Szczepionka BIMERVAX jest stosowana w zapobieganiu COVID-19 u osób w wieku 16 lat i starszych, które wcześniej otrzymały szczepionkę mRNA przeciw COVID-19. BIMERVAX jest dostępna wyłącznie na receptę, co oznacza, że jej podanie musi być nadzorowane przez lekarza.
Comirnaty JN.1 to szczepionka zapobiegająca chorobie COVID-19 wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana niemowlętom i dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 4 lat, pobudza układ immunologiczny do wytwarzania przeciwciał i komórek krwi, które zwalczają wirusa. Ponieważ szczepionka nie zawiera wirusa, nie może spowodować choroby COVID-19. Należy ją stosować zgodnie z oficjalnymi zaleceniami.
Comirnaty Omicron XBB.1.5 to szczepionka zapobiegająca chorobie COVID-19 wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana niemowlętom i dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 4 lat, pobudza układ immunologiczny do wytwarzania przeciwciał i komórek krwi, które zwalczają wirusa. Ponieważ szczepionka nie zawiera wirusa, nie może spowodować choroby COVID-19. Należy ją stosować zgodnie z oficjalnymi zaleceniami.
KAVIGALE to przeciwciało monoklonalne stworzone w celu zapobiegania zakażeniu wirusem SARS-CoV-2. Stosowane u osób z osłabioną odpornością, blokuje wnikanie wirusa do komórek, wspierając profilaktykę COVID-19 u dorosłych i młodzieży od 12. roku życia.
Kostaive to szczepionka przeciw COVID-19 oparta na technologii sa-mRNA, która wspiera organizm w produkcji przeciwciał i aktywowaniu komórek odpornościowych. Chroni dorosłych przed SARS-CoV-2, przygotowując układ immunologiczny do skutecznej obrony, nie powodując jednocześnie zakażenia.
Nuvaxovid to szczepionka przeciw COVID-19, przeznaczona dla osób w wieku 12 lat i starszych. Działa poprzez stymulowanie układu immunologicznego do wytwarzania przeciwciał i wyspecjalizowanych krwinek białych, które walczą z wirusem SARS-CoV-2, zapewniając ochronę przed chorobą. Żaden ze składników szczepionki nie wywoła COVID-19.
Nuvaxovid XBB.1.5 to szczepionka przeciw COVID-19 przeznaczona dla osób w wieku 12 lat i starszych. Działa poprzez stymulowanie układu immunologicznego do wytwarzania przeciwciał i wyspecjalizowanych białych krwinek, które walczą z wirusem SARS-CoV-2, zapewniając ochronę przed chorobą. Żaden składnik szczepionki nie może wywołać COVID-19.
Regkirona zawiera regdanwimab, przeciwciało monoklonalne stosowane w leczeniu COVID-19. Podawany dorosłym pacjentom z COVID-19, którzy nie wymagają tlenu, ale są narażeni na rozwój ciężkiej postaci choroby. Regdanwimab wiąże się z białkiem kolca SARS-CoV-2, blokując wirusowi możliwość wnikania do komórek i pomagając organizmowi w walce z zakażeniem.
Spikevax to szczepionka zapobiegająca chorobie COVID-19 wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana osobom dorosłym i dzieciom od 6 miesięcy wzwyż, zawiera mRNA kodujące białko kolca wirusa, osadzone w nanocząsteczkach lipidowych SM-102. Szczepionka nie zawiera wirusa, więc nie może wywołać choroby. Spikevax stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał, które zwalczają wirusa, zapewniając ochronę przed COVID-19.
Spikevax bivalent Original/Omicron BA.1 to szczepionka zapobiegająca COVID-19, wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2, podawana dorosłym i dzieciom w wieku 6 lat i starszym, którzy ukończyli cykl szczepienia podstawowego przeciw COVID-19. Zawiera mRNA kodujące białko kolca wirusa, osadzone w nanocząsteczkach lipidowych SM-102. Nie zawiera wirusa, więc nie wywołuje choroby. Stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał przeciwko wirusowi, zapewniając ochronę przed COVID-19.
Spikevax bivalent Original/Omicron BA.4-5 to szczepionka zapobiegająca COVID-19, wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana dorosłym i dzieciom od 6 miesięcy wzwyż, zawiera mRNA kodujące białko kolca wirusa, osadzone w nanocząsteczkach lipidowych SM-102. Szczepionka nie zawiera wirusa, więc nie może wywołać choroby. Spikevax bivalent Original/Omicron BA.4-5 stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał, które zwalczają wirusa, zapewniając ochronę przed COVID-19.
