Jak pozbyć się blizn? Maść, krem, żel lub inny sposób?

Blizny to nie tylko ślady pozostające po naruszeniu naskórka, do którego doszło na skutek zranienia, oparzenia czy zabiegu chirurgicznego. Dla wielu osób stanowią one poważny problem estetyczny i zdrowotny, mogąc wywoływać nieprzyjemny ból, silny świąd czy dyskomfort psychiczny. Proces powstawania blizny rozpoczyna się już kilkadziesiąt godzin po uszkodzeniu mechanicznym skóry, gdy organizm uruchamia naturalne mechanizmy naprawcze. Mechanizm tworzenia się blizny często charakteryzuje się niewłaściwą pigmentacją, nieprawidłowym rozmieszczeniem włókien skóry, nadmiernym poziomem kolagenu lub rozrostem naczyń krwionośnych. Na szczęście współczesna medycyna i kosmetologia oferują szereg skutecznych metod, które pozwalają znacząco zmniejszyć widoczność blizn, a w niektórych przypadkach nawet całkowicie je usunąć.

Czym dokładnie jest blizna?

Blizna to ślad pozostający po naruszeniu ciągłości skóry, który powstaje w procesie gojenia się rany. Gdy dochodzi do uszkodzenia skóry właściwej, organizm rozpoczyna naturalny proces naprawczy, zastępując uszkodzoną tkankę nową tkanką łączną włóknistą. Ten proces przebudowy tkanek może trwać od kilku miesięcy do nawet dwóch lat i przechodzi przez kilka etapów.

Pierwszym etapem jest faza zapalna, która rozpoczyna się natychmiast po powstaniu urazu i trwa od 2 do 3 dni. W tym czasie organizm stara się zatrzymać krwawienie i usunąć martwe tkanki oraz bakterie z miejsca zranienia.

Następnie rozpoczyna się faza proliferacyjna, trwająca kilka tygodni, podczas której fibroblasty wytwarzają nowe włókna kolagenowe, a komórki epitelialne odbudowują naskórek. To właśnie w tej fazie rana zaczyna się zasklepiać i formuje się świeża blizna.

Ostatnim etapem jest faza remodelingu, która może trwać nawet do 2 lat. W jej trakcie dochodzi do przebudowy i dojrzewania blizny – nowe włókna kolagenowe organizują się w sposób bardziej uporządkowany, a blizna stopniowo blednie i staje się bardziej elastyczna.

Rodzaje blizn i ich charakterystyka

Rodzaj powstałej blizny zależy od wielu czynników, takich jak głębokość i wielkość rany, lokalizacja, indywidualne predyspozycje genetyczne oraz sposób pielęgnacji w trakcie gojenia. Ze względu na czas powstania możemy wyróżnić:

Blizny dojrzałe i niedojrzałe

Blizny dojrzałe – charakteryzują się tym, że proces dojrzewania może trwać od kilku do kilkunastu miesięcy. Jeśli przebiega prawidłowo, blizna przybiera jasną barwę, nieco jaśniejszą od otaczającej zdrowej tkanki.

Blizny niedojrzałe – cechują się zdezorganizowanym układem włókien kolagenowych. Są to zazwyczaj zmiany o czerwonej barwie i lekko uwypuklone, które mogą wywoływać dyskomfort w postaci świądu, ściągnięcia skóry czy dolegliwości bólowych.

Ze względu na wygląd i charakterystykę wyróżniamy:

Blizny przerostowe (hipertroficzne) – powstają na skutek długotrwałego procesu gojenia i nadmiernej produkcji kolagenu. Są zwykle zaczerwienione, uniesione ponad poziom skóry, ale pozostają w granicach pierwotnej rany. Mogą powodować świąd i dyskomfort, ale z czasem często same ulegają spłaszczeniu.

Blizny atroficzne (zanikowe) – charakteryzują się okrągłym kształtem oraz umiejscowieniem poniżej poziomu skóry, tworząc widoczne zagłębienia. Powstają najczęściej na skutek trądziku, ospy, czy innych chorób skórnych. W tej kategorii mieszczą się również rozstępy, które są formą blizn powstających przy nadmiernym rozciągnięciu skóry.

Keloidy (bliznowce) – to najbardziej problematyczny rodzaj blizn. Są to twarde, wypukłe guzy składające się z włóknistej tkanki łącznej. W odróżnieniu od blizn przerostowych, keloidy wykraczają poza obszar pierwotnego uszkodzenia skóry, mają nieregularny kształt i mogą mieć fioletową barwę. Keloidy często powstają u osób z genetyczną predyspozycją i mogą być trudne do leczenia.

