Abrysvo to szczepionka zapobiegająca chorobie płuc wywoływanej przez syncytialny wirus oddechowy (RSV). Jest podawana kobietom w ciąży, by chronić ich niemowlęta w pierwszych 6 miesiącach życia, oraz osobom w wieku 60 lat i starszym. Szczepionka wspomaga układ immunologiczny w wytwarzaniu przeciwciał, które chronią przed zakażeniem RSV, co może prowadzić do poważnych problemów z płucami u noworodków i osób starszych.
Act-HiB to szczepionka przeciwko zakażeniom wywołanym przez Haemophilus influenzae typu b. Szczepionka ta zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób takich jak sepsa, zapalenie opon mózgowych, zapalenie stawów, zapalenie tkanki łącznej u niemowląt od 2 miesiąca życia.
Adacel to szczepionka stosowana w celu wzmocnienia ochrony przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (kokluszowi) u dzieci w wieku od 4 lat, u nastolatków i dorosłych po pełnym cyklu szczepienia podstawowego. Szczepionka zawiera toksoid tężcowy, toksoid błoniczy w zmniejszonej dawce oraz zmniejszoną dawkę bezkomórkowych antygenów krztuśca. Jest dostępna na receptę.
Adacel Polio to szczepionka skojarzona przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis. Szczepionka zawiera toksoid błoniczy w zmniejszonej dawce, toksoid tężcowy, zmniejszoną dawkę bezkomórkowych antygenów krztuśca oraz inaktywowany wirus polio. Jest stosowana w celu wzmocnienia ochrony przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (kokluszowi) u dzieci w wieku od 4 lat, u nastolatków i dorosłych po pełnym cyklu szczepienia podstawowego. Lek jest dostępny na receptę.
Adjupanrix to szczepionka przeciw grypie, która jest dostępna na receptę. Jest przeznaczona do stosowania u osób dorosłych. Szczepionkę podaje się we wstrzyknięciu w mięsień naramienny lub uda. Po podaniu, układ immunologiczny osoby zaszczepionej wytwarza własną odporność przeciwko wirusowi grypy.
Aflunov to szczepionka przeciw grypie, która jest stosowana do immunizacji dorosłych i dzieci od wieku 6 miesięcy. Szczepionka jest stosowana do ochrony przed grypą, chorobą wywołaną różnymi szczepami wirusów grypy. Aflunov jest dostępny na receptę.
Agrippal to szczepionka przeciw grypie. Szczepionka ta pomaga chronić osoby dorosłe lub dzieci przed zachorowaniem na grypę, co jest szczególnie istotne u osób z dużym ryzykiem wystąpienia powikłań pogrypowych. Po podaniu szczepionki Agrippal układ immunologiczny (naturalny układ obronny organizmu) pacjenta wytworzy własną ochronę przed chorobą (przeciwciała). Szczepionka nie chroni przed zwykłym przeziębieniem, chociaż niektóre jego objawy są podobne do grypy.
Allergovit to lek stosowany w terapii alergenowej, który jest dostępny na receptę. Jest to szczepionka podskórna, która powinna być podawana wyłącznie przez wykwalifikowany personel medyczny z doświadczeniem w leczeniu alergii. Lek jest dostosowywany indywidualnie do pacjenta, a stopień wrażliwości jest określany na podstawie szczegółowego wywiadu i diagnostyki. Wskazania do stosowania Allergovit obejmują różne rodzaje alergii, takie jak alergia na pyłki roślin.
Ambirix to szczepionka stosowana do ochrony przed wirusowymi zapaleniami wątroby typu A i B. Jest przeznaczona dla dzieci i młodzieży od 1 do 15 lat. Szczepionka zawiera martwe wirusy, które pobudzają układ odpornościowy do produkcji przeciwciał, chroniących organizm przed infekcją. Ambirix jest dostępny na receptę.
Arexvy to szczepionka, która chroni osoby dorosłe w wieku 60 lat i starsze przed syncytialnym wirusem oddechowym (RSV), a także osoby w wieku od 50 do 59 lat z podwyższonym ryzykiem zachorowania na RSV. RSV może powodować poważne choroby układu oddechowego, zwłaszcza u osób starszych i z chorobami współistniejącymi. Arexvy pomaga organizmowi wytworzyć przeciwciała i białe krwinki, które chronią przed RSV, nie wywołując zakażenia.
Avaxim 160 U to szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW A). Jest przeznaczona dla młodzieży od ukończenia 16. roku życia i dla dorosłych. Szczepionka ta nie chroni przed innymi odmianami wirusa wirusowego zapalenia wątroby. Jest dostępna na receptę.
BCG Szczepionka AJVaccines to szczepionka przeciwgruźlicza, która zawiera osłabione bakterie Mycobacterium bovis. Szczepionka ta jest stosowana do czynnego uodparniania przeciw gruźlicy. Po wstrzyknięciu, prątki BCG namnażają się w miejscu wstrzyknięcia, a także w okolicznych węzłach chłonnych, co prowadzi do powstania nadwrażliwości typu opóźnionego zwanej alergią tuberkulinową oraz wytworzenia odporności przeciwgruźliczej. Szczepionka ta jest dostępna na receptę.
