Finlepsin to lek przeciwdrgawkowy, który zawiera substancję czynną karbamazepinę. Jest stosowany w leczeniu różnych form padaczki, w tym napadów częściowych z objawami prostymi i złożonymi, napadów padaczkowych uogólnionych oraz napadów występujących podczas snu. Finlepsin jest również stosowany w leczeniu idiopatycznych nerwobólów, takich jak nerwoból nerwu trójdzielnego i nerwu językowo-gardłowego. Lek jest dostępny na receptę.
Finlepsin retard to lek przeciwdrgawkowy, który zawiera substancję czynną karbamazepinę. Jest stosowany w leczeniu różnych form padaczki, w tym napadów częściowych oraz napadów uogólnionych. Lek jest również stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego, takiego jak idiopatyczny nerwoból nerwu trójdzielnego i nerwu językowo-gardłowego. Finlepsin retard jest dostępny na receptę.
Fintepla zawiera fenfluraminę i jest stosowany wspomagająco w leczeniu napadów padaczkowych u pacjentów od 2. roku życia z zespołem Dravet lub zespołem Lennoxa-Gastauta. Lek zmniejsza liczbę i nasilenie napadów padaczkowych, prawdopodobnie zwiększając aktywność serotoniny i receptora sigma 1 w mózgu.
Firdapse to lek na receptę, który zawiera substancję czynną amifamprydynę. Jest to lek blokujący kanały potasowe bramkowane napięciem. Firdapse stosuje się w objawowym leczeniu choroby nerwów i mięśni, zwanej zespołem miastenicznym Lamberta-Eatona (lub LEMS), u osób dorosłych. W schorzeniu tym występują zaburzenia przekaźnictwa impulsów nerwowych do mięśni, w wyniku czego dochodzi do osłabienia siły mięśni. Działanie leku Firdapse polega na zwiększaniu uwalniania acetylocholiny, co pomaga w przekazywaniu sygnałów nerwowych do mięśni.
Flebogamma DIF to lek zawierający normalną ludzką immunoglobulinę (IgG) o szerokim spektrum przeciwciał przeciw czynnikom zakaźnym. Jest stosowany w leczeniu substytucyjnym u dorosłych, dzieci i młodzieży z pierwotnymi i wtórnymi niedoborami odporności. Lek ten jest również stosowany w leczeniu immunomodulacyjnym w przypadku immunologicznej plamicy małopłytkowej, zespołu Guillain-Barre, choroby Kawasaki oraz przewlekłej zapalnej poliradikuloneuropatii demielinizacyjnej. Flebogamma DIF jest dostępny na receptę.
Flexilev to lek zawierający lewodopę i karbidopę, które są stosowane w leczeniu choroby Parkinsona. Lek ten łagodzi wiele objawów choroby Parkinsona, szczególnie takich jak sztywność i spowolnienie ruchowe, a także drżenie, utrudnione połykanie, ślinotok i brak stabilności postawy. Jest dostępny na receptę.
Fluconazole B. Braun to lek przeciwgrzybiczy z grupy pochodnych triazolu. Substancją czynną leku jest flukonazol. Jest on stosowany w leczeniu zakażeń grzybiczych, a także jako profilaktyka przeciwko zakażeniom drożdżakami. Najczęstszą przyczyną zakażeń grzybiczych jest drożdżak Candida. Lek jest dostępny na receptę.
Fluconazole Polfarmex to lek przeciwgrzybiczy, który zawiera substancję czynną flukonazol. Jest dostępny na receptę i stosowany w leczeniu zakażeń wywołanych przez grzyby chorobotwórcze. Można go także stosować w zapobieganiu zakażeniom drożdżakami. Najczęstszą przyczyną zakażeń grzybiczych są drożdżaki z rodzaju Candida. Lek jest skuteczny wobec wielu gatunków drożdżaków, kryptokoków oraz innych grzybów chorobotwórczych.
Flucorta to lek przeciwgrzybiczy, którego substancją czynną jest flukonazol. Jest stosowany w leczeniu zakażeń wywołanych przez grzyby chorobotwórcze oraz w zapobieganiu zakażeniom drożdżakami. Najczęstszą przyczyną zakażeń grzybiczych są drożdżaki z rodzaju Candida. Lek jest dostępny na receptę.
Flumycon to lek przeciwgrzybiczy, który zawiera substancję czynną o nazwie flukonazol. Jest dostępny na receptę i występuje w postaci kapsułek. Stosowany jest w terapii różnych zakażeń wywołanych przez grzyby drożdżakopodobne, a także zapobiegawczo u pacjentów z grupy ryzyka zachorowania na grzybice wywołane przez drożdżaki. Wskazania do stosowania Flumyconu obejmują między innymi kandydozę pochwy, jamy ustnej i przełyku, otrzewnej, dróg moczowych, kandydozy układowe: kandydemia, kandydoza rozsiana, kandydoza płuc, oraz kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Folidex to preparat w postaci tabletek, który dostarcza organizmowi kwasu foliowego. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju organizmu. Zaleca się stosowanie preparatu u kobiet planujących potomstwo oraz będących w ciąży w celu zredukowania ryzyka pojawienia się wad rozwojowych cewy nerwowej u płodu. Folidex jest dostępny bez recepty.
Folik to lek dostępny bez recepty, który zawiera kwas foliowy, witaminę z grupy B. Jest przeznaczony do stosowania dla kobiet ciężarnych i planujących powiększenie rodziny, w celu zapobiegania niedoborom kwasu foliowego, które mogą prowadzić do powstania wad wrodzonych u płodu. Kwas foliowy przyczynia się do prawidłowego rozwoju płodu, w szczególności cewy nerwowej.
Framasnoa to lek zawierający teriflunomid, który działa immunomodulująco, chroniąc układ nerwowy przed atakiem układu odpornościowego. Stosowany jest w leczeniu rzutowo ustępującego stwardnienia rozsianego u dorosłych i dzieci powyżej 10. roku życia. Pomaga ograniczyć stan zapalny i zmniejszyć uszkodzenia nerwów, łagodząc objawy takie jak trudności z chodzeniem, zaburzenia widzenia i problemy z równowagą.
Frimig to lek przeciwmigrenowy dostępny na receptę. Zawiera substancję czynną sumatryptan, która pomaga zwężać naczynia krwionośne w mózgu, które rozszerzają się podczas napadów migreny. Lek ten jest stosowany do doraźnego leczenia napadów migreny z aurą lub bez niej.
