Gemcitabine Accord to lek przeciwnowotworowy, który jest stosowany w onkologii do chemioterapii. Jest cytostatykiem, niszczy dzielące się komórki, w tym komórki rakowe. Można go stosować zarówno pojedynczo (w monoterapii), jak i w połączeniu z innymi lekami (terapia skojarzona). Jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania to między innymi niedrobnokomórkowy rak płuc, rak jajnika, rak piersi, rak trzustki oraz rak pęcherza moczowego.
Gemcitabine Kabi to lek przeciwnowotworowy, który jest stosowany w leczeniu różnych rodzajów nowotworów, takich jak rak pęcherza moczowego, rak trzustki, niedrobnokomórkowy rak płuca, rak piersi i rak jajnika. Lek ten jest dostępny tylko na receptę. Gemcitabine Kabi jest podawany dożylnie i jego dawkowanie jest ściśle określone przez lekarza prowadzącego. Przed podaniem każdej dawki leku należy oznaczyć parametry hematologiczne pacjenta.
Gemcitabine SUN to lek stosowany w leczeniu różnych rodzajów nowotworów. Jest to cytostatyk, który hamuje syntezę DNA, prowadząc do zakończenia replikacji DNA i apoptozy. Wskazania do stosowania obejmują rak pęcherza moczowego, gruczolakorak trzustki, rak niedrobnokomórkowy płuca, rak piersi oraz rak jajnika. Lek jest dostępny na receptę.
Gemcitabinum Accord to lek przeciwnowotworowy, który jest cytostatykiem. Niszczy on komórki, które się dzielą, w tym komórki rakowe. Lek ten jest stosowany w onkologii do chemioterapii. Można go stosować zarówno pojedynczo (w monoterapii), jak i w połączeniu z innymi lekami (terapia skojarzona). Jest dostępny na receptę.
Gemsol to lek cytostatyczny z grupy antymetabolitów pirymidyny. Substancją czynną preparatu jest gemcytabina. Lek jest stosowany w leczeniu różnych rodzajów nowotworów, takich jak rak pęcherza moczowego, gruczolakorak trzustki, rak niedrobnokomórkowy płuca, rak piersi i rak jajnika. Jest dostępny na receptę.
Gemcytabina – lek o działaniu przeciwnowotworowym. Mechanizm działania gemcytabiny polega na wbudowaniu się gemcytabiny do nici DNA komórki, w której zostaje zainicjowany proces jej śmierci. Wskazaniem do stosowania gemcytabiny jest leczenie raka pęcherza moczowego, gruczolaka trzustki, niedrobnokomórkowego raka płuc, nabłonkowego raka jajnika oraz w nawrocie raka piersi. W wielu przypadkach wskazane jest leczenie skojarzone z innymi lekami przeciwnowotworowymi, takimi jak cisplatyna, karboplatyna lub paklitaksel.
Gemcytabina występuje w postaci wlewu dożylnego, który trwa zazwyczaj około 30 minut. Czas trwania chemioterapii i jej schemat zależy od rodzaju nowotworu.
Możliwe działania niepożądane: Nasilenie działań niepożądanych i ich występowanie zależne jest od dawki i szybkości wlewu. Najczęściej występują nudności, wymioty, zwiększenie aktywności aminotransferaz wątrobowych, białkomocz, krwiomocz, duszność, wysypka skórna, świąd, gorączka, brak łaknienia, osłabienie, bezsenność, senność, kaszel.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Gemcytabina to jedna z najważniejszych substancji czynnych stosowanych w nowoczesnej onkologii, będąca nadzieją dla tysięcy pacjentów zmagających się z różnymi typami nowotworów. Ten syntetyczny analog nukleozydu pirymidynowego rewolucjonizował leczenie szczególnie trudnych do terapii nowotworów, takich jak rak trzustki, niedrobnokomórkowy rak płuca czy rak piersi. Wprowadzona do lecznictwa w latach 90. XX wieku, gemcytabina szybko zyskała uznanie onkologów na całym świecie dzięki swojemu unikalnemu mechanizmowi działania i skuteczności w zwalczaniu komórek nowotworowych. Substancja ta należy do grupy cytostatyków – leków, które hamują podział komórek nowotworowych, prowadząc do ich śmierci. Co wyróżnia gemcytabinę spośród innych leków przeciwnowotworowych, to jej zdolność do „samowzmacniania” działania oraz specyficzny mechanizm maskowanej terminacji DNA, który czyni ją szczególnie skuteczną przeciwko szybko dzielącym się komórkom nowotworowym. Dla pacjentów i ich rodzin zrozumienie działania tej substancji jest kluczowe, ponieważ wiedza o mechanizmie działania leku pomaga w lepszym przygotowaniu się do terapii i zrozumieniu, dlaczego określone działania niepożądane mogą wystąpić podczas leczenia.