BCG Szczepionka SSI to szczepionka przeciw gruźlicy, która służy do czynnego uodparniania na tę chorobę. Szczepionka zawiera żywe, atenuowane bakterie Mycobacterium bovis. Po podaniu szczepionki, prątki BCG namnażają się w miejscu wstrzyknięcia oraz w okolicznych węzłach chłonnych, co prowadzi do wytworzenia odporności przeciwgruźliczej. Szczepionka jest dostępna na receptę.
Bexsero to szczepionka przeciw meningokokom grupy B, która jest podawana dzieciom w wieku 2 miesięcy i starszym w celu ochrony przed chorobami wywoływanymi przez bakterie Neisseria meningitidis z grupy B. Bakterie te mogą wywoływać ciężkie, niekiedy zagrażające życiu zakażenia, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Szczepionka jest dostępna na receptę. Przy szczepieniu należy rozważyć wpływ chorób inwazyjnych w różnych grupach wiekowych oraz zróżnicowanie antygenowe szczepów z grupy B występujących w różnych obszarach geograficznych.
Beyfortus to lek podawany we wstrzyknięciu, mający na celu ochronę niemowląt i dzieci poniżej 2 lat przed zakażeniem syncytialnym wirusem oddechowym (RSV). RSV to powszechny wirus układu oddechowego, który może wywoływać ciężką chorobę, zwłaszcza u niemowląt, dzieci narażonych i osób starszych. Lek zawiera nirsewimab, przeciwciało blokujące białko potrzebne RSV do zakażenia komórek, co zapobiega infekcji. Beyfortus pomaga chronić dziecko przed ciężkimi chorobami, takimi jak zapalenie oskrzelików i płuc.
Szczepionka BIMERVAX jest stosowana w zapobieganiu COVID-19 u osób w wieku 16 lat i starszych, które wcześniej otrzymały szczepionkę mRNA przeciw COVID-19. BIMERVAX jest dostępna wyłącznie na receptę, co oznacza, że jej podanie musi być nadzorowane przez lekarza.
Biothrax to szczepionka stosowana w zapobieganiu zakażeniom bakterią Bacillus anthracis. Jest stosowana u osób dorosłych w celu zapobiegania wystąpieniu wąglika, który jest zakaźną chorobą bakteryjną wywołaną zakażeniem Bacillus anthracis i reakcją organizmu na tę infekcję. Szczepienie za pomocą BioThrax przygotowuje organizm do walki z infekcją, blokując toksyny wytwarzane podczas zakażenia. Biothrax jest dostępny na receptę.
Boostrix to szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Jest przeznaczona dla dzieci powyżej 4 roku życia, młodzieży oraz dorosłych. Boostrix jest szczepionką przypominającą, nie podstawową. Szczepionka ta jest dostępna na receptę.
Boostrix Polio to szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis. Jest przeznaczona do szczepienia przypominającego (tzw. booster) osób w wieku od 4 lat. Szczepionka nie jest wskazana do szczepienia podstawowego. Jest dostępna na receptę.
CAPVAXIVE to szczepionka przeciw pneumokokom, przeznaczona dla osób od 18. roku życia. Chroni przed poważnymi chorobami, takimi jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy bakteriemia, wywołanymi przez Streptococcus pneumoniae. Działa poprzez wspomaganie organizmu w produkcji przeciwciał, które zapewniają ochronę przed tymi infekcjami.
Celldemic to szczepionka przeznaczona dla dorosłych i dzieci od 6. miesiąca życia, mająca na celu zapobieganie grypie wywołanej wirusem H5N1 (ptasia grypa) o potencjale pandemicznym. Zawiera dezaktywowane fragmenty wirusa, które stymulują układ immunologiczny do wytwarzania przeciwciał, chroniąc przed chorobą. Żaden ze składników szczepionki nie wywołuje grypy.
Celvapan to szczepionka przeciw grypie, która jest stosowana do immunizacji przeciw grypie pandemii u osób dorosłych i dzieci w wieku od 10 lat. Szczepionka ta jest produkowana przy użyciu technologii rekombinacyjnej, co oznacza, że nie zawiera jaj kurzych ani innych produktów pochodzenia zwierzęcego. Celvapan jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania to immunizacja przeciw grypie pandemii u osób dorosłych i dzieci w wieku od 10 lat.
Cervarix to szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), typy 16 i 18. Jest stosowana w profilaktyce zmian przednowotworowych narządów płciowych i odbytu (szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu) oraz raka szyjki macicy i raka odbytu związanych przyczynowo z określonymi onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Szczepionka jest przeznaczona do stosowania u osób od ukończenia 9. roku życia. Cervarix jest dostępny na receptę.
Clodivac to szczepionka dostępna na receptę, która skutecznie chroni przed dwoma groźnymi chorobami: tężcem i błonicą. Szczepionka zawiera toksoidy tężcowy i błoniczy, które są niezakaźnymi składnikami pochodzącymi od bakterii. Po podaniu szczepionki organizm wytwarza przeciwciała, które chronią przed zachorowaniem. Clodivac jest wskazany do czynnego uodparniania dzieci, które ukończyły 7. rok życia, młodzieży i dorosłych przeciw tężcowi i błonicy.
