Cetyryzyna czy loratadyna – który lek przeciwhistaminowy jest skuteczniejszy?

Wybór odpowiedniego leku przeciwalergicznego to jedna z najczęstszych dylematów, przed którymi stają pacjenci cierpiący na różnego rodzaju alergie. Wśród dostępnych bez recepty antyhistaminików II generacji szczególne miejsce zajmują dwie substancje czynne: cetyryzyna i loratadyna. Oba preparaty cieszą się ogromną popularnością i są szeroko stosowane w leczeniu objawów alergicznego nieżytu nosa, pokrzywki, alergicznego zapalenia spojówek oraz innych reakcji uczuleniowych. Pomimo że należą do tej samej grupy terapeutycznej i mają podobny mechanizm działania, różnią się pod wieloma względami – od farmakokinetyki, przez profil działań niepożądanych, aż po skuteczność w konkretnych wskazaniach. Cetyryzyna i loratadyna skutecznie redukują objawy alergii w każdej grupie wiekowej. Niektóre badania wykazują przewagę cetyryzyny nad loratadyną, jednak metaanaliza leczenia objawów pokrzywki tego nie potwierdza. Według niej efektywność obu leków jest podobna. Wybór między nimi powinien być przemyślany i dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, jego wieku, trybu życia oraz towarzyszących schorzeń. W niniejszym artykule szczegółowo omówimy podobieństwa i różnice między tymi dwoma popularnymi lekami przeciwhistaminowymi, aby pomóc pacjentom i ich lekarzom w podjęciu najlepszej decyzji terapeutycznej.

Mechanizm działania – jak cetyryzyna i loratadyna walczą z alergią

Zarówno cetyryzyna, jak i loratadyna należą do grupy leków przeciwhistaminowych drugiej generacji, co oznacza, że są znacznie bardziej bezpieczne i lepiej tolerowane niż ich starsze odpowiedniki z pierwszej generacji. Cetyryzyna i loratadyna blokują te receptory. Dodatkowo działają konkretnie na receptory H1, nie przechodzą do układu nerwowego, dlatego nie powinny powodować uczucia senności i otumanienia.

Aby zrozumieć, jak działają te leki, najpierw musimy przyjrzeć się roli histaminy w reakcjach alergicznych. Histamina jest endogenną substancją syntetyzowaną, magazynowaną i uwalnianą przez komórki tuczne w skórze, płucach oraz przewodzie pokarmowym. Sprzyja powstawaniu procesów zapalnych poprzez pobudzenie receptorów histaminowych. Gdy histamina wiąże się z receptorami H1, wywołuje charakterystyczne objawy alergii, takie jak: rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie przepuszczalności naczyń prowadzące do obrzęku, skurcz mięśni gładkich oskrzeli oraz podrażnienie zakończeń nerwowych powodujące świąd i ból.

Cetyryzyna – lek przeciwhistaminowy II generacji, blokujący łączenie się histaminy z receptorami. Działa poprzez selektywne i odwracalne blokowanie obwodowych receptorów histaminowych H1, dzięki czemu zapobiega rozwojowi reakcji alergicznej. Cetyryzyna jest lekiem antyhistaminowym drugiej generacji. Substancja czynna działa poprzez blokowanie receptorów histaminowych H1.

Mechanizm działania loratadyny polega na odwracalnym i konkurencyjnym wiązaniu się z receptorami histaminowymi H1, znajdującymi się na powierzchni komórek nabłonka i śródbłonka, eozynofilów, neutrofili, komórek dróg oddechowych i komórek mięśni gładkich naczyń. Co ciekawe, loratadyna stabilizuje receptory w formie nieaktywnej, przez co działa jako odwrotny agonista.

Kluczową zaletą obu leków jest to, że słabo penetrują barierę krew-mózg, co oznacza, że w niewielkim stopniu wpływają na ośrodkowy układ nerwowy i rzadko powodują senność – główny problem starszych antyhistaminików.

Porównanie podstawowych właściwości leków

Cecha	Cetyryzyna	Loratadyna
Początek działania	1 godzina	30 minut – 1 godzina
Czas działania	24 godziny	24 godziny
Maksymalne stężenie	1 godzina	1-1,5 godziny
Metabolizm	Głównie wydalana w niezmienionej postaci	Metabolizowana do aktywnej desloratadyny
Okres półtrwania	8-10 godzin	Loratadyna: 8h, desloratadyna: 28h
Dawkowanie (dorośli)	10 mg raz dziennie	10 mg raz dziennie
Najczęstsze działania niepożądane	Senność, ból głowy, suchość w ustach	Ból głowy, nerwowość, zmęczenie
Wpływ pokarmów	Może opóźnić wchłanianie	Nie wpływa znacząco

Farmakokinetyka – jak organizm przetwarza oba leki

Różnice w farmakokinetyce między cetyryzyną a loratadyną mają istotny wpływ na ich działanie kliniczne i mogą pomóc w wyborze odpowiedniego preparatu dla konkretnego pacjenta.

