Acebutolol Aurovitas to lek wydawany wyłącznie na receptę. Jego substancją czynną jest acebutolol, który jest kardioselektywnym ß-adrenolitykiem. Działanie leku polega na obniżaniu ciśnienia tętniczego oraz zmniejszaniu częstości akcji serca. Preparat jest przeznaczony dla pacjentów zmagających się z chorobami układu sercowo-naczyniowego, takimi jak nadciśnienie tętnicze, dławica piersiowa czy arytmia.
Acebutolol Gedeon Richter to lek z grupy beta-adrenolityków, który wykazuje działanie kardioselektywne. Głównymi skutkami działania tego leku są zmniejszenie częstości rytmu serca, szczególnie podczas wysiłku, oraz obniżenie ciśnienia krwi u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Wskazaniem do stosowania tego leku są trzy schorzenia: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca oraz choroba wieńcowa. Jest to lek wydawany na receptę.
Acecor jest stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego, dławicy piersiowej i zaburzeń rytmu serca – tachyarytmie nadkomorowe (częstoskurcz zatokowy, migotanie przedsionków, skurcze dodatkowe, trzepotanie przedsionków) oraz komorowe.
Sectral to lek beta-adrenolityczny, który jest stosowany do zmniejszania częstości rytmu serca, zwłaszcza podczas wysiłku, oraz do obniżania ciśnienia krwi u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Lek ten działa również antyarytmicznie. Jest dostępny na receptę.
Acebutolol – lek stosowany w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Mechanizm działania acebutololu polega na zmniejszaniu częstości akcji serca, głównie podczas wysiłku i obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie nadciśnienia tętniczego, dławicy piersiowej i tachyarytmii.
Acebutolol dostępny jest w postaci tabletek powlekanych. Dokładne dawkowanie dobiera się indywidualnie w zależności od reakcji organizmu pacjenta.
Możliwe działania niepożądane: depresja, koszmary senne, zmęczenie, ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia snu, niedowidzenie, suchość oka, duszność, blok przedsionkowo-komorowy, zapalenie płuc, niedociśnienie, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności, biegunka, zespół toczniopodobny, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, hipoglikemia, łuszczycowe zmiany skórne, wysypka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Acebutolol to substancja czynna należąca do grupy kardioselektywnych beta-blokerów, która od ponad czterech dekad znajduje szerokie zastosowanie w terapii chorób układu sercowo-naczyniowego. Lek ten charakteryzuje się wybiórczym działaniem na receptory beta-1 zlokalizowane głównie w sercu, co przekłada się na mniejsze ryzyko działań niepożądanych w porównaniu z nieselektywnymi beta-adrenolitykami. Acebutolol wyróżnia się także wewnętrzną aktywnością sympatykomimetyczną, która pozwala na zachowanie częściowej stymulacji receptorów adrenergicznych i zapobiega nadmiernemu spowolnieniu akcji serca w spoczynku. Substancja ta jest stosowana przede wszystkim w leczeniu nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej oraz różnych typów zaburzeń rytmu serca – zarówno nadkomorowych, jak i komorowych. Dzięki dobrze poznanemu profilowi farmakologicznemu oraz wieloletniemu doświadczeniu klinicznemu acebutolol pozostaje jednym z ważnych leków w arsenale terapeutycznym współczesnej kardiologii.
Acebutolol działa poprzez blokowanie receptorów beta-adrenergicznych typu beta-1, które znajdują się głównie w sercu. Receptory te w warunkach fizjologicznych są pobudzane przez uwalnianą w odpowiedzi na aktywację współczulnego układu nerwowego adrenalinę i noradrenalinę. Farmakologiczne zablokowanie tych receptorów uniemożliwia ich pobudzenie, co ogranicza skutki działania katecholamin na układ sercowo-naczyniowy.
Kardioselektywność acebutololu oznacza, że lek ten wykazuje większe powinowactwo do receptorów beta-1 w sercu niż do receptorów beta-2 zlokalizowanych w oskrzelach, naczyniach obwodowych i innych tkankach. Właściwość ta zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych związanych z obwodowym działaniem leku, w szczególności ryzyko zwężenia dróg oddechowych zależnego od receptorów beta-2 w mięśniach gładkich oskrzeli. Należy jednak pamiętać, że selektywność działania maleje wraz ze wzrostem dawki leku – w dawkach przekraczających 800 mg na dobę acebutolol może również oddziaływać na receptory beta-2.