Frimig Duo to lek stosowany w leczeniu napadów migreny, zarówno z aurą, jak i bez aury. Produkt łączy w sobie właściwości dwóch substancji aktywnych – sumatryptanu oraz naproksenu. Dzięki temu Frimig Duo jest szczególnie skuteczny u osób, u których leczenie samym sumatryptanem jest niewystarczające. Lek jest dostępny na receptę i przeznaczony wyłącznie dla dorosłych pacjentów.
Frisium 10 to lek na receptę, który zawiera klobazam, substancję o silnym działaniu uspokajającym i przeciwlękowym. Jest zalecany w leczeniu ostrego i przewlekłego stanu lękowego oraz jako pomocniczy środek w przypadku napadów padaczkowych. Należy zachować ostrożność podczas stosowania, szczególnie u dzieci poniżej 3 roku życia i osób spożywających alkohol.
Fumaran Dimetylu Adamed to lek zawierający fumaran dimetylu, stosowany w leczeniu rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego (RRMS) u dorosłych i młodzieży od 13 roku życia. Działa poprzez hamowanie układu odpornościowego, co może pomóc w powstrzymywaniu uszkodzeń mózgu i rdzenia kręgowego oraz spowalniać postępy choroby, zapewniając pacjentom lepszą jakość życia.
Fycompa to lek na receptę, który zawiera substancję czynną perampanel. Jest to lek przeciwpadaczkowy, który jest stosowany do leczenia napadów padaczkowych o początku ogniskowym (częściowym) u dorosłych, młodzieży i dzieci w wieku od 4 lat. Fycompa jest również stosowany do leczenia napadów padaczkowych o początku uogólnionym u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Lek ten działa poprzez zmniejszanie aktywności nadmiernie pobudzonych komórek nerwowych w mózgu.
Lek Fypalan zawiera perampanel i należy do grupy leków przeciwpadaczkowych, używanych do leczenia padaczki. Zmniejsza liczbę napadów padaczkowych, głównie napadów częściowych i wtórnie uogólnionych, oraz napadów uogólnionych wywołujących drgawki lub napady nieświadomości. Stosowany jest w skojarzeniu z innymi lekami przeciwpadaczkowymi u dorosłych, młodzieży oraz dzieci powyżej 4. roku życia.
Gabacol to lek przeciwpadaczkowy, który zawiera substancję czynną gabapentynę. Jest stosowany w leczeniu padaczki i obwodowego bólu neuropatycznego, czyli długotrwałego bólu spowodowanego uszkodzeniem nerwów. Gabacol jest dostępny na receptę.
Gabapentin Aurobindo to lek przeciwpadaczkowy, który jest również stosowany w leczeniu obwodowego bólu neuropatycznego, takiego jak bolesna neuropatia cukrzycowa i nerwoból po przebytym półpaścu. Substancją czynną jest gabapentyna, która łatwo przenika do mózgu i zapobiega występowaniu napadów drgawkowych. Gabapentin Aurobindo jest stosowany jako lek wspomagający w leczeniu napadów częściowych, z lub bez napadów wtórnie uogólnionych, u dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych. Jest również wskazany w monoterapii napadów częściowych, z lub bez napadów wtórnie uogólnionych, u dorosłych i młodzieży w wieku 12 lat i starszych. Nie jestem w stanie potwierdzić, czy Gabapentin Aurobindo jest dostępny na receptę na podstawie dostępnych informacji.
Gabapentin Aurovitas to lek, który należy do grupy leków stosowanych w leczeniu padaczki i obwodowego bólu neuropatycznego, czyli długotrwałego bólu spowodowanego uszkodzeniem nerwów. Substancją czynną leku jest gabapentyna. Lek ten ma postać kapsułek twardych. Gabapentin Aurovitas jest dostępny na receptę.
Gabapentin Teva to lek przeciwdrgawkowy, który zawiera substancję czynną gabapentynę. Jest dostępny na receptę i jest stosowany w leczeniu padaczki oraz obwodowego bólu neuropatycznego, czyli długotrwałego bólu spowodowanego uszkodzeniem nerwów. Wskazany jest do stosowania jako lek wspomagający w leczeniu napadów częściowych z napadami wtórnie uogólnionymi lub bez nich u dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych. Gabapentin Teva jest również wskazany do stosowania w monoterapii napadów częściowych z napadami wtórnie uogólnionymi lub bez nich u dorosłych i młodzieży w wieku 12 lat i starszych.
Gabatem, znany również jako gabapentyna, to lek przeciwpadaczkowy i przeciwbólowy. Jest stosowany w leczeniu napadów częściowych z napadami wtórnie uogólnionymi zarówno w monoterapii jak i w leczeniu wspomagającym u dorosłych i u dzieci powyżej 6 roku życia. Gabapentyna jest również stosowana w leczeniu obwodowego bólu neuropatycznego, np. bolesnej neuropatii cukrzycowej i nerwobólu po przebytym półpaścu u dorosłych1. Ten lek jest dostępny na receptę.
Gabitril to lek przeciwpadaczkowy, który zawiera substancję czynną tiagabinę, pochodną kwasu nipekotynowego. Jest on silnym i wybiórczym inhibitorem wychwytu GABA przez neurony i komórki gleju, co prowadzi do nasilenia hamującego wpływu przekaźnictwa GABA-ergicznego w mózgu. Gabitril jest wskazany do leczenia różnych postaci padaczki jako lek uzupełniający przy napadach częściowych wtórnie uogólnionych lub nieuogólnionych powyżej 13. roku życia. Lek jest dostępny na receptę.
Gabrion to lek przeciwpadaczkowy, którego substancją czynną jest gabapentyna. Jest stosowany w leczeniu padaczki, a także różnych typów bólu nerwowego. Gabrion jest dostępny na receptę. Wskazaniem do stosowania Gabrionu jest leczenie wspomagające napadów częściowych u dorosłych, które są lub nie są wtórnie uogólnione. Ponadto, Gabrion można stosować w leczeniu bólu neuropatycznego pochodzenia obwodowego i ośrodkowego u dorosłych.
Galamir to lek na receptę, który jest stosowany w leczeniu łagodnego do umiarkowanego otępienia typu alzheimerowskiego. Lek ten działa na bazie galantaminy. Objawy choroby Alzheimera, takie jak narastająca utrata pamięci, dezorientacja oraz zmiany zachowania, są łagodzone przez Galamir, który zwiększa ilość acetylocholiny w mózgu.
Galsya SR to lek przeciwotępienny, który jest zalecany w objawowym leczeniu łagodnego do umiarkowanie ciężkiego otępienia typu alzheimerowskiego. Objawy choroby Alzheimera obejmują narastającą utratę pamięci, dezorientację oraz zmiany zachowania. Lek ten działa na bazie galantaminy, która jest trzeciorzędowym alkaloidem i wykazuje wybiórcze, odwracalne, kompetencyjne działanie inhibicyjne wobec acetylocholinoesterazy. Galsya SR jest dostępny na receptę.
