Arachnofobia, czyli paraliżujący lęk przed pająkami, dotyka miliony ludzi na całym świecie i może znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Gdy strach przed pająkami staje się tak intensywny, że uniemożliwia normalne życie, wiele osób szuka pomocy farmakologicznej. Współczesna medycyna oferuje szereg skutecznych leków, które mogą pomóc w opanowaniu objawów tej fobii. W leczeniu arachnofobii stosuje się głównie leki przeciwlękowe z różnych grup farmakologicznych – od selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, przez benzodiazepiny, po inhibitory monoaminooksydazy. Każda z tych grup leków działa w nieco inny sposób i może być odpowiednia dla różnych pacjentów w zależności od nasilenia objawów i indywidualnych potrzeb. Jakie konkretnie leki na arachnofobię są dostępne w polskich aptekach i jak działają? Odpowiedź znajdziecie w tym artykule.
Spis treści
Czym jest arachnofobia?
Arachnofobia należy do grupy fobii specyficznych i charakteryzuje się nieracjonalnym, nadmiernym lękiem przed pająkami. Ta fobia nie ogranicza się tylko do panicznego lęku przed pająkami. W niektórych przypadkach osoby cierpiące na ten rodzaj fobii specyficznej odczuwają strach nie tylko na widok pająka, ale też lęk przed kształtami przypominającymi pająki czy samymi tylko wyobrażeniami pająków.
Objawy arachnofobii mogą obejmować ataki paniki, przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, zawroty głowy, a nawet mdłości na sam widok pająka lub myśl o nim. W farmakoterapii wykorzystuje się leki z grupy zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) i inhibitory monoaminooksydazy (MAO). U niektórych pacjentów objawy są na tyle nasilone, że wymagają wsparcia farmakologicznego równolegle z psychoterapią.
Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach psychiatrycznych: leki na depresję i stany lękowe (Depratal, Parogen, Amitriptylinum VP, Trittico CR, Dulsevia, Mozarin, Deprexolet, Prefaxine, Oribion, Asentra, Welbox, Bupropion Neuraxpharm, Miansec, ApoSerta, Dulxetenon, Ketipinor, Xeplion, Citaxin), leki na schizofrenię i inne psychozy (Trevicta, Abilify Maintena, Klozapol, Ketrel, Ketilept, Clopixol Depot, Reagila, Latuda, Xeplion, Egolanza), na sen i uspokojenie (Dobroson, Signopam, Rudotel, Onirex, Apo-Zolpin, Onirex, Esogno, Senzop), uzależnienie opioidów lub alkoholu (Naltex, Adepend).
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)
Sertralina
Sertralina to jeden z najczęściej przepisywanych leków z grupy SSRI w leczeniu zaburzeń lękowych. Preparat Zoloft zawiera sertralinę i jest szeroko stosowany w terapii różnych rodzajów lęku, w tym fobii specyficznych. Zoloft to lek, który zawiera substancję czynną sertralinę. Należy ona do grupy leków nazywanych selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Stosowana jest w leczeniu depresji, zapobieganiu jej nawrotom, zespołu lęku społecznego, pourazowego (PTSD), a także lęku napadowego i zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.
Inne preparaty zawierające sertralinę dostępne w Polsce to Miravil, Sastium, Sertranorm, a także preparaty generyczne jak Sertralina KRKA. Sertralina to tzw. selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), wykorzystywany w pierwszym rzucie leczenia depresji. Lek Miravil jest dostępny w dawkach 50 mg i 100 mg, podobnie jak Sastium, który jest często wybierany ze względu na korzystny profil działań niepożądanych.
Działanie sertraliny na lęk jest wielostronne. Z jednej strony wywiera ona bezpośrednie działanie przeciwlękowe, a ponadto jako lek z grupy SSRI powoduje wystąpienie efektu „dystansu emocjonalnego” do lęku i stresorów związanych z jego pojawianiem się. Sertralina może być stosowana przez osoby dorosłe w każdym wieku, a jej skuteczność w leczeniu fobii została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych.
Escitalopram
Escitalopram, dostępny pod różnymi nazwami handlowymi w Polsce, to kolejny skuteczny lek z grupy SSRI. W Polsce dostępne są: fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina, citalopram oraz escitalopram. Preparaty zawierające escitalopram, takie jak Escitalopram Aurovitas czy Escitalopram Actavis, są szeroko stosowane w leczeniu zaburzeń lękowych.
