Walsartan – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)
Walsartan – lek przeciwnadciśnieniowy. Zaliczany jest do grupy leków, zwanych antagonistami receptora angiotensyny II. Działanie walsartanu polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych, co powoduje spadek ciśnienia krwi bez wpływu na częstość serca. Zapobiega również powstawaniu zmian strukturalnych w naczyniach (pogrubienie ścian naczyń) i sercu (rozrost serca). Stosowany w nadciśnieniu tętniczym (także u dzieci), niewydolności serca oraz świeżo po przebytym zawale mięśnia sercowego, w celu zapobiegania tworzenia się patologicznych zmian. Jego działanie przeciwnadciśnieniowe utrzymuje się przez około 24 godziny po przyjęciu określonej dawki.
Walsartan można łączyć w terapii skojarzonej z lekami moczopędnymi, co znacząco zwiększa działanie przeciwnadciśnieniowe leku.
Możliwe działania niepożądane: występują bardzo rzadko. Zaliczamy do nich: zawroty głowy, małopłytkowość, zwiększenie stężenia potasu w surowicy, kaszel, bóle brzucha, wysypka, świąd, bóle mięśni.
Uwaga: Przypadku stosowania walsartanu z lekami z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), może nastąpić osłabienie działania hipotensyjnego oraz wzrost stężenia potasu we krwi, co może niekorzystnie wpłynąć na pracę nerek.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Walsartan – kompleksowe informacje na temat substancji czynnej
Walsartan to jeden z najważniejszych i najczęściej stosowanych leków przeciwnadciśnieniowych w Polsce, należący do grupy antagonistów receptora angiotensyny II, potocznie zwanych sartanami. Ta substancja czynna odgrywa kluczową rolę w nowoczesnej kardiologii, oferując skuteczne i bezpieczne leczenie nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca oraz ochronę po zawale mięśnia sercowego. Walsartan charakteryzuje się unikalnym mechanizmem działania, który polega na selektywnym blokowaniu receptorów AT1 dla angiotensyny II, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i obniżenia ciśnienia tętniczego. Dzięki temu mechanizmowi lek nie tylko skutecznie kontroluje ciśnienie krwi, ale również wywiera korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, chroniąc przed powikłaniami nadciśnienia. Walsartan wyróżnia się wśród innych leków przeciwnadciśnieniowych doskonałą tolerancją – badania kliniczne wykazały, że częstość działań niepożądanych jest porównywalna z placebo. To sprawia, że jest to lek pierwszego wyboru dla wielu pacjentów z nadciśnieniem, niezależnie od ich wieku czy chorób współistniejących.
Mechanizm działania walsartanu
Działanie walsartanu, podobnie jak innych sartanów, polega na wybiórczym blokowaniu receptorów angiotensyny II (a konkretnie tzw. receptorów AT1) występujących m.in. na powierzchni komórek mięśni gładkich w ścianach naczyń krwionośnych. Walsartan w wyniku silnego hamowania receptora AT1 dla białka angiotensyny II, powadzi do zwiększenia usuwania sodu i wody z organizmu oraz do rozszerzenia naczyń krwionośnych, co zmniejsza opór obwodowy, a w konsekwencji powoduje spadek ciśnienia tętniczego krwi.
Układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA) jest jednym z najważniejszych systemów regulacyjnych w organizmie człowieka. Układ renina-angiotensyna-aldosteron to hormonalno-enzymatyczny układ regulujący w organizmie m.in. objętość krążącej krwi, stężenie sodu i potasu oraz ciśnienie tętnicze krwi. Angiotensyna II powstaje w wyniku enzymatycznej konwersji angiotensyny I i wywiera potężny wpływ na układ krążenia.
Angiotensyna II jest substancją powodującą skurcz naczyń krwionośnych, wpływającą na funkcje nerek i stymulującą uwalnianie aldosteronu przez nadnercza. Efektem działania angiotensyny II jest zwiększenie ciśnienia tętniczego a także zmiany morfologiczne w układzie sercowo-naczyniowym.
Walsartan działa poprzez blokadę receptorów AT1, uniemożliwiając angiotensynie II wywieranie swoich efektów biologicznych. Charakteryzuje się bardzo dużym powinowactwem do receptora AT1 (blokada receptora AT1 jest ok. 30 tys. razy silniejsza od blokady receptora AT2). Ta selektywność jest bardzo istotna, ponieważ oznacza, że lek nie wpływa na inne receptory, co przekłada się na mniejszą liczbę działań niepożądanych.
