Leki zawierające l-histydynę

L-histydyna – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

L-histydyna – należy do aminokwasów egzogennych, czyli takich, których organizm nie jest w stanie sam wytworzyć. L-histydyna bierze udział w wytwarzaniu części białek, wpływa na funkcjonowanie układu pokarmowego oraz odpornościowego. Ponadto zwalcza zmęczenie, wzmacnia odporność, chroni przed promieniowaniem UV i wykazuje zdolność do usuwania metali ciężkich z organizmu. 

L-histydyna dostępna jest w postaci kapsułek oraz jako składnik różnego rodzaju wyrobów medycznych i suplementów diety m.in. proszku do przygotowywania posiłków dla dzieci, tabletek oczyszczających organizm czy kapsułek na odporność.

L-histydynę można również dostarczać wraz z pożywieniem. Dobrym źródłem tego pierwiastka jest wieprzowina, drób, ryby, mleko i produkty mleczne, jaja, kasze, warzywa roślin strączkowych, banany.

Możliwe działania niepożądane: Suplementy zawierające histydynę są bezpieczne i rzadko mogą powodować skutki uboczne. 

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

L-histydyna – właściwości, działanie i zastosowanie w medycynie

L-histydyna to jeden z dwudziestu podstawowych aminokwasów białkowych, który odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu człowieka. Jest to związek organiczny o szczególnym charakterze – zaliczany jednocześnie do aminokwasów zasadowych ze względu na obecność dwóch atomów azotu w łańcuchu bocznym oraz aromatycznych ze względu na aromatyczny pierścień imidazolowy w swojej strukturze. Choć dorosły organizm potrafi ją syntetyzować samodzielnie, w określonych sytuacjach – zwłaszcza u dzieci, niemowląt oraz osób z chorobami przewlekłymi – zapotrzebowanie na histydynę może przewyższać zdolności produkcyjne organizmu. Właśnie dlatego aminokwas ten określa się mianem względnie egzogennego lub półniezbędnego. L-histydyna pełni niezwykle ważne funkcje w organizmie: jest niezbędna do syntezy hemoglobiny i mioglobiny, stanowi prekursor histaminy odpowiedzialnej za reakcje immunologiczne, uczestniczy w tworzeniu karnozyny wspierającej pracę mięśni, a także wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne chroniące komórki przed uszkodzeniem. Niedobór tego aminokwasu może prowadzić do przewlekłego zmęczenia, zaburzeń wzrostu u dzieci oraz problemów z wchłanianiem żelaza, natomiast odpowiednia jego podaż wspiera układ odpornościowy, procesy trawienne oraz regenerację tkanek. W medycynie L-histydyna znajduje zastosowanie w żywieniu pozajelitowym, jest badana w kontekście leczenia chorób neurodegeneracyjnych, a także wykorzystywana w procedurach kardiochirurgicznych i transplantacyjnych.

Charakterystyka biochemiczna L-histydyny

L-histydyna to organiczny związek chemiczny oznaczany symbolem His lub H, którego nazwa chemiczna brzmi kwas 2-amino-3-imidazopropionowy. Pod względem fizycznym jest to białe ciało stałe przyjmujące postać krystalicznego proszku lub bezbarwnych kryształów, które topi się z rozkładem w temperaturze 282 stopni Celsjusza dla występującego naturalnie izomeru L. Wzór sumaryczny histydyny to C6H9N3O2, a jej budowa molekularna zawiera charakterystyczny pierścień imidazolowy, który nadaje temu aminokwasowi wyjątkowe właściwości chemiczne.

Szczególną cechą histydyny jest jej zdolność do funkcjonowania zarówno jako katalizator zasadowy, jak i kwasowy, co wynika z wartości pK łańcucha bocznego wynoszącej około 6,04. W środowisku fizjologicznym pierścień imidazolowy jest częściowo protonowany i może służyć jako akceptor lub donor jonów wodorowych. Ta właściwość sprawia, że histydyna jest często obecna w centrach aktywnych wielu enzymów, gdzie pełni kluczową rolę w procesach katalitycznych.