Unikalną cechą acebutololu jest posiadanie wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej, określanej również jako częściowa aktywność agonistyczna. Oznacza to, że lek ten wywołuje niewielkie pobudzenie receptorów beta-adrenergicznych, zachowując jednocześnie właściwości blokujące. U pacjentów w spoczynku zapewnia to równoważenie działania dromotropowo-ujemnego, czyli zmniejszania szybkości przewodzenia w węźle przedsionkowo-komorowym, oraz inotropowo-ujemnego, czyli zmniejszania kurczliwości mięśnia sercowego. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko wystąpienia zaburzeń przewodzenia i niewydolności serca, a u pacjentów w spoczynku obserwuje się jedynie nieznaczne zmniejszenie częstości akcji serca w porównaniu z innymi beta-blokerami.
Acebutolol wykazuje również właściwości antyarytmiczne, które wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń rytmu serca. Lek ten spowalnia przewodzenie impulsów elektrycznych przez węzeł przedsionkowo-komorowy i wydłuża okres refrakcji węzła AV bez istotnego wpływu na czas przewodzenia w układzie Hisa-Purkinjego. W dawkach wyższych niż terapeutyczne acebutolol wykazuje także zdolność stabilizacji błon komórkowych, jednak w stężeniach klinicznych ta właściwość nie odgrywa istotnej roli.
Po podaniu doustnym acebutolol ulega szybkiemu i niemal całkowitemu wchłonięciu z przewodu pokarmowego. Obecność pokarmu w żołądku nie wpływa istotnie na wchłanianie leku, chociaż może nieznacznie opóźniać osiągnięcie maksymalnego stężenia w osoczu. Acebutolol charakteryzuje się jednak istotnym efektem pierwszego przejścia przez wątrobę, co oznacza, że znaczna część leku jest metabolizowana już podczas pierwszego przepływu przez ten narząd. W rezultacie biodostępność acebutololu wynosi jedynie od 35 do 50 procent.
Maksymalne stężenie acebutololu we krwi osiągane jest w ciągu 2 do 2,5 godziny po podaniu doustnym. Lek podlega ekstensywnemu metabolizmowi wątrobowemu, w wyniku którego powstaje główny aktywny metabolit – diacetolol. Metabolit ten charakteryzuje się taką samą siłą działania jak acebutolol i wykazuje podobny profil farmakologiczny. Maksymalne stężenie diacetololu w osoczu występuje po około 4 godzinach od przyjęcia leku.
Okres półtrwania acebutololu wynosi od 3 do 4 godzin, natomiast jego aktywnego metabolitu diacetololu jest znacznie dłuższy i wynosi od 8 do 13 godzin. Ta różnica w czasie eliminacji sprawia, że działanie terapeutyczne leku jest przedłużone mimo stosunkowo krótkiego okresu półtrwania samej substancji macierzystej. Acebutolol i diacetolol są wydalane zarówno przez nerki (30-40 procent), jak i drogami pozanerkowym (50-60 procent), co obejmuje wydzielanie do żółci oraz bezpośrednie przechodzenie przez ścianę jelita.
Acebutolol charakteryzuje się lipofilnością, co oznacza, że przenika przez barierę krew-mózg. Ta właściwość może wiązać się z występowaniem działań niepożądanych ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takich jak senność, zmęczenie czy koszmary senne. U pacjentów w podeszłym wieku obserwuje się wyższe maksymalne stężenia zarówno acebutololu, jak i diacetololu, prawdopodobnie z powodu związanego z wiekiem zmniejszenia efektu pierwszego przejścia oraz funkcji nerek. U chorych z niewydolnością nerek wydalanie leku jest istotnie wydłużone, co może wymagać redukcji dawki. Ciekawostką jest fakt, że marskość wątroby nie wydaje się zmieniać profilu farmakokinetycznego acebutololu i jego metabolitu.
Acebutolol znajduje zastosowanie w trzech głównych grupach wskazań kardiologicznych, które obejmują nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową oraz zaburzenia rytmu serca.
W leczeniu nadciśnienia tętniczego acebutolol może być stosowany zarówno w monoterapii, jak i w terapii skojarzonej z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi. Beta-blokery, w tym acebutolol, należą do pięciu głównych grup leków stosowanych w farmakoterapii nadciśnienia, których skuteczność została potwierdzona w dużych, wysokiej jakości badaniach klinicznych. Mechanizm działania hipotensyjnego acebutololu jest wielotorowy i obejmuje zmniejszenie częstości akcji serca, szczególnie podczas wysiłku fizycznego, redukcję pojemności minutowej serca poprzez osłabienie jego kurczliwości, oraz zmniejszenie wydzielania reniny przez nerki, co prowadzi do zmniejszenia aktywności układu renina-angiotensyna-aldosteron.
