Hemofilia to rzadka choroba genetyczna, która wymaga specjalistycznego leczenia w ośrodkach hematologicznych. Chorzy na hemofilię mają dostęp do nowoczesnych terapii, które znacząco poprawiają jakość ich życia i zapobiegają groźnym powikłaniom. W Polsce stosuje się zarówno tradycyjne koncentraty czynników krzepnięcia, jak i najnowsze terapie, takie jak przeciwciała monoklonalne czy leki wspomagające proces krzepnięcia. Jakie są dostępne opcje leczenia hemofilii w Polsce i jak działają poszczególne preparaty? Odpowiedź znajdziecie w tym artykule.
Spis treści
Czym jest hemofilia?
Hemofilia to genetyczna choroba krwi należąca do grupy osoczowych skaz krwotocznych, charakteryzująca się wrodzonym niedoborem lub brakiem określonych czynników krzepnięcia krwi. Istotą choroby jest wrodzony brak lub niedobór czynników krzepnięcia krwi, co powoduje, że u osób z hemofilią ze względu na brak lub niedobór czynników krzepnięcia tworzenie się skrzepu jest utrudnione, dlatego dochodzi do wydłużenia czasu krwawienia.
Wyróżniamy głównie dwa typy hemofilii: hemofilię A (niedobór czynnika VIII) stanowiącą 80-85% wszystkich zachorowań oraz hemofilię B (niedobór czynnika IX). Hemofilia należy do chorób rzadkich – rejestr krajowy prowadzony przez Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie obejmuje ~2400 chorych na hemofilię A i >400 pacjentów z hemofilią B. Choroba jest dziedziczona recesywnie sprzężona z płcią – chorują głównie mężczyźni, podczas gdy kobiety są zazwyczaj nosicielkami mutacji.
Objawy hemofilii obejmują przedłużone krwawienia po urazach, samoistne krwawienia do stawów i mięśni, liczne siniaki oraz krwotoki wewnętrzne. Bez odpowiedniego leczenia może prowadzić do artropatii hemofilowej i trwałego inwalidztwa.
Główne leki stosowane w leczeniu hemofilii
Koncentraty czynników krzepnięcia VIII i IX
Podstawą leczenia hemofilii są koncentraty czynników krzepnięcia, które uzupełniają niedoborowe białka krzepnięcia. W Polsce w ramach Narodowego Programu Leczenia Hemofilii i Pokrewnych Skaz Krwotocznych finansowane jest leczenie chorych z zastosowaniem różnych rodzajów czynników krzepnięcia. Dostępne są zarówno koncentraty osoczopochodne, jak i rekombinowane czynniki krzepnięcia o standardowym oraz wydłużonym czasie półtrwania.
Koncentraty czynnika VIII stosuje się w hemofilii A, natomiast koncentraty czynnika IX w hemofilii B. W przypadku ostrego krwawienia do stawów i mięśni w hemofilii A należy podać czynnik VIII w dawce 20-30 j./kg, w hemofilii B czynnik IX w dawce 60-60 j./kg. Leki te podawane są dożylnie, zarówno profilaktycznie jak i doraźnie w przypadku krwawień.
Hemlibra (emicizumab)
Hemlibra to rewolucyjny lek zawierający emicizumab – humanizowane przeciwciało monoklonalne, które naśladuje funkcję czynnika VIII. Hemlibra to humanizowane przeciwciało monoklonalne wskazane do stosowania w rutynowej profilaktyce epizodów krwawień u pacjentów z hemofilią A z inhibitorami i bez inhibitorów w każdej grupie wiekowej, jest to jedyny lek do stosowania podskórnego.
Preparat Hemlibra wyróżnia się tym, że emicizumab może być podawany podskórnie, co znacznie ułatwia leczenie w porównaniu z dożylnymi koncentratami czynników krzepnięcia. Od 8 listopada br. szpitale podpisują umowy na realizację programu lekowego dla dzieci z hemofilią, w ramach którego stosowany będzie lek zawierający substancję czynną emicizumab. Lek Hemlibra jest dostępny w Polsce zarówno dla dzieci, jak i dorosłych pacjentów z hemofilią A.