Iminowy atom azotu w łańcuchu bocznym histydyny stosunkowo łatwo tworzy wiązanie koordynacyjne z kationami metali w metaloproteinach. Ta zdolność do wiązania się z jonami miedzi, cynku, niklu i żelaza ma fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania wielu białek enzymatycznych i strukturalnych w organizmie.

Status aminokwasu względnie egzogennego

Histydyna zajmuje wyjątkowe miejsce wśród aminokwasów ze względu na swój status względnie egzogennego, co oznacza, że organizm ludzki posiada zdolność do jej syntezy, ale nie zawsze w ilościach wystarczających do pokrycia zapotrzebowania. U dorosłych, zdrowych osób histydyna jest syntetyzowana przez wątrobę z fosforybozylopirofosforanu (PRPP) w ilościach zazwyczaj wystarczających do utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu. Znaczący udział w dostarczaniu histydyny mają także bakterie jelitowe, które produkują ten aminokwas w jelitach.

Sytuacja zmienia się diametralnie w przypadku niemowląt i małych dzieci, u których organizm znajduje się w fazie intensywnego wzrostu i rozwoju. W tym okresie życia synteza endogenna histydyny jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb rozwijającego się organizmu, dlatego aminokwas ten musi być dostarczany z pożywieniem, głównie z mleka matki. Niedobór histydyny u niemowląt może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym zaburzeń wzrostu, nieprawidłowego przyrostu masy ciała oraz zahamowania rozwoju psychomotorycznego.

Również u osób z przewlekłymi chorobami nerek oraz zaburzeniami metabolicznymi zapotrzebowanie na histydynę znacząco wzrasta, a zdolność organizmu do jej syntezy może być upośledzona. Badania przeprowadzone na pacjentach z przewlekłą niewydolnością nerek wykazały, że zachowanie dodatniego bilansu białkowego u tych chorych wymaga zwiększonej podaży histydyny, często w formie infuzji łączących glukozę i histydynę. W takich przypadkach suplementacja lub wzbogacenie diety w produkty bogate w histydynę staje się koniecznością terapeutyczną.

Kluczowe funkcje L-histydyny w organizmie

Rola w syntezie hemoglobiny i mioglobiny

Jedną z najważniejszych funkcji histydyny w organizmie jest jej udział w budowie i funkcjonowaniu hemoglobiny oraz mioglobiny – białek odpowiedzialnych za transport i magazynowanie tlenu. W strukturze hemoglobiny histydyna występuje w dwóch kluczowych miejscach: jako histydyna proksymalna i dystalna. Histydyna proksymalna tworzy bezpośrednie wiązanie koordynacyjne z jonem żelaza w grupie hemowej, co umożliwia przyłączanie i uwalnianie cząsteczek tlenu.

Z kolei histydyna dystalna pełni funkcję ochronną, zabezpieczając jony żelaza grup hemowych przed utlenieniem do formy methemoglobiny, która nie jest zdolna do skutecznego transportu tlenu. Dodatkowo histydyna dystalna utrudnia wiązanie się tlenku węgla (CO) do kationu żelaza, co ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa organizmu, gdyż powinowactwo grupy hemowej do czadu jest znacznie wyższe niż do tlenu, a wiązanie CO jest praktycznie nieodwracalne.

Niedobór histydyny może prowadzić do zaburzeń w syntezie hemoglobiny i rozwoju niedokrwistości. Badania wykazały, że u dorosłych stosujących dietę pozbawioną histydyny przez 48 dni obserwowano 11-procentowy spadek stężenia hemoglobiny we krwi. Dlatego też odpowiednia podaż histydyny jest szczególnie istotna dla prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego.