Gasliny to lek zawierający substancję czynną rasagilinę. Jest stosowany w leczeniu idiopatycznej choroby Parkinsona jako terapia jednoskładnikowa (bez lewodopy) lub jako terapia wspomagająca (z lewodopą) u pacjentów dorosłych z fluktuacjami skuteczności lewodopy wynikającymi z efektu wyczerpania dawki. Lek jest dostępny na receptę.
Gaxenim to lek immunosupresyjny, który zawiera substancję czynną fingolimod. Jest on stosowany w leczeniu stwardnienia rozsianego o dużej aktywności, pomimo pełnego i właściwego leczenia co najmniej jednym lekiem modyfikującym przebieg choroby, lub u pacjentów z szybko rozwijającą się, ciężką, ustępująco-nawracającą postacią stwardnienia rozsianego. Lek jest wydawany na receptę.
Genvoya to lek stosowany w leczeniu zakażenia wirusem HIV-1 u dorosłych i dzieci w wieku 12 lat i starszych. Składa się z czterech substancji czynnych: elwitegrawiru, kobicytostatu, emtrycytabiny i tenofowiru alafenamidu. Lek ten jest dostępny tylko na receptę. Wskazany jest do stosowania u pacjentów, którzy nie mają wcześniej zidentyfikowanej oporności na żadną z substancji czynnych zawartych w Genvoya.
Ginkofar to lek dostępny bez recepty, który zawiera wyciąg z liści miłorzębu japońskiego. Zmniejsza skurcz naczyń, zmniejsza lepkość krwi i agregację krwinek, co powoduje zwiększenie mikrokrążenia tkankowego krwi. Stosowany jest w celu poprawy zdolności poznawczych u osób starszych (osłabienie pamięci i sprawności umysłowej związane z wiekiem) oraz w celu poprawy jakości życia w łagodnej demencji.
Ginkofar Extra to lek dostępny bez recepty, który zawiera kwantyfikowany wyciąg z liści miłorzębu japońskiego. Działa poprzez rozszerzanie naczyń krwionośnych, zapobieganie agregacji płytek krwi oraz poprawę przepływu krwi w mózgu. Jest zalecany do stosowania w celu poprawy zdolności poznawczych u osób starszych, które z wiekiem doświadczają osłabienia pamięci i sprawności umysłowej, a także jako środek poprawiający jakość życia w łagodnej formie demencji.
Ginkofar Forte to lek dostępny bez recepty, który zawiera wyciąg z liści miłorzębu japońskiego. Jest to preparat pochodzenia naturalnego, który działa poprawiająco na krążenie mózgowe i obwodowe. Wskazaniami do stosowania Ginkofar Forte są zaburzenia krążenia mózgowego z objawami takimi jak utrudniona koncentracja myślowa, zaburzenia pamięci, zawroty i bóle głowy, szum w uszach. Może być również stosowany w celu poprawy jakości życia w łagodnej postaci otępienia.
Ginkofar Intense to lek zawierający wyciąg z miłorzębu japońskiego, który poprawia przepływ krwi w mózgu i zapobiega zlepianiu się płytek krwi. Jest przeznaczony dla osób dorosłych do stosowania w celu poprawy zdolności poznawczych, szczególnie w przypadku osłabienia pamięci i sprawności umysłowej związanej z wiekiem, oraz w celu poprawy jakości życia w łagodnej demencji. Ginkofar Intense jest dostępny bez recepty.
Ginkofar Max to lek roślinny, który zawiera kwantyfikowany wyciąg z liści miłorzębu japońskiego. Jest zalecany do stosowania u pacjentów z objawami takimi jak osłabienie pamięci i sprawności umysłowej związanym z wiekiem. Może być również stosowany pomocniczo w zaburzeniach krążenia mózgowego (z objawami zawrotów głowy, szumu w uszach) oraz pomocniczo u pacjentów wykonujących zalecany program ćwiczeń fizycznych w leczeniu niespecyficznej choroby naczyń obwodowych z objawami chromania przestankowego. Lek jest dostępny bez recepty.
Ginkoflav Forte to suplement diety zawierający wysokoskoncentrowany ekstrakt z liści miłorzębu japońskiego. Preparat jest przeznaczony dla osób dorosłych, szczególnie obciążonych wysiłkiem intelektualnym i w wieku podeszłym. Ekstrakt z miłorzębu japońskiego wspomaga układ krążenia oraz utrzymanie prawidłowego funkcjonowania mózgu u osób starszych, dodatkowo wspiera zachowanie pamięci i funkcji poznawczych oraz lepszego słyszenia i widzenia. Ginkoflav Forte jest dostępny bez recepty.
Ginkoflav Med to lek w postaci kapsułek, który zawiera suchy wyciąg kwantyfikowany z liści miłorzębu japońskiego. Preparat rozszerza naczynia krwionośne, poprawiając przepływ krwi w mózgu, co skutkuje poprawą funkcji poznawczych osób starszych. Wskazany jest do stosowania w celu poprawy funkcji poznawczych u osób starszych (osłabienie sprawności umysłowej i osłabienie pamięci związane z wiekiem), a także pomocniczo w celu poprawy jakości życia w łagodnym otępieniu. Lek jest dostępny bez recepty.
Gliatilin to lek, który jest dostępny na receptę. Zawiera substancję czynną – alfosceran choliny, która wzmacnia aktywność układu cholinergicznego i poprawia funkcje błony komórkowej neuronów. Jest stosowany w leczeniu objawowym i uzupełniającym zaburzeń pamięci i funkcji poznawczych u pacjentów z różnymi typami otępienia mózgu. Gliatilin 1000 ma postać roztworu do wstrzykiwań.
Golpimec to lek stosowany w leczeniu stwardnienia rozsianego. Działa poprzez zmniejszenie zdolności limfocytów do swobodnego przemieszczania się w organizmie pacjenta oraz powstrzymuje je przed przenikaniem do mózgu i rdzenia kręgowego. W ten sposób ogranicza uszkodzenie nerwów powodujące stwardnienie rozsiane. Jest to lek na receptę.
Grimodin to lek przeciwpadaczkowy, który jest stosowany w leczeniu ataków padaczki i zapobieganiu im. Jest dostępny jako lek dodatkowy w terapii padaczki. Lek ten jest również stosowany w leczeniu bólu neuropatycznego, czyli bólu spowodowanego uszkodzeniem nerwów. Grimodin jest dostępny na receptę.
