Grzybice narządowe stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i wymagają kompleksowego leczenia farmakologicznego. Gdy lokalne preparaty przeciwgrzybicze okazują się nieskuteczne, konieczne staje się wprowadzenie doustnych leków o działaniu układowym. W polskich aptekach dostępne są nowoczesne preparaty zawierające sprawdzone substancje czynne, takie jak substancje z grupy azoli czy alliloamin. Leki te skutecznie zwalczają grzyby patogenne atakujące różne narządy i układy organizmu. Jakie tabletki na grzybice narządowe oferuje polska farmakologia i jak bezpiecznie je stosować? Poznaj najważniejsze informacje o leczeniu głębokich zakażeń grzybiczych.
Spis treści
Czym są grzybice narządowe?
Grzybice narządowe dotyczą przede wszystkim płuc osób zakażonych wirusem HIV lub chorych na AIDS i mogą im towarzyszyć zakażenia krwi grzybami chorobotwórczymi. W przeciwieństwie do powierzchownych grzybic skóry, infekcje narządowe charakteryzują się zajęciem głębokich struktur organizmu, w tym narządów wewnętrznych, układu krwionośnego czy układu nerwowego.
Choroby grzybicze często nękają pacjentów z chorobami upośledzającymi odporność, poddawanych antybiotykoterapii, przyjmujących leki immunosupresyjne czy przeciwnowotworowe. Grzybice układowe mogą obejmować różne lokalizacje, począwszy od płuc, przez układ moczowy, aż po ośrodkowy układ nerwowy. Ze względu na potencjalnie śmiertelny przebieg, wymagają one szybkiego i skutecznego leczenia farmakologicznego.
Do najczęstszych patogenów wywołujących grzybice narządowe należą grzyby z rodzaju Candida, Aspergillus, Cryptococcus, Histoplasma oraz Blastomyces. Objawy mogą być niespecyficzne i obejmować gorączkę, duszność, kaszel, zaburzenia neurologiczne czy objawy ze strony układu moczowego.
Leki na grzybice narządowe dostępne w Polsce
Flukonazol – skuteczny lek przeciw drożdżakom
Flukonazol stosuje się w leczeniu ostrej i nawracającej kandydozy pochwy, kandydozy błon śluzowych obejmującej jamę ustną, gardło i przełyk oraz układ oddechowy, kandydurii (obecność grzybów Candida albicans w moczu), przewlekłej kandydozy śluzówkowo-skórnej uwarunkowanej genetycznie, przewlekłej zanikowej kandydozy jamy ustnej (związanej ze stosowaniem protez zębowych), kandydozy wieloogniskowej, uogólnionej, z zajęciem otrzewnej, wsierdzia, dróg oddechowych, dróg moczowych, opon mózgowych.
Preparat Diflucan, będący oryginalnym lekiem zawierającym flukonazol, charakteryzuje się wysoką skutecznością w zwalczaniu infekcji drożdżakowych. Po podaniu doustnym flukonazol prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego, maksymalne stężenie we krwi osiąga po ok. 0,5–1,5 h. Inne dostępne w Polsce preparaty zawierające flukonazol to Flucofast, Mycosyst, Fluconazole Polfarmex, Flumycon czy Fluxazol.
W zależności od wskazania stosowana dawka u dorosłych mieści w zakresie 50–400 mg. W ciężkich zakażeniach można rozważyć zastosowanie maksymalnej dawki dobowej flukonazolu 800 mg. Lek flukonazol wykazuje szczególną skuteczność przeciwko grzybom z rodzaju Candida i Cryptococcus, dlatego stanowi pierwszą linię leczenia w wielu przypadkach grzybic narządowych.
Itrakonazol – szerokospektrowy lek przeciwgrzybiczny
Orungal to jeden z najważniejszych preparatów zawierających itrakonazol dostępnych w Polsce. Substancją czynną preparatu jest itrakonazol, chemioterapeutyk z grupy pochodnych triazolu o działaniu przeciwgrzybiczym. Skuteczny wobec wielu gatunków dermatofitów i drożdżaków oraz innych grzybów chorobotwórczych. Alternatywne preparaty z itrakonazolem to Itrax, Trioxal, Itromyx oraz Itragen.
Wskazaniem do stosowania leku jest kandydoza pochwy, sromu, jamy ustnej, gardła, przełyku i oczu, a także grzybica paznokci i grzybice układowe, takie jak sporotrychoza, histoplazmoza, blastomykoza, aspergiloza, kryptokokowe zapalenie opon mózgowych, kokcydioidomikoza, parakokcydioidomikoza, chromomikoza spowodowana Fonsecaea i Cladosporium spp.
Preparat Orungal wykazuje szerokie spektrum działania przeciwgrzybiczego, co czyni go szczególnie cennym w leczeniu opornych infekcji. Itrakonazol dobrze przenika do wielu tkanek i narządów, w tkankach zrogowaciałych (skóra, paznokcie) uzyskuje stężenie 4 razy większe niż w osoczu. Maksymalna dawka dobowa itrakonazolu u dorosłych wynosi 400 mg.
Terbinafina – lek z grupy alliloamin
Terbinafina, dostępna w Polsce pod nazwą handlową Lamisil, stanowi alternatywę dla leków z grupy azoli. Terbinafina jest lekiem przeciwgrzybiczym stosowanym w leczeniu infekcji skóry i paznokci. Substancja ta działa poprzez hamowanie syntezy ergosterolu, co prowadzi do zniszczenia błony komórkowej grzybów.