Wskazania do stosowania walsartanu
Walsartan ma szerokie zastosowanie w kardiologii i medycynie internistycznej. Główne wskazania do jego stosowania obejmują:
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienia tętniczego, w tym nadciśnienia samoistnego u dorosłych i dzieci od 6. roku życia to podstawowe wskazanie do stosowania walsartanu. Lek można stosować zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi.
Obniża ciśnienie tętnicze bez wpływu na częstotliwość rytmu serca. Początek działania przeciwnadciśnieniowego występuje w ciągu 2 godzin po przyjęciu pojedynczej dawki walsartanu a maksymalne obniżenie ciśnienia tętniczego występuje po 4-6 godzinach. Działanie przeciwnadciśnieniowe utrzymuje się przez ponad 24 godziny.
Niewydolność serca
Pacjentów z objawową niewydolnością serca oraz niewydolnością skurczową lewej komory po świeżo przebytym zawale mięśnia sercowego to kolejne ważne wskazanie. U chorych z niewydolnością serca walsartan zmniejsza opór naczyniowy, poprawia warunki hemodynamiczne, zwiększa wydolność wysiłkową i prowadzi do poprawy stanu klinicznego.
Ochrona po zawale mięśnia sercowego
Walsartan może być stosowany u pacjentów po świeżo przebytym zawale serca w celu ochrony lewej komory i zapobiegania rozwojowi niewydolności serca.
Badania kliniczne i skuteczność terapeutyczna
Skuteczność walsartanu została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych najwyższej jakości. W badaniach klinicznych (badanie Val-HeFT) wykazano, że walsartan zmniejsza częstość hospitalizacji z powodu niewydolności serca oraz poprawia stan pacjentów w zakresie objawów niewydolności serca obejmujących duszność, zmęczenie, obrzęki i szmery oddechowe.
Niezwykle korzystny wpływ walsartanu na zaburzenia związane z otyłością zaobserwowali Fogari i wsp., przeprowadzając badanie, którego celem było porównanie wpływu walsartanu i felodipiny na wartości ciśnienia tętniczego, stężenie leptyny w osoczu, insulinowrażliwość oraz stężenie noradrenaliny u pacjentów z otyłością i nadciśnieniem tętniczym.
Badanie to obejmowało 96 otyłych pacjentów z nadciśnieniem i wykazało, że walsartan nie tylko skutecznie obniża ciśnienie tętnicze, ale również korzystnie wpływa na metabolizm u osób z nadwagą.
Walsartan cechuje wysoka skuteczność hipotensyjna oraz wpływ na obniżenie ryzyka niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych. Jego zastosowanie w odpowiednio dobranych dawkach, porach dnia i połączeniach z innymi lekami pozwala na uzyskanie prawidłowej kontroli ciśnienia tętniczego.
Dawkowanie i sposób stosowania
Nadciśnienie tętnicze u dorosłych
Standardowe dawkowanie walsartanu w nadciśnieniu tętniczym wynosi:
- Dawka początkowa: 80 mg raz na dobę
- Dawka podtrzymująca: 80-160 mg raz na dobę
- Maksymalna dawka: 320 mg raz na dobę
Dzieci i młodzież (6-18 lat)
W przypadku dzieci i młodzieży (6-18 lat) i dorosłych z wagą większą niż 35 kg w leczeniu nadciśnienia tętniczego początkowo stosuje się zwykle 80 mg walsartanu raz na dobę.
Niewydolność serca
U dorosłych pacjentów z niewydolnością serca najczęściej terapię rozpoczyna się dawką 40 mg dwa razy na dobę. Dawkę można stopniowo zwiększać, maksymalnie do 160 mg dwa razy na dobę.
Po zawale mięśnia sercowego
Valsartan u dorosłych pacjentów po niedawno przebytym zawale serca podaje się po 12 godzinach po ataku, w dawce 20 mg (dwa razy na dobę). Dawka jest następnie stopniowo zwiększana, maksymalnie do 160 mg dwa razy na dobę.