Heuristin to lek, którego substancją czynną jest fingolimod. Jest stosowany u dorosłych oraz dzieci i młodzieży (w wieku 10 lat i starszych) w leczeniu ustępująco-nawracającej postaci stwardnienia rozsianego (SM). Lek nie powoduje wyleczenia z SM, ale pomaga zmniejszyć liczbę rzutów i spowalnia postęp niesprawności spowodowanej przez SM. Heuristin jest dostępny na receptę.
Hiberix to szczepionka stosowana w celu zapobiegania zakażeniom wywołanym przez Haemophilus influenzae typ b u niemowląt i dzieci. Szczepionka zawiera wysoko oczyszczony polisacharyd otoczkowy w formie fosforanu polirybozylorybitolu (PRP) Haemophilus influenzae typu b (Hib), który jest kowalencyjnie sprzężony z nośnikiem, którym może być toksoid tężcowy (PRP-T) lub białko błonowe meningokoków (PRP-OMPC). Szczepionka jest wskazana do czynnego uodporniania dzieci, począwszy od 6. tygodnia życia, przeciwko zakażeniom Haemophilus influenzae typu b. Produkt jest wydawany z apteki na podstawie recepty.
Histigen to lek w postaci tabletek, zawierający substancję czynną betahistynę. Jest stosowany u pacjentów z zawrotami głowy, postępującą utratą słuchu, szumem usznym. Lek jest dostępny na receptę. Wskazaniami do stosowania są choroby z zawrotami głowy (z nudnościami i wymiotami), postępującą utratą słuchu, szumami usznymi.
Hitoff to lek zawierający pramipeksol, który jest wybiórczym agonistą receptorów dopaminowych D2, D3 i D4. Stosuje się go w objawowym leczeniu zaawansowanej, idiopatycznej (o nieznanej przyczynie) choroby Parkinsona. Lek jest stosowany zarówno w monoterapii (leczenie tylko pramipeksolem) lub w skojarzeniu z lewodopą w przypadkach zmniejszenia się jej skuteczności lub zespołu przełączania (on-off) – gwałtownych, naprzemiennie występujących okresów bezruchu i zwiększonej aktywności ruchowej. Lek jest wskazany również w objawowym leczeniu umiarkowanego i ciężkiego zespołu niespokojnych nóg. Hitoff jest dostępny na receptę.
Hypnogen to lek nasenny dostępny na receptę, który zawiera substancję czynną zolpidem. Lek ten skraca czas zasypiania, zmniejsza liczbę przebudzeń nocnych, wydłuża czas trwania snu i poprawia jego jakość. Jest stosowany w krótkotrwałym leczeniu bezsenności.
to niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ) zawierający jako substancję czynną ibuprofen. Jest to sprawdzony i skuteczny lek działający przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie. Jego główne zastosowanie obejmuje łagodzenie bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, w tym bóle głowy, migreny (z aurą lub bez), bóle menstruacyjne oraz bóle zębów. Lek wykazuje również skuteczność w obniżaniu gorączki. Mechanizm działania ibuprofenu polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn – substancji odpowiedzialnych za
Ignatia-Homaccord to lek homeopatyczny, który jest dostępny bez recepty. Jest stosowany w łagodnych zaburzeniach nerwowych, takich jak depresja i bezgłos histeryczny. Dzięki swojemu unikalnemu składowi działa wspomagająco na układ nerwowy, pomagając złagodzić stany depresyjne i przywrócić równowagę emocjonalną. Ze względu na szerokie zastosowanie, nie dodaje się do niego ulotki ani informacji związanych ze sposobem dawkowania.
Imigran to lek przeciwmigrenowy, który należy do grupy selektywnych agonistów receptorów serotoninowych 5-HT1D. Jest stosowany w doraźnym leczeniu napadów migreny z aurą lub bez aury. Lek Imigran działa dopiero po wystąpieniu napadu migrenowego. Jest dostępny na receptę.
Imigran FDT to lek zawierający substancję czynną sumatryptan, który jest stosowany w doraźnym leczeniu napadów migreny z aurą lub bez aury. Sumatryptan działa poprzez zwężanie naczyń krwionośnych obszaru ukrwienia tętnicy szyjnej, nie wpływając na przepływ mózgowy. Lek jest dostępny na receptę.
Choroby neurologiczne dotykają miliony osób na całym świecie, znacząco wpływając na jakość życia pacjentów i ich rodzin. Schorzenia układu nerwowego obejmują szeroki wachlarz dolegliwości, od łagodnych zaburzeń do poważnych chorób neurodegeneracyjnych, które mogą prowadzić do niepełnosprawności. Układ nerwowy, składający się z mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych, odpowiada za kluczowe funkcje organizmu – od podstawowych procesów życiowych po złożone funkcje poznawcze. Zaburzenia w jego funkcjonowaniu mogą wynikać z uwarunkowań genetycznych, czynników środowiskowych, infekcji, urazów czy procesów autoimmunologicznych. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie mają kluczowe znaczenie dla skutecznego zarządzania chorobami neurologicznymi, a dzięki postępowi medycyny i nowoczesnym terapiom, wielu pacjentów może cieszyć się poprawą jakości życia mimo przewlekłego charakteru tych schorzeń.
Układ nerwowy to skomplikowana sieć struktur odpowiedzialnych za kontrolę i koordynację wszystkich procesów zachodzących w organizmie. Dzieli się na ośrodkowy układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy) oraz obwodowy układ nerwowy (nerwy obwodowe). Ta złożona struktura odpowiada za odbieranie bodźców z otoczenia, przetwarzanie informacji, koordynację ruchów, regulację funkcji narządów wewnętrznych oraz umożliwia funkcje wyższe, takie jak myślenie, pamięć czy emocje.
Zdrowie układu nerwowego można wspierać poprzez odpowiednią dietę bogatą w antyoksydanty i nienasycone kwasy tłuszczowe, regularne ćwiczenia fizyczne, aktywność umysłową oraz redukcję stresu. Badania pokazują, że takie działania mogą zmniejszyć ryzyko występowania niektórych chorób neurologicznych, szczególnie neurodegeneracyjnych, jak choroba Alzheimera czy Parkinsona.
Niezwykłą cechą układu nerwowego jest jego neuroplastyczność – zdolność do zmian i adaptacji w odpowiedzi na doświadczenia i uszkodzenia. Ta właściwość stanowi podstawę procesów uczenia się, pamięci oraz rehabilitacji po urazach mózgu czy rdzenia kręgowego. Dzięki neuroplastyczności, mózg może reorganizować swoją strukturę i funkcję, co daje nadzieję pacjentom po udarach czy z innymi uszkodzeniami neurologicznymi.
Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną otępienia u osób starszych, charakteryzującą się postępującą utratą pamięci, zdolności poznawczych i funkcji wykonawczych. W mózgu pacjentów dochodzi do gromadzenia się złogów białka beta-amyloidu oraz splątków neurofibrylarnych, co prowadzi do obumierania komórek nerwowych.
Leczenie farmakologiczne choroby Alzheimera opiera się na dwóch głównych grupach leków. Inhibitory cholinesterazy (donepezil, rywastygmina, galantamina) zwiększają poziom acetylocholiny – neurotransmitera kluczowego dla procesów pamięciowych. Druga grupa to antagoniści receptora NMDA (memantyna), regulujące aktywność glutaminianu, którego nadmiar może prowadzić do śmierci neuronów. W ostatnich latach pojawił się też pierwszy lek przyczynowy – aducanumab, który pomaga usuwać złogi amyloidu z mózgu.
Oprócz farmakoterapii, ważną rolę odgrywa terapia poznawcza, aktywizacja fizyczna pacjenta oraz odpowiednie wsparcie psychologiczne dla rodziny i opiekunów.
Choroba Parkinsona to postępujące schorzenie neurodegeneracyjne, które rozwija się na skutek zaniku neuronów dopaminergicznych w istocie czarnej mózgu. Charakterystyczne objawy obejmują drżenie spoczynkowe, sztywność mięśniową, spowolnienie ruchowe (bradykinezja) oraz zaburzenia postawy i chodu. U wielu pacjentów występują również objawy pozaruchowe, jak depresja, zaburzenia snu, problemy z węchem czy zaparcia.
Diagnostyka choroby Parkinsona opiera się głównie na badaniu klinicznym, jednak w celu wykluczenia innych schorzeń mogą być wykonane badania obrazowe (rezonans magnetyczny) czy testy neurologiczne. Charakterystyczne jest drżenie spoczynkowe, które ustępuje podczas wykonywania celowych ruchów, oraz stopniowe zmniejszanie się pisma (mikrografia).
Leczenie farmakologiczne koncentruje się na uzupełnianiu niedoboru dopaminy lub stymulacji receptorów dopaminowych. Podstawowym lekiem jest lewodopa, prekursor dopaminy, często podawana w połączeniu z inhibitorami dekarboksylazy (karbidopa, benserazyd), które zapobiegają jej rozkładowi poza mózgiem. Stosuje się także agonistów dopaminy (ropinirol, pramipeksol, rotygotyna), inhibitory MAO-B (selegilina, rasagilina) oraz inhibitory COMT (entakapon). W zaawansowanych przypadkach rozważa się leczenie chirurgiczne, w tym głęboką stymulację mózgu (DBS).
Istotnym elementem terapii są również rehabilitacja ruchowa, terapia mowy oraz wsparcie psychologiczne.
Stwardnienie rozsiane to przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe neuronów w ośrodkowym układzie nerwowym. Prowadzi to do powstawania ognisk demielinizacji i zaburzeń przewodnictwa nerwowego.
Objawy SM są bardzo zróżnicowane i zależą od lokalizacji zmian demielinizacyjnych. Mogą obejmować zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, zapalenie nerwu wzrokowego), osłabienie mięśni, zaburzenia koordynacji i równowagi, drętwienia i mrowienia, problemy z kontrolą pęcherza moczowego, a także zmęczenie i zaburzenia poznawcze.
Leczenie stwardnienia rozsianego znacząco rozwinęło się w ostatnich latach, oferując pacjentom wiele opcji terapeutycznych. W leczeniu rzutów stosuje się glikokortykosteroidy (metylprednizolon) podawane dożylnie. Leczenie modyfikujące przebieg choroby obejmuje leki immunomodulujące (interferony beta, octan glatirameru), leki immunosupresyjne (fingolimod, kladrybina) oraz przeciwciała monoklonalne (natalizumab, okrelizumab, alemtuzumab). Od kwietnia 2024 roku pacjenci w Polsce mają dostęp do podskórnej formy podania terapii natalizumabem, co znacząco ułatwia leczenie.
Ważnym elementem terapii SM jest kompleksowa rehabilitacja, leczenie objawowe (np. spastyczności, bólu, zmęczenia) oraz wsparcie psychologiczne.
Neuropatia obwodowa to zespół objawów wynikających z uszkodzenia nerwów obwodowych. Może dotyczyć jednego nerwu (mononeuropatia) lub wielu nerwów jednocześnie (polineuropatia). Najczęstszymi przyczynami są cukrzyca, nadużywanie alkoholu, niedobory witamin (szczególnie B12), choroby autoimmunologiczne, infekcje, toksyny oraz działania niepożądane niektórych leków.
Objawy neuropatii obwodowej różnią się w zależności od rodzaju uszkodzonych włókien nerwowych. Typowo obejmują drętwienia, mrowienia, pieczenie, ból, osłabienie mięśni, zaburzenia czucia oraz problemy z koordynacją. W przypadkach uszkodzenia nerwów autonomicznych mogą wystąpić zaburzenia potliwości, niestabilność ciśnienia tętniczego czy dysfunkcje pęcherza moczowego.
Leczenie neuropatii obwodowej zależy od przyczyny. W przypadku neuropatii cukrzycowej kluczowe jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi. W terapii bólu neuropatycznego stosuje się leki przeciwpadaczkowe (gabapentyna, pregabalina), przeciwdepresyjne (amitryptylina, duloksetyna, wenlafaksyna) oraz miejscowe (plastry z lidokainą, kapsaicyna). Istotna jest również suplementacja witamin z grupy B, fizjoterapia oraz rehabilitacja.
Padaczka to przewlekła choroba neurologiczna charakteryzująca się nawracającymi, nieprowokowanymi napadami padaczkowymi, które są wynikiem nieprawidłowych wyładowań elektrycznych w mózgu. Dotyka około 1% populacji, co w Polsce oznacza 300-400 tysięcy pacjentów.
Objawy padaczki zależą od rodzaju napadu i mogą obejmować drgawki, utratę świadomości, zaburzenia czucia, halucynacje lub automatyzmy (powtarzalne, nieskoordynowane ruchy). U niektórych pacjentów występują charakterystyczne aury, czyli specyficzne odczucia poprzedzające napad.
Leczenie padaczki opiera się głównie na farmakoterapii. Stosuje się leki przeciwpadaczkowe, takie jak karbamazepina, lamotrygina, walproiniany, lewetiracetam, okskarbazepina czy topiramat. Wybór leku zależy od typu napadów, wieku pacjenta, chorób współistniejących oraz potencjalnych działań niepożądanych.
