Alergia pokarmowa to jedna z najbardziej nieprzewidywalnych i potencjalnie niebezpiecznych form reakcji alergicznych, która może wystąpić w każdym wieku. Od łagodnych zmian skórnych, przez dolegliwości żołądkowo-jelitowe, aż po zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny – spektrum objawów jest bardzo szerokie. Osoby borykające się z alergią pokarmową często pytają w aptekach o skuteczne leki, które pomogą im radzić sobie z nieoczekiwanymi reakcjami po spożyciu uczulających pokarmów. W niniejszym artykule przedstawiamy przegląd najważniejszych leków stosowanych w leczeniu alergii pokarmowej dostępnych w polskich aptekach – od podstawowych preparatów przeciwhistaminowych po ratujące życie leki przeciwwstrząsowe. Dowiesz się, jakie opcje terapeutyczne są dostępne bez recepty, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska i jak bezpiecznie stosować poszczególne preparaty.
Czym jest alergia pokarmowa?
Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na określone składniki pokarmów, które dla większości ludzi są całkowicie bezpieczne. W przeciwieństwie do nietolerancji pokarmowej, która ma podłoże enzymatyczne, alergia pokarmowa angażuje mechanizmy immunologiczne z udziałem przeciwciał klasy IgE.
Po pierwszym kontakcie z alergenem pokarmowym organizm „zapamiętuje” go jako substancję niebezpieczną i produkuje specyficzne przeciwciała. Przy ponownym spożyciu tego samego alergenu dochodzi do gwałtownej reakcji immunologicznej, która może objawiać się na różne sposoby – od łagodnych zmian skórnych po zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny.
Do najczęstszych alergenów pokarmowych u dorosłych należą:
- Orzechy i nasiona (szczególnie orzeszki ziemne, orzechy laskowe, migdały)
- Skorupiaki i mięczaki (krewetki, kraby, homary, małże)
- Ryby
- Jaja kurze
- Mleko krowie
- Soja
- Pszenica
Leki stosowane w leczeniu alergii pokarmowej
Leki przeciwhistaminowe – pierwsza linia leczenia
Leki przeciwhistaminowe stanowią podstawę farmakoterapii alergii pokarmowej. Blokują one receptory histaminowe, co prowadzi do zmniejszenia objawów alergicznych takich jak świąd, wysypka, obrzęk czy katar.
Zyrtec UCB
Preparat Zyrtec UCB zawiera cetyryzynę, która należy do antyhistaminików II generacji. Lek Zyrtec jest stosowany w łagodzeniu objawów pokrzywki oraz innych reakcji alergicznych. Cetyryżyna wykazuje działanie przeciwhistaminowe oraz przeciwzapalne, skutecznie zmniejszając objawy skórne związane z alergią pokarmową. Zyrtec UCB może być stosowany u dorosłych oraz dzieci od 6. roku życia w dawce 10 mg raz dziennie.
Claritine Allergy
Lek Claritine Allergy zawiera loratadynę, substancję czynną należącą do grupy niesedatywnych leków przeciwhistaminowych. Preparat Claritine charakteryzuje się tym, że loratadyna nie wywołuje senności u większości pacjentów, co pozwala na normalne funkcjonowanie w ciągu dnia. Claritine Allergy jest wskazany w leczeniu objawów alergicznych, w tym pokrzywki wywoływanej przez alergię pokarmową.
Aerius
Aerius to lek zawierający desloratadynę, aktywny metabolit loratadyny o potwierdzonej skuteczności. Desloratadyna w preparacie Aerius wykazuje silne działanie przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Lek Aerius jest dostępny zarówno w postaci tabletek, jak i syropu, co umożliwia stosowanie u różnych grup wiekowych pacjentów z alergią pokarmową.
Xyzal
Preparat Xyzal zawiera lewocetyryzynę, która jest aktywnym izomerem cetyryżyny. Lek Xyzal charakteryzuje się wysoką selektywnością względem receptorów histaminowych H1. Lewocetyryżyna w preparacie Xyzal działa przeciwalergicznie, zmniejszając objawy skórne i układowe związane z reakcjami na pokarmy.
Leki ratunkowe w anafilaksji
W przypadku ciężkich reakcji alergicznych na pokarmy, które mogą prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, niezbędne jest posiadanie leków ratunkowych zawierających adrenalinę.
EpiPen Senior i EpiPen Junior
Preparaty EpiPen to autowstrzykiwacze zawierające adrenalinę (epinefrynę) w gotowej do podania dawce. EpiPen Senior zawiera 0,3 mg adrenaliny i jest przeznaczony dla osób o wadze powyżej 30 kg, natomiast EpiPen Junior zawiera 0,15 mg adrenaliny dla dzieci o wadze 15-30 kg. Adrenalina w preparatach EpiPen działa sympatykomimetycznie, zwiększając ciśnienie krwi, zmniejszając obrzęk i przywracając drożność dróg oddechowych.