Acebutolol wykazuje skuteczność u pacjentów z nadciśnieniem niezależnie od wyjściowego poziomu reniny w osoczu, chociaż może być nieco bardziej efektywny u osób z prawidłowym lub podwyższonym stężeniem tego hormonu. Stosowanie acebutololu jest szczególnie uzasadnione w przypadkach, gdy nadciśnienie tętnicze współistnieje z chorobą niedokrwienną serca, po przebytym zawale mięśnia sercowego, w migotaniu przedsionków wymagającym kontroli częstości rytmu komór, a także u pacjentów z wysokim poziomem stresu w życiu codziennym lub lękiem.
W chorobie wieńcowej, zwanej również chorobą niedokrwienną serca, acebutolol działa poprzez ekonomizację pracy mięśnia sercowego i zmniejszenie jego zapotrzebowania na tlen. Blokując receptory beta-1, lek zmniejsza częstość akcji serca i jego kurczliwość, co prowadzi do zmniejszenia zużycia tlenu przez miokardium. Jednocześnie wydłużenie fazy rozkurczu serca poprawia perfuzję przez naczynia wieńcowe, które są zaopatrywane w krew głównie podczas rozkurczu.
U pacjentów z chorobą wieńcową stosujących acebutolol obserwuje się zwiększoną tolerancję na wysiłek fizyczny oraz zmniejszenie częstości i intensywności epizodów bólu dławicowego. Beta-blokery, w tym acebutolol, są lekami pierwszego wyboru u chorych ze stabilną dławicą piersiową, z wyjątkiem dławicy naczynioskurczowej typu Prinzmetala, w której to postaci beta-blokery są przeciwwskazane. U osób po przebytym zawale mięśnia sercowego acebutolol może być stosowany jako element profilaktyki wtórnej, zmniejszając ryzyko ponownych incydentów wieńcowych i wydłużając okres przeżycia pacjentów.
Acebutolol znajduje zastosowanie w przewlekłym leczeniu zarówno nadkomorowych, jak i komorowych zaburzeń rytmu serca. Do zaburzeń nadkomorowych, w których stosuje się ten lek, należą częstoskurcz zatokowy, migotanie przedsionków, trzepotanie przedsionków, częstoskurcz węzłowy oraz dodatkowe skurcze nadkomorowe. W przypadku zaburzeń komorowych acebutolol jest wskazany w leczeniu częstoskurczu komorowego i skurczów dodatkowych pochodzenia komorowego.
Działanie antyarytmiczne acebutololu wynika z jego wpływu na układ przewodzący serca. Lek ten hamuje przewodnictwo przedsionkowo-komorowe, co jest szczególnie korzystne w tachyarytmiach wynikających z nadpobudliwości serca. Acebutolol spowalnia częstość rytmu komór w migotaniu przedsionków, poprawiając tolerancję tego zaburzenia przez pacjentów. Ponadto zmniejsza automatyzm komórek rozrusznikowych i wydłuża okres refrakcji węzła przedsionkowo-komorowego, co zapobiega przewodzeniu nadmiernej liczby impulsów elektrycznych do komór.
Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego opiera się na pięciu głównych grupach leków przeciwnadciśnieniowych, do których należą beta-blokery, diuretyki, inhibitory konwertazy angiotensyny, antagoniści wapnia oraz leki blokujące receptory angiotensyny II. Wybór odpowiedniego leku lub kombinacji leków powinien być dostosowany do indywidualnego profilu pacjenta, uwzględniając jego wiek, choroby współistniejące, ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych oraz tolerancję poszczególnych preparatów.
Beta-blokery, w tym acebutolol, stanowią jedną z podstawowych grup leków stosowanych w leczeniu przewlekłym nadciśnienia tętniczego. Do najczęściej stosowanych beta-blokerów w Polsce należą bisoprolol, metoprolol, nebiwolol oraz acebutolol. Leki te wykazują udowodnione działanie zmniejszające incydenty sercowo-naczyniowe powstałe w wyniku rozwoju nadciśnienia tętniczego.
