Leki na chorobę Peyroniego – przegląd dostępnych opcji terapeutycznych

Choroba Peyroniego to schorzenie dotykające mężczyzn, które charakteryzuje się powstawaniem włóknistych blaszek w obrębie błony białawej prącia, prowadząc do jego skrzywienia i bolesności. Gdy diagnoza zostaje postawiona, pacjenci często poszukują skutecznych metod farmakologicznego leczenia tego uciążliwego schorzenia. W Polsce dostępne są różne opcje terapeutyczne – od specjalistycznych preparatów podawanych w formie iniekcji bezpośrednio do płytki włóknistej, po leki wspomagające dostępne bez recepty. Jakie leki stosuje się w chorobie Peyroniego i jak należy je bezpiecznie stosować? W tym artykule przedstawimy przegląd dostępnych w Polsce leków oraz ich zastosowanie w różnych fazach choroby.

Czym jest choroba Peyroniego?

Choroba Peyroniego, określana również jako stwardnienie plastyczne prącia, to przewlekłe schorzenie charakteryzujące się powstawaniem włóknistych blaszek w obrębie błony białawej ciał jamistych prącia. Problem ten dotyka około 3-9% mężczyzn w Polsce, najczęściej w wieku 40-60 lat, choć może wystąpić w każdym wieku.

W przebiegu choroby wyróżnia się dwie fazy: ostrą (zapalną) trwającą do 12 miesięcy oraz przewlekłą (stabilną). Faza ostra charakteryzuje się bólem prącia, szczególnie podczas erekcji i stosunków płciowych, oraz postępującym rozwojem blizny włóknistej. W fazie przewlekłej ból ustępuje, ale skrzywienie prącia staje się trwałe i ustabilizowane.

Przyczyny powstania choroby nie są w pełni poznane, ale najczęściej wiąże się je z mikrourazami prącia powstającymi podczas aktywności seksualnej, predyspozycjami genetycznymi oraz procesami autoimmunologicznymi.

Xiapex – kolagenaza Clostridium histolyticum w leczeniu choroby Peyroniego

Działanie i wskazania

Preparat Xiapex zawiera kolagenazę Clostridium histolyticum, która jest oczyszczonym enzymem bakteryjnym rozkładającym kolagen – główny składnik włóknistych płytek w chorobie Peyroniego. Xiapex jest wskazany w leczeniu choroby Peyroniego u dorosłych mężczyzn z wyczuwalną dotykowo płytką i skrzywieniem prącia o co najmniej 30 stopni na początku leczenia.

Kolagenaza Clostridium histolyticum działa poprzez rozkład włókien kolagenowych w płytce włóknistej, co prowadzi do jej osłabienia i przerwania. Badania kliniczne wykazały skuteczność preparatu Xiapex w redukcji kąta skrzywienia prącia o 31-38% w porównaniu z 15-21% w grupie placebo.

Sposób podawania i dawkowanie

Kuracja preparatem Xiapex obejmuje maksymalnie 4 cykle, z których każdy składa się z dwóch iniekcji oraz jednego zabiegu modelowania prącia. Lek Xiapex musi być podawany przez wykwalifikowanego lekarza z doświadczeniem w diagnostyce i leczeniu męskich chorób urologicznych. Drugie wstrzyknięcie wykonuje się 1-3 dni po pierwszym, a zabieg modelowania w ciągu 1-3 dni po drugim wstrzyknięciu. Przerwa między kolejnymi cyklami trwa zwykle 6 tygodni.

Dostępność w Polsce

Preparat Xiapex jest dostępny w Polsce w ramach importu docelowego i może być refundowany przez NFZ w ściśle określonych przypadkach. Rada Przejrzystości wydała pozytywną rekomendację dla stosowania leku w chorobie Peyroniego w fazie stabilnej po nieskutecznym leczeniu innymi metodami. Koszt leczenia jednego pacjenta wynosi około 214 000 zł, co czyni tę terapię jedną z najdroższych opcji leczenia.

