Aprepitant Accord to lek zawierający substancję czynną aprepitant, który jest wybiórczym antagonistą receptorów neurokininowych 1 substancji P. Jest dostępny na receptę. Lek jest stosowany do zapobiegania nudnościom i wymiotom związanym z chemioterapią przeciwnowotworową o dużym i umiarkowanym ryzyku wymiotów u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Preparat stosuje się w leczeniu skojarzonym.
Aprepitant Aurovitas to lek stosowany w zapobieganiu nudnościom i wymiotom związanym z chemioterapią przeciwnowotworową o dużym i umiarkowanym ryzyku wymiotów u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Preparat stosuje się w leczeniu skojarzonym. Lek jest dostępny na receptę.
Aprepitant Sandoz to lek, który jest wybiórczym antagonistą receptorów neurokininowych 1 substancji P. Jest stosowany do zapobiegania nudnościom i wymiotom związanym z chemioterapią przeciwnowotworową o dużym i umiarkowanym ryzyku wymiotów u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Lek jest dostępny na receptę. Preparat stosuje się w leczeniu skojarzonym.
Aprepitant Stada to lek, który zawiera substancję czynną aprepitant. Jest stosowany do zapobiegania nudnościom i wymiotom związanym z chemioterapią przeciwnowotworową o dużym i umiarkowanym ryzyku wymiotów u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Preparat stosuje się w leczeniu skojarzonym. Lek jest dostępny na receptę.
Aprepitant Teva to lek, który należy do grupy leków zwanych antagonistami receptora neurokininowego 1 (NK1). Jest stosowany w celu zapobiegania nudnościom i wymiotom związanym z chemioterapią przeciwnowotworową o dużym i umiarkowanym ryzyku wymiotów u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Lek jest dostępny na receptę.
Aprepitant Viatris zawiera aprepitant, należący do antagonistów receptora neurokininowego 1 (NK1). Lek ten blokuje sygnały w mózgu odpowiedzialne za nudności i wymioty, zmniejszając ich częstotliwość. Stosowany u dorosłych i młodzieży od 12 lat, w połączeniu z innymi lekami, aby zapobiegać nudnościom i wymiotom wywołanym przez chemioterapię przeciwnowotworową. Idealny do skutecznej ochrony przed nieprzyjemnymi objawami chemioterapii.
Emend to lek na receptę, który zawiera substancję czynną aprepitant. Jest to wybiórczy antagonista receptorów neurokininowych 1 substancji P. Lek jest stosowany do zapobiegania nudnościom i wymiotom związanym z chemioterapią przeciwnowotworową o dużym i umiarkowanym ryzyku wymiotów u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat. Preparat stosuje się w leczeniu skojarzonym.
Aprepitant – lek o działaniu przeciwwymiotnym. Mechanizm działania aprepitantu polega na oddziaływaniu na ludzkie receptory neurokininowe 1 (NK1) substancji P. Wskazaniem do stosowania leku jest zapobieganie nudnościom i wymiotom, które są skutkiem ubocznym chemioterapii u dorosłych i młodzieży od 12 roku życia.
Aprepitant dostępny jest w postaci kapsułek twardych. Lek stosuje się ściśle według schematu zawartego w ulotce.
Możliwe działania niepożądane: zmniejszenie łaknienia, czkawka, zaparcia, niestrawność, uczucie zmęczenia, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, gorączka neutropeniczna, niedokrwistość, niepokój, zawroty głowy, senność, kołatanie serca, uderzenia gorąca, trudności w oddawaniu moczu, wysypka, trądzik.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Aprepitant to rewolucyjna substancja czynna należąca do klasy antagonistów receptorów neurokininowych-1 (NK1), która stanowi przełom w zapobieganiu nudnościom i wymiotom wywołanym chemioterapią oraz operacjami chirurgicznymi. Ten nowoczesny lek przeciwwymiotny działa przez blokowanie receptorów substancji P w mózgu, oferując pacjentom znacznie lepszą kontrolę objawów w porównaniu z tradycyjnymi metodami leczenia. Wprowadzony do praktyki klinicznej w 2003 roku przez amerykańską FDA, aprepitant zdobył uznanie jako pierwszy przedstawiciel całkowicie nowej klasy leków przeciwwymiotnych, otwierając nowe możliwości terapeutyczne dla pacjentów poddawanych intensywnym procedurom medycznym. Jego unikalna formuła pozwala na skuteczne zapobieganie zarówno ostrym, jak i opóźnionym nudnościom i wymiotom, które stanowią jeden z najbardziej obciążających skutków ubocznych nowoczesnej terapii onkologicznej i zabiegów chirurgicznych.