Adrenalina WZF
Adrenalina WZF w ampułkostrzykawce to alternatywny preparat zawierający adrenalinę przeznaczony dla osób o wadze powyżej 30 kg. Lek Adrenalina WZF łączy w sobie strzykawkę z ampułką zawierającą roztwór adrenaliny gotowy do natychmiastowego wstrzyknięcia. Epinefryna w preparacie działa przeciwwstrząsowo, ratując życie w przypadku ciężkich reakcji anafilaktycznych.
| Lek | Substancja czynna | Dawkowanie | Wiek stosowania |
|---|---|---|---|
| Zyrtec UCB | Cetyryżyna | 10 mg/dobę | Od 6 lat |
| Claritine Allergy | Loratadyna | 10 mg/dobę | Od 6 lat |
| Aerius | Desloratadyna | 5 mg/dobę | Od 12 lat |
| Xyzal | Lewocetyryżyna | 5 mg/dobę | Od 6 lat |
Zasady bezpiecznego stosowania leków
Prawidłowe stosowanie leków przeciwalergicznych w alergii pokarmowej wymaga przestrzegania kilku podstawowych zasad:
- Leki przeciwhistaminowe należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza lub informacjami zawartymi w ulotce
- W przypadku wystąpienia objawów anafilaksji należy natychmiast podać adrenalinę i wezwać pomoc medyczną
- Osoby z udokumentowaną alergią pokarmową powinny zawsze nosić przy sobie lek ratunkowy z adrenaliną
- Nie należy przekraczać zalecanych dawek leków przeciwhistaminowych
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy można stosować leki przeciwhistaminowe profilaktycznie przed spożyciem potencjalnie uczulającego pokarmu?
Leki przeciwhistaminowe nie powinny być stosowane profilaktycznie przed spożyciem znanego alergenu pokarmowego. Takie postępowanie może maskować początkowe objawy reakcji alergicznej, co jest szczególnie niebezpieczne w przypadku alergii mogącej prowadzić do anafilaksji. Jedyną skuteczną profilaktyką jest całkowite unikanie uczulających pokarmów.
Jak długo można bezpiecznie stosować leki przeciwhistaminowe?
Leki przeciwhistaminowe drugiej generacji, takie jak cetyryżyna, loratadyna czy desloratadyna, mogą być stosowane długotrwale pod kontrolą lekarza. Jednak w przypadku alergii pokarmowej zazwyczaj stosuje się je doraźnie, po wystąpieniu objawów alergicznych. Długotrwałe stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem alergologiem.
Kiedy konieczne jest posiadanie adrenaliny?
Adrenalinę powinny nosić przy sobie osoby, u których wcześniej wystąpiły ciężkie reakcje systemowe po spożyciu pokarmów, objawiające się m.in. trudnościami w oddychaniu, obrzękiem krtani, nagłym spadkiem ciśnienia czy utratą przytomności. Decyzję o konieczności posiadania adrenaliny zawsze podejmuje lekarz alergolog po szczegółowej diagnostyce.
Czy leki przeciwhistaminowe mogą całkowicie zapobiec reakcji anafilaktycznej?
Leki przeciwhistaminowe mogą łagodzić objawy alergii pokarmowej, ale nie są w stanie całkowicie zapobiec rozwojowi anafilaksji u osób predysponowanych. W przypadku ciężkich alergii pokarmowych jedyną skuteczną metodą zapobiegania anafilaksji jest ścisłe unikanie uczulających pokarmów i posiadanie przy sobie adrenaliny.
Jak rozpoznać, że reakcja alergiczna wymaga podania adrenaliny?
Adrenalina powinna być podana natychmiast w przypadku wystąpienia objawów anafilaksji, takich jak: trudności w oddychaniu, obrzęk języka lub gardła, nagły spadek ciśnienia, utrata przytomności, rozlane zmiany skórne z towarzyszącymi objawami ogólnymi. Po podaniu adrenaliny należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.
Czy dzieci mogą stosować te same leki co dorośli?
Większość leków przeciwhistaminowych może być stosowana u dzieci, ale w odpowiednio dostosowanych dawkach. Niektóre preparaty mają ograniczenia wiekowe – np. Aerius może być stosowany dopiero od 12. roku życia. W przypadku adrenaliny dostępne są specjalne preparaty dla dzieci (EpiPen Junior) z odpowiednio dostosowaną dawką.
Bibliografia
- Zyrtec UCB charakterystyka produktu leczniczego
- Claritine Allergy charakterystyka produktu leczniczego
- Aerius charakterystyka produktu leczniczego
- Xyzal charakterystyka produktu leczniczego
- EpiPen Senior charakterystyka produktu leczniczego
- EpiPen Junior charakterystyka produktu leczniczego
- Adrenalina WZF charakterystyka produktu leczniczego
- Iglesia EGA, Kwan M, Virkud YV, Iweala OI. Management of Food Allergies and Food-Related Anaphylaxis. JAMA. 2024;331(6):510-521. DOI: 10.1001/jama.2023.26857 PMID: 38349368
- Fineman SM. Optimal treatment of anaphylaxis: antihistamines versus epinephrine. Postgrad Med. 2014;126(4):73-81. DOI: 10.3810/pgm.2014.07.2785 PMID: 25141245
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
Zobacz także spis leków na alergię. Znajdziesz w nim między innymi leki stosowane w leczeniu kataru siennego, przeciwalergiczne krople o oczu oraz preparaty na pokrzywkę.