Spikevax JN.1 to szczepionka zapobiegająca COVID-19, wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2. Podawana dorosłym i dzieciom od 6 miesięcy wzwyż, zawiera mRNA kodujące białko kolca wirusa, osadzone w nanocząsteczkach lipidowych SM-102. Szczepionka nie zawiera wirusa, więc nie może wywołać choroby. Spikevax JN.1 stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał, które zwalczają wirusa, zapewniając ochronę przed COVID-19.
Spikevax XBB.1.5 to szczepionka zapobiegająca COVID-19 wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2, podawana dorosłym i dzieciom w wieku 6 miesięcy i starszym. Zawiera mRNA kodujące białko kolca wirusa, osadzone w nanocząsteczkach lipidowych SM-102. Szczepionka nie zawiera wirusa, więc nie może wywołać choroby. Spikevax XBB.1.5 stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał, które zwalczają wirusa, zapewniając ochronę przed COVID-19.
Vaxzevria, znana również jako szczepionka COVID-19 AstraZeneca, jest szczepionką przeciw COVID-19. Jest to szczepionka wektorowa, która wykorzystuje niezakaźny wirus do dostarczenia fragmentu kodu genetycznego wirusa SARS-CoV-2 do komórek organizmu. Wskazaniem do jej stosowania jest aktywne immunizowanie osób dorosłych (18 lat i starszych) w celu zapobiegania COVID-19, wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2. Szczepionka ta jest dostępna na receptę.
Xevudy zawiera sotrowimab, przeciwciało monoklonalne, które rozpoznaje część wirusa SARS-CoV-2 wywołującego COVID-19. Stosowany u dorosłych i młodzieży (od 12 lat i masie ciała co najmniej 40 kg) w leczeniu COVID-19, działa na białko kolca wirusa, uniemożliwiając mu wnikanie do komórek. Pomaga to organizmowi zwalczyć zakażenie i zapobiegać ciężkiemu przebiegowi choroby.
Pandemia COVID-19 skłoniła naukowców na całym świecie do niespotykanego dotąd wysiłku w celu opracowania bezpiecznych i skutecznych szczepionek. W rekordowo krótkim czasie udało się stworzyć preparaty, które przeszły wszystkie wymagane badania kliniczne i spełniły rygorystyczne wymogi jakościowe. Szczepionki przeciwko COVID-19 chronią przed ciężkim przebiegiem choroby wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2 i jego warianty. Dzięki masowym programom szczepień udało się znacząco ograniczyć liczbę hospitalizacji i zgonów spowodowanych przez COVID-19. Według szacunków, szczepienia pomogły uniknąć około 20 milionów zgonów na całym świecie, w tym około pół miliona w samej Europie w pierwszym roku wdrażania programów szczepień. Komisja Europejska dba o to, by bezpieczne i skuteczne szczepionki były dostępne dla wszystkich mieszkańców Unii Europejskiej, a także wspiera programy szczepień w krajach partnerskich.
COVID-19 to ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana przez koronawirusa SARS-CoV-2, który pojawił się w populacji pod koniec 2019 roku. Choroba charakteryzuje się wysoką zakaźnością – jedna osoba zakażona może zarazić, w zależności od wariantu wirusa, nawet od 3 do 24 nieuodpornionych osób (około 10 dla wariantu Omikron).
Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania czy nawet zwykłej rozmowy z osobą chorą. Wirus może być również przenoszony drogą powietrzną poprzez aerozol wydychany przez osobę zakażoną lub przez kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami, na których wirus może przetrwać nawet kilkadziesiąt godzin.
Okres zakaźności zaczyna się zazwyczaj 1-3 dni przed pojawieniem się objawów i trwa około 7 dni, choć u osób z ciężkim przebiegiem choroby lub zaburzeniami odporności może utrzymywać się znacznie dłużej. Warto podkreślić, że zakażenie może nastąpić również od bezobjawowego nosiciela wirusa.
Symptomy zakażenia wirusem SARS-CoV-2 są zbliżone do innych infekcji układu oddechowego, przez co postawienie diagnozy wymaga wykonania odpowiednich testów diagnostycznych (najczęściej testu antygenowego lub PCR).
Najczęściej obserwowane objawy COVID-19 to:
W początkowej fazie pandemii powszechnie występowała utrata węchu i smaku, obecnie jednak ten objaw pojawia się znacznie rzadziej. Przebieg COVID-19 może być bardzo różny – od bezobjawowego, przez łagodny, do bardzo ciężkiego, wymagającego hospitalizacji i intensywnej terapii.
Choć większość zakażonych przechodzi chorobę łagodnie, COVID-19 może prowadzić do poważnych powikłań, szczególnie u osób starszych oraz pacjentów z chorobami współistniejącymi, takimi jak cukrzyca, otyłość, choroby sercowo-naczyniowe czy zaburzenia odporności.