Aprepitant jest selektywnym antagonistą receptorów neurokininowych-1 (NK1) o wysokim powinowactwie, który działa poprzez blokowanie aktywności substancji P w receptorach NK1 zlokalizowanych w mózgu. Substancja P to neuropeptyd składający się z 11 aminokwasów, który pełni kluczową rolę w przekazywaniu impulsu bólowego z receptorów obwodowych do ośrodkowego układu nerwowego oraz w wywoływaniu odruchów wymiotnych.
Centralnie, receptory NK1 są dystrybuowane w kluczowych regionach mózgu odpowiedzialnych za kontrolę wymiotów, umożliwiając obszerne wiązanie aprepitantu w tych istotnych obszarach. Badania z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) wykazały, że aprepitant przekracza barierę krew-mózg i zajmuje receptory NK1 w mózgu człowieka.
Obwodowo, receptory NK1 występują w całym przewodzie pokarmowym, gdzie wiązanie aprepitantu może tłumić sygnały aferentne nerwu błędnego, przyczyniając się tym samym do efektu przeciwwymiotnego. Mechanizm ten jest szczególnie skuteczny, ponieważ przerywa sygnał wymiotny w krytycznym punkcie, zanim może zostać w pełni zrealizowany w mózgu.
Aprepitant w postaci kapsułek, w połączeniu z innymi lekami przeciwwyminotnymi, jest wskazany u pacjentów w wieku 12 lat i starszych w profilaktyce ostrych i opóźnionych nudności i wymiotów związanych z początkowym i powtarzającymi się kursami wysoce emetogennej chemioterapii nowotworowej (HEC), w tym z wysokimi dawkami cisplatyny.
Wczesne dane kliniczne wykazały, że aprepitant reprezentuje nową klasę terapii przeciwwymiotnej, z profilem skuteczności różnym od antagonistów receptorów 5HT3 czy deksametazonu, zapewniając lepszą kontrolę zarówno ostrych, jak i opóźnionych objawów CINV w przypadku podawania wraz z antagonistą receptorów 5HT3 i deksametazonem w porównaniu z terapią dwulekową.
Kapsułki aprepitantu są wskazane u dorosłych w profilaktyce pooperacyjnych nudności i wymiotów. Kapsułka 40 mg aprepitantu jest podawana doustnie w ciągu 3 godzin od indukcji znieczulenia w celu zapobiegania PONV wywołanym przez znieczulenie.
Meta-analiza 17 randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 3299 pacjentów wykazała, że w porównaniu z grupą kontrolną, częstość występowania PONV była znacząco zmniejszona wśród osób otrzymujących aprepitant.
Standardowy schemat doustny:
Schemat dawkowania jest analogiczny do chemioterapii wysoce emetogennej, z dostosowaniem dawek leków towarzyszących zgodnie z wytycznymi klinicznymi.
40 mg aprepitantu podawane doustnie w ciągu 3 godzin od indukcji znieczulenia.
Zaleca się zmniejszenie dawki deksametazonu o 50% w dniach, w których podawany jest aprepitant, ze względu na interakcje lekowe.
Fosaprepitant jest pochodną fosforylowaną aprepitantu o doskonałej rozpuszczalności w wodzie, umożliwiającą szybką konwersję do aprepitantu po dożylnym wstrzyknięciu. Fosaprepitant jest hydrofilną prolekarską pochodną, która jest przekształcana przez endogenne fosfatazy w aprepitant po podaniu.
W randomizowanym, otwartym, crossover badaniu przez Lasseter i współpracowników wykazano biorównoważność dożylnej dawki fosaprepitantu 115 mg z doustnym aprepitantem 125 mg. Dwa badania III fazy wykazały przewagę pojedynczej dawki 150 mg fosaprepitantu w zwiększaniu efektu przeciwwymiotnego.
