Gastrobonisol to preparat ziołowy w postaci kropli, który wspomaga proces trawienia i utrzymanie prawidłowego funkcjonowania układu jelitowego. Tradycyjnie stosowany jest pomocniczo w zaburzeniach trawiennych spowodowanych niedostatecznym wydzielaniem soków trawiennych, w tym soku żołądkowego i żółci. Lek stosuje się objawowo w niestrawności. Gastrobonisol jest dostępny bez recepty.
Gastrovit MultiActive to lek roślinny stosowany doustnie. Zawiera wyciąg złożony płynny z ziela bylicy bożego drzewka, owocu ostropestu plamistego, liścia mięty pieprzowej, ziela drapacza lekarskiego, korzenia mniszka lekarskiego i ziela krwawnika. Lek jest przeznaczony do stosowania w niestrawnościach (z objawami zgagi, odbijania, nudności) i zaburzeniach żołądkowo-jelitowych spowodowanych niedostatecznym wydzielaniem soku żołądkowego i żółci. Gastrovit MultiActive jest dostępny bez recepty.
Iberogast to preparat złożony, który poprawia pracę układu pokarmowego. Jest dostępny bez recepty i składa się z różnych wyciągów roślinnych, które współdziałają, łagodząc wiele czynnościowych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, takich jak bóle brzucha i uczucie pełności. Wskazany jest do stosowania w leczeniu zaburzeń czynnościowych związanych z motoryką przewodu pokarmowego, takich jak podrażnienia żołądka czy zespół jelita drażliwego. Preparat ten ma również działanie przeciwzapalne, wiatropędne, przeciwutleniające i przeciwbakteryjne.
Korzeń mniszka lekarskiego to zioło lecznicze, które ma wiele właściwości prozdrowotnych. Działa pobudzająco na wytwarzanie żółci przez wątrobę, ułatwia trawienie, działa moczopędnie, odtruwająco i oczyszcza organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Zawiera glikozydy, triterpeny, sterole, olejki lotne, cholinę, asparaginę, inulinę. Korzeń mniszka obniża ciśnienie, cholesterol oraz poziom cukru we krwi. Jest to doskonały środek żółciopędny i łagodzący bóle wątrobowe. Działa detoksykująco, czyli wspomaga usuwanie z organizmu zalegających toksyn. Stwierdzono, że korzeń mniszka może być skuteczniejszy niż chemioterapia w leczeniu niektórych rodzajów raka.
Legalon 140 to lek pochodzenia roślinnego, dostępny bez recepty, który jest tradycyjnie stosowany w leczeniu stanów po toksycznym uszkodzeniu wątroby. Może być również stosowany pomocniczo u pacjentów cierpiących na przewlekłe schorzenia zapalne wątroby oraz marskość wątroby. Składnik aktywny leku, sylimaryna, pochodzi z ostropestu plamistego. Legalon 140 działa wzmacniająco na wątrobę, wspomagając jej zdolności regeneracyjne i wydolność.
SanoHepatic to tradycyjny produkt leczniczy roślinny zawierający suchy wyciąg z owoców ostropestu plamistego. Stosowany jest w objawowym leczeniu zaburzeń trawienia, uczucia pełności i niestrawności oraz we wspomaganiu funkcji wątroby. Zaleca się jego stosowanie po wykluczeniu poważnych schorzeń przez lekarza. Jeśli po 2 tygodniach nie nastąpi poprawa, należy skonsultować się z lekarzem.
Sylicynar to lek pochodzenia roślinnego, który zawiera w swoim składzie wyciąg z ziela karczocha oraz suchy wyciąg z łuski ostropestu plamistego. Jest stosowany tradycyjnie w stanach po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych m.in. czynnikami toksycznymi (np. alkohol, środki ochrony roślin). Wspomaga również w zaburzeniach czynności wątroby oraz przy podwyższonym stężeniu cholesterolu i trójglicerydów w surowicy krwi, przy zachowaniu diety niskotłuszczowej. Lek jest dostępny bez recepty.
