Jak poprawić trawienie – przegląd leków i suplementów diety

Dobrej jakości suplementy na trawienie stanowią skuteczną pomoc przy różnego rodzaju dolegliwościach związanych z układem pokarmowym. W zależności od potrzeb pacjenta, rynek farmaceutyczny oferuje ogromny wybór tego rodzaju środków. Co jednak najważniejsze, większość preparatów na trawienie bazuje na wyciągach roślinnych, a ich skuteczność uznawana jest za bardzo wysoką. Prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego jest kluczowe dla naszego zdrowia, a zaburzenia trawienia mogą znacząco obniżać jakość życia. Na szczęście, wspomaganie procesów trawiennych jest możliwe dzięki naturalnym suplementom i ziołom, które od wieków stosowane są w medycynie tradycyjnej, a ich skuteczność została potwierdzona przez współczesne badania naukowe.

Najskuteczniejsze surowce roślinne wspomagające trawienie

Rośliny olejkowe i goryczkowe

Najistotniejszą grupę surowców zielarskich wykorzystywanych w suplementach na trawienie stanowią rośliny olejkowe. Duża część z nich jest wszystkim bardzo dobrze znana, w tym rumianek pospolity, mięta pieprzowa czy krwawnik pospolity.

Cenne w leczeniu zaburzeń trawienia są ponadto zioła zaliczane do surowców goryczowych, które obfitują w substancje zwane terpenami. Przedstawicielem tej grupy jest np. mniszek lekarski, piołun, goryczka żółta, tysiącznik pospolity oraz kozłek lekarski.

Rumianek działa przeciwzapalnie i spazmolitycznie, a więc będzie pomocny w stanach skurczowych żołądka i jelit, kolkach oraz wzdęciach. Może być przyjmowany w formie naparów przez kobiety ciężarne oraz dzieci, a nawet niemowlęta (najlepiej w formie rozcieńczonej).

Z kolei mięta rekomendowana jest w niestrawności i nieżytach żołądka, także z towarzyszącym bólem. Napary z liści mięty łagodzą wzdęcia, a w przypadku niektórych osób mogą okazać się także bardzo pomocne przy odczuwaniu mdłości. Nie są jednak zalecane w ciąży i podczas karmienia piersią.

Bardzo silnym działaniem charakteryzuje się ziele piołunu. To niezwykle dobry lek na trawienie, jednak w przypadku jego stosowania należy zachować dużą ostrożność. Nie należy podawać go dzieciom oraz w trakcie ciąży. Jego stosowanie powinno ograniczać się raczej do przyjmowania doraźnego, właśnie w przypadku niestrawności, choć to także cenny środek o działaniu odrobaczającym. Ziele piołunu zwiększa produkcję soku żołądkowego oraz żółci, a także działa spazmolitycznie.

Zioła wspomagające funkcjonowanie wątroby

Choć zwykle w aptekach pacjenci proszą o „coś na lepsze trawienie”, nie zawsze do końca potrafią sprecyzować swój problem. Warto pamiętać, że objawy ze strony układu trawiennego bardzo często związane są z zaburzoną pracą wątroby. Dlatego też w przypadku kiedy przyczyną dyskomfortu jest np. niedostateczna produkcja żółci, wówczas sprawdzą się przede wszystkim zioła o działaniu żółciotwórczym i żółciopędnym, jak np. rzodkiew czarna, kocanki piaskowe, mięta, liść boldo, ziele karczocha, kłącze kurkumy oraz wspomniany już mniszek lekarski.

Tabletki na lepsze trawienie

Najpopularniejszą formą suplementów diety na trawienie są łatwe w zastosowaniu tabletki. Zwykle to preparaty złożone, co oznacza, że zawierają w swoim składzie więcej niż jeden surowiec roślinny. Popularne połączenia stanowią wyciągi z: kłącza karczocha, kłącza kurkumy, liści mięty czy liści rozmarynu.