Comirnaty JN.1 to szczepionka zapobiegająca chorobie COVID-19 wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana niemowlętom i dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 4 lat, pobudza układ immunologiczny do wytwarzania przeciwciał i komórek krwi, które zwalczają wirusa. Ponieważ szczepionka nie zawiera wirusa, nie może spowodować choroby COVID-19. Należy ją stosować zgodnie z oficjalnymi zaleceniami.
Comirnaty Omicron XBB.1.5 to szczepionka zapobiegająca chorobie COVID-19 wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana niemowlętom i dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 4 lat, pobudza układ immunologiczny do wytwarzania przeciwciał i komórek krwi, które zwalczają wirusa. Ponieważ szczepionka nie zawiera wirusa, nie może spowodować choroby COVID-19. Należy ją stosować zgodnie z oficjalnymi zaleceniami.
Szczepionka COVID-19 Vaccine Janssen, znana również jako szczepionka Johnson & Johnson, jest jednodawkowym środkiem przeciwko COVID-19. Szczepionka ta jest wektorowa i wykorzystuje adenowirusy do dostarczenia fragmentu kodu genetycznego wirusa SARS-CoV-2 do komórek organizmu, co prowadzi do wytworzenia białka charakterystycznego dla tego wirusa i stymuluje odpowiedź immunologiczną. Szczepionka jest przeznaczona dla osób dorosłych i jest dostępna na receptę. Wskazaniem do jej zastosowania jest czynne uodparnianie przeciwko chorobie COVID-19 wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2.
COVID-19 Vaccine Moderna to szczepionka stosowana w celu zapobiegania chorobie COVID-19 wywoływanej przez wirus SARS-CoV-2. Jest przeznaczona dla osób dorosłych w wieku 18 lat i starszych. Szczepionka zawiera fragment kwasu rybonukleinowego mRNA, który koduje białko S, znajdujące się w osłonie koronawirusa SARS-CoV-2. Po podaniu preparatu, białko to jest wytwarzane w komórkach i wywołuje reakcję odpornościową organizmu. Szczepionka jest dostępna na receptę.
D – Szczepionka błonicza adsorbowana jest szczepionką, która chroni przed zachorowaniem na błonicę (dyfteryt) wywołaną przez maczugowce błonicy. Szczepionka zawiera toksoid błoniczy, który jest niezakaźnym składnikiem pochodzącym od bakterii. Po podaniu szczepionki organizm wytwarza przeciwciała, które zapobiegają chorobie. Wskazaniem do stosowania leku jest czynne uodpornienie dzieci przeciw błonicy ze wskazań epidemiologicznych zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Lek jest dostępny na receptę.
Dengvaxia to szczepionka przeciwko dengue, która jest stosowana do zapobiegania chorobie wywołanej przez wirusy dengue u osób w wieku od 9 do 45 lat, które wcześniej miały zakażenie wirusem dengue. Szczepionka jest podawana jako seria trzech iniekcji. Pierwsza dawka jest podawana, a następnie druga i trzecia dawka są podawane po 6 i 12 miesiącach. Dengvaxia jest dostępna na receptę.
Szczepionka Dt, czyli szczepionka błoniczo-tężcowa adsorbowana, jest szczepionką skojarzoną przeciw błonicy i tężcowi. Jest stosowana w celu zapobiegania zachorowaniom poprzez uzyskanie swoistej odporności na wymienione choroby. Szczepionka zawiera toksoid błoniczy i toksoid tężcowy, które są toksynami bakteryjnymi pozbawionymi właściwości toksycznych, ale nadal zdolnymi do wywołania odpowiedzi immunologicznej. Szczepionka jest dostępna na receptę. Czynne uodpornienie przeciw błonicy i tężcowi jest uzyskiwane po wykonaniu szczepienia podstawowego, obejmującego 3 dawki i szczepienia przypominającego, obejmującego 1 dawkę.
Szczepionka DTP jest skojarzoną szczepionką błoniczo-tężcowo-krztuścową, która wywołuje czynną odporność przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Substancjami czynnymi są: toksoid błoniczy (D), toksoid tężcowy (T) adsorbowane na wodorotlenku glinu oraz zawiesina inaktywowanego szczepu Bordetella pertussis – pełnokomórkowy antygen krztuścowy (P). Szczepienie przeprowadza się o upływie miesiąca od zakończenia cyklu szczepienia pierwotnego w okresie pierwszych 6 miesięcy życia. Szczepionka jest dostępna na receptę. Wskazaniem do jej stosowania jest czynne uodpornienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi dzieci po ukończeniu 6. tygodnia życia do ukończenia 2. roku życia, zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych.
Dukoral to doustna szczepionka przeciw cholerze przeznaczona dla dzieci powyżej 2. roku życia i dorosłych. Zawiera inaktywowane szczepy Vibrio Cholerae. Zalecana jest osobom narażonym na zachorowanie, które udają się w tereny o podwyższonym ryzyku zakażenia. Dodatkowo chroni przed tzw. biegunką podróżnych. Jest dostępna na receptę.