Sylifar to tradycyjny produkt leczniczy roślinny, który zawiera suchy wyciąg z owoców ostropestu plamistego. Jest stosowany w objawowym leczeniu zaburzeń trawienia, uczucia pełności i niestrawności, a także we wspomaganiu funkcji wątroby. Lek jest dostępny bez recepty. W przypadku braku poprawy lub pogorszenia się stanu zdrowia po dwóch tygodniach stosowania, należy skonsultować się z lekarzem.
Sylimarol to lek roślinny, który jest tradycyjnie stosowany jako środek wspomagający w stanach rekonwalescencji po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych m.in. czynnikami toksycznymi (np. alkohol, środki ochrony roślin) oraz w niestrawności (wzdęcia, odbijania) po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów. Lek jest dostępny bez recepty i wymaga systematycznego stosowania przez około 2-4 tygodnie. Jeśli dolegliwości nasilą się lub nie ustąpią, należy skontaktować się z lekarzem, który może przedłużyć leczenie do np. 6 miesięcy.
Sylimarol Vita to lek zawierający wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego oraz witaminy z grupy B. Wyciąg z owoców ostropestu plamistego zawiera pochodne flawonowe o właściwościach przeciwutleniających, określane wspólną nazwą sylimaryna. Sylimaryna stabilizuje lipidy błon komórkowych komórek wątrobowych wykazując działanie ochronne wobec miąższu wątroby. Działa osłonowo i chroni przed wnikaniem substancji toksycznych do komórek wątroby. Normalizuje czynność i wspiera regenerację uszkodzonych komórek wątroby. Działa przeciwzapalnie i silnie odtruwająco. Ponadto, preparat zawiera witaminy: chlorowodorek tiaminy (witamina B1), ryboflawinę (witamina B2), chlorowodorek pirydoksyny (witamina B6), nikotynamid (witamina PP) oraz pantotenian wapnia. Preparat stosowany jest tradycyjnie: wspomagająco w rekonwalescencji po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych m.in. czynnikami toksycznymi (np. alkohol, środki ochrony roślin) oraz w niestrawności (wzdęcia, odbijania) po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów. Wspomagająco w dolegliwościach występujących po przebyciu ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Lek jest dostępny bez recepty.
Ostropest plamisty – roślina lecznicza znana w ziołolecznictwie jako środek przeciwbólowy. Za działanie lecznicze ostropestu odpowiada jego owoc, który zawiera m.in. kompleks flawonolignanów (np. sylimaryna, sylibina), flawonole, olejek eteryczny, sterole i tokoferole. Roślina wykazuje przede wszystkim działanie ochronne na wątrobę, które polega na hamowaniu wnikania toksyn do wnętrza komórek wątrobowych oraz działaniu przeciwzapalnym. Ponadto spowalnia proces włóknienia wątroby i przyczynia się do homeostazy środowiska wewnątrzkomórkowego. Wskazaniem do stosowania ostropestu są stany rekonwalescencji po uszkodzeniach wątroby, które zostały spowodowane przez alkohol lub środki ochrony roślin oraz pomocniczo w leczeniu dolegliwości po przebyciu ostrych i/lub przewlekłych chorób wątroby. Ostropest stosuje się również w niestrawności po spożyciu ciężkostrawnych posiłków.
Ostropest plamisty dostępny jest w postaci tabletek, kapsułek, drażetek, ziół sypkich i owoców (ziarenka). Występuje również w wielu produktach np. wspomagających oczyszczanie organizmu czy utrzymujących prawidłowy poziom cholesterolu w połączeniu z innymi roślinnymi substancjami.