Szczególnym wyzwaniem jest padaczka lekooporna, występująca u 20-30% pacjentów. W takich przypadkach stosuje się kombinacje leków, rozważa leczenie chirurgiczne, stymulację nerwu błędnego lub dietę ketogeniczną. Nadzieję dają nowe leki, jak briwaracetam, stiripentol czy cenobamat, który może uwolnić od napadów 11-28% pacjentów lekoopornych.
Migrena to neurologiczna choroba napadowa charakteryzująca się nawracającymi, pulsującymi bólami głowy, często jednostronnymi, którym mogą towarzyszyć nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło i dźwięki. Jest drugą co do częstości występowania neurologiczną chorobą napadową, znacząco obniżającą jakość życia pacjentów.
W przypadku migreny przewlekłej, gdy bóle głowy występują przez co najmniej 15 dni w miesiącu, przez okres dłuższy niż 3 miesiące, leczenie jest szczególnie trudne. W Polsce obecnie trwają prace nad programem lekowym dla pacjentów z migreną przewlekłą.
Leczenie migreny dzieli się na doraźne (przerywające napad) i profilaktyczne (zapobiegające napadom). W leczeniu doraźnym stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, tryptany (sumatryptan, zolmitryptan), a w ciężkich przypadkach leki przeciwwymiotne i opioidy. W profilaktyce migreny przewlekłej przełomem okazały się przeciwciała monoklonalne przeciw peptydowi związanemu z genem kalcytoniny (CGRP) lub jego receptorowi (erenumab, fremanezumab, galcanezumab), a także toksyna botulinowa typu A. Te nowoczesne terapie mogą prowadzić do całkowitej remisji u nawet 25% pacjentów z migreną przewlekłą.
Udar mózgu to nagłe zaburzenie krążenia mózgowego, prowadzące do uszkodzenia tkanki nerwowej. Wyróżnia się udary niedokrwienne (około 80% przypadków), spowodowane zatorem lub zakrzepem naczynia, oraz udary krwotoczne, wynikające z pęknięcia naczynia i wylewu krwi do mózgu.
Objawy udaru rozwijają się gwałtownie i mogą obejmować jednostronne osłabienie lub paraliż, zaburzenia mowy, zaburzenia widzenia, zawroty głowy, silny ból głowy oraz problemy z koordynacją. Kluczowa jest szybka diagnostyka i leczenie – im szybciej pacjent trafi do szpitala, tym większe szanse na ograniczenie uszkodzeń mózgu.
W leczeniu udaru niedokrwiennego, jeśli pacjent trafi do szpitala w ciągu 4,5 godziny od pojawienia się objawów, można zastosować leczenie trombolityczne (alteplaza), które rozpuszcza zakrzep. Nowszą metodą jest trombektomia mechaniczna, polegająca na mechanicznym usunięciu zakrzepu za pomocą specjalnego cewnika. Ta procedura może być stosowana nawet do 24 godzin od wystąpienia objawów u wybranych pacjentów. W Polsce funkcjonuje już 18 ośrodków wykonujących zabiegi trombektomii mechanicznej.
Po przebytym udarze kluczowa jest rehabilitacja neurologiczna, która pomaga odzyskać utracone funkcje poprzez wykorzystanie neuroplastyczności mózgu.
Diagnostyka neurologiczna obejmuje szereg badań i procedur, które pomagają ustalić przyczynę objawów i postawić właściwą diagnozę. Proces diagnostyczny zazwyczaj rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego i badania neurologicznego.
Badanie neurologiczne obejmuje ocenę funkcji poznawczych, równowagi, koordynacji, odruchów, siły mięśniowej, czucia oraz funkcji nerwów czaszkowych. Lekarz może również przeprowadzić specjalistyczne testy, jak badanie chodu czy ocenę pisma.
W zależności od podejrzewanego schorzenia, mogą być zalecone dodatkowe badania:
Nowoczesne techniki obrazowania mózgu pozwalają na dokładną wizualizację struktury i funkcji układu nerwowego:
Tomografia komputerowa (TK) – szybkie badanie, szczególnie przydatne w diagnostyce udarów, krwawień i urazów.
Rezonans magnetyczny (MRI) – dostarcza bardziej szczegółowych obrazów, pozwalając na wykrycie drobnych zmian strukturalnych, ognisk demielinizacji, guzów czy anomalii naczyniowych.
Funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) – obrazuje aktywność mózgu podczas wykonywania określonych zadań.
Pozytonowa tomografia emisyjna (PET) – ocenia metabolizm mózgu, pomagając w diagnostyce chorób neurodegeneracyjnych.
Elektroencefalografia (EEG) – rejestruje aktywność elektryczną mózgu, niezbędna w diagnostyce padaczki.
Elektromiografia (EMG) i badanie przewodnictwa nerwowego – oceniają funkcję nerwów i mięśni, kluczowe w diagnostyce neuropatii obwodowych i chorób nerwowo-mięśniowych.
Analiza płynu mózgowo-rdzeniowego – pomocna w diagnostyce infekcji, chorób demielinizacyjnych i nowotworów.
Badania krwi – mogą wykryć markery zapalne, przeciwciała, niedobory witamin czy zaburzenia metaboliczne.
Coraz większe znaczenie ma diagnostyka genetyczna, która pozwala na wykrycie mutacji odpowiedzialnych za choroby neurologiczne o podłożu genetycznym. Jest szczególnie istotna w przypadku chorób neurodegeneracyjnych, jak niektóre postacie choroby Alzheimera czy stwardnienie zanikowe boczne.
Terapia schorzeń neurologicznych jest złożona i często wymaga podejścia multidyscyplinarnego. W zależności od choroby, mogą być stosowane różne metody leczenia:
Leki odgrywają kluczową rolę w leczeniu wielu chorób neurologicznych. Są stosowane zarówno w celu łagodzenia objawów, jak i modyfikacji przebiegu choroby.
W leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, jak choroba Parkinsona, stosuje się leki uzupełniające niedobory neuroprzekaźników (lewodopa) lub naśladujące ich działanie (agoniści dopaminy). W chorobie Alzheimera wykorzystuje się inhibitory cholinesterazy (donepezil, rywastygmina) i memantynę.
Choroby autoimmunologiczne, jak stwardnienie rozsiane, wymagają leków immunomodulujących i immunosupresyjnych, w tym interferonów beta, octanu glatirameru, fingolimodu czy przeciwciał monoklonalnych (natalizumab, okrelizumab).