W prospektywnym badaniu u 108 pacjentów pediatrycznych wystąpienie całkowitej odpowiedzi w fazie ostrej było statystycznie wyższe u pacjentów otrzymujących fosaprepitant (95% vs 79%, P=0,018<0,05). Skromne różnice obserwowano w odsetkach całkowitej odpowiedzi w fazie opóźnionej (71% vs 66%, P=0,586) oraz w ogólnym odsetku odpowiedzi (69% vs 57%, P=0,179).
Analiza danych z badań klinicznych wykazuje szacowany bezwzględny wzrost o 20% pod względem pacjentów, którzy odpowiedzieli całkowicie, gdy aprepitant jest łączony z ondansetronem i deksametazonem w profilaktyce chemioterapii wysoce emetogennej. Całkowita odpowiedź obejmowała pacjentów, którzy nie doświadczyli wymiotów ani nie wymagali terapii ratunkowej.
We wszystkich analizowanych typach nowotworów całkowite odpowiedzi obserwowano u wyższej proporcji pacjentów leczonych HEC otrzymujących aprepitant w porównaniu z pacjentami z aktywną kontrolą: nowotwory genitourinarne (61,5% vs 40,6%, P<0,001), przewodu pokarmowego (68,2% vs 44,7%, P=0,013) i płuc (73,5% vs 52,8%, P<0,001).
Dla pacjentów leczonych MEC, odsetki całkowitej odpowiedzi były również wyższe dla pacjentów otrzymujących aprepitant niż dla pacjentów z aktywną kontrolą dla wszystkich typów nowotworów, ze znaczącą różnicą odnotowaną wśród pacjentów z rakiem piersi (54,9% vs 43,9%, P<0,0001).
Systematyczny przegląd 17 randomizowanych badań kontrolowanych wskazał, że pacjenci otrzymujący aprepitant zgłaszali działania niepożądane obejmujące czkawkę, zmęczenie, osłabienie i ciężkie infekcje.
Rzadkie działania niepożądane obejmują kandydozę, infekcje gronkowcowe, neutropenię gorączkową, przyrost masy ciała, polidypsję, dezorientację, euforię, żywe sny, zaburzenia poznawcze, letarg, senność, zapalenie spojówek, kaszel, refluks kwasowy, dyskomfort w nadbrzuszu, złe samopoczucie i dreszcze.
Aprepitant funkcjonuje jako zależny od dawki inhibitor i induktor rodziny enzymów cytochromu P450 CYP3A4. Ponadto aprepitant indukuje również CYP2C9. Leki lub substancje metabolizowane przez ten szlak mogą być dotknięte, prowadząc do klinicznie zauważalnych efektów.
Substraty CYP3A4: Współpodawanie aprepitantu z substratami CYP3A4 może skutkować zwiększonym stężeniem substratów CYP3A4 w osoczu.
Deksametazon: Aprepitant, gdy podawany w schemacie 125 mg w dniu 1 i 80 mg dziennie w dniach 2-5, w skojarzeniu z 20 mg deksametazonu w dniu 1 i 8 mg deksametazonu w dniach 2-5, zwiększał AUC deksametazonu 2,2-krotnie w dniach 1 i 5.
Warfaryna: Współpodawanie aprepitantu z warfaryną, substratem CYP2C9, może skutkować klinicznie znaczącym spadkiem międzynarodowego znormalizowanego współczynnika (INR) czasu protrombinowego.
Doustne środki antykoncepcyjne: Po podaniu aprepitantu skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych może być zmniejszona podczas podawania i przez 28 dni po ostatniej dawce aprepitantu. Zaleca się, aby kobiety w wieku reprodukcyjnym stosujące hormonalne środki antykoncepcyjne używały skutecznej alternatywnej lub zapasowej niehormonalnej antykoncepcji.
Wszelkie obawy dotyczące stosowania aprepitantu w połączonej terapii CINV powinny zostać złagodzone dzięki wiedzy, że większość interakcji lek-lek z aprepitantem ma niewielkie lub żadne konsekwencje kliniczne.