Preparaty zawierające werapamil w terapii miejscowej choroby Peyroniego

Mechanizm działania

Werapamil należy do grupy antagonistów wapnia (blokerów kanału wapniowego) i jest szeroko stosowany w kardiologii. W Polsce dostępne są preparaty zawierające werapamil takie jak Isoptin, Isoptin SR, Isoptin SR-E 240, Staveran oraz Tarka. W chorobie Peyroniego wykorzystuje się właściwości werapamilu hamowania syntezy i wydzielania cząsteczek macierzy pozakomórkowej oraz zwiększania aktywności kolagenazy. Preparaty zawierające werapamil mogą być stosowane w formie iniekcji miejscowych bezpośrednio do płytki włóknistej lub jako żel do stosowania zewnętrznego.

Dawkowanie i sposób stosowania

W leczeniu choroby Peyroniego stosuje się zwykle dawki 10 mg werapamilu w formie iniekcji, podawane dwa razy w tygodniu. U pacjentów, u których wystąpiła pozytywna odpowiedź terapeutyczna, iniekcje preparatów takich jak Isoptin są kontynuowane przez 6 miesięcy. Lek Isoptin w postaci żelu może być stosowany miejscowo na prącie 2 razy dziennie przez kilka miesięcy.

Analiza badań klinicznych wskazuje, że podawanie werapamilu w formie zastrzyków może być metodą skuteczną w redukcji wielkości płytki i kąta skrzywienia prącia, a także w zmniejszeniu dolegliwości bólowych.

Interferon alfa-2b w leczeniu choroby Peyroniego

Właściwości przeciwzapalne

Interferon alfa-2b to cytokina endogenna odpowiedzialna za regulację odpowiedzi immunologicznej. W chorobie Peyroniego wykorzystuje się jego właściwości zmniejszania produkcji kolagenu i fibroblastów oraz działanie przeciwzapalne. Interferon alfa-2b zmniejsza syntezę kolagenu, co może hamować progresję zwłóknienia w obrębie płytki.

Skuteczność i zastosowanie

Badania z 2013 roku przeprowadzone na 127 pacjentach wykazały statystycznie istotną poprawę krzywizny prącia po zastosowaniu interferonu alfa-2b. Kluczowe znaczenie ma odpowiedni dobór dawki leku. Terapia interferonem alfa-2b w chorobie Peyroniego jest stosowana off-label (poza oficjalnymi wskazaniami), ponieważ lek ten nie posiada aktualnie ważnego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE we wskazaniu choroba Peyroniego.

Najczęstsze działania niepożądane stosowania interferonu alfa-2b to bóle mięśniowe, bóle stawów, gorączka, zapalenie zatok oraz objawy grypopodobne.

Kortykosteroidy miejscowe w terapii choroby Peyroniego

Deksametazon w iniekcjach miejscowych

Deksametazon należy do grupy kortykosteroidów o silnym działaniu przeciwzapalnym. W chorobie Peyroniego może być stosowany w formie iniekcji miejscowych bezpośrednio do płytki włóknistej. Badania kliniczne wykazały, że miejscowa sterydoterapia deksametazonem może być przydatna w leczeniu choroby Peyroniego jako leczenie z wyboru.

W polskich badaniach prowadzonych na 21 pacjentach stosowano wstrzyknięcia deksametazonu do płytki w dawce 2-4 mg przez okres 6 miesięcy co 10-14 dni. Skrzywienie prącia ustąpiło całkowicie u 33% chorych, a u 38% się zmniejszyło, umożliwiając normalne życie płciowe. Nie obserwowano powikłań ani objawów ubocznych.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) jako terapia wspomagająca

Działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe

Niesteroidowe leki przeciwzapalne odgrywają istotną rolę w terapii wspomagającej choroby Peyroniego, szczególnie w fazie ostrej schorzenia. NLPZ wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe poprzez hamowanie enzymów cyklooksygenaz (COX-1 i COX-2), co zmniejsza syntezę prostaglandyn odpowiedzialnych za ból i stan zapalny.