Dultavax to szczepionka przeciw tężcowi i błonicy, która jest dostępna na receptę1. Jest to szczepionka skojarzona wskazana u osób dorosłych jako dawka przypominająca, po wcześniejszym szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi i poliomyelitis. Szczepionka ta jest przeznaczona dla osób dorosłych, ale w wyjątkowych przypadkach może być podana dzieciom po ukończeniu 6 roku życia i starszym jako dawka przypominająca.
Efluelda to czterowalentna szczepionka przeciw grypie, która została opracowana w celu ochrony osób w wieku 60 lat i starszych przed grypą. Szczepionka ta jest dostępna na receptę. Po podaniu szczepionki, układ odpornościowy organizmu wytwarza własną ochronę przed chorobą poprzez produkcję przeciwciał. Szczepionka Efluelda została opracowana w celu ochrony przed czterema szczepami wirusa zawartymi w szczepionce.
Efluelda Tetra to szczepionka dla osób w wieku 60 lat i starszych, chroniąca przed grypą. Po podaniu szczepionki układ odpornościowy wytwarza własną ochronę przed chorobą. Szczepienie co roku jest zalecane ze względu na zmieniające się szczepy wirusa grypy. Pomaga zapobiegać powikłaniom takim jak zapalenie płuc i hospitalizacja. Skuteczna ochrona przed czterema szczepami wirusa, zapewniając ulgę i spokój pacjentom.
Encepur Adults to szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Jest dostępna na receptę. Szczepionka zawiera całe cząsteczki wirusa wywołującego kleszczowe zapalenie mózgu, które zostały inaktywowane. Szczepionka ma za zadanie spowodować wystąpienie odpowiedzi immunologicznej, którą jest wytworzenie przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom zawartym w szczepionce. Preparat jest wskazany do czynnego uodpornienia przeciw kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu u młodzieży po 12. roku życia i dorosłych.
Encepur K to szczepionka stosowana w celu uodpornienia przeciw chorobie przenoszonej przez kleszcze — kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Szczepionka przeznaczona jest dla dzieci powyżej pierwszego roku życia. Wskazaniami do szczepienia są dzieci (do 11 roku życia) przebywające czasowo lub stale na terenach, gdzie występuje kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Lek jest dostępny na receptę.
Engerix B to szczepionka stosowana w celu zapobiegania wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B). Jest dostępna na receptę. Szczepionka powoduje powstawanie w organizmie własnej odporności przez produkcję przeciwciał przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B. Stosuje się go u młodzieży od 16. roku życia i dorosłych. Szczepionka jest wskazana do czynnego uodpornienia przeciwko zakażeniom spowodowanym przez wszystkie znane podtypy wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV).
Ervebo to szczepionka przeznaczona dla osób w wieku od 1 roku, chroniąca przed chorobą wywołaną przez wirus Ebola-Zaire. Nie zawiera całego wirusa Ebola, więc nie może wywołać choroby. Stosowana jest w nagłych przypadkach związanych z rozprzestrzenianiem się wirusa Ebola.
Choroba wywołana przez wirus Ebola jest ciężką, często śmiertelną chorobą, przenoszoną przez kontakt z zakażonymi osobami, zwierzętami lub ich płynami ustrojowymi. Decyzję o podaniu szczepionki podejmuje pracownik służby zdrowia w porozumieniu z pacjentem lub jego opiekunem.
Euvax B to szczepionka stosowana w celu zapobiegania wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B). Szczepionka powoduje powstawanie w organizmie własnej odporności przez produkcję przeciwciał przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B. Szczepionka uodparnia na wszystkie podtypy wirusa zapalenia wątroby typu B. Jest dostępna na receptę. Wskazaniem do zastosowania szczepionki Euvax B jest uodpornienie na wirusa (jego wszystkie podtypy) wywołującego WZW typ B. Szczepionka ta może być stosowana u młodzieży powyżej 16 lat oraz u osób dorosłych.
Fendrix to szczepionka na receptę, która zapobiega wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B. Jest stosowana u pacjentów, którzy mają problemy zdrowotne z nerkami, w tym u pacjentów hemodializowanych, u których aparat do dializy usuwa szkodliwe produkty przemiany materii z krwi. Szczepionka ta jest przeznaczona dla osób w wieku 15 lat oraz starszych. Fendrix powoduje powstawanie własnej odporności przez produkcję przeciwciał przeciw wirusowi, które będą chroniły osobę zaszczepioną przed chorobą.
Fluad to szczepionka przeciwko grypie, która stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania ochrony przed wirusem grypy. Żaden ze składników szczepionki nie wywołuje grypy. Stosowana jest u dorosłych w wieku 50 lat i starszych w celu zapobiegania grypie, celując w cztery szczepy wirusa zgodnie z zaleceniami WHO na dany sezon.
Fluad Tetra jest szczepionką przeciwko grypie, przeznaczoną dla dorosłych w wieku 50 lat i starszych. Po podaniu szczepionki, układ odpornościowy pacjenta wytwarza ochronę przeciwko wirusowi grypy bez ryzyka wywołania choroby. Fluad Tetra niszczy cztery szczepy wirusa grypy zgodnie z zaleceniami WHO na sezon 2024/2025.