Farmakoterapia nadciśnienia tętniczego w Polsce
W Polsce dostępnych jest wiele preparatów zawierających walsartan, zarówno jako lek jednoskładnikowy, jak i w kombinacjach z innymi substancjami czynnymi. Najważniejsze preparaty to:
Preparaty jednoskładnikowe:
- Diovan – oryginalny preparat walsartanu
- Valsacor – dostępny w dawkach 80, 160 i 320 mg
- Walsartan Medical Valley
- Walsartan Krka
Preparaty złożone:
- Co-Valsacor (walsartan + hydrochlorotiazyd)
- Exforge (walsartan + amlodypina)
- Exforge HCT (walsartan + amlodypina + hydrochlorotiazyd)
- Vabinxo (walsartan + indapamid)
Preparaty złożone to przyszłość leczenia hipotensyjnego. Lekarze mają coraz więcej doświadczeń praktycznych w ich stosowaniu, a także są świadkami pojawiania się na rynku farmaceutycznym nowych preparatów złożonych, które poprawiają współpracę z chorym, ułatwiają leczenie.
Kombinacje leków w jednej tabletce mają kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii, ponieważ:
- Zwiększają przestrzeganie zaleceń lekarskich (compliance)
- Redukują liczbę tabletek do przyjęcia
- Zapewniają synergistyczne działanie różnych mechanizmów
- Poprawiają kontrolę ciśnienia tętniczego
| Kombinacja |
Mechanizm działania |
Główne korzyści |
| Walsartan + Hydrochlorotiazyd |
ARB + diuretyk tiazydowy |
Silne działanie hipotensyjne, ochrona przed hipokaliemią |
| Walsartan + Amlodypina |
ARB + antagonista wapnia |
Doskonała kontrola ciśnienia, protekcja naczyniowa |
| Walsartan + Indapamid |
ARB + diuretyk tiazydopodobny |
Metabolicznie neutralna kombinacja |
Profil bezpieczeństwa i działania niepożądane
Badania kliniczne u chorych z nadciśnieniem tętniczym pokazały, że ogólna częstość występowania działań niepożądanych w grupie leczonej walsartanem jest porównywalna z częstością występującą w grupie otrzymującej placebo.
Najczęstsze działania niepożądane
Do najczęstszych działań niepożądanych należą nudności, bóle brzucha, biegunki, bóle i zawroty głowy, bóle stawów, a także kaszel. Do najczęstszych działań niepożądanych walsartanu można zaliczyć zawroty głowy i ból brzucha oraz uczucie zmęczenia.
Działania niepożądane według częstości występowania:
Często (≥1/100, <1/10):
- Zawroty głowy
- Niskie ciśnienie tętnicze
- Zaburzenia czynności nerek
Niezbyt często (≥1/1000, <1/100):
- Obrzęk naczynioruchowy
- Ból głowy
- Kaszel
- Ból brzucha
- Nudności
- Biegunka
- Zmęczenie i osłabienie
Rzadko (≥1/10000, <1/1000):
- Neutropenia
- Niedokrwistość
- Hiperkaliemia
- Zaburzenia funkcji wątroby
Poważne działania niepożądane
W przypadku wystąpienia obrzęku naczynioruchowego należy natychmiast przerwać stosowanie leku i skontaktować się z lekarzem. Obrzęk naczynioruchowy to reakcja alergiczna objawiająca się obrzękiem twarzy, warg, języka lub gardła, co może prowadzić do trudności w oddychaniu lub przełykaniu.
Z bardziej poważnych skutków ubocznych walsartanu, które występują dużo rzadziej, wymienić można spadki ciśnienia, a także niewydolność i zaburzenia czynności nerek.
Przeciwwskazania do stosowania
Bezwzględne przeciwwskazania:
- Nadwrażliwość na walsartan lub którykolwiek składnik preparatu
- Stosowanie walsartanu w drugim i trzecim trymestrze ciąży jest przeciwwskazany we względu na toksyczne działanie na płód (niewydolność nerek, małowodzie, opóźnienie kostnienia czaszki, hipotonia, hiperkalemia)
- Ciężkie zaburzenia czynności wątroby
- Obustronny zwężenie tętnic nerkowych lub zwężenie tętnicy jedynej nerki
Przeciwwskazania względne:
- U pacjentów chorujących na cukrzycę lub mających zaburzenia czynności nerek walsartanu nie należy łączyć z aliskirenem
- Pierwotny hiperaldosteronizm
- Ciężkie odwodnienie lub niedobór sodu
Interakcje z innymi lekami
Zwiększające ryzyko hiperkaliemii:
Leki moczopędne oszczędzające potas, suplementy potasu, zamienniki soli zawierające potas oraz inne substancje, które mogą zwiększyć stężenie potasu: Jeśli konieczne jest jednoczesne stosowanie Walsartanu i tych substancji, zaleca się kontrolowanie stężenia potasu w osoczu.