Cetyryzyna – szybkie i przewidywalne działanie

W odróżnieniu od innych leków przeciwhistaminowych efekt jej działania pojawia się bardzo szybko, bo już po około godzinie oraz utrzymuje się przez 24h, dlatego stosowana jest tylko raz dziennie. Wydalana jest głownie z moczem. Cetyryzyna charakteryzuje się prostą farmakokinetyką – jest dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego, osiąga maksymalne stężenie we krwi po około 1 godzinie i ma okres półtrwania wynoszący około 8-10 godzin.

Ważną cechą cetyryzyny jest to, że jest wydalana z organizmu głównie w niezmienionej postaci przez nerki, co oznacza, że u pacjentów z zaburzeniami funkcji nerek może dojść do kumulacji leku i konieczne może być dostosowanie dawki.

Loratadyna – aktywny metabolit przedłuża działanie

Loratadyna szybko wchłania się po podaniu doustnym. Maksymalne stężenie loratadyny w surowicy osiągane jest po 1–1,5 godziny. Jej metabolit, desloratadyna, osiąga stężenie maksymalne po 1,5–3,7 godziny po podaniu.

Główną różnicą w farmakokinetyce loratadyny jest to, że jest ona intensywnie metabolizowana w wątrobie do aktywnego metabolitu – desloratadyny. W dużym stopniu podlega metabolizmowi pierwszego przejścia, a jej główny metabolit – desloratadyna, jest aktywny farmakologicznie i w dużym stopniu odpowiada za działanie kliniczne. Biologiczny okres półtrwania loratadyny wynosi ok. 8 h, desloratadyny – 28 h.

Ta złożona farmakokinetyka oznacza, że działanie loratadyny jest bardziej złożone i może być mniej przewidywalne u pacjentów z zaburzeniami funkcji wątroby. Ze względu na metabolizm loratadyny zachodzący przy udziale izoenzymów CYP3A4 i CYP2D6, możliwe są interakcje z substancjami będącymi inhibitorami tych izoenzymów, prowadzące do zwiększenia stężenia loratadyny w osoczu i nasilenia działań niepożądanych.

Skuteczność kliniczna – co mówią badania naukowe

Porównanie skuteczności cetyryzyny i loratadyny było przedmiotem licznych badań klinicznych, które dostarczają cennych informacji dla praktyki klinicznej.

Jedno z badań miało porównać efektywność loratadyny i cetyryzyny w stosunku do placebo w kwestii redukcji objawów alergicznego nieżytu nosa. Badanie wykazało, że obie substancje działają dobrze. Stwierdzono trochę lepsze działanie cetyryzyny, jednak wyniki nie były znaczące statystycznie, więc można stwierdzić, że obie substancje działają podobne.

Kolejne badania przyniosły podobne rezultaty. Kolejne badanie porównywało efektywność leczenia alergicznego nieżytu nosa u dzieci w wieku od 13. do 16. lat. Podobnie jak w poprzednim badaniu, obie substancje dobrze redukowały objawy alergii, jednak nie było statystycznie znaczącej różnicy w ich działaniu pomiędzy nimi. Zauważono jedynie, że grupa przyjmująca cetyryzynę doświadczyła mniej działań niepożądanych, np. bólu głowy niż ta stosująca loratadynę.

Interesujące wyniki przyniosło badanie porównujące oba leki z donosową azelastyną. W innym badaniu porównano skuteczność donosowej azelastyny względem cetyryzyny i loratadyny. Wyniki wskazywały, że najlepszą redukcję objawów alergii osiągnięto po donosowym podaniu azelastyny. Co ciekawe, skuteczność tej terapii była porównywalna do cetyryzyny i znacznie lepsza niż loratadyny. Z tego wynika, że cetyryzyna nieco lepiej poradziła sobie w redukcji objawów alergii niż loratadyna.

Jednak wyniki badań nie są jednoznaczne we wszystkich wskazaniach. Metaanaliza, w której porównywano efektywność działania leków przeciwhistaminowych w stosunku do pokrzywki, nie wykazała statystycznej różnicy pomiędzy loratadyną i cetyryzyną.

