Actikerall

Actikerall to lek na receptę, który jest dostępny w postaci roztworu do stosowania na skórę. Jest stosowany w leczeniu rogowacenia słonecznego (starczego) u osób dorosłych. Zawiera dwa składniki aktywne: fluorouracyl i kwas salicylowy. Fluorouracyl hamuje wzrost komórek skóry, co prowadzi do złuszczania, a kwas salicylowy pomaga w usunięciu warstwy zrogowaciałej skóry.

Efudix

Efudix to lek o działaniu przeciwnowotworowym i cytostatycznym, który jest dostępny na receptę. Jest stosowany miejscowo na skórę w celu leczenia zmian skórnych, takich jak rogowacenie słoneczne i starcze. Efudix jest również stosowany w leczeniu raka podstawnokomórkowego skóry, choroby Bowena oraz stanów przedrakowych skóry. Efudix zawiera substancję czynną o nazwie fluorouracyl.

Fluorouracil Accord

Fluorouracil Accord to lek przeciwnowotworowy dostępny w postaci roztworu do wstrzykiwań lub infuzji. Substancją czynną leku jest fluorouracyl, który jest cytostatykiem z grupy antymetabolitów. Lek ten stosowany jest w terapii różnych typów raka, zwłaszcza raka okrężnicy i odbytnicy, żołądka i trzustki. Fluorouracil Accord jest dostępny na receptę.

Fluorouracil medac

Fluorouracil medac to lek przeciwnowotworowy z grupy antymetabolitów, który jest dostępny w postaci roztworu do wstrzykiwań. Jest stosowany w leczeniu wspomagającym i paliatywnym raka okrężnicy i raka piersi, samodzielnie lub w skojarzeniu z innymi lekami przeciwnowotworowymi. Lek ten jest dostępny na receptę.

Tolak

Tolak to lek zawierający fluorouracyl jako substancję czynną. Fluorouracyl należy do grupy leków określanych mianem antymetabolitów, które hamują rozwój komórek. Tolak jest stosowany w leczeniu choroby skóry zwanej rogowaceniem słonecznym (skóra uszkodzona promieniowaniem słonecznym) I i II stopnia w obrębie twarzy, uszu i (lub) skóry głowy u osób dorosłych. Jest to lek na receptę.

Verrucutan

Verrucutan to lek dostępny na receptę, który jest stosowany w leczeniu brodawek. Preparat zawiera substancje aktywne: fluorouracyl i kwas salicylowy. Verrucutan jest wskazany do stosowania na brodawki zwykłe, brodawki na podeszwie stóp (brodawki podeszwowe) oraz brodawki płaskie (brodawki płaskie młodocianych) na rękach i nogach.

Verrumal

Verrumal to lek złożony przeznaczony do miejscowego użytku. Zawiera substancje czynne: fluorouracyl i kwas salicylowy. Fluorouracyl jest lekiem z grupy z cytostatyków, które hamują wzrost komórek. W wyniku tego fluorouracyl hamuje namnażanie wirusów powodujących powstawanie brodawek, a także wzrost brodawek. Kwas salicylowy zmiękcza i złuszcza rogową warstwę skóry, ułatwiając przenikanie fluorouracylu do brodawek. Lek jest stosowany w leczeniu brodawek zwykłych, brodawek płaskich (młodocianych) i brodawek stóp. Jest dostępny na receptę.

Fluorouracyl – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Fluorouracyl – lek o działaniu przeciwnowotworowym. Mechanizm działania fluorouracylu polega na hamowaniu syntezy DNA komórek szybko dzielących się i komórek guza. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie wspomagające oraz paliatywne raka piersi i raka okrężnicy. Fluorouracyl stosuje się w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym z innymi lekami.

Fluorouracyl dostępny jest w postaci kremu oraz roztworu do wstrzykiwań i infuzji. Dokładne dawkowanie i postać leku dobiera się indywidualnie w zależności od rodzaju guza, ogólnego stanu pacjenta oraz sposobu leczenia (monoterapia czy leczenie łączone).

Możliwe działania niepożądane: zakażenia, posocznica, leukopenia, zahamowanie czynności szpiku, anemia, gorączka, gorączka neutropeniczna, immunosupresja, nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi, bóle w klatce piersiowej, tachykardia, dławica piersiowa, zapalenie spojówek, biegunka, nudności, wymioty, zapalenie błon śluzowych, zapalenie jamy ustnej, owrzodzenie układu pokarmowego, łysienie, zespół dłoniowo-podeszwowy, zmęczenie.

