Aroma-Activ to kosmetyczny żel zawierający olejki eteryczne, o łagodnym działaniu rozgrzewającym. Stosowany do masażu dziecka, pozwala mu odprężyć się i spokojnie zasnąć. Żel jest przeznaczony do masażu pielęgnacyjno-relaksacyjnego skóry karku i/lub klatki piersiowej dzieci po ukończeniu 2. roku życia. Produkt jest dostępny bez recepty.
Dip Hot Rozgrzewający to lek dostępny bez recepty, który ma postać kremu o działaniu miejscowo rozgrzewającym. Składniki aktywne to salicylan metylu, mentol, olejek eukaliptusowy i olejek terpentynowy. Lek wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Stosowany jest objawowo w bólach mięśniowych i stawowych, rwie kulszowej, a także pomocniczo w gośćcu, bólach reumatycznych, stłuczeniach i skręceniach stawów oraz u sportowców po treningu.
Hotlec to lek przeciwbólowy i rozgrzewający, który jest stosowany miejscowo do łagodzenia bólów mięśniowych i stawowych. W składzie maści Hotlec znajduje się salicylan metylu, który działa przeciwbólowo, a także olejki roślinne i kamfora, które wywołują efekt przekrwienia i rozgrzania w miejscu aplikacji. Produkt jest dostępny bez recepty.
Vicks VapoRub to maść stosowana w objawach podrażnień i stanów zapalnych błony śluzowej nosa i gardła, takich jak kaszel, katar z obrzękiem błon śluzowych nosa i uczuciem utrudnienia oddychania. Składniki czynne to lewomentol, kamfora oraz olejki eteryczne: cedrowy, eukaliptusowy i terpentynowy. Maść jest dostępna bez recepty.
Olejek terpentynowy – olejek należący do grupy olejków eterycznych, nazywany popularnie terpentyną oczyszczoną. Stosowany wspomagająco w leczeniu dolegliwości bólowych i infekcji dróg oddechowych. Mechanizm działania olejku terpentynowego polega na drażnieniu zakończeń czuciowych i rozszerzeniu naczyń krwionośnych, co powoduje zaczerwienienie skóry. Olejek wykazuje również właściwości wykrztuśne. Wskazaniem do stosowania olejku są dolegliwości bólowe (reumatyczne, nerwobóle) oraz stany zapalne układu oddechowego.
Olejek terpentynowy dostępny jest tylko w formie płynnej. Występuje również w połączeniu z innymi substancjami np. olejkiem eukaliptusowym, olejkiem jałowcowym, mentolem, kamforą w produktach do inhalacji, nacierania klatki piersiowej podczas przeziębienia lub bolących miejsc.
Możliwe działania niepożądane: Opary olejku wykazują słabe działanie psychoaktywne. W dużym stężeniu olejek terpentynowy może powodować uszkodzenia nerek, wątroby oraz ośrodkowego układu nerwowego. Po podaniu zewnętrznym może pojawić się zaczerwienienie skóry, pokrzywka, wysypka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Olejek terpentynowy, znany również jako terpentyna oczyszczona lub dawniej terpentyna francuska, stanowi jeden z najcenniejszych produktów pochodzących z żywicy drzew iglastych, szczególnie sosny. Ta bezbarwna, lotna ciecz o charakterystycznym sosnowym zapachu od stuleci zajmuje ważne miejsce w medycynie naturalnej, farmacji oraz różnorodnych zastosowaniach przemysłowych. Współczesne badania naukowe potwierdzają wiele tradycyjnych zastosowań tej substancji, jednocześnie odkrywając nowe, fascynujące możliwości jej wykorzystania w terapii różnych schorzeń. Historia stosowania olejku terpentynowego sięga czasów starożytnych, kiedy to był składnikiem legendarnego „Oleum mirabile” – cudownego oleju używanego w medycynie średniowiecznej. Dzisiaj, dzięki nowoczesnym technikom produkcji i oczyszczania, mamy dostęp do wysokiej jakości preparatów, które łączą w sobie mądrość tradycji z osiągnięciami współczesnej farmakologii.