Fluarix to szczepionka przeciw grypie, która jest dostępna w postaci zawiesiny do wstrzykiwań. Szczepionka zawiera inaktywowane wirusy grypy 4 szczepów, namnożone w zarodkach kurzych. Jest wskazana do czynnego uodpornienia dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia i dorosłych w celu zapobiegania zachorowaniu na grypę wywołaną przez 2 podtypy wirusa grypy A i 2 podtypy wirusa grypy B, które są zawarte w szczepionce. Fluarix jest dostępny na receptę.
Fluarix Tetra to szczepionka przeciw grypie, która zawiera w składzie rozszczepiony wirion uzyskany z 4 wirusów grypy. Jest przygotowana w formie zawiesiny do wstrzykiwań podskórnych i domięśniowych. Szczepionka jest stosowana w celu zapobiegania grypie u dzieci powyżej 24. miesiąca życia i młodzieży poniżej 18. roku życia. Jest dostępna na receptę.
Flucelvax to nowoczesna, inaktywowana szczepionka przeciw grypie sezonowej, wytwarzana w innowacyjnej technologii hodowli komórkowej. Jest to pierwsza tego typu szczepionka, która nie wykorzystuje w procesie produkcji jaj kurzych, co stanowi znaczący postęp w dziedzinie szczepień przeciwgrypowych. Preparat zawiera antygeny powierzchniowe wirusa grypy, które stymulują układ odpornościowy do wytworzenia ochrony przed zachorowaniem. Szczepionka jest przeznaczona dla osób dorosłych oraz dzieci od 2. roku życia. Flucelvax zawiera
Flucelvax Tetra to szczepionka przeciw grypie, która jest przeznaczona dla osób dorosłych i dzieci od 6 miesiąca życia. Szczepionka ta zawiera cztery inaktywowane szczepy wirusa grypy, zgodnie z rekomendacją WHO na dany sezon grypowy. Jest dostępna na receptę. Wskazaniem do stosowania Flucelvax Tetra jest profilaktyka grypy, zwłaszcza u osób o zwiększonym ryzyku wystąpienia powikłań pogrypowych.
Fluenz Tetra to szczepionka przeciw grypie w postaci aerozolu do nosa, zawierająca żywe, atenuowane wirusy grypy czterech szczepów. Fluenz Tetra jest dostępna wyłącznie na receptę.
Fluenz Tetra to szczepionka dostępna na receptę, która zapewnia ochronę przed czterema szczepami wirusa grypy. Jest stosowana u dzieci i młodzieży w wieku od 24 miesięcy do poniżej 18 lat. Szczepionka ta jest podawana donosowo i działa poprzez wywołanie odpowiedzi immunologicznej, skierowanej przeciwko antygenom wirusa grypy zawartym w szczepionce. Po podaniu szczepionki układ odpornościowy pacjenta wytworzy własną ochronę przeciw wirusowi grypy.
Szczepionki to preparaty biologiczne zaprojektowane w celu stymulowania układu odpornościowego do rozpoznawania i zwalczania określonych patogenów, takich jak bakterie i wirusy. Ich działanie opiera się na imitacji naturalnej infekcji, co prowadzi do wytworzenia odporności bez konieczności przechodzenia choroby. Współczesne szczepionki są efektem długich lat badań naukowych i znacząco przyczyniły się do ograniczenia występowania wielu groźnych chorób zakaźnych. W Polsce, podobnie jak w większości krajów na świecie, część szczepień jest obowiązkowa, szczególnie dla dzieci, inne zaś są zalecane w określonych sytuacjach. Prawidłowo przeprowadzone szczepienia stanowią jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania chorobom zakaźnym, zmniejszając zarówno zachorowalność jak i śmiertelność populacji.
Szczepionki to substancje zawierające antygeny, których zadaniem jest pobudzenie naszego organizmu do wytwarzania ochrony przeciw bakteriom i wirusom. Jest to możliwe dzięki imitacji naturalnej infekcji poprzez wprowadzenie do organizmu antygenów, które prowokują układ odpornościowy do produkcji przeciwciał oraz komórek pamięci immunologicznej.
Celem takiego działania jest nakłonienie układu odpornościowego do podjęcia swoistej walki przeciwko chorobie zakaźnej bez narażania osoby na pełnoobjawową chorobę. Dzięki temu w przypadku ponownego kontaktu z patogenem organizm znacznie szybciej rozpozna zagrożenie i instynktownie rozpocznie obronę wytwarzając przeciwciała, które uniemożliwią rozwój choroby.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że szczepionki wprowadza się do organizmu nie tylko poprzez zastrzyki (tj. drogą pozajelitową), ale także doustnie, jak w przypadku niektórych szczepionek przeciw rotawirusom, czy donosowo, jak przy niektórych szczepionkach przeciw grypie.
Szczepionki produkuje się z różnych elementów biologicznych, w zależności od typu szczepionki i choroby, przeciwko której ma chronić. Główne źródła antygenów szczepionkowych to:
Oprócz głównego składnika aktywnego, szczepionki zawierają substancje pomocnicze, takie jak:
Działanie szczepionek jest procesem złożonym i opiera się na naturalnych mechanizmach obronnych organizmu. Po wprowadzeniu szczepionki do organizmu, układ odpornościowy rozpoznaje zawarte w niej antygeny jako obce cząstki. To rozpoznanie aktywuje komórki odpornościowe do wytwarzania przeciwciał specyficznych dla tych antygenów.