Szybkość działania

Biorąc pod uwagę, czyste dane farmakokinetyczne można stwierdzić, że cetyryzyna będzie nieco szybciej i nieco dłużej działać niż loratadyna. W praktyce oznacza to, że pacjenci mogą odczuć ulgę w objawach alergii nieco szybciej po zastosowaniu cetyryzyny.

Profil bezpieczeństwa i działania niepożądane

Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwhistaminowych jest kluczowe, szczególnie że często są one używane przez długi czas w leczeniu alergii przewlekłych.

Działania niepożądane cetyryzyny

Cetyryzyna, jak każdy lek, może wykazywać działania niepożądane. Do najczęstszych z nich należą ból oraz zawroty głowy. U niektórych substancja ta może powodować nadmierną senność oraz objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunka oraz wymioty.

Najczęściej zgłaszane działania niepożądane cetyryzyny to:

• Senność (u około 10-15% pacjentów)
• Ból głowy
• Suchość w jamie ustnej
• Zawroty głowy
• Nudności
• Zmęczenie

Działania niepożądane loratadyny

Najczęściej możliwe: senność, bóle głowy, bezsenność, zwiększenie apetytu, nerwowość. Większość jej działań niepożądanych ma charakter łagodny i przemijający.

Najczęstsze działania niepożądane loratadyny obejmują:

• Ból głowy (najczęstszy)
• Senność (rzadsza niż w przypadku cetyryzyny)
• Nerwowość
• Zmęczenie
• Zwiększenie apetytu
• Bezsenność

Porównanie profilu bezpieczeństwa

Leki drugiej generacji (m.in. loratadyna, cetyryzyna, azelastyna) charakteryzują się mniejszą ilością działań niepożądanych i interakcji – ze względu na większą selektywność receptorową, dłuższym czasem działania.

Ogólnie rzecz biorąc, oba leki mają podobny profil bezpieczeństwa, jednak cetyryzyna może nieco częściej powodować senność, podczas gdy loratadyna może częściej wywoływać ból głowy i zwiększenie apetytu.

Dostępne preparaty na polskim rynku

Substancja czynna	Preparaty bez recepty	Preparaty na receptę
Cetyryzyna	Zyrtec UCB, Allertec WZF, Amertil Bio, Cetirizin	Allertec, Zyrtec (większe opakowania)
Loratadyna	Claritine, Flonidan, Loratan, Loratadyna Galena, Loratadyna Pylox	Te same marki w większych opakowaniach

Leczenie farmakologiczne z użyciem cetyryzyny i loratadyny

W praktyce klinicznej cetyryzyna i loratadyna stanowią podstawę farmakoterapii pierwszego rzutu w leczeniu różnych schorzeń alergicznych. Oba leki są dostępne w Polsce zarówno jako preparaty wydawane bez recepty (OTC), jak i na receptę, w zależności od wielkości opakowania i konkretnego preparatu.

Preparaty z cetyryzyną

Na polskim rynku farmaceutycznym dostępne są liczne preparaty zawierające cetyryzynę jako substancję czynną. Do najpopularniejszych należą:

Preparaty bez recepty:

• Zyrtec UCB (tabletki powlekane 10 mg)
• Allertec WZF (tabletki powlekane 10 mg)
• Amertil Bio (tabletki powlekane 10 mg)
• Cetirizin (różni producenci, tabletki 10 mg)
• Preparaty w formie kropli i syropów dla dzieci

Preparaty na receptę:

• Allertec (tabletki w większych opakowaniach)
• Zyrtec (tabletki w opakowaniach 20 i 30 sztuk)

Cetyryzyna występuje najczęściej w dawce 10 mg w tabletkach dla dorosłych oraz w postaci kropli doustnych (10 mg/ml) i syropów dla dzieci.

Preparaty z loratadyną

Loratadyna jest równie szeroko dostępna w różnych postaciach farmaceutycznych:

Preparaty bez recepty:

• Claritine (tabletki 10 mg, syrop)
• Flonidan (tabletki 10 mg, zawiesina doustna)
• Loratan (kapsułki miękkie 10 mg, syrop)
• Loratadyna Galena (tabletki 10 mg)
• Loratadyna Pylox (tabletki 10 mg)

Preparaty na receptę:

• Te same marki w większych opakowaniach
• Claritine Active (preparat złożony z pseudoefedryną)

Dawkowanie i sposób stosowania

Cetyryzyna:

• Dorośli i dzieci powyżej 12 lat: 10 mg raz dziennie
• Dzieci 6-12 lat: 5 mg dwa razy dziennie lub 10 mg raz dziennie
• Dzieci 2-6 lat: 2,5 mg dwa razy dziennie lub 5 mg raz dziennie

Loratadyna:

• Dorośli i dzieci powyżej 12 lat: 10 mg raz dziennie
• Dzieci 2-12 lat o masie ciała powyżej 30 kg: 10 mg raz dziennie
• Dzieci 2-12 lat o masie ciała poniżej 30 kg: 5 mg raz dziennie

Kombinacje z innymi substancjami czynnymi

W przypadku alergicznego nieżytu nosa z towarzyszącą niedrożnością nosa dostępne są preparaty złożone:

• Claritine Active – kombinacja loratadyny z pseudoefedryną (lek obkurczający błonę śluzową nosa)
• Preparaty z dodatkiem chlorku wapnia jako substancji wspomagającej

Wskazania do stosowania obu leków

Cetyryzyna i loratadyna mają bardzo podobne wskazania terapeutyczne, co wynika z ich identycznego mechanizmu działania na receptory histaminowe H1.

Główne wskazania rejestracyjne

Dla obu leków:

1. Alergiczny nieżyt nosa (sezonowy i całoroczny) – włączając katar sienny
2. Alergiczne zapalenie spojówek
3. Przewlekła pokrzywka idiopatyczna
4. Atopowe zapalenie skóry (jako terapia wspomagająca)

Dodatkowe zastosowania kliniczne

Loratadynę stosuje się również w atopowym zapaleniu skóry, alergii pokarmowej, reakcji anafilaktycznej z towarzyszącą pokrzywką lub obrzękiem naczynioruchowym Quinckego, u pacjentów powyżej 2 roku życia.

Zmniejsza nadreaktywność oskrzeli, dlatego bywa także wykorzystywana pomocniczo w astmie oskrzelowej. Cetyryzyna może być także stosowana przez osoby, które zmagają się z alergicznym nieżytem nosa przez cały rok.

Ograniczenia wiekowe

Oba leki można stosować u dzieci, jednak istnieją różnice w dolnych granicach wieku:

• Cetyryzyna: od 2 roku życia
• Loratadyna: od 2 roku życia

Bezpieczeństwo i skuteczność leczenia loratadyną nie zostało określone u dzieci poniżej 2 roku życia.

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazania bezwzględne

Cetyryzyna:

• Nie jest także polecana osobom, które wykazują nadwrażliwość na tę substancję, ponieważ mogą wystąpić liczne działania niepożądane.
• Ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny < 10 ml/min)
• Wiek poniżej 2 lat

Loratadyna:

• Stosowanie loratadyny jest przeciwwskazane w przypadku nadwrażliwości na substancję.
• Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu

Szczególna ostrożność

U pacjentów z zaburzeniami funkcji nerek: Do przeciwwskazań należy także niewydolność nerek oraz wiek dziecka poniżej 2 lat, gdyż może wystąpić u nich nadmierne pobudzenie.

U pacjentów z zaburzeniami funkcji wątroby: Zaleca się zachowanie ostrożności podczas długotrwałego stosowania loratadyny u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub ciężką niewydolnością wątroby.

Ciąża i karmienie piersią

Cetyryzyna: Cetyryzyna przenika do mleka matki, dlatego powinny jej unikać kobiety karmiące piersią.

Loratadyna: Badania na zwierzętach nie wykazały szkodliwego działania loratadyny na płód. Bezpieczeństwo stosowania substancji u kobiet w ciąży nie zostało jednak zbadane, dlatego nie zaleca się stosowania loratadyny w okresie ciąży.

Lekami z wyboru dla kobiet w ciąży i karmiących piersią są leki zawierające cetyryzynę lub loratadynę ze względu na potwierdzony badaniami profil bezpieczeństwa.

Interakcje z innymi lekami

Interakcje cetyryzyny

Cetyryzyna wchodzi w interakcje z innymi lekami, dlatego należy zachować szczególną ostrożność w przypadku stosowania jednocześnie neuroleptyków oraz leków uspokajających, ponieważ może nasilać ich działanie.

Główne interakcje cetyryzyny:

• Leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy (wzmożenie efektu sedatywnego)
• Teofilina (może spowalniać eliminację cetyryzyny)

Interakcje loratadyny

Równoległe stosowanie preparatu z lekami hamującymi aktywność cytochromu P450, takimi jak: ketokonazol, erytromycyna lub cymetydyna, zwiększa stężenie loratadyny we krwi, nie powodując jednak istotnych klinicznie skutków (w tym w zapisie EKG).