Prekursor histaminy i jego znaczenie immunologiczne

Histydyna stanowi substrat dla syntezy histaminy – niezwykle ważnego mediatora chemicznego powstającego w procesie dekarboksylacji histydyny pod wpływem enzymu dekarboksylazy histydyny. Histamina pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, będąc jednym z głównych mediatorów stanu zapalnego. Jest uwalniana przez komórki układu immunologicznego, głównie mastocyty i bazofile, w odpowiedzi na kontakt z alergenem lub innymi czynnikami wywołującymi reakcję immunologiczną.

Po uwolnieniu histaminy organizm może szybko zareagować na bodziec, co objawia się typowymi objawami alergicznymi, takimi jak katar, łzawienie oczu, wysypka czy obrzęk. Histamina odpowiada także za rozwój stanu zapalnego i przyspieszenie gojenia się ran poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ich przepuszczalności. Ponadto histamina reguluje wydzielanie kwasu solnego w żołądku, wpływa na perystaltykę jelit, uczestniczy w regulacji rytmu snu oraz wspiera procesy uczenia się i myślenia.

U osób z alergią poziom zużycia histydyny jest podwyższony ze względu na zwiększoną produkcję histaminy podczas reakcji alergicznych. Dlatego u pacjentów z chorobami alergicznymi szczególnie istotne jest zapewnienie odpowiedniej podaży histydyny w diecie, aby umożliwić organizmowi efektywną odpowiedź immunologiczną bez narażania na niedobory tego aminokwasu.

Udział w syntezie karnozyny

L-histydyna wchodzi w skład karnozyny – dipeptidu składającego się z beta-alaniny i histydyny, który występuje w dużych stężeniach w mięśniach szkieletowych i sercu. Karnozyna pełni kluczową rolę w buforowaniu równowagi kwasowo-zasadowej w komórkach mięśniowych, co ma bezpośredni wpływ na wydolność fizyczną i możliwość wykonywania intensywnego wysiłku. Podczas intensywnego ćwiczenia w mięśniach gromadzą się jony wodorowe powodujące zakwaszenie, co prowadzi do uczucia zmęczenia i pogorszenia wydolności. Karnozyna neutralizuje te jony, opóźniając pojawienie się zmęczenia.

Ponadto karnozyna wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, chroniąc komórki mięśniowe przed uszkodzeniem przez wolne rodniki tlenowe. Poprawa amplitudy skurczów mięśniowych w wyniku działania karnozyny przekłada się na zwiększenie tempa rozrostu mięśnia oraz wzrost jego siły. Dlatego też histydyna jest szczególnie ważna dla osób aktywnych fizycznie i sportowców.

Niedobór histydyny ogranicza ilość karnozyny w mięśniach, co może prowadzić do rozwoju chorób powiązanych ze stresem oksydacyjnym, dolegliwości bólowych, neurologicznych oraz uczucia przemęczenia. U osób prowadzących aktywny tryb życia oraz zawodowych sportowców zapotrzebowanie na histydynę jest podwyższone, co często wymaga świadomego wzbogacenia diety w produkty bogate w ten aminokwas.

Właściwości antyoksydacyjne

Histydyna wykazuje udowodnioną badaniami zdolność do wymiatania z organizmu wolnych rodników tlenowych, które są cząsteczkami z co najmniej jednym niesparowanym elektronem. Wolne rodniki są wysoce reaktywne i zdolne do przyczepiania się do komórek i uszkadzania ich struktur, w tym DNA, białek i lipidów błonowych. Chociaż w kontrolowanych ilościach wolne rodniki pełnią ważne funkcje w organizmie, między innymi w zwalczaniu bakterii, ich nadmiar prowadzi do rozwoju stresu oksydacyjnego.

Stres oksydacyjny powstaje, gdy zaburzona zostaje równowaga między wolnymi rodnikami a antyoksydantami, i może skutkować rozwojem wielu poważnych schorzeń, w tym nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, a także depresji i przedwczesnego starzenia się organizmu. Histydyna reaguje szczególnie szybko z tlenem singletowym, który jest bardzo reaktywny chemicznie.

