Leki na chorobę Schönleina-Henocha – przewodnik po dostępnych opcjach terapeutycznych

Choroba Schönleina-Henocha, znana również jako plamica Schönleina-Henocha lub zapalenie naczyń związane z IgA, to schorzenie autoimmunologiczne dotykające głównie dzieci, chociaż może wystąpić także u dorosłych. Charakteryzuje się zapaleniem małych naczyń krwionośnych, co prowadzi do powstania charakterystycznej wysypki, bólów stawów, problemów żołądkowo-jelitowych oraz w niektórych przypadkach zajęcia nerek. Chociaż choroba często ustępuje samoistnie, odpowiednie leczenie farmakologiczne może znacznie zmniejszyć nasilenie objawów i skrócić czas trwania choroby. W polskich aptekach dostępne są różnorodne preparaty wspomagające leczenie tej jednostki chorobowej – od prostych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, przez glikokortykosteroidy, aż po silne leki immunosupresyjne stosowane w najcięższych przypadkach. Wybór odpowiedniego leczenia zależy od nasilenia objawów, zajętych narządów oraz wieku pacjenta.

Czym jest choroba Schönleina-Henocha?

Choroba Schönleina-Henocha to najczęstsze układowe zapalenie naczyń u dzieci, charakteryzujące się zapaleniem małych naczyń krwionośnych z odkładaniem się kompleksów immunologicznych zawierających immunoglobulinę A (IgA). Najczęściej chorują dzieci między 4. a 10. rokiem życia, przy czym częściej dotyka chłopców niż dziewczynki.

Charakterystycznym objawem jest wypukła purpurowa wysypka na podudziach i pośladkach, która może wyglądać jak siniaki. Choroba może również powodować obrzęk stawów, dolegliwości żołądkowo-jelitowe oraz problemy z nerkami. U około 80% pacjentów wystąpienie choroby poprzedzone jest zakażeniem górnych dróg oddechowych, zazwyczaj bakteryjnym lub wirusowym.

Rokowanie jest na ogół bardzo dobre – choroba najczęściej przebiega łagodnie i wykazuje skłonność do samoistnego cofania się, najczęściej w czasie 4 tygodni od pojawienia się pierwszych objawów. U około 2/3 pacjentów choroba trwa nie dłużej niż 4 tygodnie.

Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne pierwszego rzutu

Paracetamol – bezpieczny wybór dla wszystkich grup wiekowych

Dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol, mogą pomóc poczuć się lepiej podczas występowania objawów choroby. Paracetamol jest szczególnie ceniony ze względu na swój profil bezpieczeństwa i możliwość stosowania u dzieci od pierwszych dni życia.

Paracetamol DOZ to jeden z najbardziej popularnych preparatów zawierających paracetamol dostępnych w polskich aptekach. Preparat Paracetamol DOZ zawiera 500 mg paracetamolu w jednej tabletce i jest wskazany do stosowania w łagodzeniu bólu oraz obniżania gorączki. Lek może być stosowany u dorosłych oraz dzieci powyżej 12 roku życia, przy czym maksymalna dawka dobowa nie powinna przekraczać 4 gramów.

Pedicetamol to roztwór doustny szczególnie dedykowany dzieciom. Preparat zawiera 100 mg paracetamolu w 1 ml i może być stosowany już od 3. miesiąca życia. Pedicetamol jest wskazany jako lek pierwszego wyboru w leczeniu gorączki oraz bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego u najmłodszych pacjentów z chorobą Schönleina-Henocha.

Ibuprofen – skuteczne działanie przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, np. ibuprofen) są stosowane na bóle stawów w przebiegu choroby Schönleina-Henocha. Ibuprofen, w przeciwieństwie do paracetamolu, wykazuje również działanie przeciwzapalne, co może być szczególnie korzystne w łagodzeniu zapalenia stawów.

Nurofen to popularny preparat zawierający ibuprofen dostępny w różnych postaciach. Nurofen Forte zawiesina dla dzieci zawiera ibuprofen i może być stosowana u dzieci już od 3. miesiąca życia. Preparat jest wskazany w przypadku gorączki oraz dolegliwości bólowych różnego pochodzenia o umiarkowanym nasileniu, w tym także bólów stawów występujących w chorobie Schönleina-Henocha.

Ibuprofen DOZ to alternatywny preparat zawierający ibuprofen w dawce 400 mg w tabletce powlekanej. Lek wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, dzięki czemu skutecznie łagodzi objawy zapalne towarzyszące chorobie.

Naproksen – długotrwałe działanie przeciwzapalne

Naproksen to kolejny przedstawiciel NLPZ, który przynosi ulgę przy zajęciu stawów w chorobie Schönleina-Henocha. Charakteryzuje się długotrwałym działaniem, co pozwala na rzadsze dawkowanie.

Nalgesin to preparat zawierający naproksen w postaci soli sodowej, co zapewnia szybszy początek działania. Nalgesin zawiera naproksen, który charakteryzuje się długim czasem działania – do 12 godzin, co czyni go wygodną opcją terapeutyczną. Preparat może być stosowany u dorosłych i dzieci powyżej 16 roku życia w dawce maksymalnie 3 tabletek na dobę. Naproksen wykazuje silne działanie przeciwzapalne, co jest szczególnie korzystne w łagodzeniu zapalenia stawów.