Do najczęstszych powikłań po zakażeniu SARS-CoV-2 należą:
Według oficjalnych danych, do listopada 2022 roku na świecie odnotowano niemal 7 milionów zgonów z powodu COVID-19, choć szacunki wskazują, że rzeczywista liczba ofiar śmiertelnych w skali globalnej przekracza 20 milionów osób. W krajach Unii Europejskiej COVID-19 spowodował śmierć ponad 1,1 miliona osób. Rejestrowana śmiertelność z powodu COVID-19 waha się w poszczególnych krajach od 0,1% do ponad 10%, w zależności od kryteriów testowania oraz dostępu do opieki zdrowotnej.
W krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone są trzy główne rodzaje szczepionek przeciwko COVID-19:
Szczepionki mRNA zawierają cząsteczki kwasu rybonukleinowego (mRNA) zamknięte w nanocząsteczkach lipidowych. mRNA zawiera informację genetyczną potrzebną do wytworzenia białka kolca (białka S) wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu szczepionki, ludzkie komórki odczytują informację genetyczną i wytwarzają niegroźne białko S, które pobudza układ odpornościowy do produkcji przeciwciał.
Warto podkreślić, że mRNA nie ma możliwości wbudowania się do ludzkiego genomu (DNA) i zostaje szybko rozłożone przez enzymy komórkowe. Szczepionki mRNA nie zawierają żywego wirusa ani jego kompletnego materiału genetycznego, dlatego nie mogą wywołać zachorowania na COVID-19.
Do tej grupy należą preparaty:
Szczepionki wektorowe wykorzystują nieszkodliwe, zmodyfikowane wirusy (wektory), które nie mogą się namnażać w organizmie człowieka. Wektor służy jako „pojazd” do dostarczenia do komórek ludzkiego organizmu genu kodującego białko S wirusa SARS-CoV-2. Komórki ludzkie zaczynają produkować to białko, co prowadzi do wytworzenia przeciwciał i odpowiedzi komórek odpornościowych.
Do tej grupy należą preparaty:
Szczepionki białkowe zawierają gotowe białko S wirusa SARS-CoV-2, wyprodukowane metodą rekombinacji DNA. Dodatkowo zawierają adiuwant, który wzmacnia odpowiedź immunologiczną organizmu. Białko to nie może wywołać zachorowania, ale stymuluje układ odpornościowy do wytworzenia przeciwciał.
Do tej grupy należą preparaty:
Obecnie w krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone są następujące szczepionki:
Comirnaty (Pfizer/BioNTech)
Spikevax (Moderna)
Vaxzevria (AstraZeneca)
COVID-19 Vaccine Janssen (Johnson & Johnson)
Nuvaxovid (Novavax)
VidPrevtyn Beta (Sanofi Pasteur)
Wszystkie szczepionki przeciwko COVID-19 dopuszczone do obrotu na terenie UE przeszły rygorystyczne badania kliniczne potwierdzające ich skuteczność i bezpieczeństwo. Badania te były prowadzone z udziałem dziesiątek tysięcy ochotników, a uzyskane wyniki są stale monitorowane i analizowane.
Skuteczność szczepionek różni się w zależności od preparatu i wariantu wirusa, jednak wszystkie w wysokim stopniu chronią przed ciężkim przebiegiem COVID-19, hospitalizacją i zgonem.
Skuteczność poszczególnych szczepionek w badaniach klinicznych:
Warto podkreślić, że skuteczność przeciwko ciężkiemu przebiegowi choroby jest znacznie wyższa niż ogólna skuteczność przeciwko jakimkolwiek objawom. Na przykład, szczepionka Johnson & Johnson wykazała 85,4% skuteczności w zapobieganiu ciężkiej postaci COVID-19 ocenianej 28 dni po szczepieniu.
Ochrona zapewniana przez szczepionki nie jest natychmiastowa. W zależności od preparatu, pełna skuteczność rozwija się:
Profil bezpieczeństwa szczepionek przeciwko COVID-19 jest stale monitorowany. Większość obserwowanych działań niepożądanych to łagodne, przejściowe reakcje poszczepienne, które ustępują samoczynnie w ciągu 1-2 dni.
Najczęstsze działania niepożądane po szczepieniu to:
Poważne działania niepożądane są bardzo rzadkie. Wśród nich można wymienić:
Szczepienia przeciwko COVID-19 obejmują schemat podstawowy oraz dawki przypominające, które są kluczowe dla utrzymania odporności, szczególnie w obliczu pojawiających się nowych wariantów wirusa.