Gemcytabina działa na zasadzie „trojanskiego konia” – wnika do komórek nowotworowych, udając naturalną substancję budulcową DNA. Jej struktura chemiczna jest bardzo podobna do deoksycytydyny, która jest jednym z podstawowych składników materiału genetycznego komórek. Po dostaniu się do komórki nowotworowej, gemcytabina ulega przekształceniu przez wewnątrzkomórkowe enzymy – kinazy nukleozydowe – w aktywne pochodne: difosforan (dFdCDP) i trifosforan (dFdCTP).
Cytotoksyczne działanie gemcytabiny opiera się na dwóch głównych mechanizmach, które wzajemnie się wzmacniają. Po pierwsze, difosforan gemcytabiny hamuje aktywność kluczowego enzymu – reduktazy rybonukleotydowej. Ten enzym jest jedynym katalizatorem reakcji prowadzących do powstawania trifosforanów deoksynukleozydów, które są niezbędne do syntezy DNA. Zablokowanie tego enzymu powoduje zmniejszenie wewnątrzkomórkowego stężenia wszystkich składników potrzebnych do budowy DNA, szczególnie dCTP.
Drugi mechanizm polega na tym, że trifosforan gemcytabiny konkuruje z naturalnym dCTP o wbudowanie w nowo powstające nici DNA. Kiedy gemcytabina zostanie włączona do łańcucha DNA zamiast naturalnego składnika, następuje zjawisko zwane „maskowaną terminacją” – synteza DNA zostaje przerwana, ale komórka nie jest w stanie tego natychmiast wykryć i naprawić. To opóźnienie w wykryciu problemu czyni gemcytabinę szczególnie skuteczną.
Gemcytabina stosowana jest w monoterapii lub w kombinacji z innymi substancjami czynnymi do leczenia kilku rodzajów nowotworów złośliwych. Główne wskazania obejmują:
Rak trzustki jest jednym z najagresywniejszych nowotworów, u ponad 80% pacjentów w momencie diagnozy stwierdza się III lub IV stopień zaawansowania klinicznego choroby. Gemcytabina w monoterapii stanowi standard leczenia miejscowo zaawansowanego lub przerzutowego gruczolakoraka trzustki. Badania kliniczne pokazały, że mediana czasu całkowitego przeżycia po zastosowaniu gemcytabiny wynosi około 5,6 miesiąca w porównaniu z 4,4 miesiąca przy stosowaniu fluorouracylu.
W leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuca gemcytabina może być stosowana zarówno w monoterapii u pacjentów w gorszym stanie sprawności, jak i w leczeniu skojarzonym z cisplatyną jako terapia pierwszego rzutu miejscowo zaawansowanego lub przerzutowego NDRP. Najskuteczniejsze w NDRP są wielolekowe programy zawierające cisplatynę, w tym schemat PG (cisplatyna, gemcytabina).
Gemcytabina w skojarzeniu z paklitakselem wskazana jest w leczeniu nawrotu miejscowego raka piersi niekwalifikującego się do leczenia operacyjnego lub z przerzutami, u pacjentów po niepowodzeniu leczenia antracyklinami. Ten schemat terapeutyczny pozwala na uzyskanie odpowiedzi terapeutycznej u znacznej części pacjentów.
W raku jajnika gemcytabina stosowana jest w skojarzeniu z karboplatyną po niepowodzeniu leczenia pierwszego rzutu opartego na związkach platyny. W przypadku raka pęcherza moczowego lek podawany jest w połączeniu z cisplatyną przy miejscowo zaawansowanym lub przerzutowym raku.
