Leki zawierające bisoprolol

Bisoprolol – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Bisoprolol – lek należący do grupy beta-adrenolityków, podstawowych leków stosowanych w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Mechanizm działania bisoprololu polega na blokowaniu receptorów beta1, co przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego, zmniejszenia częstotliwości rytmu serca i siły jego skurczu. Lek stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego, stabilnej dławicy piersiowej i stabilnej niewydolności serca z zaburzoną czynnością skurczową lewej komory. Występuje w postaci fumaranu bisoprololu.

Lek dostępny w postaci tabletek. Należy go przyjmować raz na dobę, rano, niezależnie od posiłku. Bisoprolol zapewnia 24 godzinną skuteczność po jednorazowym podaniu.

Możliwe działania niepożądane: bradykardia, osłabienie, zmęczenie, zawroty głowy, ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, biegunka, zaparcia), uczucie chłodu lub drętwienie kończyn, zaburzenia snu.

Uwaga: U pacjentów z chorobą niedokrwienną serca nagłe zaprzestanie przyjmowania bisoprololu może zaostrzyć objawy choroby. Lek należy odstawiać stopniowo, pod kontrolą lekarza.

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Bisoprolol – przewodnik po kardioselektywnym beta-blokerze

Bisoprolol to jeden z najczęściej przepisywanych leków w polskiej kardiologii, należący do grupy selektywnych beta-adrenolityków drugiej generacji. Ta substancja czynna, po raz pierwszy opatentowana w 1976 roku, a wprowadzona do użytku medycznego w 1986 roku, zrewolucjonizowała leczenie chorób układu sercowo-naczyniowego. Charakteryzuje się wysoką kardioselektywnością, co oznacza preferencyjne działanie na receptory beta-1 zlokalizowane głównie w sercu, przy jednoczesnym ograniczeniu wpływu na receptory beta-2 znajdujące się w oskrzelach i naczyniach obwodowych. Dzięki tym właściwościom bisoprolol stanowi leczenie pierwszego wyboru w nadciśnieniu tętniczym, chorobie niedokrwiennej serca oraz przewlekłej niewydolności serca. Zgodnie z danymi statystycznymi z 2017 roku, bisoprolol był najczęściej przepisywanym lekiem w swojej grupie terapeutycznej w Polsce, co potwierdza jego znaczącą rolę w codziennej praktyce klinicznej. Lek ten wyróżnia się 24-godzinną skutecznością po jednorazowym podaniu, co znacznie upraszcza schemat farmakoterapii i poprawia współpracę z pacjentami.

Mechanizm działania i farmakologia

Bisoprolol działa jako selektywny antagonista receptorów beta-1-adrenergicznych, wykazując powinowactwo do receptorów beta-1 od 11 do 15 razy większe niż do receptorów beta-2. Mechanizm jego działania opiera się na konkurencyjnej blokadzie pobudzenia kaskady sygnałowej przez katecholaminy (adrenalinę), która normalnie prowadzi do zwiększonej kurczliwości mięśnia sercowego i przyspieszenia rytmu serca.

W warunkach fizjologicznych receptory beta-1 są pobudzane przez uwalnianą po aktywacji układu współczulnego adrenalinę i noradrenalinę. Farmakologiczne zablokowanie receptorów beta uniemożliwia ich pobudzenie, a przez to ogranicza skutki działania adrenaliny czy noradrenaliny na tkanki docelowe. Efektem tego działania jest:

• Zmniejszenie częstotliwości rytmu serca (działanie chronotropowo ujemne)
• Redukcja siły skurczu mięśnia sercowego (działanie inotropowo ujemne)
• Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
• Zmniejszenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen
• Wydłużenie fazy rozkurczu serca, co poprawia ukrwienie naczyń wieńcowych

Farmakokinetyka bisoprololu

Po podaniu doustnym bisoprolol jest dobrze wchłaniany i wykazuje wysoką biodostępność wynoszącą około 90% z okresem półtrwania w osoczu 10-12 godzin. Maksymalne stężenie we krwi osiąga po 3-4 godzinach po podaniu doustnym. Lek jest metabolizowany w wątrobie, a jego selektywność w stosunku do receptorów beta-1 utrzymuje się nawet po przekroczeniu dawek terapeutycznych.

