Menopauza to naturalny etap w życiu kobiety, który często wiąże się z nieprzyjemnymi objawami znacząco wpływającymi na komfort codziennego funkcjonowania. Uderzenia gorąca, nocne poty, zaburzenia snu, wahania nastroju oraz suchość pochwy to tylko niektóre z dolegliwości, z jakimi muszą zmierzyć się kobiety w okresie okołomenopauzalnym. Na szczęście współczesna medycyna oferuje szeroki wybór skutecznych leków, które mogą znacząco złagodzić te objawy i poprawić jakość życia. W aptekach dostępne są zarówno hormonalne preparaty w różnych postaciach – od tabletek po plastry i aerozole, jak również leki niehormonalne dla pacjentek, które nie mogą lub nie chcą stosować terapii hormonalnej. Wybór odpowiedniego leczenia powinien zawsze odbywać się pod kontrolą lekarza, który dobierze optymalną terapię uwzględniając indywidualny stan zdrowia i potrzeby pacjentki.
Spis treści
Czym jest menopauza?
Menopauza to naturalny proces biologiczny oznaczający ostatnią miesiączkę w życiu kobiety, po której przez minimum 12 miesięcy nie występuje krwawienie menstruacyjne. Średni wiek wystąpienia menopauzy w Polsce wynosi około 51 lat. Proces ten poprzedza okres okołomenopauzalny, charakteryzujący się stopniowym wygasaniem funkcji jajników i spadkiem produkcji kluczowych hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu.
Niedobór hormonów płciowych prowadzi do wystąpienia charakterystycznych objawów, które można podzielić na kilka kategorii:
- Objawy naczynioruchowe – uderzenia gorąca, nocne poty, kołatanie serca
- Objawy psychiczne – wahania nastroju, drażliwość, problemy z koncentracją, bezsenność
- Objawy urogenitalne – suchość pochwy, częstomocz, nawracające infekcje układu moczowego
- Objawy długoterminowe – zwiększone ryzyko osteoporozy i chorób układu sercowo-naczyniowego
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych przez kobiety: leczenie infekcji intymnych różnego pochodzenia (Fluomizin, Trioxal, Macmiror Complex 500, Izovag, Gynoxin Uno, Ipozumax ), endometrioza (Primolut-Nor, Provera, Diemono, Probella, Endovelle, Zafrilla), menopauza (Intrarosa, Femoston Conti, Remifemin, Ovestin, Oekolp forte, Klimadynon, Systen 50, Velbienne mini, Progesterone Besins, Systen Conti, Femoston mini, Angeliq, Vagifem, Lenzetto), środki antykoncepcyjne (Liberelle, Aidee, Slinda, Mercilon, Ginoring, PolaRing, Midiana, Dionelle, Lemena, Vines).
Hormonalna terapia zastępcza – leki estrogenowe
Estrofem i Estrofem mite – tabletki z estradiolem
Estrofem to lek zawierający estradiol w dawce 2 mg, natomiast Estrofem mite zawiera 1 mg tej substancji czynnej w każdej tabletce powlekanej. Estradiol jest naturalnym żeńskim hormonem płciowym, identycznym z tym produkowanym przez jajniki kobiety. Preparat Estrofem stosuje się w hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie w celu łagodzenia objawów spowodowanych niedoborem estrogenów.
Lek Estrofem skutecznie redukuje uderzenia gorąca, nocne poty oraz poprawia jakość snu. Estradiol zawarty w preparacie wpływa również korzystnie na stan błony śluzowej pochwy, zmniejszając suchość i dyskomfort. Tabletki przyjmuje się raz dziennie, najlepiej o tej samej porze, niezależnie od posiłków.
Lenzetto – aerozol przezskórny z estradiolem
Lenzetto to nowoczesny preparat w postaci aerozolu przezskórnego, gdzie każda dawka zawiera 1,53 mg estradiolu. Aerozol Lenzetto aplikuje się bezpośrednio na skórę przedramienia, skąd estradiol wchłania się przez skórę bezpośrednio do krwiobiegu, omijając przewód pokarmowy. Takie podanie może zmniejszyć ryzyko niektórych działań niepożądanych w porównaniu z podaniem doustnym.
Preparat Lenzetto szczególnie nadaje się dla kobiet, które mają problemy z przewodem pokarmowym lub nie tolerują tabletek. Estradiol zawarty w aerozolu skutecznie łagodzi objawy naczynioruchowe menopauzy i poprawia komfort życia intymnego.