Aminokwas ten łączy się z jonami miedzi, cynku, niklu i żelaza, tworząc pary, które stają się składnikami białek enzymatycznych wykazujących silne właściwości antyoksydacyjne. Histydyna wchodzi między innymi w skład dysmutazy ponadtlenkowej – enzymu uznawanego za wybawcę od stresu oksydacyjnego, który katalizuje rozkład bardzo reaktywnych i szkodliwych anionorodników ponadtlenkowych do mniej szkodliwego nadtlenku wodoru i tlenu. W ten sposób histydyna pełni funkcję ochronną dla komórek przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Wpływ na układ pokarmowy i trawienie

Histydyna korzystnie wpływa na procesy trawienne poprzez pobudzanie uwalniania gastryny w odźwiernikowej części żołądka. Gastryna jest hormonem peptydowym, którego główną rolą jest stymulowanie wydzielania soków żołądkowych zawierających kwas solny oraz pepsyny, enzymów trzustkowych oraz żółci. Ponadto gastryna pobudza proliferację komórek błon śluzowych wyściełających ściany jelita cienkiego i grubego, co wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Dzięki działaniu gastryny histydyna nie tylko usprawnia proces trawienia, ale także sprzyja wchłanianiu substancji odżywczych, w tym witamin i minerałów. Jest to szczególnie istotne dla osób z zaburzeniami trawienia, zespołem złego wchłaniania czy chorobami zapalnymi jelit. Ponieważ histydyna poprawia wchłanianie żelaza, jej niedobór może negatywnie wpływać na pracę układu krwiotwórczego i prowadzić do rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Histydyna bierze także udział w syntezie wielu enzymów trawiennych, co dodatkowo podkreśla jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Odpowiednia podaż tego aminokwasu może być szczególnie ważna dla osób z chorobami przewodu pokarmowego, zaburzeniami trawienia czy po operacjach układu pokarmowego.

Regulacja równowagi minerałów we krwi

Histydyna jest niezwykle skutecznym transporterem wielu ważnych pierwiastków mineralnych, w szczególności cynku i żelaza. Zdolność do wiązania się z jonami metali umożliwia histydynie tworzenie kompleksów, które ułatwiają transport i wchłanianie tych mikroelementów w organizmie. Cynk i żelazo stanowią jedne z niezbędnych składników dla prawidłowego funkcjonowania nie tylko układu krążenia, ale też całego metabolizmu.

Niedobory histydyny bardzo często wiążą się z niską zawartością cynku i żelaza we krwi, co z kolei ma swoje odzwierciedlenie w zachwianiu homeostazy organizmu. Może to prowadzić do ograniczenia ilości dostępnej energii, upośledzenia pracy niektórych narządów wewnętrznych, znacznego spadku naturalnej odporności oraz rozwoju niedokrwistości. Dlatego odpowiednia podaż histydyny jest kluczowa dla utrzymania prawidłowej równowagi minerałów w organizmie.

Kompleksy histydyna-metal odgrywają także ważną rolę w detoksykacji organizmu z nadmiaru metali ciężkich. Histydyna ma zdolność wiązania się z jonami metali przejściowych, co pomaga w usuwaniu ich nadmiaru z organizmu i zapobiega ich toksycznemu działaniu na komórki i tkanki.

Niedobór L-histydyny – objawy i konsekwencje zdrowotne

Objawy u dorosłych

Podstawowym i najbardziej charakterystycznym objawem niedoboru histydyny u osób dorosłych jest uczucie przewlekłego, chronicznego zmęczenia i deficytu energii. Pacjenci skarżą się na brak sił do wykonywania prostych, codziennych czynności oraz niechęć do podejmowania jakiejkolwiek aktywności fizycznej czy intelektualnej. Co szczególnie istotne, w przypadku niedoboru histydyny odpoczynek nie przynosi żadnej poprawy samopoczucia – zmęczenie ma charakter permanentny i nie ustępuje nawet po długim śnie.