Escitalopram powoduje wystąpienie efektu „dystansu emocjonalnego” do lęku i stresorów związanych z jego pojawianiem się. Relacja osób przyjmujących ten lek brzmi: „już się tak nie przejmuję, już się tak nie denerwuję”. Lek Escitalopram Aurovitas jest dostępny w różnych dawkach i charakteryzuje się dobrą tolerancją u większości pacjentów.
Escitalopramu nie należy stosować u pacjentów z rozpoznanym wydłużeniem odstępu QT, wrodzonym zespołem wydłużonego odstępu QT oraz u pacjentów stosujących leki wydłużające odstęp QT. Escitalopram jest szczególnie skuteczny u młodych dorosłych aktywnych zawodowo, którzy doświadczają lęku w sytuacjach społecznych.
Benzodiazepiny
Alprazolam
Alprazolam to lek z grupy benzodiazepin o silnym działaniu przeciwlękowym. Preparat Xanax zawierający alprazolam jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych leków przeciwlękowych na rynku polskim. W leczeniu objawów zaburzeń lękowych, którym towarzyszą napady lęku oraz w zaburzeniach lękowych w postaci fobii zalecana dawka początkowa wynosi 0,5 mg do 1 mg leku przed snem.
Inne preparaty zawierające alprazolam dostępne w Polsce to Afobam, Alpragen, Alprox czy Zomiren. Alprazolam dostępny jest również w postaci tabletek (Afobam, Alpragen, Alprazolam Aurovitas, Alprox, Xanax, Zomiren) oraz tabletek o przedłużonym uwalnianiu (Xanax SR) i zmodyfikowanym uwalnianiu (Zomiren SR). Lek Afobam jest często wybierany ze względu na szybkie działanie i skuteczność w nagłych atakach lęku.
Najmocniejsze pod względem uzależniającym są benzodiazepiny krótko działające o silnym działaniu – do grupy substancji o wysokim potencjale uzależniającym wymienia się alprazolam, bromazepam, estazolam, lorazepam, lormetazepam, midazolam. Z tego powodu alprazolam powinien być stosowany krótkotrwale i pod ścisłą kontrolą lekarza.
Diazepam
Diazepam to klasyczny lek z grupy benzodiazepin długodziałających. Preparat Relanium zawierający diazepam jest dostępny w różnych postaciach – tabletek, roztworu do wstrzykiwań oraz mikrowlewek doodbytniczych. Diazepam jest lekiem, który może być podawany doustnie, domięśniowo, dożylnie, doodbytniczo. W zależności od drogi podania różna jest farmakokinetyka leku.
Inne preparaty zawierające diazepam to Diazepam Grindeks oraz Neorelium. Diazepam dostępny jest w postaci tabletek (Diazepam Grindeks, Relanium), tabletek powlekanych (Neorelium), roztworu do wstrzykiwań (Relanium, Neorelium), mikrowlewka doodbytnicza (Relsed). Lek Relanium jest szczególnie ceniony ze względu na swoje wielokierunkowe działanie – przeciwlękowe, uspokajające i przeciwdrgawkowe.
Diazepam jest klasycznym lekiem przeciwlękowym i uspokajającym, ale obecność jego długodziałających aktywnych metabolitów, które zależą od eliminacji przez nerki, ogranicza jego zastosowanie w niektórych sytuacjach. Dzięki długiemu czasowi działania diazepam jest odpowiedni dla pacjentów wymagających stałego poziomu leku we krwi.
Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO)
Moklobemid
Moklobemid to selektywny i odwracalny inhibitor monoaminooksydazy typu A. Preparat Aurorix zawierający moklobemid jest stosowany zarówno w leczeniu depresji, jak i fobii społecznej. Preparat jest wskazany do stosowania w leczeniu: zespołów depresyjnych, fobii społecznej.
Aurorix to lek przeciwdepresyjny stosowany w leczeniu zaburzeń depresyjnych oraz fobii społecznej. Zawiera substancję czynną moklobemid, która wpływa na układ neuroprzekaźników w mózgu, zwiększając poziom noradrenaliny, dopaminy i serotoniny. Innym preparatem zawierającym moklobemid dostępnym w Polsce jest Mobemid.
Moklobemid jest lekiem przeciwdepresyjnym zaliczanym do selektywnych, odwracalnych inhibitorów MAO-A (monoaminooksydazy typu A). Mechanizm działania polega na selektywnym i odwracalnym blokowaniu enzymu zwanego monoaminooksydazą typu A. Lek Aurorix charakteryzuje się korzystnym profilem bezpieczeństwa w porównaniu z tradycyjnymi inhibitorami MAO.