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Fluorouracyl – przewodnik o substancji czynnej w leczeniu nowotworów i chorób skóry

Fluorouracyl (5-fluorouracyl, 5-FU) to jedna z najważniejszych substancji czynnych w nowoczesnej medycynie, uznawana przez Światową Organizację Zdrowia za jeden z najistotniejszych leków stosowanych w praktyce klinicznej. Ta fluorowana pochodna pirymidyny od dziesięcioleci stanowi fundament terapii onkologicznej, szczególnie w leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego, a także znajduje szerokie zastosowanie w dermatologii w leczeniu stanów przedrakowych skóry. Substancja ta wyróżnia się unikalnym mechanizmem działania jako antymetabolit, który precyzyjnie ingeruje w procesy syntezy kwasów nukleinowych komórek nowotworowych, prowadząc do ich eliminacji. Fluorouracyl został po raz pierwszy zsyntetyzowany w 1957 roku przez zespół R. Duschinsky’ego, co zapoczątkowało nową erę w chemioterapii nowotworów. Obecnie substancja ta jest dostępna w różnych postaciach farmaceutycznych – od roztworów do wstrzykiwań dożylnych po preparaty miejscowe w postaci kremów i maści, co pozwala na dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjentów i specyfiki leczonej choroby.

Mechanizm działania fluorouracylu

Fluorouracyl należy do grupy antymetabolitów pirymidynowych i działa jako fluorowana pochodna pirymidyny. Po wewnątrzkomórkowym przekształceniu fluorouracylu powstają biologicznie czynne metabolity: fosfodeoksyrybonukleotyd (5-dUMP) i trifosforan fluorourydyny (FUTP). 5-dUMP blokuje syntetazę tymidylową, a tym samym wytwarzanie kwasu tymidylowego, budulca DNA. FUTP wbudowuje się do RNA i blokuje fosfatazę uracylową, w wyniku czego powstaje RNA o nieprawidłowej budowie.

Działanie 5-fluorouracylu jest kilkukierunkowe, głównie jako inhibitor syntazy tymidylanowej odpowiedzialnej za biosyntezę monofosforanu tymidyny (TMP) poprzez metylację monofosforanu deoksyurydyny (dUMP). Niski poziom TMP prowadzi do zakłócenia replikacji DNA i do zahamowania proliferacji komórek nowotworowych. Innym mechanizmem działania 5-fluorouracylu jest wbudowywanie się w strukturę DNA i RNA co zaburza ich strukturę.

Zaburzając syntezę DNA i RNA, prowadzi do zaburzenia wzrostu, uszkodzenia i śmierci komórek. Działa głównie w fazie S cyklu komórkowego. Efekt działania jest szczególnie widoczny w tkankach dobrze zróżnicowanych i szybko rosnących (szpik kostny, skóra i błony śluzowe).

Substrakcja terapeutyczna fluorouracylu opiera się na jego preferencyjnym działaniu na komórki szybko dzielące się. Na działanie 5-FU szczególnie podatne są komórki niezróżnicowane i szybko dzielące się, do których oprócz komórek nowotworowych należą także zdrowe tkanki takie jak szpik kostny, skóra i błony śluzowe.

Farmakokinetyka i metabolizm

Po podaniu dożylnym fluorouracyl przenika do wielu tkanek, zwłaszcza szpiku kostnego, błony śluzowej przewodu pokarmowego i tkanki nowotworowej. Przenika przez barierę krew–mózg, a także przez łożysko. Fluorouracyl metabolizowany jest głównie w wątrobie, przede wszystkim do dwutlenku węgla i mocznika. Wydalanie macierzystego związku i większości metabolitów następuje z moczem.

Okres półtrwania (t1/2) wynosi 8–20 minut i jest zależny od dawki. Niewydolność nerek powoduje zmniejszenie klirensu leku. Ta krótka eliminacja wymaga precyzyjnego planowania schematów dawkowania, szczególnie w przypadku długotrwałych infuzji.