Przykłady leków dostępnych bez recepty

Substancja czynna	Przykłady nazw handlowych	Dawkowanie dla dorosłych	Główne działanie
Ibuprofen	Ibufen, Nurofen, Ibuprom	200-400 mg co 4-6 godzin	Przeciwbólowe, przeciwzapalne
Naproksen	Naproxen Aflofarm, Naproxen Hasco, Nalgesin	220-440 mg co 8-12 godzin	Przeciwbólowe, przeciwzapalne
Ketoprofen	Ketonal Active, Fastum, Ultrafastin	25-50 mg co 6-8 godzin	Przeciwbólowe, przeciwzapalne
Diklofenak	Naklofen, Voltaren	50 mg co 8-12 godzin	Silne przeciwzapalne

Bezpieczeństwo stosowania NLPZ

Preparaty NLPZ mogą być stosowane w chorobie Peyroniego jako leki wspomagające, szczególnie w celu zmniejszenia bólu w fazie ostrej schorzenia. Długotrwałe stosowanie tych leków wymaga jednak ostrożności ze względu na możliwe działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego, nerek i układu sercowo-naczyniowego. Nie należy łączyć kilku różnych NLPZ jednocześnie, gdyż nie zwiększa to skuteczności, a nasila ryzyko objawów niepożądanych.

Zasady bezpiecznego stosowania leków w chorobie Peyroniego

Dobór odpowiedniej terapii

Wybór metody leczenia farmakologicznego w chorobie Peyroniego zależy od fazy schorzenia, stopnia skrzywienia prącia, nasilenia objawów oraz stanu ogólnego pacjenta. W fazie ostrej preferuje się leczenie zachowawcze z wykorzystaniem leków przeciwzapalnych i iniekcji miejscowych. W fazie przewlekłej, przy znacznym skrzywieniu prącia, może być konieczne zastosowanie bardziej zaawansowanych metod, takich jak iniekcje kolagenazy.

• Faza ostra: NLPZ, iniekcje kortykosteroidów, preparaty zawierające werapamil (Isoptin, Staveran)
• Faza przewlekła: kolagenaza Clostridium histolyticum, interferon alfa-2b
• Terapia wspomagająca: NLPZ w dawkach przeciwbólowych

Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Leczenie farmakologiczne choroby Peyroniego wymaga szczególnej ostrożności u pacjentów z:

• Chorobami układu sercowo-naczyniowego (szczególnie przy stosowaniu NLPZ)
• Chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy
• Zaburzeniami krzepnięcia krwi
• Ciężkimi chorobami nerek lub wątroby
• Przyjmującymi leki przeciwzakrzepowe

Bibliografia

1. Xiapex charakterystyka produktu leczniczego
2. Isoptin charakterystyka produktu leczniczego
3. Interferon alfa-2b charakterystyka produktu leczniczego
4. Deksametazon charakterystyka produktu leczniczego
5. Stanowisko Rady Przejrzystości nr 16/2023 dotyczące preparatu Xiaflex/Xiapex
6. Gelbard M, Goldstein I, Hellstrom WJ, McMahon CG, Smith T, Tursi J, Jones N, Kaufman GJ, Carson CC 3rd. Clinical efficacy, safety and tolerability of collagenase clostridium histolyticum for the treatment of peyronie disease in 2 large double-blind, randomized, placebo controlled phase 3 studies. J Urol. 2013;190(1):199-207. DOI: 10.1016/j.juro.2013.01.087 PMID: 23376148
7. Capece M, Celentano G, La Rocca R, Anceschi U, Fuschi A, Mangiacotti M, Destito A, Mustafa AM, Lima E, Turchi B, Tedesco F, Campobasso D, Sansalone S, Franco G, Busetto GM, Pultrone CV, Russo A, Sountoulides P, Arcaniolo D, Creta M. Collagenase clostridium histolyticum for the treatment of Peyronie’s disease: a prospective Italian multicentric study. Andrology. 2018;6(4):564-571. DOI: 10.1111/andr.12497 PMID: 29733116