Możliwe działania niepożądane: Ostropest jest zazwyczaj dobrze tolerowany. Po zastosowaniu może pojawić się biegunka oraz inne, łagodne zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Ostropest plamisty (Silybum marianum), znany również jako ostropest maryjny, to jedna z najważniejszych roślin leczniczych wykorzystywanych w medycynie od ponad 2000 lat. Ta roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae) zyskała światowe uznanie dzięki swojemu głównemu składnikowi aktywnemu – sylimarynie, kompleksowi flawonolignianów o udowodnionych właściwościach hepatoprotekcyjnych. Współczesne badania naukowe potwierdzają tradycyjne zastosowania ostropestu, wskazując na jego potencjał w leczeniu chorób wątroby, cukrzycy typu 2, stanów zapalnych, a także jako adjuwantowej terapii w onkologii. Silymarina, zawierająca głównie sylibinę, sylidianinę i silichrystynę, wykazuje silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i antyfirotyczne, co czyni ją cennym narzędziem w nowoczesnej medycynie. Rosnące zainteresowanie medycyny naturalnej oraz liczne badania kliniczne potwierdzają bezpieczeństwo i skuteczność ostropestu jako complementary therapy w różnych schorzeniach, szczególnie w hepatologii i diabetologii.
Ostropest plamisty jest jednoroczną lub dwuletnią rośliną o charakterystycznych, kolczastych liściach z białymi żyłkami oraz fioletowych kwiatach. Roślina ta naturalnie występuje w regionie śródziemnomorskim, ale obecnie uprawiana jest na całym świecie ze względu na swoje właściwości lecznicze.
Głównym składnikiem aktywnym ostropestu jest silymarina – standaryzowany ekstrakt zawierający mieszaninę flawonolignianów, w tym:
Silymarina zawiera również inne związki flawonoidowe, taksyfolinę oraz różne substancje polifenolowe, które wspólnie przyczyniają się do jej szerokich właściwości terapeutycznych.
Silymarina działa jako silny antyoksydant, neutralizując wolne rodniki powstające podczas metabolizmu substancji toksycznych w wątrobie, takich jak alkohol, paracetamol czy tetrachlorek węgla. Główne mechanizmy obejmują:
Silybina blokuje penetrację różnych toksyn (na przykład amanityny z muchomora sromotnikowego) do wnętrza hepatocytów poprzez modyfikację zewnętrznej błony komórkowej. Ten mechanizm obejmuje:
Silymarina wykazuje działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie produkcji cytokin prozapalnych, takich jak TNF-α, interferon gamma, interleukina-2 i interleukina-4. Dodatkowo:
Ostropest wykazuje obiecujące rezultaty w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD) i niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby (NASH). Badania kliniczne wykazały:
W analizie zbiorczej badań klinicznych z udziałem pacjentów z marskością wątroby, leczenie sylimaryną wiązało się ze znaczną redukcją zgonów związanych z chorobami wątroby. Korzyści obejmują:
Choć wyniki badań są mieszane, niektóre studia wskazują na potencjał sylimaryny w hamowaniu replikacji wirusa HCV poprzez inhibicję polimerazy RNA-zależnej od RNA.
W Polsce w leczeniu schorzeń wątroby wykorzystuje się różne substancje czynne, często w połączeniu z sylimaryną:
| Substancja czynna | Dawka dzienna | Główne wskazania |
|---|---|---|
| Silymarina | 420-600 mg | NAFLD, marskość, hepatoprotekcja |
| Kwas ursodeoksycholowy | 10-15 mg/kg mc | Choroba żółciowa, PBC |
| Fosfolipidy esencjalne | 1800-2400 mg | Stłuszczenie wątroby |
| Witamina E | 400-800 IU | NASH (w skojarzeniu) |
Badania wykazały, że silymarina może działać jako częściowy agonista receptora PPARγ, co wpływa na poprawę wrażliwości na insulinę i metabolizm glukozy. Główne efekty obejmują:
Meta-analiza 7 badań z udziałem 350 pacjentów wykazała, że suplementacja sylimaryną może obniżać glukozę na czczo (FBS), hemoglobinę A1C (HbA1C) i cholesterol LDL, ale nie wpływa na cholesterol całkowity czy triglicerydy.