Potencjalne interakcje loratadyny:

• Inhibitory CYP3A4 (ketokonazol, erytromycyna, itrakonazol)
• Inhibitory CYP2D6
• Cymetydyna

Wpływ na prowadzenie pojazdów

Cetyryzyna: Może powodować senność u niektórych pacjentów, dlatego zaleca się ostrożność podczas prowadzenia pojazdów, szczególnie na początku leczenia.

Loratadyna: U niektórych osób (w rzadkich przypadkach) preparat może powodować senność i inne działania niepożądane, które mogą upośledzać sprawność psychofizyczną, zdolność koncentracji i reagowania oraz zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń/maszyn.

Jak dokonać wyboru między cetyryzyną a loratadyną

Wybór między cetyryzyną a loratadyną powinien być indywidualny i uwzględniać szereg czynników związanych z pacjentem i charakterem jego schorzenia.

Kryteria wyboru cetyryzyny

Cetyryzyna może być lepszym wyborem w następujących sytuacjach:

• Gdy wymagana jest szybka ulga w objawach (szybszy początek działania)
• U pacjentów z ciężkimi objawami alergicznymi wymagającymi silniejszego efektu
• Gdy tolerancja senności nie stanowi problemu
• U pacjentów z prawidłową funkcją nerek

Kryteria wyboru loratadyny

Loratadyna może być preferowana gdy:

• Pacjent prowadzi aktywny tryb życia i senność stanowi problem
• Wymagane jest leczenie długoterminowe z minimalnym wpływem na codzienne funkcjonowanie
• Pacjent ma skłonność do bólów głowy po cetyryzynie
• Istnieją obawy dotyczące zwiększenia apetytu

Czynniki indywidualne

Ostatecznie wiele może zależeć od różnic osobniczych i powinniśmy zażywać ten lek, który będzie lepiej na nas działał.

Wiek pacjenta:

• Oba leki można stosować od 2 roku życia
• U dzieci często preferowane są postacie płynne (syropy, krople)
• U osób starszych należy uwzględnić funkcję nerek i wątroby

Schorzenia towarzyszące:

• Zaburzenia funkcji nerek – ostrożność z cetyryzyną
• Zaburzenia funkcji wątroby – ostrożność z loratadyną
• Choroby ośrodkowego układu nerwowego – preferować loratadynę

Praktyczne zalecenia

1. Rozpocznij od jednego leku i obserwuj efekty przez co najmniej tydzień
2. Jeśli lek nie przynosi oczekiwanej ulgi, skonsultuj się z lekarzem przed zmianą
3. Nie łącz obu leków bez konsultacji medycznej
4. Przestrzegaj zalecanego dawkowania – większa dawka nie oznacza lepszego efektu

Bibliografia

1. Sienra-Monge JJ, Gazca-Aguilar A, Del Rio-Navarro B. Double-blind comparison of cetirizine and loratadine in children ages 2 to 6 years with perennial allergic rhinitis. Am J Ther. 1999;6(3):149-155. DOI: 10.1097/00045391-199905000-00005 PMID: 10423657
2. Day JH, Briscoe M, Widlitz MD. Cetirizine, loratadine, or placebo in subjects with seasonal allergic rhinitis: effects after controlled ragweed pollen challenge in an environmental exposure unit. J Allergy Clin Immunol. 1998;101(5):638-645. DOI: 10.1016/S0091-6749(98)70172-1 PMID: 9600501
3. Day JH, Briscoe M, Rafeiro E, Chapman D, Kramer B. Comparative onset of action and symptom relief with cetirizine, loratadine, or placebo in an environmental exposure unit in subjects with seasonal allergic rhinitis: confirmation of a test system. Ann Allergy Asthma Immunol. 2001;87(6):474-481. DOI: 10.1016/S1081-1206(10)62260-0 PMID: 11770694
4. Nunes C, Ladeira S. Double-blind study of cetirizine and loratadine versus placebo in patients with allergic rhinitis. J Investig Allergol Clin Immunol. 2000;10(1):20-23. PMID: 10780795
5. Phinyo P, Koompawichit P, Nochaiwong S, Tovanabutra N, Chiewchanvit S, Chuamanochan M. Comparative efficacy and acceptability of licensed dose second-generation antihistamines in chronic spontaneous urticaria: a network meta-analysis. J Allergy Clin Immunol Pract. 2021;9(2):956-970.e57. DOI: 10.1016/j.jaip.2020.08.055 PMID: 32916325