Proces immunizacji można podzielić na kilka etapów:
Po podaniu szczepionki, antygeny są prezentowane komórkom układu odpornościowego przez wyspecjalizowane komórki prezentujące antygen (APC). Komórki te przetwarzają antygeny i prezentują je limfocytom T i B, inicjując odpowiedź immunologiczną.
Aktywowane limfocyty B przekształcają się w komórki plazmatyczne produkujące przeciwciała, które są w stanie rozpoznać i neutralizować patogen. Jednocześnie tworzą się komórki pamięci immunologicznej, które pozostają w organizmie przez długi czas, czasem nawet przez całe życie.
Jeśli w przyszłości dojdzie do kontaktu z rzeczywistym patogenem, komórki pamięci szybko rozpoznają go i inicjują natychmiastową produkcję przeciwciał oraz aktywację innych mechanizmów obronnych. Ta szybka odpowiedź zwykle zapobiega rozwojowi choroby lub znacznie łagodzi jej przebieg.
W przeciwieństwie do naturalnego zakażenia, szczepionki wywołują odpowiedź immunologiczną bez powodowania choroby. Osoby, które zyskują odporność poprzez przebycie choroby, mogą rozprzestrzeniać daną chorobę na innych i narażają się na ryzyko poważnych powikłań.
W zależności od sposobu przygotowania antygenów, szczepionki można podzielić na kilka głównych typów:
Są to szczepionki zawierające żywe, ale osłabione drobnoustroje, które nie wywołują choroby u zdrowych osób, ale stymulują układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał. Przykłady takich szczepionek to:
Ich zaletą jest wywoływanie silnej i długotrwałej odpowiedzi immunologicznej, często po podaniu pojedynczej dawki. Jednak nie są zalecane osobom z obniżoną odpornością, gdyż istnieje niewielkie ryzyko wywołania choroby.
Zawierają zabite (inaktywowane) drobnoustroje, które nie mogą wywołać choroby, ale nadal stymulują układ odpornościowy. Do tej grupy należą m.in.:
Szczepionki inaktywowane są bezpieczniejsze dla osób z obniżoną odpornością, ale zwykle wymagają podania kilku dawek, aby zapewnić odpowiednią ochronę.
Zawierają tylko wybrane fragmenty drobnoustrojów, takie jak białka powierzchniowe, które są niezbędne do wywołania odpowiedzi immunologicznej. Przykłady to:
Są one jeszcze bezpieczniejsze, ponieważ zawierają jedynie wybrane fragmenty patogenów, eliminując ryzyko wystąpienia choroby.
Zawierają inaktywowane toksyny (toksoidy) produkowane przez bakterie. Chronią przed chorobami, które są wywoływane przez te toksyny, a nie przez same bakterie. Przykłady:
To najnowszy typ szczepionek, który wykorzystuje cząsteczki mRNA (informacyjnego RNA) do dostarczenia komórkom instrukcji dotyczących produkcji białka charakterystycznego dla patogenu. To białko jest następnie rozpoznawane przez układ odpornościowy, który uczy się je zwalczać. Do tej grupy należą:
Wykorzystują nieszkodliwe wirusy (wektory) do dostarczenia do komórek materiału genetycznego patogenu. Przykłady:
Szczepienia chronią przed wieloma groźnymi chorobami zakaźnymi. Poniżej przedstawiono niektóre z nich wraz z krótką charakterystyką:
Ostra choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Corynebacterium diphtheriae, które wytwarzają silną toksynę. Choroba atakuje gardło, nos i czasami skórę, powodując utworzenie grubego, szarego nalotu, który może utrudniać oddychanie. Powikłania mogą obejmować uszkodzenie serca i układu nerwowego.
Ostra choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Clostridium tetani, które produkują neurotoksynę. Bakterie dostają się do organizmu przez zranienia i skaleczenia. Choroba charakteryzuje się bolesnymi, długotrwałymi skurczami mięśni, zaczynając od szczęki (szczękościsk), a następnie obejmując całe ciało. Może prowadzić do trudności w oddychaniu i śmierci.
Wysoce zaraźliwa choroba układu oddechowego wywoływana przez bakterie Bordetella pertussis. Charakteryzuje się napadami intensywnego kaszlu, które mogą trwać tygodniami. Szczególnie niebezpieczna dla niemowląt, u których może prowadzić do zatrzymania oddechu, zapalenia płuc i uszkodzenia mózgu.
Wywoływana przez poliowirusy, może prowadzić do nieodwracalnego porażenia różnych części ciała, zwłaszcza kończyn. W najcięższych przypadkach może dojść do porażenia mięśni oddechowych, co wymaga mechanicznego wspomagania oddychania.
Wysoce zaraźliwa choroba wirusowa charakteryzująca się wysypką, gorączką, kaszlem i zapaleniem spojówek. Powikłania mogą obejmować zapalenie płuc, zapalenie mózgu, a nawet śmierć. Szczególnie niebezpieczna dla dzieci poniżej 5 roku życia i osób z obniżoną odpornością.
