Gdy migrena atakuje z charakterystycznym, pulsującym bólem głowy, który potęguje się podczas każdego ruchu, a towarzyszy mu światłowstręt, nudności i wymioty, wielu pacjentów desperacko szuka ulgi w aptece. Współczesna medycyna oferuje szeroki wachlarz skutecznych opcji terapeutycznych, począwszy od specjalistycznych leków przerywających napad, przez klasyczne środki przeciwbólowe, aż po nowoczesne terapie profilaktyczne stosowane w zapobieganiu kolejnym atakom. Wybór odpowiedniego leczenia zależy od częstotliwości występowania napadów, ich intensywności oraz towarzyszących objawów. Leczenie migrenowego bólu głowy można podzielić na terapię doraźną, stosowaną podczas napadu, oraz profilaktyczną, mającą na celu zapobieganie kolejnym epizodom. Dzięki rozwojowi farmakologii dysponujemy dziś lekami, które nie tylko skutecznie przerywają ból migrenowy, ale także znacząco poprawiają jakość życia pacjentów cierpiących na tę przewlekłą chorobę neurologiczną.
Spis treści
Czym jest migrena?
Migrena to przewlekła, napadowa choroba neurologiczna charakteryzująca się napadami intensywnego bólu głowy o umiarkowanym lub dużym nasileniu. Ból ma zazwyczaj charakter pulsujący, często jest jednostronny i nasila się podczas aktywności fizycznej. Migrenowemu bólowi głowy towarzyszą charakterystyczne objawy, takie jak nudności, wymioty, światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięki.
U niektórych pacjentów napadowi bólu może poprzedzać aura migrenowa – przejściowe zaburzenia neurologiczne objawiające się najczęściej zaburzeniami widzenia (migające światła, mrugające zygzaki), drętwienie lub mrowienie rąk, a czasem trudności z mówieniem. Migrena dotyka około 15% dorosłych kobiet i 8% dorosłych mężczyzn, przy czym kobiety chorują na nią trzykrotnie częściej niż mężczyźni.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w neurologii: przykładowe leki na padaczkę (Egzysta, Orfiril, Pragiola, Lacosamide Teva, Mizodin, Linefor, Lamotrix, Neurotop retard), leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona (Aropilo, Rasagiline Vipharm, Polpix SR), na stwardnienie rozsiane (Sativex, Ocrevus, Aubagio), ADHD (Symkinet MR), choroba Ménière’a (Betahistin-ratiopharm, Polvertic), choroba Alzheimera (Cogiton, Donepex), napięcie mięśni szkieletowych (Methocarbamol Espefa).
Tryptany – specjalistyczne leki przeciwmigrenowe
Tryptany stanowią złoty standard w doraźnym leczeniu migrenowych napadów bólu głowy. Ta grupa leków działa poprzez zwężanie patologicznie rozszerzonych naczyń krwionośnych w mózgu oraz hamowanie uwalniania neuroprzekaźników odpowiedzialnych za ból.
Frimig (sumatryptan)
Frimig zawiera sumatryptan, pierwszy i najlepiej przebadany lek z grupy tryptanów. Preparat Frimig jest dostępny w tabletkach powlekanych o dawce 50 mg i 100 mg. Sumatryptan w preparacie Frimig działa poprzez selektywne pobudzanie receptorów serotoninowych, co prowadzi do zwężenia naczyń mózgowych i ustąpienia bólu migrenowego wraz z objawami towarzyszącymi.
Lek Frimig należy przyjąć jak najwcześniej po wystąpieniu bólu migrenowego, jednak nie podczas aury. Sumatryptan w dawce 50 mg stanowi zazwyczaj dawkę startową, natomiast u niektórych pacjentów konieczne może być zastosowanie dawki 100 mg. Maksymalna dawka dobowa sumatryptanu nie może przekroczyć 300 mg.
Dezamigren (almotryptan)
Dezamigren to jedyny lek z grupy tryptanów dostępny bez recepty w Polsce. Preparat Dezamigren zawiera almotryptan w dawce 12,5 mg, substancję charakteryzującą się wysoką skutecznością i najniższym wskaźnikiem działań niepożądanych spośród wszystkich tryptanów. Almotryptan w preparacie Dezamigren działa szybko – efekty odczuwalne są już po 30 minutach od zastosowania.