Glikokortykosteroidy w cięższych przypadkach

W przypadku ciężkich objawów skórnych, brzusznych lub nerkowych stosuje się glikokortykosteroidy (GKS). W przypadku ciężkiego zajęcia przewodu pokarmowego, zwłaszcza z jawnym krwawieniem, stosuje się prednizon w dawce 1 mg/kg masy ciała na dobę przez 2 tygodnie.

Encorton – klasyczny prednizon

Encorton to preparat zawierający prednizon, syntetyczny glikokortykosteroid o działaniu przeciwzapalnym i immunosupresyjnym. Encorton jest dostępny w tabletkach o dawkach 5 mg, 10 mg i 20 mg, co pozwala na precyzyjne dawkowanie. Prednizon zawarty w preparacie Encorton wykazuje działanie około 4 razy silniejsze niż naturalny kortyzol. Lek jest stosowany w chorobie Schönleina-Henocha w przypadkach z ciężkimi objawami ze strony przewodu pokarmowego lub zajęciem nerek.

Metypred – silniejszy metyloprednizolon

Metypred to preparat zawierający metyloprednizolon, który charakteryzuje się około 5 razy większym działaniem przeciwzapalnym w porównaniu z prednizonem. Metypred jest dostępny w tabletkach i może być stosowany w przypadkach wymagających silniejszego działania przeciwzapalnego. Metyloprednizolon zawarty w preparacie Metypred ma długotrwałe działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne, przy mniejszym wpływie na zatrzymanie sodu i wody w organizmie.

Leki immunosupresyjne w najcięższych przypadkach

W przypadku zapalenia kłębuszków z zespołem nefrytycznym i/lub pogarszającą się funkcją nerek zaleca się leki immunosupresyjne: cyklofosfamid, azatioprynę lub cyklosporynę.

Endoxan – cyklofosfamid w ciężkim zajęciu nerek

Endoxan to preparat zawierający cyklofosfamid, silny lek immunosupresyjny stosowany w najcięższych przypadkach choroby Schönleina-Henocha z zajęciem nerek. Cyklofosfamid zawarty w preparacie Endoxan należy do grupy leków alkilujących i wykazuje silne działanie immunosupresyjne. Endoxan jest dostępny w postaci tabletek drażowanych oraz proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań, co pozwala na różne sposoby podania w zależności od potrzeb klinicznych.

Lek Endoxan jest stosowany wyłącznie pod ścisłym nadzorem lekarskim ze względu na potencjalne poważne działania niepożądane. Cyklofosfamid wymaga regularnego monitorowania morfologii krwi oraz funkcji nerek i wątroby podczas terapii.

Imuran – azatiopryna jako alternatywa

Imuran to preparat zawierający azatioprynę, inny lek immunosupresyjny stosowany w leczeniu ciężkich postaci choroby Schönleina-Henocha. Azatiopryna zawarta w preparacie Imuran działa poprzez hamowanie syntezy puryn, co prowadzi do zahamowania proliferacji limfocytów. Imuran jest dostępny w tabletkach powlekanych i może stanowić alternatywę dla cyklofosfamidu u pacjentów, którzy nie tolerują tego leku lub u których jest on przeciwwskazany.

Leki wspomagające – preparaty hemostatyczne

W leczeniu choroby Schönleina-Henocha stosuje się także leki hemostatyczne („uszczelniające”) naczynia krwionośne, takie jak rutyna czy etamsylat.

Dicinon to preparat zawierający etamsylat, substancję o działaniu hemostatycznym. Etamsylat zawarty w preparacie Dicinone działa poprzez zwiększenie oporności śródbłonka naczyń włosowatych oraz promowanie adhezji płytek krwi. Dicinon może być pomocny w ograniczaniu krwawień z małych naczyń, co jest szczególnie istotne w chorobie Schönleina-Henocha, gdzie występują wybroczyny skórne wynikające z uszkodzenia naczyń włosowatych.

Tabela porównawcza głównych grup leków

Grupa leków	Przykładowe preparaty	Mechanizm działania	Wskazania w HSP
Analgetyki	Paracetamol DOZ, Pedicetamol	Działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe	Łagodne objawy bólowe
NLPZ	Nurofen, Nalgesin	Działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe	Bóle stawów, stan zapalny
Glikokortykosteroidy	Encorton, Metypred	Silne działanie przeciwzapalne	Ciężkie objawy, zajęcie narządów
Immunosupresanty	Endoxan, Imuran	Hamowanie układu immunologicznego	Ciężkie zajęcie nerek

Bibliografia

1. Actifed charakterystyka produktu leczniczego
2. Encorton charakterystyka produktu leczniczego
3. Metypred charakterystyka produktu leczniczego
4. Endoxan charakterystyka produktu leczniczego
5. Imuran charakterystyka produktu leczniczego
6. Nalgesin charakterystyka produktu leczniczego
7. Nurofen charakterystyka produktu leczniczego
8. Paracetamol DOZ charakterystyka produktu leczniczego
9. Pedicetamol charakterystyka produktu leczniczego
10. Dicinon charakterystyka produktu leczniczego
11. Sestan M, Jelusic M. Diagnostic and Management Strategies of IgA Vasculitis Nephritis/Henoch-Schönlein Purpura Nephritis in Pediatric Patients: Current Perspectives. Pediatr Health Med Ther. 2023;14:89-98. DOI: 10.2147/PHMT.S379862 PMID: 36915829
12. Hetland LE, Susrud KS, Lindahl KH, Bygum A. Henoch-Schönlein Purpura: A Literature Review. Acta Derm Venereol. 2017;97(10):1160-1166. DOI: 10.2340/00015555-2733 PMID: 28654132