Dla osób w wieku 5 lat i starszych:
Dla dzieci w wieku od 6 miesięcy do 4 lat:
W sezonie 2024/2025 szczepienie przypominające realizowane jest szczepionką zaktualizowaną do podwariantu Omikron JN.1, który jest obecnie dominującym wariantem wirusa. Większość osób powinna otrzymać jedną dawkę przypominającą, w odstępie co najmniej 3 miesięcy od poprzedniej dawki.
Szczepienie przypominające zalecane jest szczególnie:
Osoby z zaburzeniami odporności mogą wymagać dodatkowych dawek szczepionki. Dotyczy to między innymi:
Tak, wszystkie szczepionki dopuszczone do obrotu na terenie UE przeszły rygorystyczne badania kliniczne i są stale monitorowane pod kątem bezpieczeństwa. Większość działań niepożądanych jest łagodna i krótkotrwała. Poważne działania niepożądane są bardzo rzadkie, a korzyści ze szczepienia zdecydowanie przewyższają potencjalne ryzyko, szczególnie biorąc pod uwagę zagrożenia związane z zachorowaniem na COVID-19.
Szczepionki znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania na COVID-19, szczególnie ciężkiego przebiegu choroby, ale nie eliminują go całkowicie. Osoba zaszczepiona nadal może zarazić się wirusem SARS-CoV-2, jednak przebieg choroby będzie zazwyczaj łagodniejszy. Warto pamiętać, że szczepionki chronią przede wszystkim przed ciężkim przebiegiem zakażenia, hospitalizacją i zgonem.
Szczepienie zmniejsza ryzyko zakażenia wirusem SARS-CoV-2, a tym samym również ryzyko przeniesienia wirusa na inne osoby. Jednak w przypadku zakażenia, nawet osoba zaszczepiona może przekazać wirusa innym, choć prawdopodobnie w mniejszym stopniu niż osoba niezaszczepiona.
Odporność po szczepieniu zmniejsza się z czasem, dlatego zalecane są dawki przypominające. Badania wskazują, że poziom przeciwciał spada po kilku miesiącach od szczepienia, jednak odpowiedź komórkowa (limfocyty T) może utrzymywać się dłużej. Szczepionki skutecznie chronią przed ciężkim przebiegiem choroby przez wiele miesięcy, ale dla utrzymania optymalnej ochrony zaleca się przyjmowanie dawek przypominających zgodnie z aktualnymi zaleceniami.
Tak, szczepienie zalecane jest również osobom, które przeszły COVID-19. Przebycie infekcji zapewnia pewien stopień odporności, jednak ochrona ta może nie być wystarczająco silna lub długotrwała. Szczepienie po zakażeniu wzmacnia i przedłuża odporność. Zaleca się odczekanie co najmniej 3 miesięcy po zakażeniu przed przyjęciem szczepionki.
Skuteczność szczepionek może być nieco niższa wobec niektórych wariantów wirusa, jednak wszystkie dopuszczone szczepionki nadal zapewniają dobrą ochronę przed ciężkim przebiegiem COVID-19. Producenci szczepionek stale aktualizują swoje preparaty, aby lepiej chronić przed dominującymi wariantami wirusa. Dlatego właśnie w sezonie 2024/2025 dostępne są szczepionki zaktualizowane do podwariantu JN.1.
Nie ma dowodów naukowych wskazujących, że szczepionki przeciwko COVID-19 mają jakikolwiek negatywny wpływ na płodność kobiet lub mężczyzn. Co więcej, szczepienie jest zalecane kobietom w ciąży, szczególnie w trzecim trymestrze, gdyż zapewnia ochronę zarówno matce, jak i dziecku. COVID-19 w czasie ciąży może być szczególnie niebezpieczny, zwiększając ryzyko powikłań położniczych.
Stałym przeciwwskazaniem do szczepienia jest ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja) na poprzednią dawkę szczepionki lub na którykolwiek jej składnik. Czasowymi przeciwwskazaniami są: ostra choroba przebiegająca z gorączką, zaostrzenie choroby przewlekłej lub aktywne zakażenie COVID-19. W tych przypadkach szczepienie należy odłożyć do czasu wyzdrowienia lub stabilizacji stanu zdrowia.
Nie, szczepionki mRNA nie mają możliwości modyfikacji ludzkiego genomu (DNA). mRNA nie wnika do jądra komórkowego, gdzie znajduje się DNA, a po wykorzystaniu do produkcji białka zostaje szybko rozłożony przez enzymy komórkowe. Nie ma biologicznego mechanizmu, który pozwoliłby na włączenie mRNA do ludzkiego genomu.
W Polsce szczepienia przeciwko COVID-19 są bezpłatne i dostępne dla wszystkich osób od ukończonego 6. miesiąca życia. Koszty szczepień są w całości pokrywane z budżetu państwa.