Współczesne leczenie farmakologiczne nudności i wymiotów obejmuje kilka klas leków przeciwwymiotnych, z których każda działa na inne receptory i mechanizmy:
Według wytycznych Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO), Europejskiego Towarzystwa Onkologii Medycznej (ESMO) i NCCN, antagonista receptorów NK1 jest zalecany w połączeniu z antagonistą receptorów 5-HT3 (takim jak ondansetron) i glikokortykoidem (często deksametazonem) w przypadku chemioterapii wysoce emetogennej (HECT) i umiarkowanie emetogennej (MECT).
Aprepitant wykazuje nieliniową farmakokinetykę, a jego biodostępność zmniejsza się wraz ze wzrostem dawki. Średnia biodostępność doustna aprepitantu wynosi 67% dla kapsułek 80 mg i 59% dla kapsułek 125 mg. Szczytowe stężenie w osoczu osiągane jest w ciągu 4 godzin.
Aprepitant ma wysokie wiązanie z białkami osocza wynoszące około 95% oraz duży objętość dystrybucji w stanie równowagi. Aprepitant jest formą doustną, która jest w 60-65% biodostępna, ze szczytowym stężeniem w osoczu około 3 godzin. Jest metabolizowany w wątrobie przez system enzymów CYP3A4, z okresem półtrwania między 9 a 13 godzinami.
Aprepitant ulega intensywnemu metabolizmowi. Badania in vitro z wykorzystaniem mikrosomów wątroby ludzkiej wskazują, że aprepitant jest metabolizowany głównie przez CYP3A4 z niewielkim metabolizmem przez CYP1A2 i CYP2C19.
Nie ma wystarczających danych na temat stosowania aprepitantu u kobiet w ciąży, aby określić ryzyko związane z lekiem. W badaniach reprodukcyjnych na zwierzętach nie obserwowano negatywnych skutków rozwojowych u szczurów lub królików narażonych w okresie organogenezy na systemowe poziomy leku około 1,5 raza wyższe od ekspozycji u dorosłych ludzi.
Ograniczone dane kliniczne są dostępne dotyczące stosowania aprepitantu podczas karmienia piersią. Klinicyści powinni rozważyć korzyści rozwojowe i zdrowotne karmienia piersią, kliniczną konieczność stosowania aprepitantu u matki oraz potencjalne działania niepożądane u karmionego dziecka.
Bezpieczeństwo i skuteczność kapsułek aprepitantu u pacjentów pediatrycznych w wieku 12 lat i starszych została potwierdzona w zapobieganiu ostrym i opóźnionym nudnościom i wymiotom związanym z początkowymi i powtarzającymi się kursami HEC i MEC.
Nie jest konieczne dostosowanie dawkowania aprepitantu w przypadku łagodnej do umiarkowanej niewydolności wątroby. Nie jest konieczne dostosowanie dawkowania aprepitantu w przypadku niewydolności nerek lub schyłkowej choroby nerek wymagającej hemodializy.
Poza sugestiami dotyczącymi wykorzystania w chemioterapii, krytyczna analiza naukowa i debata nad danymi może być potrzebna, aby umożliwić aprepitantowi i klasie antagonistów NK1 realizację preklinicznie przewidywanych zastosowań poza nudnościami i wymiotami wywołanymi chemioterapią (tj. w innych zaburzeniach psychiatrycznych, uzależnieniach, bólu neuropatycznym, migrenie, osteoartryzie, nadreaktywnym pęcherzu moczowym, zapalnych chorobach jelit i innych zaburzeniach o podejrzanym komponencie zapalnym lub immunologicznym).
Najnowsze badanie retrospektywne z 2025 roku wykazało zwiększoną skuteczność profilaktyki opartej na aprepitancie w trojnej terapii w zapobieganiu pooperacyjnym nudnościom i wymiotom po operacjach bariatrycznych.