Olejek terpentynowy otrzymywany jest z żywicy pochodzącej z rozmaitych gatunków sosny, głównie Pinus silvestris (sosny zwyczajnej) oraz Pinus maritima (sosny nadmorskiej). Proces produkcji rozpoczyna się od pozyskania żywicy sosnowej poprzez nacinanie kory drzew iglastych, co prowadzi do naturalnego wycieku żywiczej substancji, która następnie zastygała na powietrzu.
Współczesna technologia produkcji obejmuje kilka etapów:
Olejek terpentynowy zawiera przede wszystkim alfa-pinen (60-96%), beta-pinen (20-30%), a także kamfen, karen, cymen i limonen. Skład jakościowy i ilościowy zależy od gatunku sosny, z którego pochodzi żywica.
| Składnik | Zawartość | Właściwości |
|---|---|---|
| α-pinen | 60-96% | Przeciwzapalny, antybakteryjny |
| β-pinen | 20-30% | Rozgrzewający, wykrztuśny |
| Kamfen | 1-5% | Przeciwbólowy |
| Karen | 1-3% | Antyseptyczny |
| Limonen | śladowe | Antyoksydacyjny |
Ta bezbarwna, ruchliwa i lotna ciecz charakteryzuje się temperaturą wrzenia 150-160°C oraz charakterystycznym sosnowym zapachem. Ze względu na wysoką lotność i czystość jest znacznie skuteczniejsza niż zwykła terpentyna.
Mechanizm działania olejku terpentynowego polega na drażnieniu zakończeń czuciowych i rozszerzeniu naczyń krwionośnych, co powoduje zaczerwienienie skóry. Olejek wykazuje również właściwości wykrztuśne.
Badania naukowe wykazały, że olejek terpentynowy, dzięki obecności 7-50 terpenów, posiada właściwości analgetyczne, przeciwzapalne, immunomodulujące, antybakteryjne, antykoagulacyjne, antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe. W badaniach in vitro udowodniono, że terpentyna modułuje uwalnianie cytokin zapalnych, w tym IL-1β, IL-6, TNF-α oraz prostaglandyny E2.
W badaniach in vitro olejek terpentynowy wykazał działanie antybakteryjne przeciwko Staphylococcus epidermidis i Escherichia coli, a także aktywność przeciwgrzybiczą. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność maści zawierających olejek terpentynowy w leczeniu bakteryjnych infekcji skóry.
Olejek jest wykorzystywany w przypadku chorób układu oddechowego, takich jak zapalenie oskrzeli, przeziębienie czy kaszel. Jego właściwości rozgrzewające pomagają w rozluźnieniu oskrzeli.
Olejek terpentynowy rozgrzewający jest często stosowany w terapiach bólów mięśniowych i stawowych, szczególnie w przypadku dolegliwości reumatycznych i artretycznych:
Olejek terpentynowy jest skutecznym środkiem w walce z różnymi problemami skórnymi. Jego działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne sprawia, że jest pomocny w przypadku trądziku, łuszczycy oraz innych stanów zapalnych skóry.
Główne składniki olejku, alfa-pinen, beta-pinen i delta-karen, charakteryzują się wysokim stopniem wchłaniania podczas inhalacji (odpowiednio 62%, 66% i 68%) oraz długim okresem półtrwania (32, 25 i 42 godziny).
W polskich aptekach dostępne są liczne preparaty zawierające olejek terpentynowy jako składnik aktywny:
Maści i kremy rozgrzewające:
Substancje czynne w kombinacji:
| Sposób aplikacji | Dawkowanie | Częstotliwość |
|---|---|---|
| Nacieranie skóry | 2-4g | 2-3x dziennie |
| Inhalacje | 5-10 kropel | 1-2x dziennie |
| Masaż | według potrzeb | maksymalnie 2x dziennie |
Opary olejku terpentynowego mają słabe działanie psychoaktywne, a w większym stężeniu mogą być szkodliwe dla zdrowia (uszkodzenia nerek, wątroby i ośrodkowego układu nerwowego).
