculan
Działają poprzez zmniejszenie bólu, swędzenia i dyskomfortu, ułatwiając gojenie przez zapobieganie dodatkowemu podrażnianiu obszaru.
Łagodzeniu bólu przy szczepieniach i zastrzykach
Plastry EMLA zawierające lidokainę i prylokainę są stosowane do zmniejszenia bólu związanego z:
- Szczepieniami (szczególnie u dzieci)
- Iniekcjami
- Cewnikowaniem
- Pobieraniem krwi
- Drobnymi zabiegami skórnymi
Leczeniu bólu gardła
Preparaty w postaci tabletek do ssania lub aerozoli zawierające lidokainę lub benzokainę:
- Gardimax
- Orofar Max
- Neo-angin
Przynoszą szybką ulgę, zmniejszając ból i dyskomfort podczas przełykania i mówienia w przebiegu infekcji gardła.
Ząbkowanie u dzieci
FDA ostrzega przed stosowaniem preparatów z lidokainą i benzokainą u najmłodszych dzieci ze względu na ryzyko:
- Znieczulenia gardła i możliwości zadławienia
- Działań niepożądanych po przypadkowym połknięciu
- W skrajnych przypadkach – drgawek i uszkodzenia mózgu
Zamiast preparatów znieczulających zaleca się stosowanie zimnych gryzaków i masażu dziąseł.
Specjalne grupy pacjentów
Kobiety w ciąży i karmiące piersią
Większość środków znieczulających miejscowo należy do kategorii B lub C wg FDA. Przy wyborze leku należy kierować się:
- Potrzebą kliniczną
- Bezpieczeństwem dla płodu
- Etapem ciąży
W praktyce:
- Lidokaina jest najlepiej przebadanym i najbezpieczniejszym lekiem w tej grupie pacjentek
- Ropiwakaina i bupiwakaina są powszechnie stosowane w analgezji porodu
- Artykaina – brak wystarczających danych, zalecana ostrożność
- Należy unikać dodatku adrenaliny w pierwszym trymestrze ciąży
Dzieci
Znieczulenie u dzieci wymaga szczególnej uwagi:
- Dawkowanie zawsze dostosowane do masy ciała
- Mniejsza objętość dystrybucji może prowadzić do wyższych stężeń we krwi
- Niedojrzałość metaboliczna zwiększa ryzyko toksyczności
- Preferowane są leki o krótszym czasie działania i lepszym profilu bezpieczeństwa (lidokaina)
- Artykaina jest zazwyczaj zalecana dla dzieci powyżej 4 lat
Osoby starsze
U osób starszych występują fizjologiczne zmiany wpływające na farmakokinetykę leków:
- Zmniejszony przepływ krwi przez wątrobę i nerki
- Zmniejszona ilość białek osocza
- Zwiększona wrażliwość na działanie leków
Zalecenia:
- Redukcja dawek o 10-20%
- Unikanie dużych dawek leków o długim czasie działania
- Ostrożne stosowanie dodatku adrenaliny u pacjentów z chorobami układu krążenia
Pacjenci z chorobami towarzyszącymi
Choroby układu krążenia
- Ostrożność przy stosowaniu środków z adrenaliną
- Preferowanie niższych stężeń adrenaliny (1:200 000)
- U pacjentów z ciężką chorobą wieńcową lub zaburzeniami rytmu serca – konsultacja kardiologiczna przed zabiegiem
Choroby wątroby
- Preferowanie artykainy (metabolizowanej głównie w osoczu)
- Redukcja dawek leków metabolizowanych w wątrobie
- Wydłużone odstępy między dawkami
Choroby nerek
- Unikanie zabiegów w dniu dializy
- Planowanie zabiegów na dzień po dializie
- Monitorowanie pacjenta pod kątem objawów toksyczności
Jaka jest różnica między znieczuleniem miejscowym a ogólnym?
Znieczulenie miejscowe działa wybiórczo na określony obszar ciała, blokując przewodzenie impulsów nerwowych w tej okolicy, podczas gdy pacjent pozostaje przytomny. Znieczulenie ogólne wpływa na cały organizm, powodując utratę przytomności, zniesienie bólu w całym ciele i zwiotczenie mięśni. Znieczulenie miejscowe jest zwykle bezpieczniejsze, z mniejszym ryzykiem powikłań i szybszym powrotem do normalnego funkcjonowania.
