Biegunka bakteryjna może znacząco pogorszyć jakość życia, powodując częste wypróżnienia wodniście-luźnej konsystencji, ból brzucha, nudności i gorączkę. W walce z tym schorzeniem kluczowe jest szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego. W aptekach dostępne są różne kategorie leków – od antybiotyków skutecznie zwalczających bakteryjne czynniki chorobotwórcze, przez leki hamujące nadmierną perystaltykę jelit, po preparaty normalizujące florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Wybór odpowiedniego leku zależy od nasilenia objawów, rodzaju bakterii wywołującej infekcję oraz stanu ogólnego pacjenta. W tym artykule przedstawiamy przegląd najskuteczniejszych leków przeciwbiegunkowych dostępnych w polskich aptekach oraz zasady ich bezpiecznego stosowania.
Spis treści
Czym jest biegunka bakteryjna?
Biegunka bakteryjna to ostra infekcja przewodu pokarmowego wywołana przez patogenne bakterie, najczęściej Salmonella, Shigella, Campylobacter jejuni, Escherichia coli czy Clostridium difficile. Charakteryzuje się wystąpieniem trzech lub więcej luźnych lub wodnistych wypróżnień w ciągu doby, często z domieszką krwi lub śluzu. Towarzyszą jej dodatkowe objawy takie jak ból brzucha, skurcze jelitowe, nudności, wymioty, gorączka oraz ogólne osłabienie organizmu.
Infekcja może powstać w wyniku spożycia skażonej żywności lub wody, kontaktu z zakażoną osobą lub w następstwie zaburzeń naturalnej flory bakteryjnej jelit po antybiotykoterapii. Nieleczona biegunka bakteryjna może prowadzić do poważnego odwodnienia organizmu, zaburzeń elektrolitowych, a w skrajnych przypadkach do powikłań ogólnoustrojowych wymagających hospitalizacji.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób układu pokarmowego: leki na wrzody żołądka i dwunastnicy (Pylera, Lanzul, Emanera), leki na chorobę Leśniowskiego-Crohna / zapalenia jelit (Hyrimoz, Hulio, Asamax, Entyvio), oczyszczanie jelit (Citrafleet), leczenie biegunek (Stoperan, Loperamid APTEO MED, Loperamid WZF, Nifuroksazyd Aflofarm, Nifuroksazyd Polfarmex, Carbo Medicinalis MF, Hidrasec, Enterol), leki na zgagę (Bioprazol Bio Max) leki przeczyszczające (Dulcobis, Pikopil), inne dolegliwości układu pokarmowego (Prokit, Zulbex, Dexilant, Trimesan, Salaza, Debretin, Ircolon, Raphacholin C).
Antybiotyki w leczeniu biegunki bakteryjnej
Rifaksymina (Xifaxan)
Lek Xifaxan zawiera rifaksyminę – antybiotyk działający miejscowo w przewodzie pokarmowym. Rifaksymina charakteryzuje się minimalną absorpcją z jelita, co pozwala na wysokie stężenie leku w miejscu infekcji przy jednoczesnym ograniczeniu działań niepożądanych. Preparat Xifaxan jest szczególnie skuteczny w leczeniu biegunki podróżnych oraz infekcji jelitowych wywołanych przez bakterie gram-dodatnie i gram-ujemne. Rifaksymina nie wpływa negatywnie na naturalną florę bakteryjną jelita grubego, co stanowi jej znaczącą przewagę nad systemowymi antybiotykami.
Metronidazol (Metronidazol)
Preparat zawierające metronidazol (np. Metronidazol Aurovitas, Metronidazol Polpharma, Metronidazol Ziaja) – antybiotyk o szerokim spektrum działania przeciwko bakteriom beztlenowym. Metronidazol jest szczególnie skuteczny w leczeniu infekcji wywołanych przez Clostridium difficile oraz inne bakterie beztlenowe odpowiedzialne za ciężkie postacie biegunki bakteryjnej. Substancja ta wykazuje również działanie przeciwpierwotniakowe, co czyni go skutecznym w leczeniu mieszanych infekcji przewodu pokarmowego.
Leki hamujące perystaltykę jelit
Loperamid (Imodium, Stoperan)
Imodium zawiera loperamid – syntetyczny opioid działający na receptory μ-opioidowe w ścianie jelita. Preparat Imodium skutecznie zmniejsza częstość wypróżnień poprzez spowolnienie perystaltyki jelitowej oraz zwiększenie absorpcji wody i elektrolitów. Loperamid charakteryzuje się brakiem działania na ośrodkowy układ nerwowy, ponieważ nie przechodzi przez barierę krew-mózg. Lek Stoperan o identycznym składzie stanowi alternatywę dla pacjentów poszukujących preparatu o tym samym mechanizmie działania.
| Preparat | Substancja czynna | Dawka dla dorosłych | Czas działania |
|---|---|---|---|
| Imodium | Loperamid | 2 mg po każdym luźnym wypróżnieniu | 2-4 godziny |
| Stoperan | Loperamid | 2 mg po każdym luźnym wypróżnieniu | 2-4 godziny |
Racekadotril (Hidrasec)
Preparat Hidrasec zawiera racekadotryl – inhibitor enkefalinazy jelitowej działający poprzez ochronę naturalnych enkefalin przed degradacją. Lek Hidrasec skutecznie zmniejsza nadmierną sekrecję wody i elektrolitów do światła jelita, nie wpływając jednocześnie na motorykę jelitową. Racekadotryl charakteryzuje się korzystnym profilem bezpieczeństwa i może być stosowany również u pacjentów, u których loperamid jest przeciwwskazany.