W monoterapii acebutolol jest szczególnie skuteczny u pacjentów młodszych, z nadciśnieniem skurczowo-rozkurczowym, z towarzyszącą chorobą wieńcową lub po przebytym zawale serca. W terapii skojarzonej acebutolol może być łączony z diuretykami tiazydowymi, antagonistami wapnia z grupy dihydropirydyny lub inhibitorami konwertazy angiotensyny, w zależności od profilu klinicznego pacjenta. Należy jednak zauważyć, że połączenie beta-blokera z inhibitorem ACE nie jest kombinacją preferowaną w leczeniu izolowanego nadciśnienia tętniczego, ponieważ oba leki wywierają wpływ hipotensyjny za pośrednictwem układu reninowego. Takie skojarzenie jest natomiast wskazane, gdy nadciśnieniu towarzyszy choroba niedokrwienna serca lub niewydolność serca.
Inne substancje czynne z grupy beta-blokerów stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego to metoprolol, który jest kardioselektywnym beta-blokerem bez wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej, bisoprolol charakteryzujący się wysokim stopniem selektywności i długim czasem działania pozwalającym na podawanie raz dziennie, nebiwolol będący beta-blokerem trzeciej generacji z dodatkowym działaniem naczyniorozszerzającym poprzez uwalnianie tlenku azotu, atenolol jako hydrofilny beta-bloker o niskim przenikaniu przez barierę krew-mózg, karwedilol łączący blokadę receptorów beta i alfa-adrenergicznych z właściwościami antyoksydacyjnymi, czy labetalol stosowany również w stanach nagłych związanych z nadciśnieniem.
Acebutolol jest dostępny w postaci tabletek powlekanych o zawartości 200 mg lub 400 mg substancji czynnej w postaci chlorowodorku. Lek należy przyjmować doustnie, najlepiej w trakcie posiłku lub tuż po nim, popijając odpowiednią ilością wody. Tabletki należy połykać w całości, bez rozgryzania.
We wszystkich wskazaniach leczenie acebutololem należy rozpoczynać od najmniejszej zalecanej dawki, którą następnie stopniowo zwiększa się w zależności od odpowiedzi organizmu pacjenta i osiąganych wartości ciśnienia tętniczego lub kontroli zaburzeń rytmu. Dawkowanie acebutololu różni się w zależności od wskazania:
| Wskazanie | Dawka początkowa | Dawka podtrzymująca | Maksymalna dawka dobowa |
|---|---|---|---|
| Nadciśnienie tętnicze | 400 mg/dobę | 400-800 mg/dobę | 1200 mg/dobę |
| Choroba wieńcowa | 400 mg/dobę | 400-1200 mg/dobę | 1200 mg/dobę |
| Zaburzenia rytmu serca | 400 mg/dobę | 400-1200 mg/dobę | 1200 mg/dobę |
W nadciśnieniu tętniczym zalecana dawka dobowa wynosi od 400 do 800 mg. Dawkę można podawać jednorazowo rano w czasie śniadania lub podzielić na dwa podania – rano i wieczorem. W przypadkach ciężkiego nadciśnienia lub niedostatecznej odpowiedzi na leczenie dawki mogą być zwiększone, jednak maksymalną dawkę można podać dopiero po co najmniej dwóch tygodniach leczenia mniejszymi dawkami. Stopniowe zwiększanie dawkowania pozwala na ocenę odpowiedzi na leczenie i minimalizuje ryzyko działań niepożądanych.
W chorobie wieńcowej oraz w zaburzeniach rytmu serca dawka dobowa wynosi od 400 do 1200 mg, w zależności od nasilenia objawów i odpowiedzi na leczenie. Również w tych wskazaniach obowiązuje zasada stopniowego zwiększania dawki z możliwością osiągnięcia dawki maksymalnej dopiero po dwóch tygodniach terapii.
U pacjentów z niewydolnością nerek konieczne jest dostosowanie dawkowania. U chorych z klirensem kreatyniny poniżej 50 ml/min dawkę dobową należy zmniejszyć o połowę, natomiast u osób z klirensem kreatyniny poniżej 25 ml/min dawkę należy zmniejszyć o trzy czwarte. U pacjentów w podeszłym wieku, którzy często charakteryzują się związanym z wiekiem pogorszeniem funkcji nerek, również może być konieczna redukcja dawkowania.
Acebutolol, podobnie jak inne beta-blokery, posiada szereg przeciwwskazań, w których jego stosowanie jest niedopuszczalne ze względu na ryzyko poważnych powikłań. Do bezwzględnych przeciwwskazań należą:
Dodatkowo, ze względu na zawartość skrobi pszenicznej w niektórych preparatach, lek jest przeciwwskazany u osób z nietolerancją glutenu. Preparaty zawierające laktozę nie powinny być stosowane u pacjentów z nietolerancją laktozy, niedoborem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.