Lista leków wymagających ostrożności:
- Inhibitory ACE (enalapril, lizynopril, ramipril)
- Diuretyki oszczędzające potas (spironolakton, amiloryd)
- Suplementy potasu
- Heparyna
- Trimetoprim
Zmniejszające skuteczność walsartanu:
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w tym wybiórcze inhibitory COX-2, kwas acetylosalicylowy w dawce >3 g/dobę i niewybiórcze NLPZ: Jednoczesne stosowanie Walsartanu i NLPZ może prowadzić do osłabienia działania przeciwnadciśnieniowego Walsartanu, zwiększenia ryzyka pogorszenia czynności nerek oraz hiperkaliemii.
Zwiększające stężenie walsartanu:
- Ryfampicyna
- Cyklosporyna
- Rytonawir
Należy zachować ostrożność, jeżeli równolegle stosowana jest ryfampicyna, cyklosporyna lub rytonawir, ze względu na możliwość zwiększenia ogólnoustrojowej ekspozycji na walsartan i nasilenia jego działania.
Szczególne populacje pacjentów
Ciąża i karmienie piersią
Walsartan Krka nie jest zalecany dla kobiet w ciąży i karmiących piersią ze względu na ryzyko poważnych działań niepożądanych dla dziecka. Bezpieczne alternatywy to metyldopa, labetalol i nifedypina.
Jeżeli leczenie walsartanem nie jest konieczne, to u pacjentem planujących ciążę powinno wprowadzić się inną kurację. W przypadku stwierdzenia ciąży leczenie walsartanem należy przerwać i należy wprowadzić leczenie alternatywne.
Pacjenci w podeszłym wieku
Walsartan jest bezpieczny u osób starszych, nie wymaga dostosowania dawki ze względu na wiek. Są trzy dostępne w Polsce dawki walsartanu: 80 mg, 320 mg i najbardziej popularna – 160 mg. Jego dawkowanie zawsze ustala lekarz prowadzący.
Zaburzenia czynności nerek i wątroby
U pacjentów z łagodnymi do umiarkowanych zaburzeniami czynności nerek nie jest wymagane dostosowanie dawki. W przypadku ciężkich zaburzeń czynności nerek lub wątroby stosowanie walsartanu jest przeciwwskazane.
Monitorowanie terapii
Podczas leczenia walsartanem konieczne jest regularne monitorowanie:
Parametry laboratoryjne:
- Stężenie potasu w surowicy
- Kreatynina i klirens kreatyniny
- Morfologia krwi
- Aktywność enzymów wątrobowych
Parametry kliniczne:
- Ciśnienie tętnicze
- Częstość akcji serca
- Objawy niewydolności serca
- Masa ciała (w przypadku niewydolności serca)
| Parametr |
Częstość kontroli |
Normy |
| Potas w surowicy |
Co 2-4 tygodnie początkowo, potem co 3-6 miesięcy |
3,5-5,0 mmol/l |
| Kreatynina |
Co 2-4 tygodnie początkowo, potem co 3-6 miesięcy |
Mężczyźni: 0,7-1,2 mg/dl, Kobiety: 0,6-1,1 mg/dl |
| Ciśnienie tętnicze |
Codziennie przez pierwszy miesiąc, potem co wizytę |
<140/90 mmHg |
Zalecenia dotyczące stylu życia
Terapia walsartanem powinna być uzupełniona modyfikacją stylu życia:
Dieta:
- Ograniczenie spożycia soli do <5g/dobę
- Zwiększenie spożycia warzyw i owoców
- Ograniczenie tłuszczów nasyconych
- Umiarkowane spożycie alkoholu
Aktywność fizyczna:
- Regularna aktywność aerobowa 150 min/tydzień
- Ćwiczenia oporowe 2-3 razy w tygodniu
- Stopniowe zwiększanie intensywności
Kontrola masy ciała:
- Utrzymanie BMI 18,5-24,9 kg/m²
- Redukcja masy ciała o 5-10% u osób z nadwagą
Zaprzestanie palenia:
- Całkowite zaprzestanie palenia tytoniu
- Unikanie dymu tytoniowego
Nie należy spożywać alkoholu podczas stosowania walsartanu ze względu na możliwość nasilenia działania hipotensyjnego.
