Grzybicze zapalenie gardła i migdałków – leczenie farmakologiczne, przykłady leków

Grzybicze zapalenie gardła i migdałków to uciążliwe schorzenie, które wymaga właściwego leczenia farmakologicznego. Gdy tradycyjne metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a objawy takie jak biały nalot na migdałkach, ból gardła i trudności w przełykaniu utrzymują się, pacjenci często poszukują skutecznych leków przeciwgrzybiczych. W polskich aptekach dostępne są różne preparaty, które mogą pomóc w walce z kandydozą gardła – od tabletek do ssania, przez syropy, aż po żele do stosowania miejscowego. Wybór odpowiedniego leku zależy od stopnia zaawansowania infekcji, wieku pacjenta oraz współistniejących schorzeń. W tym artykule przedstawiamy przegląd najczęściej stosowanych leków przeciwgrzybiczych dostępnych na receptę w polskich aptekach, ich mechanizmy działania oraz sposoby stosowania.

Czym jest grzybicze zapalenie gardła i migdałków?

Grzybicze zapalenie gardła i migdałków, znane również jako kandydoza gardła, to infekcja wywołana przez grzyby z rodzaju Candida, najczęściej Candida albicans. Schorzenie to dotyka głównie osoby z osłabionym układem odpornościowym, pacjentów po długotrwałej antybiotykoterapii, osoby chore na cukrzycę oraz pacjentów onkologicznych.

Charakterystyczne objawy grzybiczego zapalenia gardła obejmują:

• Biały, półprzezroczysty nalot na migdałkach, podniebieniu i tylnej ścianie gardła
• Ból i pieczenie w gardle, nasilające się podczas przełykania
• Suchość w jamie ustnej
• Zaczerwienienie błon śluzowych
• Trudności w połykaniu pokarmów i płynów

Do rozwoju grzybicy gardła przyczyniają się różne czynniki, w tym przyjmowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, stosowanie kortykosteroidów, osłabiona odporność organizmu, cukrzyca oraz nieprawidłowa higiena jamy ustnej.

Flukonazol – skuteczny lek systemowy

Flukonazol należy do grupy syntetycznych leków przeciwgrzybiczych z klasy triazoli i jest jednym z najczęściej przepisywanych preparatów w leczeniu grzybiczego zapalenia gardła. Substancja ta działa poprzez hamowanie syntezy ergosterolu, kluczowego składnika błony komórkowej grzybów, co prowadzi do ich zniszczenia.

W polskich aptekach dostępne są różne preparaty zawierające flukonazol. Flucofast to jeden z najczęściej stosowanych leków, dostępny w dawkach 50 mg, 100 mg, 150 mg i 200 mg. Flukonazol zawarty w preparacie Flucofast charakteryzuje się wysoką skutecznością wobec drożdżaków z rodzaju Candida. Mycosyst to kolejny preparat zawierający flukonazol, dostępny w kapsułkach o różnych dawkach. Fluconazole Polfarmex to również popularna opcja, oferowana w postaci tabletek zawierających flukonazol w dawce 150 mg lub 200 mg.

Dawkowanie flukonazolu w grzybiczym zapaleniu gardła wynosi zazwyczaj 100-200 mg na dobę, przy czym dokładna dawka powinna być zawsze ustalona przez lekarza na podstawie nasilenia objawów i stanu pacjenta. Flukonazol dobrze przenika do płynów ustrojowych, w tym do śliny, co czyni go szczególnie skutecznym w leczeniu infekcji jamy ustnej i gardła.

Nystatyna – antybiotyk polienowy o działaniu miejscowym

Nystatyna to antybiotyk polienowy wytwarzany przez promieniowce z rodzaju Streptomyces, charakteryzujący się specyficznym mechanizmem działania przeciwgrzybiczego. Substancja ta wiąże się nieodwracalnie ze sterolami wchodzącymi w skład błony komórkowej grzybów, powodując powstawanie porów i kanalików, przez które wypływają składniki komórki, co prowadzi do jej śmierci.

Nystatyna Teva jest dostępna w różnych postaciach farmaceutycznych – jako granulat do sporządzania zawiesiny doustnej w dawce 100 000 j.m./ml oraz tabletki dojelitowe zawierające 500 000 j.m. nystatyny. Preparat Nystatyna Teva w postaci zawiesiny jest szczególnie przydatny w leczeniu grzybicy jamy ustnej i gardła, ponieważ umożliwia bezpośredni kontakt substancji czynnej z zakażonymi błonami śluzowymi. Nystatyna VP to kolejny dostępny preparat, oferowany m.in. w postaci tabletek dopochwowych. Nyscandin i Nystapol to inne popularne preparaty zawierające nystatynę, dostępne w postaci zawiesiny doustnej.