W dłuższej perspektywie niedobór histydyny może prowadzić do rozwoju stresu oksydacyjnego i nadmiaru wolnych rodników w organizmie, co zwiększa ryzyko wielu poważnych schorzeń. Pacjenci mogą doświadczać również:

• Suchych lub łuszczących się zmian skórnych
• Pogorszenia słuchu
• Ogólnego złego samopoczucia i obniżenia jakości życia
• Niedokrwistości z niedoboru żelaza
• Zaburzeń koncentracji i pamięci
• Drażliwości i nadmiernej senności
• Podatności na infekcje
• Problemów ze skórą i opóźnionego gojenia się ran

Badania na osobach z przewlekłą chorobą nerek wykazały, że niski poziom histydyny we krwi był związany ze stanem zapalnym, stresem oksydacyjnym i zwiększoną śmiertelnością. Podobnie badania na otyłych kobietach wiązały niski poziom histydyny z otyłością, zwiększonym stanem zapalnym i stresem oksydacyjnym, co wskazuje na szerokie konsekwencje zdrowotne niedoboru tego aminokwasu.

Konsekwencje niedoboru u niemowląt i dzieci

U niemowląt i małych dzieci niedobór histydyny może mieć szczególnie poważne konsekwencje ze względu na intensywny rozwój organizmu w tym okresie życia. Niewystarczająca podaż histydyny na tym etapie rozwoju prowadzi przede wszystkim do zahamowania wzrostu i zaburzeń przyrostu masy ciała. Na tzw. siatce centylowej widać wyraźny spadek obu tych parametrów, co jest istotnym sygnałem alarmowym dla rodziców i lekarzy.

Dodatkowo niedobór histydyny u dzieci może przyczyniać się do:

• Zatrzymania w organizmie niektórych produktów przemiany materii
• Zmian zanikowych w gruczołach łojowych
• Zaburzeń rozwoju psychomotorycznego
• Opóźnionego rozwoju mowy i zaburzeń wymowy
• Nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego

Dla niemowląt głównym źródłem histydyny jest mleko matki, które zawiera odpowiednie ilości tego aminokwasu dostosowane do potrzeb rozwijającego się organizmu. Dlatego karmienie piersią jest szczególnie ważne dla zapewnienia dziecku odpowiedniej podaży histydyny. W przypadku karmienia sztucznego należy zwracać uwagę na skład preparatów mlekozastępczych pod kątem zawartości histydyny.

Niedobór histydyny w chorobach przewlekłych

Osoby zmagające się z przewlekłą niewydolnością nerek są szczególnie narażone na niedobór histydyny. U tych pacjentów zmniejszona jest zarówno synteza endogenna histydyny, jak i jej retencja w organizmie ze względu na zaburzenia czynności nerek. Badania wykazały, że u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek odpowiednia suplementacja histydyną może poprawić bilans białkowy i zmniejszyć objawy metaboliczne choroby.

Niski poziom histydyny występuje również u osób z zaburzeniami psychiatrycznymi, w tym u pacjentów z manią, schizofrenią oraz u nadpobudliwych pacjentów psychiatrycznych. Obserwuje się także niskie stężenia histydyny u osób z wysokim stężeniem miedzi we krwi. Związek między poziomem histydyny a zaburzeniami psychicznymi wymaga dalszych badań, ale sugeruje szerokie spektrum wpływu tego aminokwasu na funkcjonowanie układu nerwowego.

Nadmiar histydyny – histydynemia

Histydynemia to rzadkie, uwarunkowane genetycznie zaburzenie metaboliczne, w którym obserwuje się zaburzenia związane z prawidłowym wchłanianiem i metabolizmem histydyny. Osoby zmagające się z tą chorobą są narażone na nadmiar aminokwasu w organizmie ze względu na niedobór enzymu histydazy, który rozkłada histydynę do kwasu urokanowego.