W leczeniu padaczki stosuje się leki przeciwpadaczkowe, dobierane indywidualnie w zależności od typu napadów. Najczęściej wykorzystywane to karbamazepina, lamotrygina, walproiniany, lewetiracetam czy nowsze, jak briwaracetam i cenobamat.
Ból neuropatyczny wymaga specyficznego podejścia, z wykorzystaniem leków przeciwpadaczkowych (gabapentyna, pregabalina), przeciwdepresyjnych (amitryptylina, duloksetyna) oraz opioidów w ciężkich przypadkach.
Rehabilitacja odgrywa kluczową rolę w leczeniu wielu chorób neurologicznych, szczególnie po udarach mózgu, urazach czy w chorobach neurodegeneracyjnych. Obejmuje:
Fizjoterapię – ćwiczenia poprawiające siłę mięśniową, równowagę, koordynację i zakres ruchów.
Terapię zajęciową – ucząca pacjentów strategii radzenia sobie z codziennymi czynnościami.
Terapię mowy – poprawiająca funkcje komunikacyjne i połykanie.
Neuropsychologię – wspierająca funkcje poznawcze i emocjonalne.
W niektórych przypadkach stosuje się leczenie chirurgiczne:
Głęboka stymulacja mózgu (DBS) – wszczepienie elektrod do określonych obszarów mózgu, skuteczne w chorobie Parkinsona, dystonii czy drżeniu samoistnym.
Chirurgia padaczki – usunięcie ogniska padaczkowego w przypadkach lekoopornych.
Leczenie operacyjne guzów mózgu, tętniaków czy malformacji naczyniowych.
Postęp w neurologii przynosi coraz nowsze metody leczenia:
Terapie genowe – modyfikacja genów odpowiedzialnych za choroby, np. w rdzeniowym zaniku mięśni (nusinersen, onasemnogen abeparwowek).
Terapie komórkami macierzystymi – wspierające regenerację uszkodzonych tkanek nerwowych.
Nowoczesne terapie biologiczne – przeciwciała monoklonalne w leczeniu migreny przewlekłej czy stwardnienia rozsianego.
Choroby neurologiczne często mają charakter przewlekły i wymagają długotrwałego zarządzania. Wpływają nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także na sferę psychiczną i społeczną pacjenta.
Diagnoza choroby neurologicznej często wymaga znaczących zmian w życiu pacjenta i jego rodziny. Kluczowe jest zdobycie rzetelnej wiedzy o chorobie, poznanie metod radzenia sobie z objawami oraz modyfikacja stylu życia:
Dieta – w wielu chorobach neurologicznych zaleca się dietę bogatą w antyoksydanty, kwasy omega-3 i witaminy z grupy B. W przypadku choroby Parkinsona ważna jest odpowiednia podaż białka, a przy padaczce niektórzy pacjenci korzystają z diety ketogenicznej.
Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia dostosowane do możliwości pacjenta mogą poprawić sprawność, równowagę i nastrój.
Techniki relaksacyjne – medytacja, joga czy techniki oddechowe pomagają zmniejszyć stres, który może nasilać objawy wielu schorzeń neurologicznych.
Organizacja codzienności – planowanie aktywności, korzystanie z przypomnień, dostosowanie otoczenia do ograniczeń wynikających z choroby.
Wsparcie psychologiczne jest niezbędnym elementem kompleksowej opieki nad pacjentem neurologicznym. Może obejmować psychoterapię indywidualną, terapię rodzinną czy grupy wsparcia. Organizacje pacjentów, jak Fundacja EPI-BOHATER dla osób z padaczką czy Fundacja Chorób Mózgu, oferują nie tylko wsparcie emocjonalne, ale także edukację i pomoc w uzyskaniu dostępu do nowoczesnych terapii.
Rozwój technologii przynosi coraz więcej rozwiązań wspierających codzienne funkcjonowanie pacjentów neurologicznych:
Aplikacje mobilne – monitorujące objawy, przypominające o lekach czy wspierające rehabilitację poznawczą.
Urządzenia wspomagające mobilność – od lasek i chodzików po zaawansowane egzoszkielety.
Systemy komunikacji alternatywnej – dla pacjentów z zaburzeniami mowy.
Inteligentne domy – dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami neurologicznymi.
Neurologia jest dziedziną dynamicznie rozwijającą się, a postęp w badaniach naukowych i technologii medycznej przynosi nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne.
Zaawansowane techniki neuroobrazowania, jak obrazowanie tensora dyfuzji (DTI) czy spektroskopia rezonansu magnetycznego, pozwalają na coraz dokładniejszą wizualizację struktur i funkcji mózgu.
Biomarkery w płynie mózgowo-rdzeniowym i krwi (np. białko tau i beta-amyloid w chorobie Alzheimera) umożliwiają wcześniejszą i dokładniejszą diagnostykę.
Metody diagnostyki molekularnej i genetycznej pomagają zidentyfikować przyczyny rzadkich chorób neurologicznych.
W leczeniu stwardnienia rozsianego pojawiło się wiele nowych leków, jak przeciwciała monoklonalne (natalizumab, okrelizumab, alemtuzumab), które znacząco zmieniły perspektywy dla pacjentów.
Dla pacjentów z padaczką lekooporną nadzieją jest cenobamat, który może uwolnić od napadów nawet 28% chorych.
W leczeniu migreny przewlekłej rewolucję przyniosły przeciwciała monoklonalne przeciw CGRP oraz toksyna botulinowa typu A.
W Polsce trwają prace nad programem lekowym dla pacjentów z migreną przewlekłą, co może znacząco poprawić dostęp do nowoczesnych terapii.
Trombektomia mechaniczna w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu jest już dostępna w 18 ośrodkach w Polsce, co znacząco poprawia rokowanie pacjentów.
Terapie genowe i komórkowe dają nadzieję na leczenie chorób dotychczas nieuleczalnych, jak niektóre formy stwardnienia zanikowego bocznego czy dystrofie mięśniowe.
Interfejsy mózg-komputer mogą w przyszłości pozwolić na kontrolowanie urządzeń za pomocą myśli, co byłoby przełomem dla pacjentów z paraliżem.
Personalizowana medycyna, uwzględniająca profil genetyczny pacjenta, może umożliwić bardziej precyzyjne i skuteczne leczenie.
Wczesne objawy chorób neurologicznych mogą być subtelne i niespecyficzne, dlatego często są początkowo ignorowane. Do niepokojących sygnałów, które powinny skłonić do konsultacji z lekarzem, należą: przewlekłe bóle głowy, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, drętwienia i mrowienia kończyn, osłabienie mięśni, problemy z koordynacją ruchów, zaburzenia mowy, trudności z pamięcią i koncentracją, a także zmiany osobowości czy nastroju. W przypadku nagłego pojawienia się objawów, takich jak jednostronne osłabienie, zaburzenia mowy czy widzenia, należy natychmiast szukać pomocy medycznej, gdyż mogą to być objawy udaru mózgu.
