Cyklofrenia to przewlekłe zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się przemiennymi okresami podwyższonego i obniżonego nastroju. Osoby zmagające się z tym schorzeniem często poszukują skutecznych metod leczenia farmakologicznego, które pomogą ustabilizować wahania nastroju i poprawić jakość życia. W leczeniu cyklofenii stosuje się głównie stabilizatory nastroju, które pomagają kontrolować objawy hipomaniakalnej oraz depresyjne. Jakie leki są najczęściej przepisywane przez psychiatrów i jak działają? Wszystkie najważniejsze informacje o farmakoterapii cyklofenii znajdziecie w tym artykule.
Spis treści
Czym jest cyklofrenia?
Cyklofrenia, znana również jako zaburzenie cyklotymiczne, to chroniczne zaburzenie nastroju należące do spektrum zaburzeń dwubiegunowych. Charakteryzuje się ona przemiennymi okresami objawów hipomaniakalnych i depresyjnych, które trwają przez co najmniej dwa lata u dorosłych. Objawy te są mniej nasilone niż w przypadku zaburzenia dwubiegunowego typu I czy II, ale znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie pacjenta.
Podczas faz hipomaniakalnych pacjenci doświadczają podwyższonego nastroju, zwiększonej energii, zmniejszonej potrzeby snu oraz wzmożonej aktywności. Z kolei okresy depresyjne charakteryzują się obniżonym nastrojem, utratą energii, trudnościami z koncentracją oraz pesymistycznym spojrzeniem na życie. Te wahania nastroju występują nieregularnie i mogą znacznie utrudniać prowadzenie normalnego życia osobistego i zawodowego.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach psychiatrycznych: leki na depresję i stany lękowe (Depratal, Parogen, Amitriptylinum VP, Trittico CR, Dulsevia, Mozarin, Deprexolet, Prefaxine, Oribion, Asentra, Welbox, Bupropion Neuraxpharm, Miansec, ApoSerta, Dulxetenon, Ketipinor, Xeplion, Citaxin), leki na schizofrenię i inne psychozy (Trevicta, Abilify Maintena, Klozapol, Ketrel, Ketilept, Clopixol Depot, Reagila, Latuda, Xeplion, Egolanza), na sen i uspokojenie (Dobroson, Signopam, Rudotel, Onirex, Apo-Zolpin, Onirex, Esogno, Senzop), uzależnienie opioidów lub alkoholu (Naltex, Adepend).
Leki stosowane w leczeniu cyklofenii
Lit – podstawowy stabilizator nastroju
Lit jest uważany za złoty standard w leczeniu zaburzeń nastroju, w tym cyklofenii. W Polsce dostępny jest przede wszystkim w postaci węglanu litu w preparatach takich jak Lithium, które zawiera węglan litu jako substancję czynną. Lit skutecznie stabilizuje nastrój, redukując zarówno epizody hipomaniakalnej, jak i depresyjne.
Mechanizm działania litu nie jest do końca poznany, ale wiadomo, że wpływa na przewodnictwo nerwowe oraz moduluje aktywność neuroprzekaźników. Preparat Lithium wymaga regularnego monitorowania poziomu w surowicy krwi, ponieważ różnica między dawką terapeutyczną a toksyczną jest niewielka. Węglan litu może powodować skutki uboczne, takie jak drżenie rąk, zwiększone pragnienie czy przyrost masy ciała.
Kwas walproinowy – wielofunkcyjny stabilizator
Kwas walproinowy, dostępny w Polsce w preparatach takich jak Depakine, jest skutecznym stabilizatorem nastroju stosowanym w leczeniu cyklofenii. Depakine zawiera kwas walproinowy, który pierwotnie był stosowany jako lek przeciwpadaczkowy, ale okazał się również skuteczny w stabilizacji nastroju.
Kwas walproinowy działa poprzez zwiększenie stężenia kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w mózgu, co ma działanie uspokajające i stabilizujące nastrój. Lek Depakine jest szczególnie skuteczny w zapobieganiu epizodom maniakalnym i hipomaniakalnym. Kwas walproinowy może powodować skutki uboczne, takie jak nudności, zwiększenie masy ciała czy wypadanie włosów.
Karbamazepina – alternatywny stabilizator nastroju
Karbamazepina, dostępna w preparatach takich jak Tegretol, stanowi alternatywę dla pacjentów, którzy nie tolerują litu lub kwasu walproinowego. Tegretol zawiera karbamezepinę, która jest lekiem przeciwpadaczkowym o właściwościach stabilizujących nastrój.
Karbamazepina wpływa na kanały sodowe w neuronach, stabilizując ich aktywność elektryczną. Preparat Tegretol jest szczególnie skuteczny u pacjentów z szybką zmiennością nastroju. Karbamazepina może powodować poważne skutki uboczne, w tym zaburzenia hematologiczne, dlatego wymaga regularnych badań kontrolnych krwi.
Lamotrigina – skuteczna w depresji dwubiegunowej
Lamotrigina, dostępna w Polsce w preparatach takich jak Lamitrin, jest szczególnie skuteczna w leczeniu faz depresyjnych cyklofenii. Lamitrin zawiera lamotryginę, która jest lekiem przeciwpadaczkowym o udowodnionych właściwościach stabilizujących nastrój.
Lamotrigina działa poprzez blokowanie kanałów sodowych i zmniejszenie uwalniania glutaminianu. Lek Lamitrin jest dobrze tolerowany i rzadko powoduje przyrost masy ciała. Lamotrigina wymaga jednak powolnego zwiększania dawki, aby uniknąć groźnej reakcji skórnej zwanej zespołem Stevensa-Johnsona.