Istnieją sytuacje kliniczne, w których stosowanie acebutololu jest możliwe, ale wymaga zachowania szczególnej ostrożności i ścisłej kontroli lekarskiej. Nie należy nagle przerywać stosowania acebutololu, zwłaszcza u osób z chorobą niedokrwienną serca. Nagłe zaprzestanie leczenia beta-blokerem może prowadzić do zaostrzenia objawów choroby wieńcowej, nasilenia częstości i intensywności epizodów dławicowych, a nawet do wystąpienia zawału mięśnia sercowego. W przypadku konieczności przerwania leczenia należy stopniowo, w okresie jednego do dwóch tygodni, zmniejszać dawkę zgodnie z indywidualnymi zaleceniami lekarza i pod jego ścisłą kontrolą.
U pacjentów z astmą oskrzelową lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc acebutolol może być stosowany jedynie wtedy, gdy lekarz uzna to za bezwzględnie konieczne. Mimo kardioselektywności acebutololu, w wyższych dawkach lek może również blokować receptory beta-2 w oskrzelach, co prowadzi do zwiększenia oporu w drogach oddechowych i ryzyka skurczu oskrzeli. U takich pacjentów może być konieczne dodatkowe przyjmowanie lub zwiększenie dawki leków rozszerzających oskrzela. Osoby ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia skurczu oskrzeli powinny pozostawać pod szczególnie uważną kontrolą lekarską podczas leczenia acebutololem.
Pacjenci z wyrównaną niewydolnością serca mogą stosować acebutolol, jednak leczenie należy rozpoczynać od bardzo małych dawek i zwiększać je stopniowo pod ścisłą kontrolą lekarską. Beta-blokery mogą nasilać objawy niewydolności serca poprzez zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego, dlatego wymaga to szczególnej czujności klinicznej.
Acebutolol może nasilać bradykardię. W przypadku nadmiernego zmniejszenia częstości akcji serca, definiowanego jako mniej niż 45-50 uderzeń na minutę w spoczynku, należy skonsultować się z lekarzem, który może zalecić zmniejszenie stosowanej dawki lub stopniowe całkowite zaprzestanie stosowania preparatu. U chorych z blokiem przedsionkowo-komorowym pierwszego stopnia należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ acebutolol hamuje przewodzenie przedsionkowo-komorowe, co może prowadzić do progresji zaburzeń przewodzenia.
U pacjentów z cukrzycą acebutolol może maskować niektóre objawy hipoglikemii, takie jak uczucie kołatania serca, przyspieszenie czynności serca czy drżenie. Nie maskuje jednak pocenia się, które pozostaje ważnym objawem ostrzegawczym niskiego poziomu glukozy we krwi. Chorzy na cukrzycę stosujący acebutolol powinni często kontrolować stężenie glukozy we krwi, a może być konieczne dostosowanie dawkowania leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny.
Acebutolol, podobnie jak inne leki, może powodować działania niepożądane, chociaż nie wystąpią one u wszystkich pacjentów stosujących ten preparat. Należy pamiętać, że oczekiwane korzyści ze stosowania leku są z reguły większe niż szkody wynikające z pojawienia się działań niepożądanych. Profil bezpieczeństwa acebutololu jest porównywalny do innych kardioselektywnych beta-blokerów, a posiadanie wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej może zmniejszać częstość występowania niektórych działań niepożądanych charakterystycznych dla tej grupy leków.
Do często występujących działań niepożądanych należą:
Do rzadziej występujących, ale poważniejszych działań niepożądanych należą zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, które mogą prowadzić do bloku AV wyższych stopni, obrzęk płuc u pacjentów z niewydolnością serca, skurcz oskrzeli u chorych z chorobami obturacyjnymi płuc, oraz zaburzenia świadomości.
Charakterystycznym działaniem niepożądanym acebutololu, występującym częściej niż w przypadku innych beta-blokerów, jest rozwój przeciwciał przeciwjądrowych. U 10 do 30 procent pacjentów leczonych acebutololem stwierdza się obecność ANA w surowicy krwi. U około 1 procenta chorych może rozwinąć się choroba ogólnoustrojowa z bólami stawowymi i mięśniowymi. Jeszcze rzadziej występuje zespół toczniopodobny z wysypką skórną i zajęciem wielonarządowym. Występowanie zarówno przeciwciał ANA, jak i objawowej choroby jest częstsze u pacjentów otrzymujących acebutolol w porównaniu z propranololem, a kobiety są bardziej narażone na rozwój tych objawów niż mężczyźni.