Choroba wirusowa powodująca bolesny obrzęk ślinianek, zwłaszcza przyusznic. Powikłania mogą obejmować zapalenie jąder u mężczyzn po okresie dojrzewania (co może prowadzić do bezpłodności), zapalenie jajników, zapalenie trzustki i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Choroba wirusowa, która u dzieci zwykle przebiega łagodnie, z charakterystyczną różową wysypką. Największe zagrożenie stanowi dla kobiet w ciąży, gdyż wirus może przeniknąć przez łożysko i zainfekować płód, powodując zespół różyczki wrodzonej, który prowadzi do poważnych wad rozwojowych.
Choroba wywoływana przez wirusa HAV, przenoszona głównie drogą pokarmową („choroba brudnych rąk”). Powoduje zapalenie wątroby, żółtaczkę, zmęczenie i dolegliwości żołądkowo-jelitowe. U większości osób choroba ustępuje samoistnie, ale u niewielkiego odsetka może prowadzić do ostrej niewydolności wątroby.
Wywoływane przez wirusa HBV, przenoszone przez krew i inne płyny ustrojowe. Powoduje zapalenie wątroby, które może przejść w postać przewlekłą, prowadzącą do marskości wątroby lub raka wątrobowokomórkowego.
Bakterie te mogą wywoływać szereg poważnych chorób, zwłaszcza u dzieci poniżej 5 roku życia, w tym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie nagłośni, sepsa i zapalenie płuc.
Wywoływane przez bakterie Streptococcus pneumoniae, mogą prowadzić do zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, sepsy oraz mniej groźnych, ale częstszych infekcji, takich jak zapalenie ucha środkowego czy zatok.
Wywoływane przez bakterie Neisseria meningitidis, mogą prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i sepsy. Choroba rozwija się bardzo szybko i może być śmiertelna w ciągu kilku godzin od wystąpienia pierwszych objawów.
Ostra choroba wirusowa układu oddechowego, powodująca gorączkę, ból mięśni, bóle głowy i ogólne osłabienie. Może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, szczególnie u osób starszych, małych dzieci i osób z obniżoną odpornością.
Wywoływane przez rotawirusy, powoduje ciężką biegunkę i wymioty, szczególnie u niemowląt i małych dzieci. Może prowadzić do odwodnienia wymagającego hospitalizacji.
Choroba wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV-2, może przebiegać bezobjawowo lub powodować różnorodne objawy, od łagodnych objawów grypopodobnych po ciężkie zapalenie płuc, niewydolność oddechową, a nawet śmierć. Szczególnie niebezpieczna dla osób starszych i z chorobami współistniejącymi.
W Polsce szczepienia dzieli się na dwie główne kategorie: obowiązkowe i zalecane. Podział ten ma istotne znaczenie zarówno z punktu widzenia zdrowia publicznego, jak i indywidualnego podejścia do profilaktyki chorób zakaźnych.
Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne i realizowane zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO), który jest aktualizowany corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Obejmują one następujące choroby zakaźne:
Szczepienia zalecane nie są obowiązkowe, ale są rekomendowane dla określonych grup wiekowych lub osób narażonych na zwiększone ryzyko zakażenia. Są one płatne, chociaż niektóre samorządy oferują programy dofinansowania dla wybranych szczepień. Do najważniejszych szczepień zalecanych należą:
Prawidłowe przeprowadzenie szczepień według określonego harmonogramu jest kluczowe dla zapewnienia optymalnej ochrony przed chorobami zakaźnymi. Poniżej przedstawiono ogólny harmonogram szczepień dla dzieci w Polsce:
Warto pamiętać, że harmonogram ten może być modyfikowany w zależności od indywidualnych wskazań medycznych lub w przypadku zastosowania szczepionek skojarzonych.
Szczepionki skojarzone to preparaty zawierające antygeny przeciw kilku chorobom w jednej dawce. Ich stosowanie pozwala na zmniejszenie liczby wkłuć i wizyt szczepiennych, co znacznie zwiększa komfort dziecka i ułatwia realizację programu szczepień.
Najpopularniejsze szczepionki skojarzone stosowane w Polsce to:
Chronią przed pięcioma chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem, poliomyelitis i zakażeniami Haemophilus influenzae typu b. Zawierają bezkomórkowy składnik krztuścowy, który wywołuje mniej działań niepożądanych niż składnik pełnokomórkowy.
Chronią przed sześcioma chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem, poliomyelitis, zakażeniami Haemophilus influenzae typu b oraz wirusowym zapaleniem wątroby typu B. Podobnie jak szczepionki „5w1”, zawierają bezkomórkowy składnik krztuścowy.
Chroni przed trzema chorobami: odrą, świnką i różyczką. Jest standardowym elementem kalendarza szczepień w większości krajów.
Szczepionki skojarzone są alternatywą dla standardowych szczepień bezpłatnych, ale wiążą się z dodatkowymi kosztami. W niektórych przypadkach mogą być częściowo refundowane przez samorządy lokalne.