Probiotyki lecznicze w terapii wspomagającej
Saccharomyces boulardii (Enterol)
Lek Enterol zawiera żywe kultury drożdży Saccharomyces boulardii – probiotyk leczniczy o udowodnionym działaniu przeciwbiegunkowym. Preparat Enterol skutecznie kolonizuje przewód pokarmowy, konkurując z patogennymi bakteriami o miejsca adherencji i składniki odżywcze. Saccharomyces boulardii wykazuje szczególną skuteczność w prewencji i leczeniu biegunki związanej z antybiotykami oraz w redukcji ryzyka nawrotów infekcji Clostridium difficile.
Lactobacillus rhamnosus (Lacidofil)
Preparat Lacidofil zawiera Lactobacillus rhamnosus – probiotyczną bakterię kwasu mlekowego o właściwościach immunomodulujących. Lek Lacidofil wspomaga regenerację naturalnej flory bakteryjnej jelita oraz wzmacnia lokalną odporność błony śluzowej przewodu pokarmowego. Lactobacillus rhamnosus charakteryzuje się wysoką odpornością na warunki panujące w żołądku i może skutecznie kolonizować jelito cienkie i grube.
Zasady bezpiecznego stosowania leków przeciwbiegunkowych
Podczas leczenia biegunki bakteryjnej kluczowe znaczenie ma właściwy dobór leku oraz przestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania. Antybiotyki powinny być stosowane wyłącznie na zlecenie lekarza po wykonaniu odpowiedniej diagnostyki. Ważne punkty dotyczące bezpieczeństwa terapii:
- Unikanie stosowania leków hamujących perystaltykę w przypadku gorączki powyżej 38°C lub obecności krwi w stolcu
- Kontrola stanu nawodnienia organizmu i suplementacja elektrolitów
- Nieprzekraczanie maksymalnych dobowych dawek leków przeciwbiegunkowych
- Konsultacja lekarska w przypadku braku poprawy po 48 godzinach leczenia
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem w przypadku biegunki bakteryjnej?
Konsultacja lekarska jest konieczna w przypadku wystąpienia gorączki powyżej 38°C, obecności krwi lub ropy w stolcu, silnych bolów brzucha, objawów odwodnienia (suchość błon śluzowych, zmniejszenie ilości moczu, zawroty głowy) oraz gdy objawy utrzymują się dłużej niż 3 dni pomimo leczenia.
Czy można łączyć różne leki przeciwbiegunkowe?
Łączenie leków przeciwbiegunkowych wymaga ostrożności i najlepiej powinno odbywać się pod nadzorem lekarza lub farmaceuty. Kombinacja probiotyków z antybiotykami jest zazwyczaj bezpieczna i zalecana, natomiast równoczesne stosowanie różnych leków hamujących perystaltykę może prowadzić do przedawkowania.
Jak długo można stosować leki zawierające loperamid?
Leki zawierające loperamid, takie jak Imodium czy Stoperan, nie powinny być stosowane dłużej niż 48 godzin bez konsultacji lekarskiej. Przedłużone stosowanie loperamidu może maskować objawy poważniejszych schorzeń oraz prowadzić do zaparć lub niedrożności jelitowej.
Czy probiotyki można stosować podczas antybiotykoterapii?
Tak, probiotyki lecznicze, takie jak Enterol czy Lacidofil, mogą być bezpiecznie stosowane podczas antybiotykoterapii. Zaleca się przyjmowanie probiotyków w odstępie 2-3 godzin od dawki antybiotyku, aby zapewnić maksymalną skuteczność obu preparatów.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania leków przeciwbiegunkowych?
Główne przeciwwskazania obejmują uczulenie na składniki preparatu, ciężką niewydolność wątroby lub nerek, niedrożność jelitową, zapalenie jelita grubego oraz biegunkę z gorączką i obecnością krwi w stolcu. U dzieci poniżej 2. roku życia większość leków przeciwbiegunkowych jest przeciwwskazana.
Bibliografia
- Xifaxan charakterystyka produktu leczniczego
- Metronidazol (różni producenci) charakterystyka produktu leczniczego
- Imodium charakterystyka produktu leczniczego
- Stoperan charakterystyka produktu leczniczego
- Hidrasec charakterystyka produktu leczniczego
- Enterol charakterystyka produktu leczniczego
- Lacidofil charakterystyka produktu leczniczego
- McFarland LV. Systematic review and meta-analysis of Saccharomyces boulardii in adult patients. World J Gastroenterol. 2010;16(18):2202-2222. DOI: 10.3748/wjg.v16.i18.2202 PMID: 20458757
- Hong KS, Kim JS. Rifaximin for the treatment of acute infectious diarrhea. Therap Adv Gastroenterol. 2011;4(4):227-235. DOI: 10.1177/1756283X11398734 PMID: 21765867
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
Zobacz także spis leków stosowanych w gastrologii. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na biegunkę, leki stosowane w leczeniu niestrawności, lekarstwa na wzdęcia, preparaty stosowane w chorobie Leśniowskiego-Crohna a także leki na wrzody żołądka oraz leki stosowane w chorobach wątroby. Męczy Cię zgaga? Sprawdź listę leków na refluks.