Najczęściej raportowane skutki uboczne:
Deklarowane są przeciwwskazania dla pacjentów cierpiących na astmę i krztusiec, a także:
W przypadku zatrucia olejkiem terpentynowym mogą wystąpić: krwiomocz, niewydolność nerek, utrata wzroku, ból w klatce piersiowej, wymioty, ciężki kaszel, krwawienie żołądkowo-przełykowe, niedociśnienie. Śmiertelna dawka doustna wynosi 15-150 ml.
Olejek terpentynowy powinien być przechowywany w szczelnych naczyniach z ciemnego szkła, a przy dłuższym przechowywaniu – w całkowitej ciemności, ze względu na skłonność terpenów do polimeryzacji i utleniania pod wpływem światła.
Choć olejek terpentynowy stosowany miejscowo wykazuje niski potencjał interakcji systemowych, należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu:
Randomizowane, kontrolowane placebo, podwójnie ślepe badanie kliniczne wykazało skuteczność maści zawierającej olejek terpentynowy w leczeniu ropnych infekcji skóry u 116 pacjentów ambulatoryjnych.
Dodatek olejku terpentynowego do emulsji skwalenowych może zwiększyć ich skuteczność, tym samym redukując koncentrację drogiego squalenu i zwiększając stabilność oraz trwałość preparatu. Badania wskazują na potencjał wykorzystania w nowoczesnych systemach dostarczania leków.
Nie zaleca się stosowania olejku terpentynowego u dzieci poniżej 2. roku życia. U starszych dzieci można go używać, ale tylko pod nadzorem dorosłych i w mniejszych dawkach niż u dorosłych. Przed pierwszym użyciem warto skonsultować się z pediatrą.
Preparaty zewnętrzne z olejkiem terpentynowym można stosować przez 7-10 dni. Jeśli objawy nie ustępują lub nasilają się, należy skonsultować się z lekarzem. Długotrwałe stosowanie bez nadzoru medycznego nie jest zalecane.
Nie, olejek terpentynowy nie wywołuje uzależnienia fizycznego ani psychicznego. Jednakże jego opary mają słabe działanie psychoaktywne, dlatego należy unikać długotrwałego wdychania w wysokich stężeniach.
Brak jest wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania olejku terpentynowego w czasie ciąży i karmienia piersią. Z tego względu nie zaleca się jego stosowania w tym okresie bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Objawy uczulenia mogą obejmować: zaczerwienienie skóry, swędzenie, wysypkę, pokrzywkę, a w ciężkich przypadkach – trudności w oddychaniu. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy przerwać stosowanie preparatu i skonsultować się z lekarzem.
Tak, olejek terpentynowy można łączyć z innymi olejkami eterycznymi, szczególnie o podobnym działaniu, jak olejek eukaliptusowy, sosnowy czy jałowcowy. Takie kombinacje są często spotykane w preparatach farmaceutycznych. Zawsze należy jednak przestrzegać zaleceń dawkowania.
W przypadku przypadkowego spożycia większej ilości olejku terpentynowego nie należy wywoływać wymiotów. Należy przepłukać usta wodą i natychmiast skontaktować się z pogotowiem ratunkowym lub ośrodkiem toksykologii. Przy kontakcie z oczami – obficie płukać czystą wodą i skonsultować się z okulistą.
Wysokiej jakości olejek terpentynowy powinien być bezbarwny, przezroczysty, o czystym sosnowym zapachu, bez obcych zapachów. Powinien być sprzedawany w ciemnych szklanych butelkach z dokładnym opisem składu i daty ważności. Warto wybierać produkty od renomowanych producentów farmaceutycznych.