Lamisil w postaci tabletek stosowany jest głównie w leczeniu grzybic paznokci i uporczywych grzybic skóry, gdy leczenie miejscowe okazuje się nieskuteczne. Terbinafina wykazuje szczególną skuteczność przeciwko dermatofitom, ale może być również stosowana w niektórych przypadkach grzybic narządowych jako lek uzupełniający.
Worikonazol – preparat drugiej linii
Worikonazol (Voriconazole Sandoz, Vfend), podobnie jak flukonazol bardzo dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, ale wykazuje szerszy zakres działania (stąd często stosuje się go w przypadku oporności na flukonazol). Preparat Vfend zawierający worikonazol stosowany jest w przypadku ciężkich grzybic układowych, gdy leczenie pierwszej linii okazuje się nieskuteczne.
Worikonazol charakteryzuje się szybkim działaniem i wysoką skutecznością przeciwko szerokiemu spektrum grzybów patogennych, w tym szczepom opornym na inne leki przeciwgrzybicze. Ze względu na profil działań niepożądanych, lek ten stosowany jest przede wszystkim w ciężkich przypadkach zakażeń zagrażających życiu.
Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwgrzybiczych
Monitorowanie funkcji wątroby
Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i wątroby (flukonazol wykazuje działanie hepatotoksyczne). Wystąpienie objawów uszkodzenia wątroby, takich jak utrata apetytu, nudności, wymioty, żółtaczka wskazuje na konieczność przerwania leczenia.
Podobnie itrakonazol może wywierać działanie hepatotoksyczne. Zaleca się monitorowanie czynności wątroby. W przypadku wystąpienia objawów, takich jak utrata apetytu, nudności, wymioty, ciemne zabarwienie moczu, ból brzucha należy niezwłocznie odstawić lek.
Interakcje leków
Leki przeciwgrzybicze z grupy azoli mogą wchodzić w liczne interakcje z innymi preparatami. Łączenie flukonazolu z lekami metabolizowany przez enzym CYP2C9, CYP2C19 i CYP3A4 wymaga obserwacji pacjentów ze względu na możliwość interakcji wynikającej z hamowania aktywności enzymów.
Szczególnie istotne są interakcje z lekami kardiologicznymi, antykoagulantami oraz niektórymi antybiotykami. Przed rozpoczęciem terapii należy zawsze poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach.
Przeciwwskazania do stosowania
- Nadwrażliwość na substancję czynną lub inne składniki preparatu
- Ciąża i okres karmienia piersią (z wyjątkiem szczególnych wskazań)
- Ciężkie zaburzenia funkcji wątroby
- Zastoinowa niewydolność serca (szczególnie dla itrakonazolu)
- Jednoczesne stosowanie niektórych leków kardiologicznych
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Jak długo trwa leczenie grzybic narządowych?
Czas leczenia grzybic narządowych jest znacznie dłuższy niż powierzchownych infekcji skórnych i może wynosić od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. W przypadku kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych terapia może trwać do 8 tygodni, natomiast w grzybicach układowych u pacjentów z obniżoną odpornością często konieczne jest leczenie podtrzymujące.
Czy można przerwać leczenie po ustąpieniu objawów?
Przerwanie leczenia przed zakończeniem pełnego kursu terapii może prowadzić do nawrotu infekcji i rozwoju oporności grzybów na zastosowane leki. Bardzo ważne jest dokończenie całego zalecnego cyklu leczenia, nawet jeśli objawy ustąpiły wcześniej.
Jakie są objawy przedawkowania leków przeciwgrzybiczych?
Przedawkowanie może prowadzić do nasilenia działań niepożądanych, w tym nudności, wymiotów, biegunki, zawrotów głowy oraz zaburzeń funkcji wątroby. W przypadku podejrzenia przedawkowania należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub zgłosić się na oddział ratunkowy.
Czy leki przeciwgrzybicze można łączyć z alkoholem?
Spożywanie alkoholu podczas leczenia lekami przeciwgrzybiczymi jest zdecydowanie odradzane. Zarówno alkohol, jak i leki przeciwgrzybicze są metabolizowane w wątrobie, co może prowadzić do nadmiernego obciążenia tego narządu i zwiększenia ryzyka hepatotoksyczności.
Kiedy konieczna jest hospitalizacja w leczeniu grzybic narządowych?
Hospitalizacja może być konieczna w przypadku ciężkich grzybic układowych zagrażających życiu, u pacjentów z poważnie osłabioną odpornością, przy wystąpieniu powikłań neurологicznych lub gdy konieczne jest podawanie leków dożylnie pod ścisłą kontrolą medyczną.
Bibliografia
- Diflucan charakterystyka produktu leczniczego
- Flucofast charakterystyka produktu leczniczego
- Mycosyst charakterystyka produktu leczniczego
- Orungal charakterystyka produktu leczniczego
- Itrax charakterystyka produktu leczniczego
- Trioxal charakterystyka produktu leczniczego
- Vfend charakterystyka produktu leczniczego
- Lamisil charakterystyka produktu leczniczego
- John J, Loo A, Mazur S, Walsh TJ. Therapeutic drug monitoring of systemic antifungal agents: a pragmatic approach for adult and pediatric patients. Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2019;15(11):881-895. DOI: 10.1080/17425255.2019.1671971 PMID: 31550939
- Wong-Beringer A, Kriengkauykiat J. Systemic antifungal therapy: new options, new challenges. Pharmacotherapy. 2003;23(11):1441-62. DOI: 10.1592/phco.23.14.1441.31938 PMID: 14620391
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
