Sevoflurane Baxter to lek zawierający substancję czynną sewofluran, stosowany w znieczuleniu ogólnym podczas zabiegów chirurgicznych u dorosłych i dzieci. Jest to lek wziewny, który podawany jest w postaci pary do wdychania. Dzięki niemu pacjent może zasnąć głęboko i bezboleśnie, co umożliwia przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Lek jest dostępny na receptę.
Sevorane to anestetyk wziewny, który zawiera substancję czynną o nazwie sewofluran. Jest stosowany do indukcji i podtrzymania znieczulenia ogólnego podczas zabiegów chirurgicznych u dorosłych i dzieci. Lek ten jest dostępny na receptę.
Sopodorm jest lekiem z grupy pochodnych benzodiazepiny, który działa uspokajająco i nasennie. Działa również przeciwlękowo, przeciwdrgawkowo oraz zwiotcza mięśnie. Zarówno po podaniu domięśniowym jak i dożylnym powoduje wystąpienie krótkotrwałej niepamięci następczej. Sopodorm stosowany jest domięśniowo, w celu premedykacji przed zabiegiem chirurgicznym, dożylnie, jako środek do sedacji przed i w czasie krótkotrwałych zabiegów chirurgicznych, stomatologicznych i diagnostycznych, dożylnie, w infuzji ciągłej lub wstrzyknięciu, jako środek do sedacji, u chorych na oddziałach intensywnej opieki medycznej, znajdujących się w ciężkim stanie, intubowanych i poddawanych zabiegowi sztucznego oddychania oraz dożylnie, do wprowadzenia do znieczulenia ogólnego. Lek jest dostępny na receptę.
Suprane to lek w postaci płynu do inhalacji, który zawiera substancję czynną desfluran. Jest stosowany jako anestetyk wziewny podczas zabiegów chirurgicznych u dorosłych i u dzieci. Lek ten jest dostępny wyłącznie na receptę. Wskazaniem do jego stosowania jest znieczulenie ogólne.
Thiopental Reclinmed to lek w postaci proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań, który zawiera jako substancję czynną tiopental sodowy. Jest to lek znieczulający z grupy barbituranów. Stosowany jest jako pojedynczy środek znieczulający do krótkich zabiegów chirurgicznych, do indukcji znieczulenia ogólnego przed zastosowaniem innych środków znieczulających, a także do kontroli stanów drgawkowych podczas lub po znieczuleniu wziewnym, znieczuleniu miejscowym lub występujących z innych przyczyn. Lek powinien być stosowany wyłącznie przez specjalistów z dziedziny anestezjologii. Jest dostępny na receptę.
Thiopental VUAB to lek anestetyczny, który jest ultra krótko działającym barbituranem. Jest stosowany do krótkotrwałego znieczulenia dożylnego i wprowadzenia znieczulenia ogólnego. Zawiera sól sodową kwasu tiobarbiturowego o działaniu nasennym i narkotycznym, ale nie przeciwbólowym. Posiada także pewne działanie przeciwdrgawkowe. Jest przeznaczony do stosowania w krótkotrwałych zabiegach chirurgicznych (nie dłuższych niż 15 minut). Lek jest dostępny na receptę.
Tiopental Momaja jest lekiem stosowanym do krótkotrwałego znieczulenia ogólnego. Po podaniu dożylnym powoduje senność czy głęboki sen, który utrzymuje się przez około 5-10 minut, następnie przechodzi do uśpienia po znieczuleniu (10-30 minut). Jest to lek na receptę. Wskazaniem do jego stosowania jest potrzeba krótkotrwałego znieczulenia ogólnego.
Tiopental Panpharma to lek w postaci proszku do sporządzania roztworu do wstrzykiwań. Jest to ultrakrótko działający barbituran stosowany do krótkotrwałego znieczulenia dożylnego i wprowadzenia znieczulenia ogólnego. Zawiera sól sodową kwasu tiobarbiturowego o działaniu nasennym i narkotycznym, ale nie przeciwbólowym. Lek jest przeznaczony do stosowania w krótkotrwałych zabiegach chirurgicznych (nie dłuższych niż 15 minut) – w celu wprowadzenia znieczulenia, do podtrzymywania znieczulenia w połączeniu z innymi lekami zwykle stosowanymi w anestezjologii, w celu opanowania stanów skurczowych. Lek jest dostępny na receptę.