5-FU jest katabolizowany głównie przez dehydrogenazę dihydropirymidynową (DPD). Aktywność DPD charakteryzuje się zmiennością między poszczególnymi osobami, istotnie wpływając na zróżnicowane stężenia 5-FU we krwi pacjentów. To indywidualne zróżnicowanie ma kluczowe znaczenie dla skuteczności i bezpieczeństwa terapii.

Szczególne znaczenie niedoboru dehydrogenazy dihydropirymidyny (DPD)

Chorzy z częściowym niedoborem dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD) są narażeni na zwiększone ryzyko działań toksycznych, takich jak np. zapalenie jamy ustnej, biegunka, zapalenie błony śluzowej, neutropenia i neurotoksyczność. Działania toksyczne mogą mieć duże nasilenie i potencjalnie mogą zagrażać życiu. U chorych z całkowitym niedoborem DPD stosowanie preparatu jest przeciwwskazane.

Wskazania do stosowania fluorouracylu

Leczenie nowotworów złośliwych

Fluorouracyl stanowi podstawę terapii w leczeniu wielu typów nowotworów złośliwych. Stosowany jest w monoterapii i leczeniu skojarzonym raka piersi, jelita grubego, odbytnicy, żołądka i trzustki.

Rak jelita grubego i odbytnicy Fluorouracyl jest kluczowym składnikiem w leczeniu raka jelita grubego, który rozprzestrzenił się do innych części ciała, szczególnie do wątroby. Substancja ta jest wykorzystywana zarówno w leczeniu adiuwantowym (uzupełniającym po zabiegu chirurgicznym), jak i w terapii pierwszej linii nowotworów zaawansowanych.

W leczeniu raka jelita grubego stosowane są różne schematy leczenia skojarzonego; preferowane jest stosowanie fluorouracylu z kwasem folinowym. Zwykle 200–600 mg/m2 powierzchni ciała.

Rak piersi W raku piersi fluorouracyl stosuje się zwykle w skojarzeniu z metotreksatem i cyklofosfamidem lub epirubicyną i cyklofosfamidem lub metotreksatem i leukoworyną, zazwyczaj 500–600 mg/m2 powierzchni ciała w szybkim wstrzyknięciu dożylnym, w razie konieczności powtarzanym co 3–4 tygodnie.

Rak żołądka i trzustki Rak żołądka oraz połączenia żołądkowo-przełykowego leczy się w skojarzeniu z epirubicyną i cisplatyną, zazwyczaj 200 mg/m2 powierzchni ciała w ciągłym wlewie dożylnym przez 3 tygodnie; zwykle 6 cykli leczenia. Rak trzustki leczy się zwykle w skojarzeniu z kwasem folinowym lub gemcytabiną, dawka fluorouracylu 200–500 mg/m2 powierzchni ciała na dobę.

Nowotwory głowy i szyi Fluorouracyl jest częścią schematów leczenia raka płaskonabłonkowego głowy i szyi. W skojarzeniu z cisplatyną lub karboplatyną, dawka fluorouracylu 600–1200 mg/m2 powierzchni ciała na dobę w ciągłym wlewie dożylnym przez kilka dni.

Zastosowania w dermatologii

Rogowacenie słoneczne i starcze Fluorouracyl stosowany miejscowo jest głównie badany w leczeniu rogowacenia słonecznego (AK), które są przedrakowymi zmianami skórnymi spowodowanymi przez uszkodzenia słoneczne. Przeprowadzone badania potwierdzają skuteczność jednorazowej terapii przy wykorzystaniu 5% fluorouracylu stosowanego miejscowo w leczeniu ognisk rogowacenia słonecznego. Po 6 miesiącach pacjenci leczeni przy pomocy fluorouracylu prezentowali znamiennie mniej ognisk rogowacenia słonecznego w porównaniu z grupą kontrolną.

Rogowacenie starcze i słoneczne leczy się miejscowo 2 razy na dobę, do stadium nadżerki, kiedy lek należy odstawić (zwykle przez 2–4 tygodnie). Całkowite wygojenie zwykle osiąga się po 1–2 miesiącach.

Rak podstawnokomórkowy skóry Rak podstawnokomórkowy skóry – postacie pojedyncze lub mnogie o lokalizacji trudno dostępnej do leczenia chirurgicznego stosuje się miejscowo 2 razy na dobę. Leczenie powinno trwać przynajmniej 3–6 tygodni, choć w niektórych przypadkach konieczne może być stosowanie przez 10–12 tygodni.