Korzyści kliniczne:
Różne formy farmaceutyczne, w tym kapsułki i tabletki, są dostępne w różnych dawkach; zalecana dawka dzienna (w zależności od użytej formulacji handlowej) wynosi od 420 do 600 mg, a większość badań klinicznych przeprowadzono z dawką 140 mg trzy razy dziennie.
Standardowe dawkowanie:
Silymarina wykazuje doskonały profil bezpieczeństwa w badaniach klinicznych. Zalecana dawka sylimaryny była stosowana w badaniach klinicznych przez okres do 48 tygodni w dawce 2100 mg/dzień i przez okres do 4 lat w dawce do 420 mg/dzień.
Działania niepożądane (< 4% pacjentów):
Osoby z cukrzycą powinny stosować ostropest z ostrożnością, ponieważ suplement może obniżać poziom cukru we krwi. Istnieje również obawa, że ostropest może wpływać na poziom estrogenów.
Przeciwwskazania:
Ostropest może wpływać na enzym cytochrom P450 2C9 (CYP2C9) i leki przez niego przetwarzane, takie jak diazepam (Valium), warfaryna (Jantoven) i inne.
Ważne interakcje:
Silymarina wykazuje działanie chemoprewencyjne poprzez reaktywację szlaków śmierci komórkowej poprzez modulację białek antyapoptotycznych i synergię z agonistami receptorów domeny śmierci. Badania wskazują na potencjał w:
Badania sugerują, że ostropest może zwiększać odporność na stres oksydacyjny, który jest potencjalną przyczyną choroby Alzheimera, co może pomóc w poprawie funkcji poznawczych.
Badania kliniczne wykazały, że silymarina może być bezpiecznie stosowana przez okres do 4 lat w dawkach do 420 mg dziennie. Długotrwałe stosowanie powinno odbywać się pod kontrolą lekarską, szczególnie u osób z chorobami współistniejącymi.
Ostropest należy traktować jako terapię wspomagającą, a nie zastępczą dla standardowego leczenia. Obecnie nie ma wystarczająco mocnych dowodów klinicznych, aby zalecać sylibinę lub sylimaryną jako podstawowe leczenie w praktyce klinicznej.
Pierwsze pozytywne zmiany w parametrach wątrobowych mogą być widoczne już po 4-6 tygodniach regularnego stosowania. Korzystne zmiany w wskaźniku clearance wątrobowo-nerkowego były widoczne po 6 miesiącach leczenia.
Ostropest można bezpiecznie łączyć z większością suplementów. Szczególnie korzystne mogą być kombinacje z witaminą E w leczeniu NASH oraz z witaminami z grupy B wspomagającymi metabolizm wątrobowy.
Jedno starsze randomizowane kontrolowane badanie wykazało, że matki przyjmujące 420 mg sylimaryny przez 63 dni produkowały o 64% więcej mleka niż te przyjmujące placebo. Jednak bezpieczeństwo w ciąży nie zostało ostatecznie ustalone.
Należy wybierać standaryzowane ekstrakty zawierające co najmniej 70-80% sylimaryny. Ważne jest również sprawdzenie certyfikatów jakości i unikanie produktów zanieczyszczonych pestycydami lub mykotoksynami.
Badania wykazały, że silymarina stymulowała układ odpornościowy, ale także hamowała nadaktywny układ odpornościowy w celu tłumienia przewlekłego stanu zapalnego. Osoby z chorobami autoimmunologicznymi powinny skonsultować stosowanie z lekarzem.
Ostropest może powodować reakcję alergiczną, w tym ciężką, potencjalnie zagrażającą życiu reakcję alergiczną (anafilaksję). Reakcja alergiczna jest częstsza u osób uczulonych na inne rośliny z rodziny astrowatych.