Ponieważ każdy z wymienionych surowców prezentuje nieco inny mechanizm działania leczniczego, obserwowany efekt terapeutyczny jest zwykle silniejszy niż w przypadku stosowania pojedynczych ziół. Nie jest to jednak reguła! Każda z tych roślin bardzo dobrze zadziała także „w pojedynkę”, podobnie jak np. ostropest plamisty.

Ostropest plamisty – ochrona i regeneracja wątroby

O ostropeście plamistym warto napisać kilka słów więcej, bo choć kojarzy się go powszechnie jako surowiec działający ochronnie na miąższ wątroby, to skutecznie wspiera także trawienie. Tabletki zawierające standaryzowane wyciągi z nasion ostropestu plamistego są od pokoleń jednymi z chętniej wybieranych przez osoby borykające się z zaburzeniami trawienia.

Ostropest plamisty zawiera sylimarynę – kompleks flawonolignanów o silnym działaniu hepatoprotekcyjnym. Sylimaryna nie tylko chroni komórki wątroby przed uszkodzeniami, ale również wspomaga ich regenerację. Przydaje się zawsze wtedy, gdy spożywamy większe ilość ciężkostrawnych potraw lub gdy po prostu zależy nam na poprawie pracy wątroby, przeciążonej np. spożywaniem dużej ilości leków lub alkoholu.

Rzodkiew czarna – aktywacja produkcji żółci

Inne cenne preparaty na trawienie bazujące na wyłącznie jednym składniku roślinnym to tabletki zawierające ekstrakt z korzenia rzodkwi czarnej. Choć z pewnością przez wiele osób surowiec ten kojarzony jest przede wszystkim jako składnik szamponów pobudzających porost włosów, prezentuje też wyjątkową skuteczność w pobudzaniu wątroby do zwiększonej produkcji żółci.

Za działanie takie odpowiadają związki o nazwie glukozynolaty. Poza aktywnością żółciopędną wyciągi z rzodkwi czarnej zwiększają produkcję soku żołądkowego, tym samym usprawniają procesy trawienia w bardzo szerokim zakresie.

Karczoch – kompleksowe wsparcie trawienia

Szerokie spektrum działania wykazują także suplementy na trawienie z karczochem. Wspomagają pracę wątroby, regulują procesy trawienia, ale także mają bardzo korzystny wpływ na profil lipidowy. Warto zatem zainteresować się karczochem, jeśli poszukujemy suplementów na serce i układ krążenia, zwłaszcza w przypadku, gdy zmagamy się z podwyższonym poziomem cholesterolu lub miażdżycą.

Środki na trawienie w formie płynnej

Poza tabletkami, leki na dobre trawienie dostępne są także w postaci płynnej, np. kropli lub nalewek. Taka forma przyjmowania odpowiada wielu dorosłym, a poza tym sprawdza się także w przypadku dzieci, które nie są jeszcze w stanie połykać kapsułek lub tabletek (o ile dany preparat może być stosowany u najmłodszych!).

Popularny środek na trawienie w formie płynnej to np. krople żołądkowe, mogące poszczycić się wielopokoleniową tradycją stosowania. W ich składzie obecny są wyciągi z roślin goryczowych oraz olejkowych, w tym etanolowe ekstrakty z korzenia kozłka oraz liście mięty pieprzowej. Krople żołądkowe przynoszą szybką ulgę w bólu i stanach skurczowych żołądka oraz przyspieszają proces trawienia.

W płynnych lekach i suplementach diety na trawienie spotkać można także alkoholowe wyciągi z ubiorka gorzkiego, owoców pomarańczy gorzkiej, kopru włoskiego oraz kurkumy, której główny składnik – kurkumina bije rekordy popularności. Jest nie tylko cennym środkiem wspomagającym procesy trawienia, ale także wskazuje się na jej profilaktyczne działanie jeśli chodzi o rozwój chorób neurodegeneracyjnych i nowotworowych, jak również należy do zalecanego wsparcia suplementacji na osteoporozę.