Choroba Bowena i stany przedrakowe Preparat stosuje się w chorobach skóry: choroba Bowena, stany przedrakowe skóry, rogowacenie słoneczne i starcze, rak podstawnokomórkowy skóry – postacie pojedyncze lub mnogie o lokalizacji trudno dostępnej leczeniu chirurgicznemu.

Schematy dawkowania i sposoby podawania

Leczenie dożylne

Wybór odpowiedniego dawkowania zależy od stanu pacjenta, rodzaju nowotworu i przyjętego schematu leczenia. Całkowita dawka dobowa nie powinna przekraczać 1000 mg. Zwykle stosowane dawki u osób dorosłych: od 200mg/m2 do 1200 mg/m2 na dobę.

Popularne schematy leczenia skojarzonego:

  1. FOLFOX – skojarzenie dożylnie podawanej oksaliplatyny z 46 godzinnym wlewem 5-Fluorouracylu powtarzanymi co 2 tygodnie
  2. FOLFIRI – Połączenie Fluorouracylu, Leukoworyny i Irynotekanu
  3. FOLFIRINOX – Połączenie Fluorouracylu, Leukoworyny, Irynotekanu i Oksaliplatyny
  4. FEC – Połączenie Fluorouracylu, Epirubicyny i Cyklofosfamidu, stosowane w leczeniu raka piersi
Schemat Składniki Główne wskazania Częstotliwość podawania
FOLFOX 5-FU + Leukoworyna + Oksaliplatyna Rak jelita grubego Co 2 tygodnie
FOLFIRI 5-FU + Leukoworyna + Irynotekan Rak jelita grubego Co 2 tygodnie
FOLFIRINOX 5-FU + Leukoworyna + Irynotekan + Oksaliplatyna Rak trzustki Co 2 tygodnie
FEC 5-FU + Epirubicyna + Cyklofosfamid Rak piersi Co 3 tygodnie

Leczenie miejscowe

Związek podawany na powłoki skórne, nanosi się tylko na powierzchnię objętą stanem chorobowym. Zdrową skórę w sąsiedztwie zmian należy zabezpieczyć obojętną maścią lub pastą cynkową. Zwykle substancja nanosowana jest dwa razy dziennie przez okres 6 tygodni.

Całkowita powierzchnia skóry leczonej fluorouracylem w postaci maści nie może przekraczać 500 cm2. Większe powierzchnie należy leczyć stopniowo.

Działania niepożądane

Działania niepożądane ze strony układu krwiotwórczego

Mielotoksyczność: leukopenia (nadir 7.–14. dzień, rzadko do 20 dni, powrót do wartości prawidłowych ok. 30. dnia), małopłytkowość, również agranulocytoza, niedokrwistość.

Leczenie związkiem często prowadzi do wystąpienia leukopenii. Zwykle pojawia się między 7 a 14 dniem cyklu terapii. Zaleca się kontrolę ilości płytek krwi oraz białych krwinek. Jeśli ilość leukocytów spadnie poniżej 3500/mm3 lub trombocytów poniżej 100 000/mm3 leczenie należy przerwać.

Działania niepożądane ze strony układu pokarmowego

Biegunka, nudności i wymioty, jadłowstręt, zapalenie błon śluzowych przewodu pokarmowego (np. jamy ustnej, przełyku, gardła, odbytnicy), owrzodzenia i krwawienia z żołądka i jelit.

Kardiotoksyczność

Fluorouracyl wykazuje działanie kardiotoksyczne, które może obejmować: zawał serca, dławicę piersiową, zaburzenia rytmu serca, zapalenie mięśnia sercowego, zmiany w zapisie EKG, kardiomiopatię, niewydolność serca, wstrząs kardiogenny i nagły zgon. Ryzyko kardiotoksycznego działania preparatu jest zwiększone u osób z chorobą niedokrwienną serca.

Neurotoksyczność

Stosowanie fluorouracylu może być związane z wystąpieniem różnych rodzajów encefalopatii. Objawy encefalopatii mogą obejmować: zaburzenia psychiczne, stany splątania, śpiączkę, dezorientację i ataksję (niezborność ruchowa).