Obserwowano również pojedyncze przypadki hepatotoksyczności z podwyższonymi wartościami enzymów wątrobowych, takimi jak aminotransferaza alaninowa i asparaginianowa. Ogólnie około 5 do 6 procent wszystkich leczonych pacjentów musi przerwać stosowanie acebutololu z powodu nietolerowanych działań niepożądanych.
Acebutolol może wchodzić w interakcje z wieloma innymi substancjami czynnymi, co może prowadzić do nasilenia lub osłabienia działania zarówno acebutololu, jak i leków podawanych jednocześnie. Szczególną ostrożność należy zachować przy jednoczesnym stosowaniu następujących grup leków:
Leki przeciwarytmiczne klasy I, takie jak chinidyna, dizopiramid, lidokaina, fenytoina, flekainid czy propafenon, stosowane jednocześnie z acebutololem zwiększają ryzyko nasilenia zaburzeń przewodnictwa przedsionkowo-komorowego oraz znacznego zmniejszenia siły i częstości skurczu mięśnia sercowego. Szczególnie niebezpieczne jest jednoczesne stosowanie flekainidu, które jest wręcz przeciwwskazane ze względu na nasilenie inotropowo-ujemnego działania obu leków.
Amiodaron w skojarzeniu z acebutololem nasila działanie dromotropowo-ujemne, powoduje wystąpienie zaburzeń automatyzmu i przewodnictwa w układzie bodźcoprzewodzącym, a w skrajnych przypadkach może dojść nawet do zatrzymania czynności serca. Z tego powodu nie należy jednocześnie stosować obu tych leków.
Antagoniści wapnia wymagają szczególnej uwagi. Dilitiazem stosowany z acebutololem zwiększa ryzyko nadmiernego zmniejszenia częstości rytmu serca, osłabienia kurczliwości mięśnia sercowego, znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego oraz rozwoju niewydolności serca. Werapamil wywołuje podobne efekty. Antagoniści wapnia z grupy dihydropirydyny, takie jak nifedypina, amlodypina czy felodypina, zwiększają ryzyko niedociśnienia i niewyrównanej niewydolności krążenia, szczególnie u chorych z już istniejącą niewydolnością serca.
Glikozydy nasercowe, takie jak digoksyna, w połączeniu z acebutololem mogą powodować nadmierne zwolnienie akcji serca i spowolnienie przewodzenia impulsów elektrycznych w obrębie mięśnia sercowego. Dodatkowo leki te wykazują przeciwne działanie w zakresie wpływu na kurczliwość serca – glikozydy nasercowe zwiększają kurczliwość, podczas gdy beta-blokery ją zmniejszają.
Insulina i doustne leki przeciwcukrzycowe mogą wymagać dostosowania dawkowania podczas terapii acebutololem. Beta-bloker może maskować objawy hipoglikemii i nasilać hipoglikemiczne działanie leków stosowanych w cukrzycy. Obserwowano również osłabienie działania niektórych doustnych leków przeciwcukrzycowych, takich jak glibenklamid, przy ich stosowaniu łącznie z acebutololem.
Lidokaina stosowana jednocześnie z acebutololem wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ beta-bloker spowalnia metabolizm lidokainy w wątrobie, co prowadzi do zwiększenia jej stężenia we krwi i ryzyka wystąpienia objawów toksycznych. Konieczna jest wówczas ścisła kontrola lekarska, regularne badania EKG oraz monitorowanie stężenia lidokainy we krwi.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy indometacyna, mogą osłabiać działanie hipotensyjne acebutololu poprzez hamowanie syntezy prostaglandyn rozszerzających naczynia obwodowe. Pacjenci stosujący obie grupy leków powinni regularnie kontrolować wartości ciśnienia tętniczego.
Klonidyna wymaga szczególnej uwagi przy jednoczesnym stosowaniu z acebutololem. Jeżeli oba leki są stosowane równocześnie i zachodzi konieczność zaprzestania leczenia, należy najpierw przerwać stosowanie beta-blokera na kilka dni przed przerwaniem podawania klonidyny. Nagłe odstawienie klonidyny w okresie stosowania beta-blokera może powodować gwałtowny i niebezpieczny wzrost ciśnienia tętniczego stanowiący zagrożenie dla życia.