Fobia społeczna: Zaleca się podawanie 600 mg leku Aurorix na dobę, w 2 dawkach podzielonych. Moklobemid może być szczególnie pomocny u pacjentów z arachnofobią, którzy doświadczają również objawów depresyjnych.
Zasady bezpiecznego stosowania leków na arachnofobię
Leki stosowane w leczeniu arachnofobii wymagają przestrzegania określonych zasad bezpieczeństwa:
- SSRI mogą powodować działania niepożądane, szczególnie na początku terapii
- Benzodiazepiny charakteryzują się wysokim potencjałem uzależniającym
- Inhibitory MAO wymagają przestrzegania diety i unikania określonych leków
- Wszystkie leki powinny być odstawiane stopniowo pod kontrolą lekarza
| Grupa leków | Czas działania | Ryzyko uzależnienia | Główne zastosowanie |
|---|---|---|---|
| SSRI | Długotrwałe | Niskie | Leczenie podstawowe |
| Benzodiazepiny | Natychmiastowe | Wysokie | Stany nagłe |
| Inhibitory MAO | Średniotrwałe | Niskie | Przypadki złożone |
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy leki na arachnofobię uzależniają?
Ryzyko uzależnienia zależy od grupy leków. Benzodiazepiny to leki przeznaczone raczej dla osób dorosłych. U dzieci stosuje się je rzadko – w tej grupie wiekowej preferowane są inne, alternatywne środki przeciwlękowe. SSRI i inhibitory MAO mają znacznie niższy potencjał uzależniający niż benzodiazepiny.
Jak długo trwa leczenie arachnofobii lekami?
W celu osiągnięcia pełnego efektu farmakologicznego w leczeniu depresji, lek należy stosować co najmniej 4–6 tyg. Czas leczenia jest indywidualny i zależy od nasilenia objawów oraz odpowiedzi pacjenta na terapię.
Czy można łączyć leki przeciwlękowe z psychoterapią?
Tak, połączenie farmakoterapii z psychoterapią często daje najlepsze rezultaty w leczeniu arachnofobii. Leczenie farmakologiczne może zostać włączone jako wsparcie psychoterapii, zwłaszcza na jej początku i wówczas, gdy reakcje lękowe pacjenta są tak silne, że w ogóle uniemożliwiają konfrontację ze zwierzęciem.
Jakie są najczęstsze działania niepożądane leków na arachnofobię?
Najczęściej występujące działania niepożądane ze strony układu pokarmowego obserwowane podczas terapii to: biegunka, nudności, zawroty głowy, utrata łaknienia, czy zmiana smaku. Benzodiazepiny mogą powodować senność i osłabienie koncentracji.
Czy można prowadzić samochód podczas leczenia?
Przyjmowanie sertraliny nie wykazuje działania uzależniającego i nie powoduje też obniżenia sprawności psychomotorycznej, więc po zażyciu leku można bez obaw prowadzić samochód lub obsługiwać maszyny wymagające precyzji. Benzodiazepiny mogą jednak upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów.
Bibliografia
- Zoloft charakterystyka produktu leczniczego
- Miravil charakterystyka produktu leczniczego
- Sastium charakterystyka produktu leczniczego
- Escitalopram Aurovitas charakterystyka produktu leczniczego
- Xanax charakterystyka produktu leczniczego
- Afobam charakterystyka produktu leczniczego
- Relanium charakterystyka produktu leczniczego
- Aurorix charakterystyka produktu leczniczego
- Mobemid charakterystyka produktu leczniczego
- Stein MB, Liebowitz MR, Lydiard RB, Pitts CD, Bushnell W, Gergel I. Paroxetine treatment of generalized social phobia (social anxiety disorder): a randomized controlled trial. JAMA. 1998;280(8):708-713. DOI: 10.1001/jama.280.8.708 PMID: 9728642
- Bandelow B, Behnke K, Lenoir S, Hendriks GJ, Alkin T, Goebel C, Clary CM. Sertraline versus paroxetine in the treatment of panic disorder: an acute, double-blind noninferiority comparison. J Clin Psychiatry. 2004;65(3):405-413. DOI: 10.4088/jcp.v65n0317 PMID: 15096081
Zobacz także spis leków stosowanych w leczeniu chorób psychicznych. Znajdziesz tu między innymi wykaz leków na depresję, tabletki na schizofrenię a także środki na sen i uspokojenie, leki na zaburzenia lękowe, preparaty stosowane w ADHD i wiele innych. Sprawdzisz też listę leków stosowanych w chorobie afektywnej dwubiegunowej, leki na uzależnienia od alkoholu, czy produktów stosowanych w dysleksji.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