Tracrium to lek o średnim czasie działania, który jest wysoce specyficznym, niedepolaryzującym blokerem przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Wywołuje zwiotczenie mięśni poprzecznie prążkowanych przez działanie kompetycyjne w stosunku do acetylocholiny na receptory płytki motorycznej. Jest stosowany w znieczuleniu ogólnym celem wykonania intubacji dotchawiczej, podczas zabiegów chirurgicznych lub prowadzenia kontrolowanej wentylacji w celu zwiotczenia mięśni szkieletowych, a także u pacjentów w oddziałach intensywnej terapii w celu ułatwienia mechanicznej wentylacji. Tracrium jest dostępny na receptę.
Ubistesin to lek znieczulający miejscowo, który zawiera substancje czynne o nazwach artikaina i adrenaliny. Lek stosuje się w celu znieczulenia miejscowego podczas zabiegów stomatologicznych i chirurgicznych w jamie ustnej. Ubistesin jest dostępny na receptę.
Ubistesin forte to lek znieczulający miejscowo, który zawiera substancje czynne o nazwach bupiwakaina i adrenaliny. Lek stosuje się w celu znieczulenia miejscowego podczas zabiegów stomatologicznych i chirurgicznych w jamie ustnej. Ubistesin forte jest dostępny na receptę.
Xylocaine 2% to lek, który zawiera substancję czynną lidokainę. Jest to środek miejscowo znieczulający o budowie amidowej, który hamuje powstawanie i przewodzenie impulsów nerwowych. Stosowany jest do różnego rodzaju znieczuleń, takich jak blokady nerwów obwodowych, znieczulenie krzyżowe, znieczulenie miejscowe oraz znieczulenie zewnątrzoponowe. Lek jest dostępny wyłącznie na receptę.
Xylodont to lek w postaci roztworu do wstrzykiwań, który zawiera dwie substancje czynne: chlorowodorek lidokainy oraz winian adrenaliny. Lek wykazuje działanie miejscowo znieczulające do wszelkich zabiegów zachowawczych i chirurgicznych w stomatologii. Lidokaina działa jako środek miejscowo znieczulający, hamując prądy jonowe odpowiedzialne za powstawanie i rozprzestrzenianie się bodźców w błonie komórkowej neuronu. Jest dostępny na receptę.
Xylonor 3% Noradrenaline to lek miejscowo znieczulający, który hamuje powstawanie i przewodzenie impulsów nerwowych, co skutkuje miejscowym znieczuleniem. Lek ten zawiera dwie substancje czynne – lidokainę oraz noradrenalinę. Xylonor 3% Noradrenaline jest przeznaczony do znieczuleń miejscowych, nasiękowych i przewodowych w stomatologii. Jest dostępny na receptę i może być stosowany u dorosłych oraz dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 18 lat.
Środki znieczulające miejscowo stanowią fundamentalną grupę leków w nowoczesnej medycynie, umożliwiającą przeprowadzanie zabiegów chirurgicznych, stomatologicznych, okulistycznych i diagnostycznych bez narażania pacjenta na doświadczanie bólu. Działają one poprzez odwracalne zablokowanie przewodnictwa impulsów nerwowych w określonym obszarze ciała, co prowadzi do tymczasowego zniesienia odczuwania bólu i innych bodźców czuciowych. W przeciwieństwie do środków znieczulających ogólnie, leki te nie wpływają na świadomość pacjenta ani na funkcje ośrodkowego układu nerwowego. Współczesna medycyna dysponuje szerokim wachlarzem środków znieczulających miejscowo, różniących się budową chemiczną, czasem działania, siłą działania oraz profilem bezpieczeństwa, co pozwala na indywidualne dopasowanie znieczulenia do potrzeb pacjenta i rodzaju zabiegu.
Środki znieczulające miejscowo działają poprzez blokowanie kanałów sodowych regulowanych napięciem w błonach komórkowych włókien nerwowych. Ten mechanizm powoduje zahamowanie depolaryzacji błony komórkowej, co uniemożliwia powstanie i przewodzenie potencjału czynnościowego w neuronach. W rezultacie dochodzi do przerwania przekazywania bodźców bólowych i innych impulsów czuciowych.
Proces znieczulenia miejscowego przebiega w kilku etapach:
Ważną cechą działania środków znieczulających miejscowo jest selektywność blokowania różnych typów włókien nerwowych, zależna od ich średnicy i stopnia mielinizacji. Najpierw blokowane są małe, niemielinowe włókna C i cienkie mielinowe włókna Aδ przewodzące ból i temperaturę, następnie włókna przewodzące dotyk i propriocepcję, a w ostatniej kolejności włókna ruchowe. To zjawisko pozwala na uzyskanie znieczulenia czuciowego przy zachowaniu funkcji motorycznych.