Gemcytabina podawana jest wyłącznie dożylnie w postaci infuzji trwającej 30 minut. Substancja ta ma oznaczenie Lz (lecznictwo zamknięte), co oznacza, że może być stosowana jedynie na oddziałach szpitalnych pod ścisłym nadzorem wykwalifikowanego onkologa klinicznego.
Rak trzustki (monoterapia):
Niedrobnokomórkowy rak płuca (leczenie skojarzone z cisplatyną):
Rak piersi (leczenie skojarzone z paklitakselem):
| Rodzaj nowotworu | Dawka gemcytabiny | Częstotliwość podawania | Leki skojarzone |
|---|---|---|---|
| Rak trzustki | 1000 mg/m² | Cotygodniowo | Monoterapia |
| NDRP | 1250 mg/m² | Dni 1, 8 (21-dniowy cykl) | Cisplatyna |
| Rak piersi | 1250 mg/m² | Dni 1, 8 (21-dniowy cykl) | Paklitaksel |
| Rak jajnika | 1000 mg/m² | Dni 1, 8 (21-dniowy cykl) | Karboplatyna |
Przed podaniem każdej dawki gemcytabiny należy oznaczyć liczbę płytek krwi, leukocytów i granulocytów. Podczas leczenia należy również okresowo przeprowadzać badania laboratoryjne oceniające czynność nerek i wątroby.
Kluczowe parametry do monitorowania obejmują:
Gemcytabina stosowana jest w ściśle określonych schematach lekowych, a dawkowanie substancji zależy od rodzaju nowotworu, stanu klinicznego pacjenta oraz jego odpowiedzi na leczenie.
Gemcytabina, podobnie jak inne cytostatyki, może wywoływać szereg działań niepożądanych. Każdy pacjent inaczej reaguje na leki przeciwnowotworowe, dlatego skutki uboczne nie dotyczą wszystkich chorych przyjmujących gemcytabinę.
Toksyczność hematologiczna:
Objawy grypopodobne:
Działania niepożądane ze strony układu pokarmowego:
Reakcje skórne:
Gemcytabina może powodować zespół przesiąkania włośniczek, który może wystąpić podczas kolejnych cykli i być powiązany z zespołem niewydolności oddechowej u dorosłych. Obserwowano również występowanie zespołu odwracalnej tylnej encefalopatii (PRES) objawiającego się gwałtownym wzrostem ciśnienia oraz drgawkami.
Gemcytabina bardzo często stosowana jest w kombinacjach z innymi substancjami czynnymi, co pozwala na zwiększenie skuteczności terapii przy akceptowalnej toksyczności. Najważniejsze kombinacje obejmują:
W wyselekcjonowanej populacji chorych dwa schematy chemioterapii wielolekowej — FOLFIRINOX oraz skojarzenie nab-paklitakselu z gemcytabiną — okazały się bardziej skuteczne od gemcytabiny w monoterapii. Kombinacja gemcytabiny z nab-paklitakselem pozwala na uzyskanie całkowitej remisji zmian przerzutowych, co zostało udokumentowane w przypadkach klinicznych.
Najlepsze wyniki w NDRP uzyskano podczas stosowania programów zawierających cisplatynę: PN (cisplatyna, winorelbina), PG (cisplatyna, gemcytabina), CP (karboplatyna, paklitaksel) oraz PA (cisplatyna, pemetreksedu – schemat o największej skuteczności w raku gruczołowym płuca).
Badania kliniczne pokazują obiecujące wyniki kombinacji gemcytabiny z nowymi substancjami, takimi jak Adavosertib (inhibitor enzymu Wee1), gdzie mediana ogólnego przeżycia wyniosła 22 miesiące w porównaniu z 12-14 miesiącami przy samej gemcytabinie.
| Kombinacja | Wskazanie | Główne korzyści | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Gemcytabina + Nab-paklitaksel | Rak trzustki | Wydłużenie OS o prawie 2 miesiące | Zwiększona toksyczność hematologiczna |
| Gemcytabina + Cisplatyna | NDRP, rak pęcherza | Wysokie odsetki odpowiedzi | Wymagany dobry stan sprawności |
| Gemcytabina + Paklitaksel | Rak piersi | Skuteczność po niepowodzeniu antracyklin | Monitorowanie neutropenii |
| Gemcytabina + Karboplatyna | Rak jajnika | Opcja po niepowodzeniu platyny | Mniejsza nefrotoksyczność |
Głównym przeciwwskazaniem do stosowania gemcytabiny jest nadwrażliwość na substancję czynną lub inne składniki preparatu oraz okres karmienia piersią.