Objawy histydynemii mogą obejmować:

• Chwiejność emocjonalną
• Łagodny lub umiarkowany niedorozwój umysłowy
• Opóźniony rozwój mowy
• Zaburzenia wymowy i artykulacji
• Problemy z koncentracją i uczeniem się

U zdrowego człowieka nadmiar histydyny jest trudny do osiągnięcia, ponieważ organizm skutecznie reguluje jej poziom. W przypadku histydynemii stosuje się dietę o zmniejszonej zawartości histydyny, która polega na ograniczeniu spożycia produktów wysokobiałkowych, szczególnie tych pochodzenia zwierzęcego. Leczenie wymaga stałego nadzoru specjalistów – genetyka klinicznego oraz dietetyka.

Źródła dietetyczne L-histydyny

Produkty pochodzenia zwierzęcego

Najlepszym źródłem histydyny są białka pokarmowe pochodzenia zwierzęcego, które zawierają ten aminokwas w znacznych ilościach i w łatwo przyswajalnej formie. Do najbogatszych źródeł histydyny należą:

• Mięso: wieprzowina, wołowina, drób (kurczak, indyk), królik
• Ryby: tuńczyk, łosoś wędzony, sardynki, dorsz, makrela, mintaj
• Jaja kurze – bogate źródło wszystkich aminokwasów egzogennych
• Produkty mleczne: mleko, twarogi, ser biały, jogurty naturalne, sery żółte młode (maślane, gouda), ser mozzarella, ricotta
• Wędliny: szynka gotowana i pieczona (unikać należy produktów długodojrzewających)

Warto zwrócić uwagę, że świeżość produktów zwierzęcych ma kluczowe znaczenie dla zawartości histydyny. Produkty długo przechowywane, dojrzewające lub fermentowane mogą zawierać przekształconą histydynę w postaci histaminy, co może być problemem dla osób z nietolerancją histaminy.

Produkty pochodzenia roślinnego

Dieta wegańska również może dostarczać odpowiednie ilości histydyny, ponieważ wiele produktów roślinnych jest dobrym źródłem tego aminokwasu. Do najważniejszych należą:

• Rośliny strączkowe: soja, fasola, groch, soczewica, ciecierzyca
• Orzechy i nasiona: orzechy pistacjowe, migdały, orzechy włoskie, pestki dyni, nasiona słonecznika, siemię lniane, nasiona chia, sezam
• Kasze: kasza gryczana niepalona, kasza jaglana
• Produkty zbożowe: pieczywo pełnoziarniste, płatki owsiane, makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy
• Warzywa: brokuły, szpinak (w mniejszych ilościach), marchew, kalafior
• Owoce: banany (w umiarkowanych ilościach)

Produkty zbożowe, choć zawierają nieco mniej histydyny niż produkty zwierzęce, z racji ilości i częstotliwości występowania w codziennym jadłospisie stanowią ważne jej źródło zarówno dla wegan, jak i osób spożywających mięso. Alternatywne źródła białka, takie jak algi, drożdże czy grzyby, również zawierają histydynę.

Zalecenia żywieniowe

Zapotrzebowanie na histydynę jest stosunkowo niewielkie w porównaniu z innymi aminokwasami. Zalecana dzienna dawka wynosi około 150 mg dla osób dorosłych. Osoby prowadzące bardzo aktywny tryb życia, sportowcy, kobiety w ciąży oraz osoby z chorobami przewlekłymi mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie.

Kluczowe jest przestrzeganie zasad racjonalnej, dobrze zbilansowanej i różnorodnej diety zasobnej w składniki bogate w aminokwasy. Osoby na dietach restrykcyjnych, wykluczających gluten, z silnymi reakcjami alergicznymi czy chorobami nerek powinny udać się do dietetyka, który przeanalizuje ich jadłospis i podpowie, jak ułożyć codzienne menu tak, aby pokryć zapotrzebowanie na histydynę.