Probiotyki i prebiotyki – równowaga flory jelitowej

Nie zapominajmy też, że poza ziołami, bardzo przydatne w leczeniu zaburzeń przewodu pokarmowego są probiotyki i prebiotyki. Ich właściwy dobór oraz regularne przyjmowanie przez odpowiednio długi czas korzystnie wpływa na funkcjonowanie jelit i regulację wypróżnień. Wiele spośród probiotycznych szczepów bakteryjnych posiada udokumentowane badaniami korzystne oddziaływanie na organizm ludzki i nie ogranicza się ono wyłącznie do przewodu pokarmowego.

Okazuje się bowiem, że przywrócenie prawidłowego funkcjonowania jelit nie tylko poprawia pracę całego układu pokarmowego, ale także ogranicza procesy zapalne, alergie, a najprawdopodobniej koreluje również z obniżonym ryzykiem występowania niektórych schorzeń natury psychicznej. Stąd też określenie psychobiotyki, którym określa się wybrane probiotyczne szczepy bakteryjne oddziałujące na oś jelito-mózg.

Kompleksowe podejście do problemów trawiennych

W przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego, najlepsze efekty przynosi kompleksowe podejście do problemu. Odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna oraz suplementacja naturalnymi preparatami mogą przynieść znaczącą poprawę.

Dieta wspomagająca trawienie

Dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego istotne jest przestrzeganie kilku zasad dietetycznych:

• Spożywanie regularnych posiłków o umiarkowanej wielkości
• Dokładne żucie pokarmów
• Unikanie nadmiaru tłuszczów zwierzęcych
• Ograniczenie spożycia cukrów prostych
• Włączenie do diety produktów bogatych w błonnik
• Unikanie spożywania pokarmów na krótko przed snem
• Odpowiednie nawodnienie organizmu

Aktywność fizyczna a trawienie

Regularna aktywność fizyczna nie tylko poprawia ogólny stan zdrowia, ale także bezpośrednio wpływa na pracę układu pokarmowego. Umiarkowany wysiłek fizyczny:

• Przyspiesza przemianę materii
• Poprawia perystaltykę jelit
• Redukuje poziom stresu, który może negatywnie wpływać na trawienie
• Wspomaga procesy detoksykacji organizmu

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Na zakończenie warto pamiętać, że jeśli zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego mają charakter przewlekły, poza lekami wspomagającymi trawienie, należy skonsultować się z lekarzem. Stan taki może bowiem prowadzić do szeregu dodatkowych zaburzeń jak np. upośledzone wchłanianie niektórych substancji, m.in. witamin i minerałów, w tym magnezu.

Poza tym utrzymujące się problemy z trawieniem mogą być objawem poważniejszych schorzeń, jak np. zespół jelita drażliwego, czyli IBS. Długotrwałe problemy z trawieniem, zwłaszcza jeśli towarzyszą im objawy takie jak utrata wagi, krew w stolcu czy uporczywy ból, zawsze wymagają konsultacji lekarskiej.

Bibliografia

1. Valussi M. Functional foods with digestion-enhancing properties. International Journal of Food Sciences and Nutrition. 2012;63(sup1):82-89. DOI: 10.3109/09637486.2011.627841 PMID: 22010973
2. Hawrelak JA, Myers SP. Effects of two natural medicine formulations on irritable bowel syndrome symptoms: a pilot study. Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2010;16(10):1065-1071. DOI: 10.1089/acm.2009.0090 PMID: 20954962
3. Ianiro G, Eusebi LH, Black CJ, Gasbarrini A, Cammarota G, Ford AC. Systematic review with meta-analysis: efficacy of faecal microbiota transplantation for the treatment of irritable bowel syndrome. Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 2019;50(3):240-248. DOI: 10.1111/apt.15330 PMID: 31136009
4. Federico A, Dallio M, Loguercio C. Silymarin/Silybin and Chronic Liver Disease: A Marriage of Many Years. Molecules. 2017;22(2):191. DOI: 10.3390/molecules22020191 PMID: 28125040