Środki znieczulające miejscowo można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów, jednak najważniejszym podziałem jest ten oparty na budowie chemicznej. Wszystkie leki z tej grupy mają podobną strukturę składającą się z trzech głównych elementów:
W zależności od rodzaju wiązania w łańcuchu pośrednim wyróżniamy dwie główne klasy środków znieczulających miejscowo:
Estry zawierają wiązanie estrowe (-COO-) w łańcuchu pośrednim. Są one metabolizowane przez pseudocholinesterazę osoczową do kwasu paraaminobenzoesowego (PABA), który może wywoływać reakcje alergiczne. Do tej grupy należą:
Amidy zawierają wiązanie amidowe (-NHCO-) w łańcuchu pośrednim. Są metabolizowane głównie w wątrobie i rzadziej wywołują reakcje alergiczne niż estry. Ta grupa obejmuje większość obecnie stosowanych środków znieczulających miejscowo:
Skuteczność i profil działania środków znieczulających miejscowo są ściśle związane z ich właściwościami fizykochemicznymi:
Stopień rozpuszczalności w tłuszczach determinuje siłę działania leku. Wyższa lipofilność zwiększa zdolność przenikania przez błony komórkowe, co przekłada się na większą potencję znieczulającą. Na przykład, bupiwakaina jest około 4 razy silniejsza od lidokainy ze względu na wyższą lipofilność.
Leki silnie wiążące się z białkami charakteryzują się dłuższym czasem działania, ponieważ białka osocza stanowią swoisty rezerwuar leku, powoli uwalniający substancję czynną. Bupiwakaina wiąże się z białkami w około 95%, co przyczynia się do jej długiego czasu działania (do 8 godzin).
Wartość pKa określa stosunek formy zjonizowanej do niezjonizowanej leku przy danym pH. Wpływa to na szybkość początkowego działania leku, gdyż tylko forma niezjonizowana może przenikać przez błony komórkowe. Lidokaina ma pKa około 7,8, co przy fizjologicznym pH tkanek daje około 25% leku w formie niezjonizowanej, umożliwiając szybki początek działania (2-5 minut).
Estry są mniej stabilne chemicznie niż amidy, co wpływa na ich trwałość i przechowywanie. Roztwory estrów są bardziej podatne na hydrolizę w środowisku wodnym.
Lidokaina jest najpowszechniej stosowanym środkiem znieczulającym miejscowo ze względu na korzystny profil bezpieczeństwa, umiarkowany czas działania i wszechstronność zastosowań.
Charakterystyka:
Zastosowanie:
Bupiwakaina jest lekiem o długim czasie działania, stosowanym głównie w znieczuleniach przewodowych, zewnątrzoponowych i podpajęczynówkowych.
Charakterystyka:
Zastosowanie:
Artykaina jest nowszym środkiem znieczulającym, szczególnie popularnym w stomatologii ze względu na szybki początek działania i dobrą penetrację tkanek.
Charakterystyka:
Zastosowanie:
Mepiwakaina wyróżnia się mniejszym działaniem rozszerzającym naczynia krwionośne, co zmniejsza potrzebę dodawania leków obkurczających naczynia.
Charakterystyka:
Zastosowanie:
Do roztworów środków znieczulających miejscowo często dodaje się leki obkurczające naczynia krwionośne, głównie adrenalinę (epinefrynę). Taki dodatek przynosi kilka korzyści:
Typowe stężenia adrenaliny w roztworach do znieczuleń to:
Należy jednak pamiętać, że stosowanie adrenaliny ma pewne ograniczenia i przeciwwskazania:
Środki znieczulające miejscowo można podawać różnymi drogami, w zależności od potrzeb klinicznych:
Polega na aplikacji leku na powierzchnię skóry lub błon śluzowych. Stosowane w:
Przykładowe preparaty: krem EMLA (lidokaina + prylokaina), Lidokain aerozol, Xylocaine żel.
Polega na wstrzyknięciu leku bezpośrednio w obszar zabiegu, powodując nasączenie tkanek:
Polega na wstrzyknięciu leku w okolicę pnia nerwowego lub splotu nerwowego:
Stosowane w:
Środki znieczulające miejscowo mogą wywoływać szereg działań niepożądanych, które można podzielić na:
Wynikają głównie z przedawkowania lub przypadkowego podania donaczyniowego. Toksyczność narządowa rozwija się w określonej sekwencji:
Kardiotoksyczność jest szczególnie silna w przypadku bupiwakainy i innych środków o długim czasie działania. Lidokaina ma niższą kardiotoksyczność i jest nawet stosowana jako lek przeciwarytmiczny.