Przykurcze bliznowate – powstają gdy blizna przecina naturalną linię zgięcia ciała, co może prowadzić do ograniczenia ruchomości. Ten typ blizny jest szczególnie problematyczny, ponieważ może utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Pielęgnacja świeżej blizny

Odpowiednia pielęgnacja świeżej blizny ma kluczowe znaczenie dla jej późniejszego wyglądu. Im wcześniej zaczniesz o nią dbać, tym większa szansa, że będzie mniej widoczna lub nawet całkowicie zaniknie. Oto podstawowe zasady pielęgnacji:

1. Utrzymanie czystości – regularnie przemywaj ranę i zmieniaj opatrunek, stosując łagodne środki antyseptyczne.
2. Ochrona przed infekcją – nie zrywaj powstałych strupków, gdyż może to prowadzić do infekcji i powstawania większych blizn.
3. Unikanie napięcia skóry – jeżeli rana znajduje się w miejscu zwiększonego napięcia skóry (np. kolana, łokcie), ogranicz intensywny wysiłek fizyczny.
4. Ochrona przed słońcem – przez co najmniej rok chroń bliznę przed intensywnym nasłonecznieniem, stosując filtry przeciwsłoneczne i unikając solarium.
5. Odpowiednie nawilżenie – po całkowitym zagojeniu się rany, stosuj preparaty nawilżające, które pomogą utrzymać elastyczność blizny.
6. Masaż blizny – delikatny masaż może pomóc w poprawie ukrwienia i elastyczności tkanki bliznowatej. Należy go jednak rozpocząć dopiero po całkowitym zamknięciu rany.

Leczenie blizn – dostępne metody i ich skuteczność

Istnieje wiele metod leczenia blizn, od domowych sposobów, przez preparaty dostępne bez recepty, po zaawansowane zabiegi medycyny estetycznej. Wybór odpowiedniej metody zależy od rodzaju blizny, jej wieku, lokalizacji oraz indywidualnych preferencji pacjenta.

Preparaty miejscowe na blizny

Na rynku dostępna jest szeroka gama kremów, żeli oraz maści na blizny, które mogą być stosowane już na wczesnym etapie gojenia się rany:

Preparaty silikonowe – żele i płatki silikonowe są obecnie uważane za jedną z najskuteczniejszych metod nieinwazyjnego leczenia blizn. Utrzymują odpowiednie nawilżenie, zmniejszają podrażnienia i świąd, a także pomagają spłaszczyć i rozjaśnić bliznę. Popularne marki to SIKATRIS, SUTRICON czy KELO-COTE.

Preparaty z wyciągiem z cebuli – zawierają związki o działaniu przeciwzapalnym i zmiękczającym, które pomagają w redukcji blizn. Przykładem jest krem CEPAN, który przyspiesza procesy regeneracyjne tkanki, zmniejsza reakcję zapalną i redukuje świąd.

Preparaty z heparyną – jak maść CONTRACTUBEX, która zawiera składniki o działaniu wygładzającym i rozluźniającym tkankę blizny.

Preparaty z masą perłową – działają rozjaśniająco i wygładzająco na blizny.

Preparaty z witaminami A i E – wspierają regenerację skóry i pomagają utrzymać jej elastyczność.

Preparaty z alantoiną – przyspieszają proces regeneracji tkanek i działają kojąco na podrażnioną skórę.

Zabiegi medycyny estetycznej

Jeśli metody domowe i preparaty bez recepty nie przynoszą zadowalających rezultatów, warto rozważyć zabiegi medycyny estetycznej:

Laseroterapia – uznawana za najskuteczniejszą metodę usuwania różnego rodzaju blizn. Laser oddziałuje na głębokie warstwy skóry, stymulując produkcję kolagenu i poprawiając teksturę skóry. W zależności od rodzaju blizny, można zastosować różne typy laserów – ablacyjne, frakcyjne czy nieablacyjne.

Mikronakłuwanie (mikrodermabrazja) – polega na kontrolowanym tworzeniu mikrouszkodzeń skóry, które stymulują naturalne procesy regeneracyjne. Zabieg ten jest szczególnie skuteczny w przypadku blizn potrądzikowych i rozstępów.

Peeling chemiczny – polega na nałożeniu na skórę substancji chemicznej, która powoduje kontrolowane złuszczanie naskórka. Jest to dobra metoda na płytkie blizny i przebarwienia.

Mezoterapia – polega na wprowadzeniu w skórę substancji aktywnych, które stymulują jej regenerację. W przypadku blizn stosuje się często osocze bogatopłytkowe (PRP) uzyskane z krwi pacjenta.

Karboksyterapia – to zabieg polegający na podskórnym wprowadzeniu dwutlenku węgla, który poprawia ukrwienie tkanek i stymuluje produkcję kolagenu.

Chirurgiczne usuwanie blizn – w przypadku dużych, problematycznych blizn można rozważyć ich chirurgiczne usunięcie i ponowne zszycie skóry w sposób minimalizujący widoczność nowej blizny.