Działania niepożądane skórne (stosowanie miejscowe)

Zapalne lub alergiczne zmiany skórne (zaczerwienienie i obrzęk zdrowej skóry), pieczenie, świąd, bolesność skóry, sączenie wydzieliny, wysypka skórna, ciemne zabarwienie skóry, złuszczanie naskórka, łzawienie.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania bezwzględne

Nadwrażliwość na fluorouracyl. Zahamowanie czynności szpiku kostnego: leukopenia (<3000/µl), małopłytkowość (<100 000/µl), niedokrwistość. Krwotoki, zapalenie i owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej i przewodu pokarmowego, ciężka biegunka, ciężkie zakażenie, ciężka niewydolność wątroby i/lub nerek, stężenie bilirubiny w osoczu >85 µmol/l.

Przeciwwskazaniem do stosowania fluorouracylu jest występowanie reakcji nadwrażliwości na związek. Leku nie należy podawać także kobietom ciężarnym oraz karmiących piersią, a także osobom homozygotycznym względem enzymu dehydrogenazy dihydropirymidyny.

Rozpoznany całkowity niedobór dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD). Niedawne lub jednoczesne leczenie brywudyną.

Szczególne populacje pacjentów

Ciąża i karmienie piersią Fluorouracyl nie powinien być stosowany w ciąży ani w okresie karmienia piersią. Stosowanie tej substancji może mieć wpływ na układ krwiotwórczy oraz inne narządy, dlatego wymaga ścisłej kontroli.

Osoby starsze Osoby starsze mogą być bardziej narażone na niektóre działania niepożądane, ale zwykle nie wymagają zmiany dawkowania.

Zaburzenia czynności nerek i wątroby U osób z zaburzeniami nerek lub wątroby konieczna jest ostrożność i często zmniejszenie dawki.

Interakcje lekowe

Interakcje przeciwwskazane

Brywudyna i analogi Stosowanie preparatu równolegle z brywudyną jest przeciwwskazane (ryzyko zgonu). Pomiędzy zakończeniem leczenia brywudyną a rozpoczęciem stosowania fluorouracylu konieczne jest zachowanie co najmniej 4-tygodniowego odstępu. Leczenie brywudyną może być rozpoczęte po 24 godzinach od przyjęcia ostatniej dawki 5-fluorouracylu.

Interakcje wymagające szczególnej ostrożności

Kwas folinowy Równoległe stosowanie folinianu wapnia może nasilać działania niepożądane 5-fluorouracylu i prowadzić do ciężkich biegunek; w niektórych przypadkach lek jest jednak stosowany w skojarzeniu z folinianem wapnia; należy wówczas zachować szczególną ostrożność.

Fenytoina Jeżeli w okresie stosowania fluorouracylu przyjmowana jest fenytoina, należy regularnie kontrolować jej stężenie we krwi.

Warfaryna W przypadku stosowania warfaryny lub innych doustnych leków przeciwzakrzepowych, należy kontrolować parametry krzepnięcia krwi.

Interakcje zwiększające toksyczność

Listę leków zwiększających ryzyko toksyczności fluorouracylu obejmuje:

  • Cymetydyna, metronidazol i interferony
  • Tiazydy (nasilenie toksyczności na szpik kostny)
  • Lewamizol (zwiększenie toksyczności hepatycznej)
  • Winorelbina (ryzyko ciężkiego zapalenia błon śluzowych)

Monitorowanie podczas terapii

Kontrola parametrów laboratoryjnych

Zaleca się codzienne oznaczanie liczby płytek krwi i leukocytów. Zaleca się cykliczne wykonywanie badań oceniających parametry hematologiczne oraz biochemiczne organizmu, aby zapewnić jak największe bezpieczeństwo terapii.

Monitorowanie stężeń terapeutycznych

Monitorowanie stężeń terapeutycznych 5–fluorouracylu może poprawić wyniki kliniczne u pacjentów otrzymujących 5–fluorouracyl w infuzjach ciągłych w skutek zmniejszenia toksyczności i poprawy skuteczności. Wartość AUC powinna znajdować się w zakresie od 20 do 30 mg x h/l.

Kontrola czynności narządów

Funkcje serca W okresie leczenia konieczna jest regularna kontrola czynności serca. Ciężkie działania kardiotoksyczne mogą wymagać przerwania stosowania preparatu.

Funkcje wątroby i nerek Konieczna jest regularna kontrola parametrów charakteryzujących czynność nerek i wątroby.