Wskazania do stosowania

Nadciśnienie tętnicze

Bisoprolol należy do podstawowych leków stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego, chociaż nie jest zalecany jako lek pierwszego rzutu. Może być stosowany jako dodatek do leków pierwszego wyboru u pacjentów z współistniejącymi schorzeniami, takimi jak niewydolność serca. W leczeniu nadciśnienia bisoprolol działa poprzez:

• Zmniejszenie pojemności minutowej serca
• Redukcję wydzielania reniny
• Obniżenie oporu obwodowego naczyń

Choroba niedokrwienna serca (dławica piersiowa)

W stabilnej chorobie niedokrwiennej serca bisoprolol stanowi lek pierwszego wyboru. Zmniejsza aktywność mięśnia sercowego, redukując jego zapotrzebowanie na tlen i składniki odżywcze, pozwalając ograniczonemu dopływowi krwi na transportowanie wystarczających ilości tlenu. Pacjenci przyjmujący bisoprolol wykazują:

• Zwiększoną tolerancję na wysiłek fizyczny
• Zmniejszoną częstość i intensywność bólów dławicowych
• Poprawę jakości życia

Przewlekła niewydolność serca

W leczeniu przewlekłej stabilnej niewydolności serca z zaburzoną czynnością skurczową lewej komory bisoprolol stosuje się w skojarzeniu z inhibitorami ACE, lekami moczopędnymi i w razie potrzeby z glikozydami naparstnicy. Leki te zwalniają czynność serca i zmniejszają jego zapotrzebowanie na tlen, co paradoksalnie prowadzi do poprawy funkcji serca w długoterminowej perspektywie.

Leczenie farmakologiczne chorób układu sercowo-naczyniowego

Współczesne podejście do farmakoterapii nadciśnienia

Według aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2019 roku, u większości pacjentów poniżej 65. roku życia wskazane jest włączenie leczenia kombinowanego. Połączenie perindoprylu z bisoprololem może stać się optymalną terapią dla chorych z nadciśnieniem tętniczym i współistniejącym przewlekłym zespołem wieńcowym, niewydolnością serca oraz tachyarytmią.

Podstawowe grupy leków stosowane w leczeniu nadciśnienia to:

• Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE) – enalapril, ramipril, perindopril
• Blokery receptora angiotensyny II (ARB) – losartan, walsartan, telmisartan
• Beta-blokery – bisoprolol, metoprolol, nebiwolol
• Antagoniści wapnia – amlodypina, lacydypina, felodypina
• Diuretyki – hydrochlorotiazyd, indapamid, furosemid

Substancje czynne w leczeniu niewydolności serca

W terapii niewydolności serca kluczową rolę odgrywają:

1. Inhibitory ACE (enalapril, ramipril, perindopril) – powodują rozkurcz tętniczek, a przez to zmniejszają obciążenie serca
2. Beta-blokery (bisoprolol, metoprolol, karwedilol) – działają kardioprotekcyjnie
3. Diuretyki – zmniejszają obciążenie objętościowe
4. Antagoniści mineralokortykoidów (spironolakton, eplerenon)

Leczenie choroby niedokrwiennej serca

W stabilnej chorobie wieńcowej stosuje się następujące grupy leków:

• Beta-blokery (bisoprolol, metoprolol) – podstawowe leczenie
• Inhibitory ACE – szczególnie po zawale serca
• Statyny – leczenie dyslipidemii
• Kwas acetylosalicylowy – profilaktyka przeciwzakrzepowa
• Azotany – w leczeniu objawowym dławicy

Dawkowanie i sposób stosowania

Standardowe dawkowanie

Nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca:

• Dawka początkowa: 5 mg raz na dobę
• Dawka podtrzymująca: 5-10 mg raz na dobę
• Dawka maksymalna: 20 mg na dobę

Przewlekła niewydolność serca: Leczenie rozpoczyna się od bardzo małych dawek (1,25 mg), które stopniowo zwiększa się pod ścisłą kontrolą lekarską.

Dostępne dawki w Polsce

Dawka	Dostępność	Zastosowanie
1,25 mg	Niewydolność serca	Dawka początkowa
2,5 mg	Niewydolność serca	Stopniowe zwiększanie
5 mg	Nadciśnienie, dławica	Dawka standardowa
10 mg	Nadciśnienie, dławica	Dawka zwiększona

Bisoprolol przyjmuje się raz na dobę, najlepiej rano, niezależnie od posiłku. Czas działania bisoprololu wynosi około 24 godziny, dzięki czemu wystarczy przyjmować jedną tabletkę dziennie.

Działania niepożądane

Działania niepożądane często występujące

• Bradykardia (zwolnienie rytmu serca)
• Zawroty głowy i ból głowy
• Uczucie zmęczenia i osłabienia
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, biegunka)
• Uczucie chłodu lub drętwienie kończyn

Działania niepożądane rzadkie

• Skurcz oskrzeli (głównie u predysponowanych pacjentów)
• Hipotonia ortostatyczna
• Zaburzenia snu i depresja
• Reakcje alergiczne skórne
• Zaburzenia potencji

Na początku terapii bisoprololem mogą wystąpić zawroty i bóle głowy. Objawy te mają zazwyczaj łagodny przebieg i ustępują w ciągu dwóch tygodni.

Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Bezwzględne przeciwwskazania

• Ostra niewydolność serca
• Wstrząs kardiogenny
• Blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia
• Objawowa bradykardia (poniżej 50 uderzeń na minutę)
• Ciężka astma oskrzelowa
• Nadwrażliwość na bisoprolol

Względne przeciwwskazania i szczególne ostrzeżenia

• Cukrzyca – bisoprolol może maskować objawy hipoglikemii
• Nadczynność tarczycy – może maskować objawy choroby
• Łagodna astma lub POChP – wymaga szczególnej ostrożności
• Ciąża i karmienie piersią – brak wystarczających danych o bezpieczeństwie

Interakcje z innymi lekami

Połączenia przeciwwskazane

• Floktafenina – ryzyko niedociśnienia i wstrząsu
• Sultoprid – może prowadzić do zwolnienia rytmu serca i obniżenia ciśnienia

Połączenia wymagające ostrożności

• Antagoniści wapnia (werapamil, diltaziem) – ryzyko nadmiernego wpływu na serce
• Leki przeciwarytmiczne – nasilenie zaburzeń przewodzenia
• Insulina i leki przeciwcukrzycowe – nasilenie działania hipoglikemizującego
• NLPZ (ibuprofen, naproksen) – osłabienie działania hipotensyjnego

Preparaty dostępne w Polsce

Na polskim rynku dostępnych jest ponad 30 preparatów zawierających bisoprolol:

Najpopularniejsze preparaty:

• Concor, Concor Cor (Merck)
• Bibloc (Bristol-Myers Squibb)
• Bisoprolol VP (Valeant Pharma)
• Bicardef (Actavis)
• BisoHEXAL (HEXAL)

Preparaty kombinowane:

• Alotendin (bisoprolol + amlodypina)
• Bisohexal Comp (bisoprolol + hydrochlorotiazyd)

Preparat	Producent	Refundacja	Cena (ok.)
Bicardef 5 mg	Actavis	Tak	3,20-4,59 zł
Concor 5 mg	Merck	Tak	4,00-5,50 zł
Bisoprolol VP	Valeant	Tak	3,50-4,80 zł

Specjalne populacje pacjentów

Pacjenci w podeszłym wieku

Osoby w wieku podeszłym (po 65 roku życia), mogą stosować leki z tej grupy i chronić się przed rozwojem poważnych następstw nadciśnienia tętniczego. Wymaga to jednak szczególnej ostrożności i ewentualnej redukcji dawek.

Pacjenci z chorobami współistniejącymi

Astma i POChP: Selektywne beta-blokery jak bisoprolol nie powodują zwiększenia napadów astmy i mogą być ostrożnie stosowane u pacjentów z kontrolowaną, łagodną do umiarkowanej astmą.

Cukrzyca: Bisoprolol może być bezpiecznie stosowany u diabetyków, ale wymaga monitorowania glikemii ze względu na możliwość maskowania objawów hipoglikemii.

Odstawianie leku

Nie należy samodzielnie podejmować decyzji o odstawieniu leków beta-adrenergicznych. Nagłe odstawienie beta-blokerów może prowadzić do gwałtownego spadku lub wzrostu ciśnienia tętniczego krwi lub zaburzenia pracy serca, omdleń, a nawet zawału.

Proces odstawiania musi być stopniowy i odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską. Dawkę zmniejsza się zwykle o połowę co 7-14 dni.

Bisoprolol w kontekście nowoczesnej kardiologii

Miejsce wśród beta-blokerów nowych generacji

Chociaż bisoprolol pozostaje gold standardem wśród kardioselektywnych beta-blokerów, nebiwolol wykazuje 3-krotnie większe powinowactwo do receptorów beta1 niż bisoprolol i dodatkowo posiada właściwości wazodylatacyjne. Niemniej jednak bisoprolol zachowuje swoją pozycję dzięki:

• Doskonale poznanemu profilowi bezpieczeństwa
• Szerokim doświadczeniom klinicznym
• Optymalnemu stosunkowi skuteczności do kosztów
• Dostępności w różnych dawkach

Badania kliniczne

W 2023 roku bisoprolol był 221. najczęściej przepisywanym lekiem w Stanach Zjednoczonych z ponad milionem recept. Liczne badania kliniczne potwierdziły jego skuteczność w redukcji incydentów sercowo-naczyniowych oraz poprawie przeżywalności pacjentów z niewydolnością serca.

---

Bibliografia

1. CIBIS-II Investigators and Committees. The Cardiac Insufficiency Bisoprolol Study II (CIBIS-II): a randomised trial. Lancet. 1999;353(9146):9-13. DOI: 10.1016/S0140-6736(98)11181-9 PMID: 10023943
2. Lancaster SG, Sorkin EM. Bisoprolol. A preliminary review of its pharmacodynamic and pharmacokinetic properties, and therapeutic efficacy in hypertension and angina pectoris. Drugs. 1988;36(3):256-285. DOI: 10.2165/00003495-198836030-00002 PMID: 2903820