Szczepionki, jak każdy produkt leczniczy, mogą wywoływać działania niepożądane, jednak korzyści z ich stosowania znacznie przewyższają potencjalne ryzyko. Wszystkie szczepionki dostępne na rynku przechodzą rygorystyczne badania kliniczne i są stale monitorowane pod kątem bezpieczeństwa.
Większość działań niepożądanych po szczepieniach ma charakter łagodny i przemijający. Należą do nich:
Poważne niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) występują niezwykle rzadko. Mogą to być:
W przypadku wystąpienia niepokojących objawów po szczepieniu należy skontaktować się z lekarzem. W Polsce funkcjonuje system monitorowania niepożądanych odczynów poszczepiennych, a osoby, które doświadczyły poważnych NOP, mogą ubiegać się o świadczenie kompensacyjne.
W Polsce funkcjonuje Fundusz Kompensacyjny, który umożliwia przyznanie świadczenia finansowego osobom, u których wystąpiły działania niepożądane wymienione w Charakterystyce Produktu Leczniczego danej szczepionki. Dotyczy to zarówno szczepień obowiązkowych, jak i niektórych szczepień przeciwepidemicznych.
Tak, szczepionki dostępne na rynku przechodzą rygorystyczne badania kliniczne i są stale monitorowane pod kątem bezpieczeństwa. Korzyści wynikające ze szczepień znacznie przewyższają potencjalne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, które w większości przypadków mają charakter łagodny i przemijający.
W przypadku szczepionek inaktywowanych, podjednostkowych, rekombinowanych, toksoidowych, mRNA czy wektorowych jest to niemożliwe, ponieważ nie zawierają one żywych drobnoustrojów. Szczepionki żywe atenuowane zawierają osłabione drobnoustroje, które w rzadkich przypadkach (głównie u osób z obniżoną odpornością) mogą wywołać łagodną postać choroby, ale ryzyko to jest nieporównywalnie mniejsze niż ryzyko związane z zachorowaniem na chorobę naturalną.
Nie, szczepienia nie osłabiają naturalnej odporności, wręcz przeciwnie – stymulują układ odpornościowy do wytworzenia ochrony przeciwko określonym patogenom. Szczepienia wspierają naturalną odporność, ucząc układ immunologiczny rozpoznawania i zwalczania konkretnych drobnoustrojów.
Łagodne infekcje górnych dróg oddechowych, takie jak przeziębienie bez gorączki, nie są przeciwwskazaniem do szczepienia. Jednak w przypadku poważniejszych infekcji z wysoką gorączką, szczepienie powinno być odroczone do czasu wyzdrowienia. Ostateczną decyzję zawsze podejmuje lekarz kwalifikujący do szczepienia.
Większość nowoczesnych szczepionek nie zawiera tiomersalu (związku rtęci), który wcześniej był używany jako środek konserwujący. Obecnie tiomersal jest obecny w bardzo nielicznych szczepionkach, w minimalnych ilościach, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.
Nie, liczne badania naukowe jednoznacznie wykazały, że nie ma związku między szczepieniami a autyzmem. Hipoteza taka została oparta na badaniu, które zostało później wycofane ze względu na poważne błędy metodologiczne i fałszowanie danych.
Przed szczepieniem nie trzeba wykonywać dodatkowych badań, chyba że lekarz zaleci inaczej. Warto zapewnić dziecku komfort psychiczny, spokojnie wytłumaczyć starszym dzieciom, co się będzie działo, a po szczepieniu nagrodzić je za odwagę. Można zabrać ze sobą ulubioną zabawkę czy kocyk.
W przypadku wystąpienia gorączki po szczepieniu można podać dziecku odpowiedni lek przeciwgorączkowy w dawce dostosowanej do wieku i wagi dziecka (najczęściej paracetamol lub ibuprofen). Warto również zapewnić odpowiednie nawodnienie i komfortowe warunki. Jeśli gorączka jest wysoka (powyżej 40°C) lub utrzymuje się długo, należy skontaktować się z lekarzem.
Tak, podawanie kilku szczepionek jednocześnie jest bezpieczne i nie przeciąża układu odpornościowego dziecka. Układ immunologiczny jest w stanie reagować na wiele antygenów jednocześnie, a stosowanie szczepionek skojarzonych lub podawanie kilku szczepionek podczas jednej wizyty zmniejsza liczbę wkłuć i wizyt szczepiennych.
Czas utrzymywania się odporności po szczepieniu różni się w zależności od typu szczepionki i choroby. Niektóre szczepienia zapewniają ochronę na całe życie (np. przeciw odrze, śwince, różyczce po podaniu dwóch dawek), inne wymagają dawek przypominających (np. przeciw tężcowi, błonicy). Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zalecanego kalendarza szczepień, w tym dawek przypominających.
Tak, niektóre szczepienia są zalecane również osobom dorosłym, zwłaszcza dawki przypominające przeciw tężcowi i błonicy (co 10 lat), szczepienia przeciw grypie (corocznie), szczepienia przeciw pneumokokom, szczepienia przeciw WZW typu B (jeśli nie były wykonane w dzieciństwie) oraz szczepienia zalecane w związku z podróżami do krajów o zwiększonym ryzyku zakażeń.