Lek Dezamigren może być stosowany jedynie u pacjentów w wieku 18-65 lat, u których lekarz wcześniej zdiagnozował migrenę. Almotryptan nie powinien być używany w profilaktyce migreny, a jedynie do doraźnego leczenia napadów. W badaniach klinicznych 51,2% pacjentów odczuło ustąpienie bólu po godzinie, a 84,2% odczuło całkowite ustąpienie lub znaczące złagodzenie bólu po 2 godzinach od przyjęcia almotrypanu.
Zolmiles (zolmitryptan)
Zolmiles zawiera zolmitryptan w postaci tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej o dawce 2,5 mg. Preparat Zolmiles charakteryzuje się nieco dłuższym czasem działania niż inne tryptany dostępne na polskim rynku. Zolmitryptan w preparacie Zolmiles jest szczególnie przydatny u pacjentów, którzy mają trudności z połykaniem tabletek podczas napadu migreny z powodu nudności i wymiotów.
Leki profilaktyczne w migrenie
Gdy napady migreny występują częściej niż 4 dni w miesiącu, zalecane jest wprowadzenie leczenia profilaktycznego. Leki profilaktyczne przyjmuje się codziennie w celu zmniejszenia częstotliwości i nasilenia napadów migrenowych.
Propranolol
Propranolol to beta-bloker uznawany za lek pierwszego rzutu w profilaktyce migreny. Substancja propranolol działa poprzez blokowanie receptorów beta-adrenergicznych oraz prawdopodobnie przez hamowanie uwalniania noradrenaliny i serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Preparat zawierający propranolol w dawce 80-160 mg na dobę skutecznie zmniejsza częstość napadów migreny o około 44%.
Leczenie profilaktyczne propranololem wymaga stopniowego zwiększania dawki, dlatego efekty terapeutyczne mogą być widoczne dopiero po kilku tygodniach regularnego stosowania. Propranolol jest szczególnie wskazany u pacjentów z współistniejącym nadciśnieniem tętniczym lub zaburzeniami rytmu serca.
Topiramat
Topiramat to lek przeciwpadaczkowy o udowodnionej skuteczności w profilaktyce migreny. Substancja topiramat działa poprzez blokowanie kanałów sodowych i wapniowych oraz wzmacnianie działania hamującego neurotransmittera GABA. Preparat zawierający topiramat w dawce 100 mg na dobę skutecznie zmniejsza częstość napadów migrenowych.
Leczenie topiramatem należy rozpoczynać od małej dawki 25 mg wieczorem, stopniowo zwiększając dawkę co tydzień. Topiramat może powodować działania niepożądane takie jak parestezje, zaburzenia smakowozu czy trudności z koncentracją, dlatego wymaga ostrożnego monitorowania.
Amitryptylina
Amitryptylina to trójpierścieniowy lek przeciwdepresyjny skuteczny w profilaktyce migreny. Substancja amitryptylina prawdopodobnie działa poprzez wpływ na układy serotoninergiczny i noradrenergiczny w ośrodkowym układzie nerwowym. Preparat zawierający amitryptylinę stosuje się w dawce 25-75 mg na dobę, najczęściej podawanej wieczorem.
Leczenie amitryptyliną należy rozpoczynać od małej dawki 10-25 mg, stopniowo zwiększając według tolerancji pacjenta. Amitryptylina może być szczególnie wskazana u pacjentów z migreną współistniejącą z depresją lub zaburzeniami snu.
Nowoczesne terapie – przeciwciała monoklonalne
Najnowszą grupą leków w leczeniu migreny są przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko peptydowi CGRP lub jego receptorowi. Te nowoczesne leki charakteryzują się wysoką skutecznością i dobrą tolerancją.
Emgality (galcanezumab)
Emgality zawiera galcanezumab, przeciwciało monoklonalne blokujące aktywność peptydu CGRP. Preparat Emgality podawany jest podskórnie raz w miesiącu w dawce 120 mg (po początkowej dawce wysycającej 240 mg). Galcanezumab w preparacie Emgality skutecznie zmniejsza liczbę dni z migrenowymi bólami głowy u pacjentów z migreną epizodyczną i przewlekłą.