Zastosowanie medyczne L-histydyny

Żywienie pozajelitowe

L-histydyna stanowi kluczowy aminokwas w żywieniu pozajelitowym, będąc składnikiem roztworów infuzyjnych stosowanych u pacjentów, którzy nie mogą przyjmować pokarmu drogą przewodu pokarmowego. Histydyna wchodzi w skład preparatów takich jak:

• Aminomel 10E i 12,5E – zawierające odpowiednio 3,30 g/l i 4,13 g/l L-histydyny
• Aminosteril N-Hepa 8% – preparat przeznaczony dla pacjentów z niewydolnością wątroby, zawierający 2,80 g/l histydyny
• Ketosteril – stosowany w terapii żywieniowej w przewlekłej chorobie nerek, zawierający 38 mg histydyny w jednej tabletce powlekanej
• Vamin 18 Electrolyte-Free – zawierający 6,8 g/l histydyny
• Vaminolact – opracowany w oparciu o skład mleka kobiecego, ze stężeniem histydyny 2,1 g/l

W przypadku niewydolności wątroby preparaty zawierające histydynę pomagają przeciwdziałać zaburzeniom równowagi aminokwasowej i zmniejszają ryzyko encefalopatii wątrobowej. Ketosteril, zawierający histydynę, umożliwia ograniczenie podaży azotu poprzez mechanizm transaminacji keto- i hydroksyanalogów, co zmniejsza produkcję mocznika i jest szczególnie korzystne w terapii nefrologicznej.

Badania kliniczne nad nowymi zastosowaniami

L-histydyna jest obecnie intensywnie badana w różnych badaniach klinicznych pod kątem potencjalnych korzyści terapeutycznych w leczeniu schorzeń neurologicznych i innych. Naukowcy badają, jak suplementacja histydyną może poprawić wyniki leczenia pacjentów w różnych dziedzinach medycznych.

Choroba Alzheimera: Naukowcy zgłębiają potencjał doustnej suplementacji histydyną w poprawie funkcji poznawczych u pacjentów z chorobą Alzheimera. Teoria zakłada, że histydyna może stymulować produkcję korzystnych związków w mózgu, potencjalnie prowadząc do lepszego ukrwienia, tworzenia nowych komórek nerwowych i usuwania szkodliwych białek związanych z chorobą. W ramach badań pacjenci otrzymują suplementy histydyny przez okres do 3 miesięcy, a testy poznawcze przeprowadzane są przed i po kuracji.

Choroba Menkesa: Jest to rzadkie zaburzenie genetyczne wpływające na metabolizm miedzi. W leczeniu stosuje się kompleks miedź-histydyna podawany w formie iniekcji, aby ominąć standardową drogę wchłaniania miedzi przez układ pokarmowy i dostarczyć ją bezpośrednio do komórek mózgu. Wczesne leczenie iniekcjami kompleksu miedź-histydyna u niemowląt z chorobą Menkesa przyniosło obiecujące rezultaty, z wyższym wskaźnikiem przeżywalności i poprawą funkcji neurologicznych.

Stwardnienie rozsiane: W badaniach nad stwardnieniem rozsianym naukowcy sprawdzają, czy L-histydyna może pomóc zmniejszyć zmęczenie, które jest częstym i wyniszczającym objawem tej choroby. Uczestnicy badań przyjmują kapsułki z L-histydyną, a badacze mierzą zmiany w poziomie zmęczenia i jakości życia, aby sprawdzić skuteczność leczenia.

Operacje serca: Histydyna w formie roztworu histydyno-tryptofano-ketoglutaranowego (HTK) jest badana pod kątem zdolności do ochrony serca podczas złożonych operacji wrodzonych wad serca. Roztwór ten, zwany także kardioplegią Custodiol, pomaga chronić mięsień sercowy podczas zabiegów z użyciem krążenia pozaustrojowego.

Transplantacje narządów: Badania dotyczą pacjentów poddawanych przeszczepom narządów, takich jak nerki, wątroba czy trzustka. Porównywane są roztwory Custodiol i Custodiol-N zawierające histydynę, stosowane do przechowywania narządów przed przeszczepem, co może wpływać na lepsze rokowania po transplantacji.