Fluorouracyl w leczeniu farmakologicznym nowotworów

Fluorouracyl jako kluczowa substancja czynna w onkologii jest wykorzystywany w szerokim spektrum protokołów chemioterapeutycznych. W Polsce najczęściej stosowanymi preparatami zawierającymi fluorouracyl są:

Preparaty dożylne:

  • 5-Fluorouracil-Ebewe (roztwór do wstrzykiwań i infuzji)
  • Fluorouracil Accord (roztwór do wstrzykiwań i infuzji)
  • Fluorouracil medac (roztwór do wstrzykiwań)

Preparaty miejscowe:

  • Efudix (krem 5%)
  • Verrumal (w połączeniu z kwasem salicylowym)

Substancja ta jest szczególnie ceniona w terapii nowotworów przewodu pokarmowego, gdzie często stanowi podstawę leczenia pierwszej linii. Możliwości leczenia raka jelita grubego znacznie się rozwinęły. Teraz, w ramach programu lekowego onkolodzy mają możliwość wdrożenia czterech linii leczenia, co jeszcze kilka lat temu nie było możliwe.

W leczeniu dermatologicznym fluorouracyl znajduje zastosowanie przede wszystkim w terapii zmian przednowotworowych oraz powierzchownych nowotworów skóry. Miejscowa terapia 5-FU szczególnie zalecana jest w przypadku zmian płaskich, rozległych lub licznych, dość powierzchownych, nie naciekających głęboko podścieliska lub zmian o trudno dostępnej lokalizacji. Aplikacja leku uważana jest za bezpieczną i dlatego nierzadko polecana jest osobom starszym.

Podsumowanie

Fluorouracyl pozostaje jedną z najważniejszych substancji czynnych w nowoczesnej onkologii i dermatologii. Jego wszechstronne zastosowanie w leczeniu różnych typów nowotworów oraz stanów przedrakowych skóry czyni go niezastąpionym narzędziem terapeutycznym. Skuteczność fluorouracylu została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych, a jego rola w schematach chemioterapii wielolekowej stanowi fundament współczesnego leczenia nowotworów.

Kluczem do bezpiecznego i skutecznego stosowania fluorouracylu jest właściwa kwalifikacja pacjentów, uwzględniająca przeciwwskazania, potencjalne interakcje lekowe oraz indywidualne czynniki ryzyka, szczególnie niedobór DPD. Regularne monitorowanie parametrów laboratoryjnych i funkcji narządowych podczas terapii pozwala na wczesne wykrycie działań niepożądanych i odpowiednią modyfikację leczenia.

Rozwój personalizowanej medycyny i możliwość monitorowania stężeń terapeutycznych fluorouracylu otwierają nowe perspektywy dla optymalizacji terapii, pozwalając na maksymalizację korzyści klinicznych przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka toksyczności. W przyszłości można spodziewać się dalszego rozwoju metod stosowania tej cennej substancji czynnej, w tym nowych formulacji i innowacyjnych schematów dawkowania.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy fluorouracyl może powodować wypadanie włosów?

W przypadku stosowania miejscowego mogą wystąpić łzawienie oraz inne reakcje skórne, ale znaczne wypadanie włosów jest rzadsze niż w przypadku innych cytostatyków. Przy stosowaniu dożylnym ryzyko alopecji występuje, szczególnie w połączeniu z innymi lekami przeciwnowotworowymi.

Jak długo trwa leczenie fluorouracylem?

Czas leczenia zależy od wskazania i sposobu podawania. W przypadku rogowacenia słonecznego leczenie miejscowe trwa zwykle 2–4 tygodnie, a całkowite wygojenie osiąga się po 1–2 miesiącach. W onkologii długość terapii zależy od protokołu leczenia i odpowiedzi na terapię.

Czy można prowadzić pojazdy podczas leczenia fluorouracylem?

Fluorouracyl może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów, szczególnie jeśli wystąpią działania niepożądane ze strony układu nerwowego. Lek może powodować upośledzenie sprawności psychofizycznej, zdolności prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych.

Jakie są objawy przedawkowania fluorouracylu?

Objawy przedawkowania fluorouracylu mogą obejmować nudności, wymioty, biegunkę, zaburzenia krwi oraz owrzodzenia przewodu pokarmowego. W przypadku podejrzenia przedawkowania należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Czy fluorouracyl wpływa na płodność?