Stosowanie acebutololu u kobiet w ciąży nie jest zalecane, szczególnie w pierwszym trymestrze, chyba że korzyści dla matki są większe niż potencjalne zagrożenia dla płodu. W takich przypadkach należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę leku. W zaawansowanej ciąży lub okresie okołoporodowym podawanie acebutololu może spowodować hipoglikemię, istotne spowolnienie akcji serca, czyli bradykardię, lub inne działania niepożądane ze strony układu krążenia oraz układu oddechowego u płodu lub noworodka. U tych dzieci działanie leku utrzymuje się przez kilka dni po urodzeniu.
Acebutolol i pozostałe leki z grupy beta-blokerów powodują obniżenie perfuzji łożyskowej, co może prowadzić do śmierci wewnątrzmacicznej płodu, porodu niewczesnego lub przedwczesnego. W badaniach na zwierzętach nie stwierdzono działania teratogennego acebutololu, a podczas obserwacji kobiet w ciąży przyjmujących beta-adrenolityki nie opisano dotąd działania teratogennego tych leków.
Acebutolol i jego aktywne metabolity przenikają w dużych ilościach do mleka kobiecego, czego efektem może być spowolnienie akcji serca i hipoglikemia u karmionego dziecka. Stosunek stężenia acebutololu w mleku do stężenia w osoczu wynosi 7,1, a dla diacetololu jest to 12,2. Z tego powodu nie należy stosować acebutololu u kobiet w czasie karmienia piersią. Jeśli leczenie beta-blokerem jest konieczne u karmiącej matki, należy rozważyć przerwanie karmienia piersią.
Acebutolol należy do drugiej generacji beta-blokerów, charakteryzującej się kardioselektywnością. W porównaniu z nieselektywnymi beta-blokerami pierwszej generacji, takimi jak propranolol, acebutolol wykazuje mniejsze działania niepożądane ze strony układu oddechowego i naczyń obwodowych. Unikalną cechą wyróżniającą acebutolol spośród innych beta-blokerów jest posiadanie wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej, która jest szczególnie korzystna u pacjentów z tendencją do bradykardii lub obniżonego rzutu serca.
W porównaniu z atenololem, który jest również kardioselektywnym beta-blokerem, ale hydrofilnym i pozbawionym ISA, acebutolol wykazuje mniejszy wpływ na zmniejszenie spoczynkowej częstości akcji serca – różnica wynosi około 3 uderzenia na minutę. Acebutolol charakteryzuje się również lipofilnością, co oznacza, że przenika przez barierę krew-mózg, podczas gdy atenolol jako lek hydrofilny wywołuje mniej działań niepożądanych ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
Bisoprolol, będący beta-blokerem trzeciej generacji, wykazuje wyższą kardioselektywność niż acebutolol i charakteryzuje się dłuższym czasem działania pozwalającym na podawanie raz dziennie. Bisoprolol nie posiada wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej, co może być zarówno zaletą, jak i wadą w zależności od profilu klinicznego pacjenta.
Metoprolol, podobnie jak acebutolol, jest kardioselektywnym beta-blokerem drugiej generacji, jednak nie posiada ISA. Charakteryzuje się podobnym profilem farmakokinetycznym z istotnym efektem pierwszego przejścia i stosunkowo krótkim okresem półtrwania, co wymaga podawania dwa razy dziennie w postaci standardowej lub raz dziennie w postaci o przedłużonym uwalnianiu.
Nebiwolol, najnowszy beta-bloker trzeciej generacji dostępny w Polsce, oprócz kardioselektywności wykazuje dodatkowe działanie naczyniorozszerzające poprzez uwalnianie tlenku azotu w komórkach śródbłonka naczyń. Ta właściwość może być szczególnie korzystna u pacjentów z dysfunkcją śródbłonka, która jest jednym z ważnych elementów patogenezy chorób układu sercowo-naczyniowego.
Acebutolol, mimo swojej kardioselektywności, może być stosowany u pacjentów z astmą oskrzelową jedynie wtedy, gdy lekarz uzna to za bezwzględnie konieczne i korzyści przewyższają ryzyko. W wyższych dawkach acebutolol traci swoją selektywność i może blokować również receptory beta-2 w oskrzelach, prowadząc do skurczu oskrzeli. U pacjentów z chorobami obturacyjnymi płuc preferowane są beta-blokery o największej kardioselektywności lub inne grupy leków przeciwnadciśnieniowych.
Leczenie acebutololem jest z reguły terapią długoterminową, często prowadzoną przez wiele lat lub przez całe życie pacjenta. Nadciśnienie tętnicze i choroba wieńcowa to schorzenia przewlekłe wymagające stałej kontroli farmakologicznej. Nie należy samodzielnie przerywać stosowania acebutololu, ponieważ nagłe odstawienie leku może prowadzić do zaostrzenia objawów choroby, gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego, a u pacjentów z chorobą wieńcową nawet do zawału mięśnia sercowego.