Przewagą nystatyny jest fakt, że praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego, co oznacza, że jej działanie ma charakter głównie miejscowy. Dzięki temu ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest minimalne, a lek może być bezpiecznie stosowany przez dłuższy okres. W leczeniu grzybicy jamy ustnej i gardła nystatyna jest podawana w dawce 100 000 j.m. cztery razy dziennie, przy czym zawiesinę należy trzymać w ustach możliwie jak najdłużej przed połknięciem.

Mikonazol – preparat do stosowania miejscowego

Mikonazol to pochodna imidazolu o szerokim spektrum działania przeciwgrzybiczego, skuteczna wobec wielu gatunków dermatofitów i drożdżaków. Mechanizm działania mikonazolu polega na hamowaniu syntezy ergosterolu, co prowadzi do uszkodzenia błony komórkowej grzybów i ich śmierci.

Daktarin-oral to żel zawierający mikonazol, przeznaczony specjalnie do stosowania w jamie ustnej i gardle. Preparat Daktarin-oral jest wskazany w leczeniu kandydozy jamy ustnej i gardła u dorosłych oraz dzieci od 4. miesiąca życia. Mikonazol zawarty w żelu Daktarin-oral wykazuje również ograniczone działanie przeciwbakteryjne, co czyni go użytecznym w leczeniu grzybic wtórnie zakażonych przez bakterie.

Żel należy nakładać czystym palcem bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsca w jamie ustnej. Mikonazol stosowany miejscowo ulega częściowemu wchłonięciu, osiągając maksymalne stężenie w osoczu po około 2 godzinach. Dawkowanie u dorosłych wynosi zazwyczaj 2,5 ml żelu 4 razy dziennie, przy czym preparat powinien pozostawać w kontakcie z błoną śluzową możliwie jak najdłużej.

Inne opcje terapeutyczne

W niektórych przypadkach grzybiczego zapalenia gardła mogą być rozważane również inne leki przeciwgrzybicze. Klotrymazol, chociaż stosowany głównie zewnętrznie, w postaci żeli lub płukanek może znajdować zastosowanie w leczeniu grzybicy jamy ustnej, jednak jego dostępność w formach przeznaczonych do stosowania w gardle jest ograniczona w Polsce.

Lek	Substancja czynna	Forma	Dawkowanie
Flucofast	Flukonazol	Kapsułki	100-200 mg/dobę
Nystatyna Teva	Nystatyna	Zawiesina/Tabletki	100 000 j.m. x 4/dobę
Daktarin-oral	Mikonazol	Żel	2,5 ml x 4/dobę
Mycosyst	Flukonazol	Kapsułki	100-200 mg/dobę

Bezpieczeństwo stosowania i przeciwwskazania

Wszystkie leki przeciwgrzybicze powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza i po wcześniejszym wykluczeniu przeciwwskazań. Flukonazol nie powinien być stosowany u pacjentów z nadwrażliwością na pochodne azolowe oraz u osób przyjmujących niektóre leki, takie jak terfenadyna czy pimozyd, ze względu na ryzyko wystąpienia groźnych interakcji.

Nystatyna jest generalnie bardzo dobrze tolerowana ze względu na brak wchłaniania systemowego. Przeciwwskazaniem do jej stosowania jest jedynie nadwrażliwość na substancję czynną. Mikonazol może wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi i niektórymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, dlatego wymaga ostrożności u pacjentów przyjmujących tego typu preparaty.

Bibliografia

1. Flucofast charakterystyka produktu leczniczego
2. Nystatyna Teva charakterystyka produktu leczniczego
3. Daktarin-oral charakterystyka produktu leczniczego
4. Mycosyst charakterystyka produktu leczniczego
5. Fluconazole Polfarmex charakterystyka produktu leczniczego
6. Nystatyna Pliva charakterystyka produktu leczniczego
7. Rai A, Misra SR, Panda S, Sokolowski G, Mishra L, Das R, Lapinska B. Nystatin Effectiveness in Oral Candidiasis Treatment: A Systematic Review & Meta-Analysis of Clinical Trials. Life (Basel). 2022;12(11):1677. DOI: 10.3390/life12111677 PMID: 36362833.
8. Garcia-Cuesta C, Sarrion-Pérez MG, Bagán JV. Current treatment of oral candidiasis: A literature review. J Clin Exp Dent. 2014;6(5):e576-82. DOI: 10.4317/jced.51798 PMID: 25674329.