Badania z 2025 roku koncentrują się na poprawie rozpuszczalności aprepitantu przy użyciu innowacyjnych technologii, w tym nanotechnologii, co może otworzyć nowe możliwości terapeutyczne.
| Parametr | Aprepitant (doustnie) | Fosaprepitant (i.v.) |
|---|---|---|
| Biodostępność | 59-67% | ~100% |
| Czas do Cmax | 4 godziny | <1 godziny |
| Okres półtrwania | 9-13 godzin | 9-13 godzin |
| Wiązanie z białkami | ~95% | ~95% |
| Główny metabolizm | CYP3A4 | CYP3A4 |
W Polsce aprepitant jest dostępny w ramach programów lekowych dla pacjentów onkologicznych oraz jako lek na receptę w leczeniu pooperacyjnych nudności i wymiotów. Jego stosowanie wymaga ścisłej współpracy między onkologiem, farmakologiem klinicznym a pacjentem w celu optymalizacji terapii i minimalizacji ryzyka interakcji lekowych.
Wytyczne polskich towarzystw onkologicznych coraz częściej uwzględniają aprepitant jako element standardowej profilaktyki przeciwwymiotnej, szczególnie u pacjentów otrzymujących chemioterapię wysokiego ryzyka emetogennego. Decyzja o włączeniu aprepitantu do schematu leczenia powinna uwzględniać indywidualny profil pacjenta, towarzyszące schorzenia oraz przyjmowane leki.
Przewlekłe, ciągłe podawanie aprepitantu nie jest zalecane, ponieważ nie zostało zbadane, a profil interakcji lekowych może zmienić się podczas przewlekłego, ciągłego stosowania. Aprepitant jest przeznaczony do krótkoterminowego stosowania zgodnie ze schematami chemioterapii lub jako pojedyncza dawka przed operacją.
Bezpieczeństwo i skuteczność kapsułek aprepitantu została potwierdzona u pacjentów pediatrycznych w wieku 12 lat i starszych. Dla młodszych dzieci dostępne są specjalne postacie zawiesiny doustnej, których dawkowanie jest ustalane na podstawie masy ciała.
Najważniejsze interakcje dotyczą leków metabolizowanych przez CYP3A4, w tym deksametazonu (wymagana redukcja dawki o 50%), warfaryny (konieczne monitorowanie INR) oraz hormonalnych środków antykoncepcyjnych (wymagana alternatywna antykoncepcja przez miesiąc po zakończeniu leczenia).
Aprepitant nie został zbadany w leczeniu już występujących nudności i wymiotów. Jest to lek profilaktyczny, który należy podać przed chemioterapią lub zabiegiem chirurgicznym, aby zapobiec wystąpieniu objawów.
Fosaprepitant jest pochodną fosforylowaną aprepitantu o doskonałej rozpuszczalności w wodzie, umożliwiającą szybką konwersję do aprepitantu po dożylnym wstrzyknięciu. Główną różnicą jest droga podania – aprepitant to forma doustna, podczas gdy fosaprepitant to forma dożylna dla pacjentów, którzy nie mogą przyjmować leków doustnie.
Po podaniu aprepitantu skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych może być zmniejszona podczas podawania i przez 28 dni po ostatniej dawce. Kobiety powinny stosować dodatkowe metody antykoncepcji niehormonalnej przez okres leczenia i miesiąc po jego zakończeniu.
Nie powinno się stosować aprepitantu, jeśli ma się uczulenie na aprepitant. Niektóre leki nie powinny być stosowane razem z aprepitantem. Główne przeciwwskazanie to współpodawanie z pimozydą ze względu na ryzyko wydłużenia odstępu QT.
Aprepitant może powodować zawroty głowy i senność u niektórych pacjentów. Zaleca się ostrożność podczas prowadzenia pojazdów, szczególnie w pierwszych dniach leczenia, do momentu poznania indywidualnej reakcji na lek.
Kapsułki aprepitantu należy przechowywać w temperaturze pokojowej, z dala od wilgoci i światła. Zawiesina doustna powinna być przechowywana w lodówce do momentu podania, jednak może być przechowywana w temperaturze pokojowej do 3 godzin przed użyciem.
W Polsce aprepitant jest dostępny w ramach programów lekowych dla pacjentów onkologicznych oraz może być przepisywany na receptę. Dostępność refundacji zależy od konkretnego wskazania i spełnienia kryteriów określonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
