Dolne drogi oddechowe

Bakteryjne zapalenie oskrzeli często charakteryzuje się odkrztuszaniem żółtozielonej, ropnej wydzieliny, wyższą gorączką (powyżej 38°C), gorszym stanem ogólnym i dłuższym trwaniem objawów (ponad 7-10 dni). Wirusowe zapalenie oskrzeli zwykle przejawia się przezroczystą lub białawą wydzieliną, niższą gorączką, stopniową poprawą po kilku dniach. Ostateczną diagnozę stawia lekarz na podstawie badania i ewentualnie badań dodatkowych (CRP, morfologia). Antybiotyki są skuteczne tylko przy infekcjach bakteryjnych.

Technika inhalacji jest kluczowa dla skuteczności leczenia. W przypadku inhalatora ciśnieniowego (MDI): usuń nakrętke, wstrząśnij inhalator, wydechnij powietrze, obejmij ustnik wargami, naciśnij i jednocześnie głęboko wdech, wstrzymaj oddech na 10 sekund. W przypadku inhalatora suchego proszku (DPI): nie wstrząsaj, ustaw dawke, wydechnij z dala od ustnika, szybko i głęboko wciągnij powietrz. Po użyciu przepłuknij usta wodą. Regularnie ćwicz technikę z lekarzem lub farmaceutą.

Antybiotyk w leczeniu kaszlu jest wskazany tylko w przypadku potwierdzonej lub silnie podejrzewanej infekcji bakteryjnej. Wskazania to: odkrztuszanie ropnej (żółtozielonej) wydzieliny, gorączka powyżej 38°C utrzymująca się dłużej niż 3 dni, pogorszenie stanu po początkowej poprawie, objawy utrzymujące się dłużej niż 10 dni, podwyższone markery zapalne (CRP, leukocytoza). Zwykłe przeziębienia i większość zapalenia oskrzeli ma pochodzenie wirusowe i nie wymaga antybiotyku.

Generalnie nie zaleca się jednoczesnego stosowania leków mukolitycznych (ambroksol, bromheksyna) z lekami przeciwkaszlowymi (dekstrometorfan, kodeina). Mukolityki rozrzedzają wydzielinę i ułatwiają jej odkrztuszanie, podczas gdy leki przeciwkaszlowe hamują odruch kaszlowy. Może to prowadzić do zalegania rozrzedzonej wydzieliny w drogach oddechowych. Leki przeciwkaszlowe stosuje się tylko przy suchym, męczącym kaszlu bez wydzieliny. W przypadku wątpliwości zawsze skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Astma wystepuje zwykle u młodszych osób, ma zmienny przebieg z okresami zaostrzeń i remisji, często związana jest z alergiami, objawy pojawiają się nagle i ustępują po leczeniu rozkurczającym oskrzela. POChP dotyczy głównie palaczy po 40. roku życia, ma postępujący przebieg z narastającą dusznością, kaszel jest stały z odkrztuszaniem wydzieliny, nieodwracalne zwężenie dróg oddechowych. W diagnostyce różnicowej pomaga spirometria i próba rozkurczowa. Leczenie jest odmienne – astma wymaga leków przeciwzapalnych, POChP głównie długodziałających bronchodilatatorów.

Nie wszyscy palacze rozwijają POChP, ale palenie tytoniu to główny czynnik ryzyka – dotyczy 80-90% przypadków. Ryzyko zależy od intensywności palenia (paczkolata), długości palenia, wieku rozpoczęcia, predyspozycji genetycznych i narażenia na inne szkodliwe czynniki. Około 15-20% długotrwałych palaczy rozwije objawową POChP. Rzucenie palenia w każdym wieku spowalnia progresję choroby i poprawia rokowanie. U byłych palaczy ryzyko dalszego pogorszenia funkcji płuc znacznie maleje, choć już powstałe zmiany są nieodwracalne.

Wziewne glikokortykosteroidy (budezonid, flutykazon, beklometazon) można stosować przewlekle przez lata w leczeniu astmy pod kontrolą lekarza. W przeciwieństwie do sterydów systemowych, wziewne mają minimalne działania niepożądane przy długotrwałym stosowaniu. Najczęstsze to kandydoza jamy ustnej i ochrypnięcie – można je minimalizować przez płukanie ust po inhalacji i stosowanie komorek rozprężnych. Bronchodilatory krótkodziałające (salbutamol) używa się doraźnie, a częste stosowanie (>2 razy dziennie) świadczy o złej kontroli astmy i konieczności modyfikacji leczenia podstawowego.