Niektóre choroby neurologiczne mają wyraźny komponent genetyczny, inne zaś mogą być związane z predyspozycją genetyczną, która w połączeniu z czynnikami środowiskowymi prowadzi do rozwoju choroby. Do chorób o udowodnionym podłożu genetycznym należą m.in. choroba Huntingtona, niektóre formy choroby Alzheimera, dystrofie mięśniowe czy ataksje rdzeniowo-móżdżkowe. W przypadku rodzinnego występowania chorób neurologicznych, diagnostyka genetyczna może pomóc określić ryzyko zachorowania u krewnych. Na przykład, ryzyko choroby Alzheimera o wczesnym początku u rodzeństwa i potomstwa osoby chorej wynosi około 50%.
Tak, stres może znacząco wpływać na przebieg wielu chorób neurologicznych. W padaczce stres jest znanym czynnikiem wyzwalającym napady, a w chorobie Parkinsona może nasilać drżenie i sztywność mięśni. Pacjenci ze stwardnieniem rozsianym często doświadczają zaostrzenia objawów w okresach wzmożonego stresu. Również w przypadku migreny czy innych bólów głowy, stres jest jednym z głównych czynników wyzwalających. Dlatego techniki zarządzania stresem, takie jak medytacja, joga czy terapia poznawczo-behawioralna, są ważnym elementem kompleksowego leczenia chorób neurologicznych.
Leczenie stwardnienia rozsianego znacząco rozwinęło się w ostatnich latach. Oprócz klasycznych leków immunomodulujących (interferony beta, octan glatirameru), dostępne są now ocześniejsze terapie, jak doustne leki immunosupresyjne (fingolimod, kladrybina, fumaran dimetylu) oraz wysoce skuteczne przeciwciała monoklonalne (natalizumab, okrelizumab, alemtuzumab). Od kwietnia 2024 roku pacjenci w Polsce mają dostęp do podskórnej formy podania natalizumabu, co ułatwia leczenie. Wybór terapii zależy od wielu czynników, w tym aktywności choroby, obecności chorób współistniejących oraz preferencji pacjenta. Dla pacjentów z agresywną formą SM, dostępne są również bardziej intensywne protokoły leczenia, w tym immunoablacja z przeszczepieniem macierzystych komórek krwiotwórczych.
Migrena przewlekła to stan, w którym bóle głowy występują przez co najmniej 15 dni w miesiącu, z czego przynajmniej 8 dni to typowe bóle migrenowe. Diagnostyka opiera się głównie na szczegółowym wywiadzie lekarskim i badaniu neurologicznym, czasem uzupełnionym o badania obrazowe w celu wykluczenia innych przyczyn bólu głowy. W leczeniu migreny przewlekłej stosuje się leki doraźne (tryptany, NLPZ) oraz profilaktyczne. Przełomem w profilaktyce są przeciwciała monoklonalne przeciw CGRP lub jego receptorowi (erenumab, fremanezumab, galcanezumab), które mogą prowadzić do całkowitej remisji u nawet 25% pacjentów. Skuteczna jest również toksyna botulinowa typu A, podawana w formie zastrzyków co 12 tygodni. W Polsce trwają prace nad programem lekowym dla pacjentów z migreną przewlekłą, co poprawi dostęp do tych nowoczesnych terapii.
Wsparcie osoby z chorobą neurologiczną wymaga cierpliwości, empatii i zrozumienia. Przede wszystkim warto zdobyć rzetelną wiedzę o chorobie, aby lepiej rozumieć, z czym zmaga się bliska osoba. Ważne jest oferowanie praktycznej pomocy, dostosowanej do potrzeb pacjenta, ale bez nadmiernej opiekuńczości, która może odbierać poczucie niezależności. Zachęcanie do przestrzegania zaleceń lekarskich i regularne przypominanie o lekach może być bardzo pomocne. Równie istotne jest wsparcie emocjonalne – wysłuchanie obaw, frustacji i lęków, bez osądzania czy minimalizowania problemów. Warto również dbać o własne zdrowie psychiczne, korzystając z grup wsparcia dla opiekunów czy pomocy psychologicznej, gdyż opieka nad osobą przewlekle chorą może być wyczerpująca emocjonalnie.
Dieta może odgrywać istotną rolę w przebiegu niektórych chorób neurologicznych. W chorobie Parkinsona ważne jest odpowiednie planowanie posiłków zawierających białko, gdyż może ono wpływać na wchłanianie lewodopy. Przy stwardnieniu rozsianym zaleca się dietę bogata w antyoksydanty, kwasy omega-3 i witaminę D. W przypadku padaczki lekoopornej u niektórych pacjentów skuteczna jest dieta ketogeniczna, która zmienia metabolizm mózgu i może zmniejszać częstość napadów. Dla pacjentów z migreną ważne jest identyfikowanie i unikanie potencjalnych pokarmowych czynników wyzwalających, takich jak alkohol, produkty zawierające tyraminę, glutaminian sodu czy aspartam. Ogólnie, dieta śródziemnomorska, bogata w świeże warzywa, owoce, ryby, oliwę z oliwek i pełnoziarniste produkty zbożowe, jest korzystna dla zdrowia mózgu i może zmniejszać ryzyko rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.
Padaczka lekooporna, dotykająca 20-30% pacjentów z epilepsją, stanowi poważne wyzwanie terapeutyczne. W ostatnich latach pojawiły się jednak nowe możliwości leczenia. Przełomowym lekiem jest cenobamat, który może uwolnić od napadów 11-28% chorych z padaczką lekooporną. Inne nowe leki, jak briwaracetam czy stiripentol, również oferują nadzieję pacjentom nieodpowiadającym na standardowe terapie. Poza farmakoterapią, opcje leczenia obejmują zabiegi chirurgiczne (usunięcie ogniska padaczkowego), stymulację nerwu błędnego, głęboką stymulację mózgu oraz terapie niefarmakologiczne, jak dieta ketogeniczna. Prowadzone są również badania nad nowymi technologiami, takimi jak systemy zamkniętej pętli (closed-loop systems), które wykrywają nadchodzący napad i automatycznie dostarczają leczenie, oraz zaawansowane techniki neuromodulacji. Kluczowe dla skutecznego leczenia padaczki lekoopornej jest dostęp do wysokospecjalistycznych ośrodków epileptologicznych.