Divigel – żel przezskórny z estradiolem
Divigel to żel zawierający estradiol w stężeniu 0,1%, dostępny w saszetkach po 0,5 mg i 1,0 mg substancji czynnej. Żel Divigel aplikuje się na skórę raz dziennie, najczęściej na przedramię lub udo. Estradiol z żelu wchłania się przez skórę i zapewnia stałe uwalnianie hormonu przez cały dzień.
Postać żelowa pozwala na precyzyjne dawkowanie i jest dobrze tolerowana przez pacjentki. Divigel zawierający estradiol skutecznie zmniejsza częstotliwość i nasilenie uderzeń gorąca oraz poprawia ogólny stan psychofizyczny kobiet w okresie menopauzy.
Terapia kombinowana – leki zawierające estrogen i progestagen
Activelle – lek kombinowany z estradiolem i octanem noretysteronu
Activelle to preparat złożony zawierający 1 mg estradiolu półwodnego i 0,5 mg octanu noretysteronu w każdej tabletce powlekanej. Octan noretysteronu to syntetyczny progestagen, który chroni endometrium przed nadmiernym rozrostem pod wpływem estrogenów. Lek Activelle przeznaczony jest dla kobiet z zachowaną macicą, które potrzebują zarówno estrogenu jak i progestagenu.
Preparat Activelle stosuje się w ciągłym schemacie – jedną tabletkę dziennie bez przerw. Estradiol i octan noretysteronu zawarte w leku skutecznie łagodzą objawy menopauzy, a dodatkowo chronią przed rozrostem endometrium i mogą zapobiegać osteoporozie.
Kliogest – kombinacja estradiolu z octanem noretisteronu
Kliogest zawiera 2 mg estradiolu i 1 mg octanu noretisteronu w każdej tabletce powlekanej. Preparat Kliogest stosuje się również w schemacie ciągłym, przyjmując jedną tabletkę dziennie. Octan noretisteronu w połączeniu z estradiolem zapewnia kompleksową ochronę hormonalną dla kobiet po menopauzie z zachowaną macicą.
Lek Kliogest skutecznie redukuje objawy naczynioruchowe, poprawia nastrój i jakość snu. Estradiolo zawarty w preparacie wspiera również zdrowie kości, zmniejszając ryzyko osteoporozy w okresie pomenopauzalnym.
Cyclo-Progynova – terapia sekwencyjna
Cyclo-Progynova to unikatowy preparat stosowany w terapii sekwencyjnej, naśladującej naturalny cykl miesiączkowy. Opakowanie zawiera 11 białych tabletek z 2 mg estradiolu walerianianu oraz 10 jasnobrązowych tabletek zawierających 2 mg estradiolu walerianianu i 0,5 mg norgestrelu. Po 21 dniach stosowania następuje 7-dniowa przerwa, podczas której pojawia się krwawienie z odstawienia.
Preparat Cyclo-Progynova szczególnie nadaje się dla kobiet we wczesnym okresie okołomenopauzalnym, które nadal mają nieregularne miesiączki. Norgestrel zawarty w jasnobrązowych tabletkach chroni endometrium przed nadmiernym rozrostem, a estradiol walerianian skutecznie łagodzi objawy klimakteryczne.
Leki niehormonalne w terapii objawów menopauzy
Paroksetyna – selektywny inhibitor wychwytu serotoniny
Paroksetyna to lek z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), który oprócz działania przeciwdepresyjnego wykazuje skuteczność w redukcji uderzeń gorąca u kobiet po menopauzie. Paroksetyna w dawce 7,5-20 mg dziennie może zmniejszyć częstotliwość i nasilenie objawów naczynioruchowych nawet o 50-75%.
Lek paroksetyna stanowi alternatywę dla kobiet, które nie mogą stosować hormonalnej terapii zastępczej z powodu przeciwwskazań, takich jak rak piersi w wywiadzie czy choroba zakrzepowo-zatorowa. Paroksetyna jest szczególnie przydatna u pacjentek, które oprócz objawów menopauzy doświadczają również zaburzeń nastroju.
Citalopram – alternatywa dla terapii hormonalnej
Citalopram to kolejny lek z grupy SSRI, który może być stosowany w łagodzeniu objawów naczynioruchowych menopauzy. Citalopram w dawce 10-20 mg dziennie wykazuje skuteczność w redukcji uderzeń gorąca, choć może być nieco mniej efektywny niż paroksetyna w tym wskazaniu.
Preparat citalopram charakteryzuje się dobrą tolerancją i niewielką liczbą działań niepożądanych. Lek ten może być rozważany u kobiet, które nie tolerują paroksetyny lub u których występują dodatkowe zaburzenia lękowe wymagające leczenia przeciwdepresyjnego.