5-fluorouracyl może powodować zaburzenia płodności. Mężczyźni, którzy w przyszłości zamierzają zostać ojcami, powinni skonsultować się z lekarzem w sprawie możliwości zebrania i przechowywania nasienia pobranego przed rozpoczęciem leczenia.

Dlaczego nie można stosować fluorouracylu z brywudyną?

Interakcja między brywudyną a fluoropirymidynami (np. kapecytabiną, 5-fluorouracylem) może spowodować zgon. W wyniku wystąpienia tej interakcji lekowej notowano przypadki śmiertelne. Dlatego konieczne jest zachowanie co najmniej 4-tygodniowej przerwy między tymi lekami.

Co to jest niedobór DPD i dlaczego jest ważny?

Chorzy z częściowym niedoborem dehydrogenazy dihydropirymidynowej (DPD) są narażeni na zwiększone ryzyko działań toksycznych, takich jak zapalenie jamy ustnej, biegunka, zapalenie błony śluzowej, neutropenia i neurotoksyczność. U chorych z całkowitym niedoborem DPD stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. Z tego powodu zaleca się badanie aktywności DPD przed rozpoczęciem terapii.

Jak postępować w przypadku wystąpienia działań niepożądanych?

Należy zachować szczególną ostrożność i przerwać leczenie w przypadku pierwszych objawów zapalenia lub owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, biegunki, owrzodzenia i krwawienia z przewodu pokarmowego, jakichkolwiek krwawień, a także objawów kardiotoksyczności.

Czy można stosować filtry przeciwsłoneczne podczas leczenia?

W trakcie leczenia oraz 1–2 miesiące po jego zakończeniu mogą wystąpić reakcje związane z nadmierną wrażliwością na światło. W tym czasie należy unikać zbyt długiego przebywania na słońcu, a także stosować ubiór chroniący przed promieniami słonecznymi i filtry przeciwsłoneczne.

Czy można łączyć fluorouracyl z alkoholem?

Nie zaleca się spożywania alkoholu podczas leczenia fluorouracylem, ponieważ może to zwiększyć ryzyko uszkodzenia wątroby i serca. Alkohol może również nasilać działania niepożądane leku.

Jakie badania należy wykonać przed rozpoczęciem leczenia?

Przed rozpoczęciem leczenia fluorouracylem, w uzasadnionych przypadkach, należy oznaczyć aktywność dehydrogenazy dihydropirymidyny. Zalecane jest zbadanie, czy u chorego występuje niedobór DPD (badania genetyczne oraz badanie stężenia uracylu we krwi). Konieczne są również badania morfologii krwi, funkcji wątroby i nerek.

Czy fluorouracyl można stosować u dzieci?

Nie zaleca się ogólnego stosowania 5-fluorouracylu u dzieci. Nie ma danych dotyczących stosowania preparatu u dzieci i młodzieży i nie zaleca się jego stosowania w tej grupie wiekowej.

Jak przechowywać preparaty z fluorouracylem?

Preparaty zawierające fluorouracyl należy przechowywać w temperaturze poniżej 25°C, w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci. W przypadku preparatu Verrumal dopuszcza się przechowywanie leku w temperaturze poniżej 10°C przez krótki czas ze względu na możliwość krystalizacji fluorouracylu.

Co robić w przypadku przypadkowego kontaktu z oczami?

W przypadku stosowania miejscowego należy unikać kontaktu z oczami i błonami śluzowymi. W razie przypadkowego kontaktu należy dokładnie przemyć oczy dużą ilością wody i skonsultować się z lekarzem.

Czy fluorouracyl ma właściwości rakotwórcze?

Na podstawie badań na zwierzętach nie ma dowodów, że fluorouracyl wykazuje właściwości warunkujące rozwój nowotworu, chociaż fluorouracyl należy do klasy substancji, które są zwykle związane z działaniem rakotwórczym. Fluorouracyl wykazuje działanie mutagenne w niektórych testach laboratoryjnych.

Bibliografia

  1. Casale J, Patel P. Fluorouracil. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. 2024 Feb 16. PMID: 31971747
  2. Longley DB, Harkin DP, Johnston PG. 5-Fluorouracil: mechanisms of action and clinical strategies. Nat Rev Cancer. 2003;3(5):330-338. DOI: 10.1038/nrc1074 PMID: 12724731