Zaburzenia czynności narządów:
Interakcje z innymi terapiami:
Ciąża i rozrodczość: Badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne oraz embriotoksyczne. Kobietom oraz mężczyznom zdolnym do posiadania potomstwa należy zalecić stosowanie skutecznych metod antykoncepcji przez cały okres terapii oraz przez pół roku po jej zakończeniu.
Po podaniu dożylnym gemcytabina jest szybko metabolizowana przez deaminazę cytydyny w wątrobie, nerkach, krwi i innych tkankach. Głównym metabolitem jest nieaktywna 2′-deoksy-2′,2′-difluorourydyna (dFdU).
Kluczowe parametry farmakokinetyczne:
Gemcytabina jest obecnie badana w licznych badaniach klinicznych w połączeniu z nowymi terapiami celowanymi, takimi jak inhibitory Wee1, oraz z lekami immunoterapeutycznymi w celu wzmocnienia odpowiedzi immunologicznej organizmu przeciwko nowotworom.
Nowatorskie kierunki badań obejmują:
Wypadanie włosów (łysienie) należy do częstych działań niepożądanych gemcytabiny, ale zwykle nie jest tak nasilone jak przy innych cytostatkach. U większości pacjentów włosy odrastają po zakończeniu leczenia.
Czas trwania terapii zależy od rodzaju nowotworu, odpowiedzi na leczenie i tolerancji pacjenta. Chemioterapię zwykle podaje się w kilku cyklach przez okres kilku miesięcy. Czas trwania terapii i liczba cykli zależą od rodzaju nowotworu.
Gemcytabina może powodować senność o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu, szczególnie w przypadku jednoczesnego spożycia alkoholu. Chorzy nie powinni prowadzić pojazdów i obsługiwać maszyn do czasu stwierdzenia czy lek nie wywołuje u nich senności.
Przed podaniem kolejnej dawki gemcytabiny należy oznaczyć liczbę płytek krwi, leukocytów i granulocytów. Konieczne są również regularne badania funkcji wątroby i nerek. Lekarz określi częstotliwość kontroli laboratoryjnych.
Gemcytabina ma oznaczenie Lz (lecznictwo zamknięte), co oznacza, że można ją stosować tylko na oddziałach szpitalnych. Nie można jej kupić w żadnej aptece ogólnodostępnej, nawet posiadając receptę od lekarza.
Gemcytabina podawana jest w szpitalu przez wykwalifikowany personel medyczny, więc ryzyko przeoczenia dawki jest minimalne. Jeśli z jakichś przyczyn wizyta zostanie przełożona, należy niezwłocznie skontaktować się z zespołem onkologicznym w celu ustalenia nowego terminu.
W badaniach dotyczących płodności obserwowano zahamowanie spermatogenezy u zwierząt. Mężczyźni nie powinni planować potomstwa podczas leczenia i przez 6 miesięcy po jego zakończeniu. Kobiety w wieku rozrodczym muszą stosować skuteczną antykoncepcję.
Przedawkowanie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak toksyczność hematologiczna, wątrobowa, nerkowa, objawy neurologiczne oraz ciężkie reakcje skórne. Dawki do 5700 mg/m² były toksyczne, ale akceptowalne klinicznie. Nie istnieje specyficzne antidotum – leczenie jest objawowe.
Przed zastosowaniem jakichkolwiek suplementów diety, witamin lub preparatów ziołowych podczas leczenia gemcytabiną należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem onkologiem. Niektóre substancje mogą wpływać na skuteczność leku lub nasilać działania niepożądane.
Przed rozpoczęciem leczenia lekarz przeprowadzi szczegółowe badania, w tym morfologię krwi, badania biochemiczne i ocenę ogólnego stanu zdrowia. Ważne jest, aby poinformować zespół medyczny o wszystkich przyjmowanych lekach, chorobach współistniejących i alergiach. W dniu podania należy być wypoczętym i zjawić się w wyznaczonym czasie na oddziale onkologii.