W stomatologii środki znieczulające miejscowo są nieodzownym elementem codziennej praktyki:
Techniki znieczulenia w stomatologii obejmują:
W chirurgii stosowanie środków znieczulających miejscowo zależy od rodzaju i rozległości zabiegu:
W okulistyce stosuje się głównie znieczulenie powierzchniowe i nasiękowe:
W medycynie bólu środki znieczulające miejscowo stosowane są w:
Dostępne bez recepty preparaty środków znieczulających mają ograniczone stężenia i są przeznaczone do użytku zewnętrznego. Mogą być stosowane w:
Preparaty zawierające lidokainę przynoszą ulgę w dolegliwościach związanych z hemoroidami:
Działają poprzez zmniejszenie bólu, swędzenia i dyskomfortu, ułatwiając gojenie przez zapobieganie dodatkowemu podrażnianiu obszaru.
Plastry EMLA zawierające lidokainę i prylokainę są stosowane do zmniejszenia bólu związanego z:
Preparaty w postaci tabletek do ssania lub aerozoli zawierające lidokainę lub benzokainę:
Przynoszą szybką ulgę, zmniejszając ból i dyskomfort podczas przełykania i mówienia w przebiegu infekcji gardła.
FDA ostrzega przed stosowaniem preparatów z lidokainą i benzokainą u najmłodszych dzieci ze względu na ryzyko:
Zamiast preparatów znieczulających zaleca się stosowanie zimnych gryzaków i masażu dziąseł.
Większość środków znieczulających miejscowo należy do kategorii B lub C wg FDA. Przy wyborze leku należy kierować się:
W praktyce:
Znieczulenie u dzieci wymaga szczególnej uwagi:
U osób starszych występują fizjologiczne zmiany wpływające na farmakokinetykę leków:
Zalecenia:
Znieczulenie miejscowe działa wybiórczo na określony obszar ciała, blokując przewodzenie impulsów nerwowych w tej okolicy, podczas gdy pacjent pozostaje przytomny. Znieczulenie ogólne wpływa na cały organizm, powodując utratę przytomności, zniesienie bólu w całym ciele i zwiotczenie mięśni. Znieczulenie miejscowe jest zwykle bezpieczniejsze, z mniejszym ryzykiem powikłań i szybszym powrotem do normalnego funkcjonowania.
Czas działania znieczulenia miejscowego zależy od rodzaju użytego leku i metody podania:
Dodatek adrenaliny wydłuża czas działania poprzez zwężenie naczyń krwionośnych i spowolnienie odpływu leku z miejsca wstrzyknięcia.
Tak, reakcje alergiczne na środki znieczulające miejscowo są możliwe, choć stosunkowo rzadkie. Częściej występują po zastosowaniu leków estrowych (np. prokaina) niż amidowych (np. lidokaina). Prawdziwe reakcje alergiczne na amidy są wyjątkowo rzadkie, a wiele zgłaszanych „alergii” to w rzeczywistości reakcje wazowagalne lub nietolerancja dodatków (np. konserwantów) obecnych w preparatach. W przypadku podejrzenia alergii na środek znieczulający zaleca się konsultację alergologiczną i testy skórne.
Większość środków znieczulających miejscowo jest relatywnie bezpieczna w ciąży, gdy stosowana we właściwych dawkach. Lidokaina jest najlepiej przebadanym i najczęściej używanym lekiem w tej grupie pacjentek (kategoria B wg FDA). Ropiwakaina i bupiwakaina są powszechnie stosowane w analgezji porodu. Należy jednak zawsze rozważyć stosunek korzyści do ryzyka i skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę przed zastosowaniem znieczulenia. Zaleca się ostrożność przy stosowaniu dodatku adrenaliny, szczególnie w pierwszym trymestrze.
Najczęstsze działania niepożądane to:
Większość poważnych działań niepożądanych wynika z przedawkowania lub przypadkowego podania donaczyniowego.
Dla pacjentów z chorobami serca najważniejsza jest właściwa kwalifikacja do zabiegu i optymalne przygotowanie. Jeśli chodzi o wybór środka znieczulającego:
Samo znieczulenie miejscowe zwykle nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów. Jednak decyzja o prowadzeniu samochodu powinna uwzględniać:
W przypadku rozległych znieczuleń (np. zewnątrzoponowego) lub zabiegów stomatologicznych z dużym obszarem znieczulenia (np. blokada nerwu zębodołowego dolnego) zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów przez kilka godzin lub do całkowitego ustąpienia działania znieczulenia.