Alkohol może nasilać działanie hipotensyjne acebutololu, prowadząc do nadmiernego obniżenia ciśnienia tętniczego, zawrotów głowy czy omdleń. Ponadto alkohol może nasilać niektóre działania niepożądane beta-blokerów ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takie jak senność czy zaburzenia koncentracji. Zaleca się ograniczenie spożycia alkoholu podczas leczenia acebutololem lub całkowitą abstynencję, szczególnie w pierwszych tygodniach terapii.
Podczas stosowania acebutololu może wystąpić uczucie zmęczenia, senności lub zawroty głowy. Jeśli u pacjenta wystąpią takie objawy, nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn wymagających zachowania pełnej sprawności psychofizycznej. Szczególnie dotyczy to początkowego okresu leczenia oraz sytuacji zmiany dawkowania leku. Jeśli objawy te nie występują, a ciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane, prowadzenie pojazdów nie stanowi zagrożenia.
W przypadku pominięcia dawki acebutololu należy przyjąć ją tak szybko, jak to możliwe po zorientowaniu się o tym fakcie. Jeśli jednak zbliża się już pora przyjęcia kolejnej dawki, pominiętą dawkę należy pominąć i kontynuować leczenie zgodnie z ustalonym schematem. Nie należy podwajać dawki w celu uzupełnienia pominiętej. W razie wątpliwości należy skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą.
Beta-blokery, w tym acebutolol, mogą przyczyniać się do niewielkiego przyrostu masy ciała u niektórych pacjentów. Mechanizm ten nie jest w pełni poznany, ale może być związany ze zmniejszeniem podstawowej przemiany materii oraz zmniejszeniem tolerancji wysiłku. Acebutolol, dzięki posiadaniu wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej, może powodować mniejszy przyrost masy ciała w porównaniu z beta-blokerami pozbawionymi tej właściwości. Utrzymanie prawidłowej masy ciała poprzez odpowiednią dietę i regularną aktywność fizyczną jest istotnym elementem leczenia nadciśnienia tętniczego.
Acebutolol może być stosowany u pacjentów z cukrzycą, jednak wymaga to szczególnej ostrożności i częstej kontroli stężenia glukozy we krwi. Beta-blokery mogą maskować niektóre objawy hipoglikemii, takie jak tachykardia czy drżenie, co utrudnia wczesne rozpoznanie niskiego poziomu cukru we krwi. Nie maskują jednak pocenia się, które pozostaje ważnym objawem ostrzegawczym. Może być konieczne dostosowanie dawkowania insuliny lub doustnych leków przeciwcukrzycowych podczas terapii acebutololem.
Acebutolol charakteryzuje się okresem półtrwania wynoszącym 3-4 godziny, natomiast jego aktywny metabolit diacetolol ma okres półtrwania 8-13 godzin. Oznacza to, że po odstawieniu leku jego działanie stopniowo zanika w ciągu kilku dni. Jednak nagłe przerwanie terapii może prowadzić do zespołu odstawienia objawiającego się gwałtownym wzrostem ciśnienia tętniczego, tachykardią i zaostrzeniem objawów choroby wieńcowej. Dlatego zawsze należy odstawiać acebutolol stopniowo, zmniejszając dawkę w okresie 1-2 tygodni pod kontrolą lekarza.
Acebutolol może powodować zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, takich jak aminotransferaza alaninowa i asparaginianowa, co może być wykryte w rutynowych badaniach krwi. Lek ten może również prowadzić do rozwoju przeciwciał przeciwjądrowych, które są wykrywane w badaniach immunologicznych. Pacjenci powinni informować lekarzy oraz personel laboratoryjny o stosowaniu acebutololu podczas wykonywania badań diagnostycznych. Regularną kontrolę parametrów wątrobowych zaleca się u wszystkich pacjentów długotrwale przyjmujących acebutolol.
W przeciwieństwie do wielu innych beta-blokerów, acebutolol nie wywiera negatywnego wpływu na profil lipidowy. Nie obserwowano obniżenia stężenia cholesterolu frakcji HDL ani podwyższenia triglicerydów czy cholesterolu całkowitego podczas terapii acebutololem. Ta właściwość jest szczególnie korzystna u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym współistniejącym z zaburzeniami gospodarki lipidowej, u których pogorszenie profilu lipidowego mogłoby zwiększać ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.