Leki przeciwpsychotyczne atypowe w cyklofenii
Kwetiapina – uniwersalny stabilizator nastroju
Kwetiapina, dostępna w preparatach takich jak Ketilept, jest lekiem przeciwpsychotycznym atypowym coraz częściej stosowanym w leczeniu cyklofenii. Ketilept zawiera kwetiapinę, która działa na różne receptory neurotransmiterów, w tym dopaminowe i serotoninowe.
Kwetiapina jest skuteczna zarówno w leczeniu epizodów maniakalnych, jak i depresyjnych. Preparat Ketilept może być stosowany w monoterapii lub w połączeniu z innymi stabilizatorami nastroju. Kwetiapina może powodować sedację i przyrost masy ciała, ale jest generalnie dobrze tolerowana.
Olanzapina – skuteczna w manii
Olanzapina, dostępna w preparatach takich jak Zyprexa, jest lekiem przeciwpsychotycznym atypowym skutecznym w leczeniu epizodów maniakalnych i hipomaniakalnych. Zyprexa zawiera olanzapinę, która wpływa na receptory dopaminowe i serotoninowe w mózgu.
Olanzapina szybko kontroluje objawy manii i może być stosowana w monoterapii lub w kombinacji z innymi lekami. Preparat Zyprexa jest szczególnie przydatny w ostrych fazach choroby. Olanzapina może powodować znaczny przyrost masy ciała i zaburzenia metaboliczne, dlatego wymaga monitorowania.
Jak bezpiecznie stosować leki w cyklofenii?
Leczenie farmakologiczne cyklofenii wymaga ścisłej współpracy z psychiatrą i regularnych badań kontrolnych. Ważne jest przestrzeganie zaleconych dawek i terminów przyjmowania leków, ponieważ nagłe przerwanie terapii może spowodować nawrót objawów.
Pacjenci powinni być świadomi potencjalnych skutków ubocznych i natychmiast informować lekarza o wszelkich niepokojących objawach. Szczególnie ważne jest regularne monitorowanie:
- Poziomu litu we krwi (przy stosowaniu preparatów litu)
- Funkcji wątroby (przy stosowaniu kwasu walproinowego)
- Morfologii krwi (przy stosowaniu karbamazepiny)
- Masy ciała i parametrów metabolicznych (przy stosowaniu leków przeciwpsychotycznych)
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Jak długo trwa leczenie cyklofenii?
Cyklofrenia jest zaburzeniem przewlekłym, które wymaga długotrwałego leczenia farmakologicznego. Większość pacjentów musi stosować stabilizatory nastroju przez wiele lat lub nawet przez całe życie, aby zapobiec nawrotom objawów.
Czy można prowadzić normalne życie z cyklofrienią?
Przy odpowiednim leczeniu farmakologicznym i psychoterapii większość pacjentów z cyklofrienią może prowadzić normalne, produktywne życie. Kluczowe jest przestrzeganie zaleceń lekarskich i regularne kontrole.
Jakie są najczęstsze skutki uboczne leków na cyklofrenie?
Najczęstsze skutki uboczne to przyrost masy ciała, drżenie rąk, nudności, senność oraz zaburzenia koncentracji. Konkretne skutki uboczne zależą od stosowanego leku i są różne u poszczególnych pacjentów.
Czy leki na cyklofrenie można stosować w ciąży?
Stosowanie leków stabilizujących nastrój w ciąży wymaga szczególnej ostrożności. Niektóre leki, jak kwas walproinowy, mogą powodować wady rozwojowe płodu. Planowanie ciąży u kobiet z cyklofrienią powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą psychiatry i ginekologa.
Czy można łączyć różne leki na cyklofrenie?
Tak, często stosuje się kombinacje różnych stabilizatorów nastroju dla uzyskania lepszej kontroli objawów. Decyzję o politerapii zawsze podejmuje lekarz psychiatra, biorąc pod uwagę indywidualną sytuację pacjenta.
Bibliografia
- Lithium charakterystyka produktu leczniczego
- Depakine charakterystyka produktu leczniczego
- Tegretol charakterystyka produktu leczniczego
- Lamitrin charakterystyka produktu leczniczego
- Ketilept charakterystyka produktu leczniczego
- Zyprexa charakterystyka produktu leczniczego
- Perugi G, Hantouche E, Vannucchi G. Diagnosis and Treatment of Cyclothymia: The „Primacy” of Temperament. Curr Neuropharmacol. 2017;15(3):372-379. DOI: 10.2174/1570159X14666160616120157 PMID: 28503108
- Machado-Vieira R, Manji HK, Zarate CA Jr. The role of lithium in the treatment of bipolar disorder: convergent evidence for neurotrophic effects as a unifying hypothesis. Bipolar Disord. 2009;11 Suppl 2(Suppl 2):92-109. DOI: 10.1111/j.1399-5618.2009.00714.x PMID: 19538689
Zobacz także spis leków stosowanych w leczeniu chorób psychicznych. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na depresję, tabletki na schizofrenię a także środki na sen i uspokojenie, leki na zaburzenia lękowe, preparaty stosowane w ADHD i wiele innych. Sprawdzisz też listę leków stosowanych w chorobie afektywnej dwubiegunowej, leki na uzależnienia od alkoholu, czy produktów stosowanych w dysleksji.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