Porównanie głównych grup leków stosowanych w menopauzie
| Grupa leków | Przykłady preparatów | Główne zalety | Ograniczenia |
|---|---|---|---|
| Leki estrogenowe | Estrofem, Lenzetto, Divigel | Bardzo skuteczne w objawach naczynioruchowych | Tylko dla kobiet po usunięciu macicy |
| Leki kombinowane | Activelle, Kliogest, Cyclo-Progynova | Kompleksowa terapia, ochrona endometrium | Więcej działań niepożądanych |
| Leki niehormonalne | Paroksetyna, citalopram | Bezpieczne przy przeciwwskazaniach do HTZ | Mniejsza skuteczność niż HTZ |
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy wszystkie kobiety w menopauzie potrzebują leczenia farmakologicznego?
Nie każda kobieta w okresie menopauzy wymaga farmakoterapii. Leczenie jest wskazane, gdy objawy znacząco wpływają na jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Około 25% kobiet przechodzi przez menopauzę bez większych dolegliwości, nie wymagając interwencji medycznej.
Jak długo można bezpiecznie stosować hormonalną terapię zastępczą?
Według aktualnych zaleceń, hormonalna terapia zastępcza powinna być stosowana w najmniejszej skutecznej dawce i przez najkrótszy czas niezbędny do osiągnięcia celów terapeutycznych. Zazwyczaj terapię kontynuuje się przez 5-10 lat, ale decyzja o długości leczenia powinna być podejmowana indywidualnie z lekarzem.
Czy leki niehormonalne są tak skuteczne jak hormonalne?
Leki niehormonalne, takie jak paroksetyna czy citalopram, są mniej skuteczne niż hormonalna terapia zastępcza w redukcji objawów menopauzy. Zmniejszają one częstotliwość uderzeń gorąca o około 50-60%, podczas gdy HTZ może eliminować te objawy niemal całkowicie. Jednak dla kobiet z przeciwwskazaniami do HTZ stanowią cenną alternatywę.
Które kobiety nie mogą stosować hormonalnej terapii zastępczej?
Przeciwwskazania do HTZ obejmują aktywny lub przebyte nowotwory hormonozależne (rak piersi, endometrium), choroba zakrzepowo-zatorowa, ciężkie choroby wątroby, niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych oraz niektóre choroby układu sercowo-naczyniowego. W takich przypadkach rozważane są leki niehormonalne.
Czy można łączyć różne formy podawania leków hormonalnych?
Łączenie różnych form HTZ (np. tabletki z plasrami) nie jest zalecane bez konsultacji z lekarzem, gdyż może prowadzić do przedawkowania hormonów. Każda forma ma swoje specyficzne dawkowanie i schemat stosowania, dlatego zmiana lub kombinowanie preparatów powinna odbywać się wyłącznie pod kontrolą specjalisty.
Jak szybko można oczekiwać poprawy po rozpoczęciu leczenia?
Poprawa objawów naczynioruchowych przy stosowaniu HTZ może być zauważalna już po 1-2 tygodniach, a pełny efekt terapeutyczny osiąga się zwykle po 8-12 tygodniach. W przypadku leków niehormonalnych poprawa może być wolniejsza i występować po 4-6 tygodniach regularnego stosowania.
Bibliografia
- Estrofem charakterystyka produktu leczniczego
- Estrofem mite charakterystyka produktu leczniczego
- Lenzetto charakterystyka produktu leczniczego
- Divigel charakterystyka produktu leczniczego
- Activelle charakterystyka produktu leczniczego
- Kliogest charakterystyka produktu leczniczego
- Cyclo-Progynova charakterystyka produktu leczniczego
- Citalopram charakterystyka produktu leczniczego
- Paroksetyna charakterystyka produktu leczniczego
- Marjoribanks J, Farquhar C, Roberts H, Lethaby A, Lee J. Long-term hormone therapy for perimenopausal and postmenopausal women. Cochrane Database Syst Rev. 2017;1(1):CD004143. DOI: 10.1002/14651858.CD004143.pub5 PMID: 28093732
- Benkhadra K, Mohammed K, Al Nofal A, Carranza Leon BG, Alahdab F, Faubion S, Montori VM, Abu Dabrh AM, Zúñiga Hernández JA, Prokop LJ, Murad MH. Menopausal hormone therapy and mortality: a systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2015;100(11):4021-4028. DOI: 10.1210/jc.2015-2238 PMID: 26544652
Zobacz także spis leków stosowanych przez kobiety. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na infekcje intymne, tabletki antykoncepcyjne, leki stosowane w menopauzie.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