Jak długo działa znieczulenie miejscowe?
Czas działania znieczulenia miejscowego zależy od rodzaju użytego leku i metody podania:
- Lidokaina: około 1-2 godzin (do 4 godzin z adrenaliną)
- Mepiwakaina: około 1,5-3 godzin
- Artykaina: około 1-2 godzin (do 4 godzin z adrenaliną)
- Bupiwakaina: około 4-8 godzin (do 12 godzin z adrenaliną)
- Ropiwakaina: około 4-6 godzin
Dodatek adrenaliny wydłuża czas działania poprzez zwężenie naczyń krwionośnych i spowolnienie odpływu leku z miejsca wstrzyknięcia.
Czy na znieczulenie miejscowe można mieć alergię?
Tak, reakcje alergiczne na środki znieczulające miejscowo są możliwe, choć stosunkowo rzadkie. Częściej występują po zastosowaniu leków estrowych (np. prokaina) niż amidowych (np. lidokaina). Prawdziwe reakcje alergiczne na amidy są wyjątkowo rzadkie, a wiele zgłaszanych „alergii” to w rzeczywistości reakcje wazowagalne lub nietolerancja dodatków (np. konserwantów) obecnych w preparatach. W przypadku podejrzenia alergii na środek znieczulający zaleca się konsultację alergologiczną i testy skórne.
Czy środki znieczulające miejscowo są bezpieczne w ciąży?
Większość środków znieczulających miejscowo jest relatywnie bezpieczna w ciąży, gdy stosowana we właściwych dawkach. Lidokaina jest najlepiej przebadanym i najczęściej używanym lekiem w tej grupie pacjentek (kategoria B wg FDA). Ropiwakaina i bupiwakaina są powszechnie stosowane w analgezji porodu. Należy jednak zawsze rozważyć stosunek korzyści do ryzyka i skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę przed zastosowaniem znieczulenia. Zaleca się ostrożność przy stosowaniu dodatku adrenaliny, szczególnie w pierwszym trymestrze.
Jakie są najczęstsze działania niepożądane środków znieczulających miejscowo?
Najczęstsze działania niepożądane to:
- Reakcje miejscowe: ból w miejscu wstrzyknięcia, przedłużone znieczulenie, parestezje
- Reakcje ogólnoustrojowe przy przedawkowaniu: zawroty głowy, metaliczny posmak w ustach, mrowienie wokół ust, niepokój, szum w uszach
- Ciężkie reakcje ogólnoustrojowe (rzadkie): drgawki, zaburzenia świadomości, zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia tętniczego
- Reakcje alergiczne: wysypka, świąd, obrzęk, a w skrajnych przypadkach reakcja anafilaktyczna
Większość poważnych działań niepożądanych wynika z przedawkowania lub przypadkowego podania donaczyniowego.
Jaki środek znieczulający jest najlepszy dla pacjentów z chorobami serca?
Dla pacjentów z chorobami serca najważniejsza jest właściwa kwalifikacja do zabiegu i optymalne przygotowanie. Jeśli chodzi o wybór środka znieczulającego:
- Preferowane są leki o mniejszej kardiotoksyczności, jak lidokaina
- Należy unikać wysokich dawek bupiwakainy ze względu na jej potencjalnie większe działanie kardiotoksyczne
- Zaleca się ostrożność przy stosowaniu dodatku adrenaliny – niższe stężenia (1:200 000) i ograniczona całkowita dawka (do 0,04 mg)
- U pacjentów z poważnymi chorobami serca wskazana jest konsultacja kardiologiczna przed zabiegiem
Czy można prowadzić samochód po znieczuleniu miejscowym?
Samo znieczulenie miejscowe zwykle nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów. Jednak decyzja o prowadzeniu samochodu powinna uwzględniać:
- Rodzaj przebytego zabiegu
- Możliwe odczucia bólowe po ustąpieniu znieczulenia
- Ewentualne doustne leki przeciwbólowe przyjmowane po zabiegu (niektóre mogą upośledzać zdolności psychomotoryczne)
- Ogólne samopoczucie pacjenta
W przypadku rozległych znieczuleń (np. zewnątrzoponowego) lub zabiegów stomatologicznych z dużym obszarem znieczulenia (np. blokada nerwu zębodołowego dolnego) zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów przez kilka godzin lub do całkowitego ustąpienia działania znieczulenia.