Lek Emgality jest wskazany u pacjentów, którzy nie odpowiedzieli na leczenie co najmniej dwoma standardowymi lekami profilaktycznymi. Galcanezumab charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa, a najczęstszymi działaniami niepożądanymi są reakcje w miejscu wstrzyknięcia.
Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwmigrenowych
Leki przeciwmigrenowe, choć skuteczne, wymagają ostrożnego stosowania zgodnie z zaleceniami lekarza. Tryptany nie powinny być stosowane u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, nadciśnieniem tętniczym czy po przebytym udarze mózgu. Nadmierne stosowanie leków przeciwmigrenowych może prowadzić do bólu głowy wywołanego nadużywaniem leków.
Leki profilaktyczne wymagają regularnego przyjmowania przez okres co najmniej 2-3 miesięcy przed oceną skuteczności. Pacjenci nie powinni przerywać leczenia profilaktycznego bez konsultacji z lekarzem, nawet jeśli nie odczuwają natychmiastowej poprawy.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Kiedy należy zastosować lek na migrenę?
Lek przeciwmigrenowy należy przyjąć jak najszybciej po wystąpieniu charakterystycznego bólu migrenowego, ale nie podczas aury. Im wcześniej zostanie zastosowany preparat, tym większa jest jego skuteczność w przerywaniu napadu.
Czy można łączyć różne leki przeciwmigrenowe?
Nie należy jednocześnie stosować dwóch różnych tryptanów. Można natomiast łączyć tryptany z lekami przeciwbólowymi z grupy NLPZ, co często zwiększa skuteczność leczenia. Zawsze należy skonsultować takie połączenia z lekarzem.
Jak często można stosować tryptany?
Tryptany nie powinny być stosowane częściej niż średnio 2 dni w tygodniu i nie więcej niż 9-10 dni w miesiącu, aby uniknąć bólu głowy wywołanego nadużywaniem leków. Między kolejnymi dawkami tego samego tryptanu należy zachować odpowiedni odstęp czasowy.
Czy leki profilaktyczne na migrenę można stosować długoterminowo?
Leki profilaktyczne są przeznaczone do długoterminowego stosowania pod nadzorem lekarza. Zazwyczaj terapię profilaktyczną prowadzi się przez 6-12 miesięcy, a następnie próbuje się stopniowo zmniejszać dawkę lub odstawiać lek.
Czy przeciwciała monoklonalne są bezpieczne?
Przeciwciała monoklonalne przeciwko CGRP charakteryzują się dobrym profilem bezpieczeństwa. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są łagodne reakcje w miejscu wstrzyknięcia. Jednak ze względu na stosunkowo krótki czas stosowania tych leków, nadal trwają badania nad ich długoterminowym bezpieczeństwem.
Co robić, gdy jeden tryptan nie pomaga?
Jeśli jeden tryptan okazuje się nieskuteczny, warto skonsultować się z lekarzem w sprawie zmiany na inny preparat z tej grupy. Różne tryptany mogą mieć odmienną skuteczność u różnych pacjentów. Nie należy zwiększać dawki bez konsultacji lekarskiej.
Bibliografia
- Frimig charakterystyka produktu leczniczego
- Dezamigren charakterystyka produktu leczniczego
- Zolmiles charakterystyka produktu leczniczego
- Propranolol charakterystyka produktu leczniczego
- Topiramat charakterystyka produktu leczniczego
- Amitryptylina charakterystyka produktu leczniczego
- Emgality charakterystyka produktu leczniczego
- Puledda F, Sacco S, Diener HC, Ashina M, Al-Khazali HM, Ashina S, et al. International Headache Society global practice recommendations for the acute pharmacological treatment of migraine. Cephalalgia. 2024;44(8):3331024241252666. DOI: 10.1177/03331024241252666 PMID: 39133176
- Marmura MJ, Silberstein SD, Schwedt TJ. The acute treatment of migraine in adults: the american headache society evidence assessment of migraine pharmacotherapies. Headache. 2015;55(1):3-20. DOI: 10.1111/head.12499 PMID: 25600718
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
Zobacz także spis leków stosowanych w neurologii. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na migrenę, leki na chorobę Parkinsona, lekarstwa na padaczkę, a także leki na stwardnienie rozsiane lub leki na chorobę Alzheimera, leki na pamięć i koncentrację.