Domowe sposoby na blizny

Istnieje też wiele naturalnych metod, które mogą wspomóc proces redukowania blizn:

Olejek z dzikiej róży – bogaty w kwasy tłuszczowe i przeciwutleniacze, które wspierają regenerację skóry i pomagają rozjaśnić blizny.

Aloe vera – ma właściwości kojące, nawilżające i regenerujące, które mogą pomóc w leczeniu blizn.

Miód – znany ze swoich właściwości antybakteryjnych i regeneracyjnych, może przyspieszyć gojenie się ran i zmniejszyć widoczność blizn.

Olej kokosowy – nawilża skórę i może pomóc w poprawie jej elastyczności, co jest korzystne w przypadku blizn.

Witamina E – stosowana miejscowo może pomóc w nawilżeniu skóry i zmniejszeniu widoczności blizn.

Ocet jabłkowy – dzięki właściwościom złuszczającym może pomóc w redukcji blizn, jednak należy go stosować rozcieńczony, aby uniknąć podrażnień.

Czynniki wpływające na tworzenie się blizn

Wiele czynników może wpływać na to, jak blizna będzie wyglądać i jak szybko się zagoi:

Wiek – młodsza skóra ma większą zdolność do regeneracji, ale jednocześnie u młodszych osób częściej dochodzi do nadmiernego bliznowacenia.

Genetyka – niektóre osoby mają genetyczną predyspozycję do tworzenia keloidów i blizn przerostowych.

Lokalizacja rany – blizny w miejscach narażonych na napięcie (np. stawy) lub o cienkiej skórze (np. powieki) mogą być bardziej widoczne.

Kierunek rany – rany biegnące wzdłuż naturalnych linii napięcia skóry (linii Langera) zazwyczaj goją się lepiej niż te przebiegające prostopadle.

Głębokość i rozmiar rany – większe i głębsze rany zwykle pozostawiają bardziej widoczne blizny.

Czynniki zdrowotne – choroby takie jak cukrzyca mogą opóźniać gojenie i wpływać na wygląd blizn.

Pielęgnacja rany – prawidłowa pielęgnacja, unikanie infekcji i nadmiernego napięcia może pomóc zminimalizować widoczność blizny.

Profilaktyka powstawania blizn

Chociaż nie zawsze można zapobiec powstawaniu blizn, istnieją kroki, które można podjąć, aby zminimalizować ich widoczność:

1. Właściwa pielęgnacja ran – utrzymuj ranę czystą i nawilżoną, co sprzyja lepszemu gojeniu.
2. Stosowanie opatrunków okluzyjnych – zabezpieczają ranę przed infekcją i utrzymują optymalne środowisko dla gojenia.
3. Unikanie napięcia skóry – jeśli to możliwe, unikaj intensywnego wysiłku fizycznego podczas gojenia się rany.
4. Ochrona przed słońcem – ekspozycja na promieniowanie UV może powodować przebarwienia blizn, dlatego ważne jest stosowanie kremów z wysokim filtrem.
5. Zdrowa dieta – odpowiednie odżywianie, bogate w witaminy i minerały, wspomaga proces gojenia.
6. Unikanie palenia tytoniu – palenie opóźnia gojenie się ran i może prowadzić do powstawania większych blizn.
7. Unikanie drapania i dotykania ran – manipulowanie przy gojącej się ranie może prowadzić do infekcji i gorszego gojenia.

Bibliografia

1. Gauglitz, G. G., Korting, H. C., Pavicic, T., Ruzicka, T., & Jeschke, M. G. (2011). Hypertrophic scarring and keloids: pathomechanisms and current and emerging treatment strategies. Molecular Medicine, 17(1-2), 113-125. DOI: 10.2119/molmed.2009.00153 PMID: 20927486
2. Gold, M. H., Berman, B., Clementoni, M. T., Gauglitz, G. G., Nahai, F., & Murcia, C. (2014). Updated international clinical recommendations on scar management: part 1–evaluating the evidence. Dermatologic Surgery, 40(8), 817-824. DOI: 10.1111/dsu.0000000000000050 PMID: 25068544
3. Berman, B., Maderal, A., & Raphael, B. (2017). Keloids and Hypertrophic Scars: Pathophysiology, Classification, and Treatment. Dermatologic Surgery, 43(Suppl 1), S3-S18. DOI: 10.1097/DSS.0000000000000819 PMID: 27347634
4. Marshall, C. D., Hu, M. S., Leavitt, T., Barnes, L. A., Lorenz, H. P., & Longaker, M. T. (2018). Cutaneous Scarring: Basic Science, Current Treatments, and Future Directions. Advances in Wound Care, 7(2), 29-45. DOI: 10.1089/wound.2016.0696 PMID: 29392092