Suplementacja L-histydyny

Suplementacja histydyny jest dostępna w formie kapsułek oraz proszku i może być polecana osobom, które odczuwają przewlekłe zmęczenie, prowadzą szczególnie aktywny tryb życia lub mają zdiagnozowane niedobory tego aminokwasu. Histydyna pojawia się również w odżywkach białkowych oraz preparatach dla sportowców, często w zestawieniu z beta-alaniną jako dodatek wspomagający syntezę karnozyny.

Zalecana dzienna dawka suplementu wynosi około 150 mg, jednak jej stosowanie warto skonsultować z lekarzem, szczególnie u osób z chorobami przewlekłymi. Suplementy zawierające histydynę są generalnie bezpieczne i rzadko powodują skutki uboczne. Należy jednak pamiętać, że suplementacja pojedynczych aminokwasów u zdrowych osób może w dłuższej perspektywie powodować różne komplikacje zdrowotne, takie jak zaburzenia i wahania nastrojów czy inne problemy psychologiczne.

Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Chociaż histydyna jest uważana za bezpieczną dla większości ludzi, istnieją sytuacje, w których należy zachować szczególną ostrożność:

• Kobiety w ciąży: Brak badań potwierdzających bezpieczeństwo suplementacji histydyny u kobiet w ciąży, dlatego stosowanie suplementów powinno być konsultowane z lekarzem
• Matki karmiące: Podobnie jak w przypadku ciąży, bezpieczeństwo suplementacji nie zostało wystarczająco zbadane
• Osoby z niedoborem kwasu foliowego: Histydyna może wpływać na metabolizm kwasu foliowego
• Dzieci: Suplementacja powinna odbywać się wyłącznie pod nadzorem lekarza pediatry
• Osoby z ciężkimi chorobami nerek i wątroby: Wymagają indywidualnego dostosowania dawki i monitorowania

Histydyna może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, dlatego osoby przyjmujące leki na stałe powinny skonsultować suplementację z lekarzem. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku leków wpływających na układ odpornościowy oraz leków psychotropowych.

L-histydyna a nietolerancja histaminy

Warto rozróżnić dwa pojęcia: histydynę jako aminokwas i histaminę jako produkt jej przemiany. Nietolerancja histaminy to zaburzenie, w którym organizm nie jest w stanie efektywnie rozkładać histaminy pochodzącej z pożywienia ze względu na niedobór lub zaburzone działanie enzymu diaminooksydazy (DAO). Osoby z nietolerancją histaminy powinny unikać produktów bogatych w histaminę lub wyzwalających jej uwalnianie.

Histamina powstaje z histydyny w procesie przechowywania i dojrzewania produktów spożywczych. Dlatego produkty długo przechowywane, fermentowane czy dojrzewające zawierają duże ilości histaminy. Do produktów, których należy unikać w nietolerancji histaminy, należą między innymi:

• Produkty fermentowane: kiszonki, ocet, wino, piwo
• Długodojrzewające sery i wędliny
• Ryby o ciemnym mięsie i owoce morza
• Produkty wysoko przetworzone z konserwantami
• Niektóre warzywa: pomidory, szpinak, bakłażan
• Niektóre owoce: cytrusy, truskawki, banany (w dużych ilościach)

Osoby z nietolerancją histaminy powinny spożywać świeże produkty i unikać długiego przechowywania żywności. Warto jednak podkreślić, że sama histydyna jako aminokwas jest niezbędna dla organizmu, a jej odpowiednia podaż może być nawet korzystna, pod warunkiem że pochodzi ze świeżych produktów o niskiej zawartości histaminy.

Bibliografia

1. Kopple JD, Swendseid ME. Evidence that histidine is an essential amino acid in normal and chronically uremic man. J Clin Invest. 1975;55(5):881-891. DOI: 10.1172/JCI108016 PMID: 1123426
2. Holeček M. Histidine in Health and Disease: Metabolism, Physiological Importance, and Use as a Supplement. Nutrients. 2020;12(3):848. DOI: 10.3390/nu12030848 PMID: 32244844