Jak długo można stosować walsartan?
Walsartan jest lekiem przewlekłego stosowania. Pełny rozwój działania przeciwnadciśnieniowego wymaga zwykle 4 tygodni stosowania preparatu i utrzymuje się podczas długotrwałego stosowania. Lek można stosować przez lata pod kontrolą lekarza.
Czy walsartan można stosować z innymi lekami na nadciśnienie?
Tak, walsartan często stosuje się w skojarzeniu z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi. U chorych, u których monoterapia walsartanem nie pozwala na zadowalające obniżenie ciśnienia tętniczego dodanie tiazydowego leku moczopędnego (hydrochlorotiazydu) powoduje znaczące nasilenie działania przeciwnadciśnieniowego.
Kiedy należy przerwać stosowanie walsartanu?
Należy natychmiast przerwać stosowanie walsartanu i skontaktować się z lekarzem w przypadku:
- Niskie ciśnienie tętnicze z objawami, takimi jak zawroty głowy i omdlenie podczas wstawania
- Duszność, problemy z oddychaniem w pozycji leżącej, obrzęk stóp lub nóg (objawy niewydolności serca)
- Obrzęku twarzy, warg, języka lub gardła
- Ciężkich reakcji alergicznych
Czy walsartan wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów?
Podczas terapii walsartanem należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia zawrotów głowy i uczucia zmęczenia co może być niebezpieczne w czasie prowadzenia pojazdów lub obsługi maszyn. Zaleca się ostrożność, szczególnie na początku terapii.
Czy można przerwać stosowanie walsartanu nagle?
Nie zaleca się nagłego przerwania stosowania walsartanu, ponieważ może to prowadzić do nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego. Może dojść do nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Pacjent może odczuwać bóle głowy w rejonie potylicy, mroczki przed oczami, zawroty głowy, szum w uszach, pulsowanie w skroniach, zaburzenia widzenia.
Jak walsartan różni się od innych leków na nadciśnienie?
W odróżnieniu od leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny, sartany nie nasilają efektów zależnych od bradykininy, co oznacza mniejsze ryzyko suchego kaszlu. Szkodliwość walsartanu jest naprawdę nieznaczna. Jest to lek dogłębnie przebadany i wykazuje niewielkie skutki uboczne.
Czy walsartan może powodować wzrost masy ciała?
Walsartan nie powoduje bezpośredniego wzrostu masy ciała. Niezwykle korzystny wpływ walsartanu na zaburzenia związane z otyłością sugeruje, że może nawet wspierać kontrolę masy ciała u osób z nadwagą.
Kiedy najlepiej przyjmować walsartan?
Okres półtrwania wynosi 5–9 godzin, ale wysoki wskaźnik T/P (76%) zapewnia ponad 24-godzinny efekt hipotensyjny i umożliwia stosowanie walsartanu w terapii nadciśnienia tętniczego raz dziennie. Lek można przyjmować o dowolnej porze dnia, najlepiej o stałej godzinie.
Czy podczas stosowania walsartanu trzeba kontrolować poziom potasu?
Tak, regularna kontrola poziomu potasu jest bardzo ważna. Pacjenci przyjmujący suplementy potasu, leki moczopędne oszczędzające potas, zamienniki soli kuchennej zawierające potas lub inne leki, które mogą spowodować wzrost stężenia potasu powinni monitorować stężenie potasu we krwi ze względu na możliwość wystąpienia hiperkalemii.
Bibliografia
- Cohn JN, Tognoni G; Valsartan Heart Failure Trial Investigators. A randomized trial of the angiotensin-receptor blocker valsartan in chronic heart failure. N Engl J Med. 2001;345(23):1667-75. DOI: 10.1056/NEJMoa010713 PMID: 11759645
- Julius S, Kjeldsen SE, Weber M, Brunner HR, Ekman S, Hansson L, Hua T, Laragh J, McInnes GT, Mitchell L, Plat F, Schork A, Smith B, Zanchetti A; VALUE trial group. Outcomes in hypertensive patients at high cardiovascular risk treated with regimens based on valsartan or amlodipine: the VALUE randomised trial. Lancet. 2004;363(9426):2022-31. DOI: 10.1016/S0140-6736(04)16451-9 PMID: 15207952