NovoSeven (eptacog alfa)
NovoSeven jest lekiem zawierającym eptacog alfa – rekombinowany aktywowany czynnik VIIa, stosowanym jako lek „omijający” w przypadku obecności inhibitorów. Rekombinowany aktywowany czynnik VII (eptacog alfa aktywowany, NovoSeven) jest lekiem omijającym stosowanym u pacjentów z wrodzoną hemofilią A z inhibitorami.
Preparat NovoSeven może być bezpiecznie stosowany łącznie z lekiem Hemlibra. Badania bezpieczeństwa nie ujawniły żadnych nowych ani nieoczekiwanych problemów związanych z NovoSeven lub jego jednoczesnym stosowaniem z Hemlibra w żadnym z badań. Eptacog alfa w preparacie NovoSeven podawany jest dożylnie w dawce 90-120 mikrogramów na kilogram masy ciała.
FEIBA NF (koncentrat aktywowanych czynników zespołu protrombiny)
FEIBA NF to lek zawierający koncentrat aktywowanych czynników zespołu protrombiny (aPCC), stosowany u pacjentów z inhibitorami przeciwko czynnikom krzepnięcia. FEIBA NF (koncentrat czynników zespołu protrombiny aktywowany), producent Takeda jest jednym z leków omijających dostępnych w Polsce.
Preparat FEIBA NF wymaga szczególnej ostrożności przy stosowaniu z emicizumabem ze względu na ryzyko powikłań zakrzepowych. Wczesne dane z pierwszego badania III fazy, HAVEN 1, zidentyfikowały ryzyko mikroangiopatii zakrzepowej (TMA) lub zdarzeń zakrzepowych (TE), gdy emicizumab był stosowany wraz z koncentratem aktywowanego zespołu protrombiny.
Minirin (desmopresyna)
Minirin zawiera desmopresynę – syntetyczny analog wazopresyny, stosowany w łagodnych postaciach hemofilii A. U chorych na łagodną postać hemofilii A lub łagodną do umiarkowanej postać choroby von Willebranda lek stosuje się w celu zapewnienia hemostazy podczas wykonywania niewielkich zabiegów chirurgicznych lub diagnostycznych.
Desmopresyna w preparacie Minirin działa poprzez zwiększenie stężenia czynnika VIII we krwi. Desmopresyna zwiększa stężenie krążącego we krwi czynnika VIII i czynnika von Willebranda (2–4 razy), uwalniając je ze śródbłonka naczyń. Preparat Minirin może być podawany dożylnie, domięśniowo lub w postaci aerozolu do nosa.
Exacyl (kwas traneksamowy)
Exacyl to lek przeciwkrwotoczny zawierający kwas traneksamowy, stosowany jako terapia wspomagająca w hemofilii. Leki antyfibrynolityczne są stosowane w przypadku krwawień z jamy ustnej lub nosa. W razie usuwania zębów można podawać np. kwas traneksamowy od dnia ekstrakcji przez kolejne 7–10 dni co 8 godzin.
Kwas traneksamowy w preparacie Exacyl hamuje fibrynolizę, stabilizując skrzepy krwi. Mechanizm działania kwasu traneksamowego polega na bezpośrednim hamowaniu osoczowych aktywatorów plazminogenu i częściowym, pośrednim hamowaniu tkankowych aktywatorów plazminogenu, a tym samym blokowaniu przemiany plazminogenu w plazminę. Lek Exacyl może być podawany doustnie lub dożylnie, w zależności od wskazań.
Bezpieczeństwo stosowania leków w hemofilii
Leczenie hemofilii wymaga regularnego monitorowania i dostosowania terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta. Leczenie substytucyjne ciężkich krwawień należy monitorować, oznaczając aktywność niedoborowego czynnika krzepnięcia, a w przypadku słabej reakcji na leczenie konieczne jest wykonanie badania w kierunku inhibitora do czynnika VIII lub IX.
Pacjenci z hemofilią muszą unikać niektórych leków. Chorzy na hemofilię nie mogą przyjmować niektórych leków, np. kwasu acetylosalicylowego, indometacyny, fenylobutazonu oraz innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które hamują czynność płytek.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Jak często podaje się koncentraty czynników krzepnięcia?
W profilaktyce pierwotnej koncentraty czynników krzepnięcia podaje się zazwyczaj 2-3 razy w tygodniu, natomiast w leczeniu doraźnym – w zależności od nasilenia krwawienia. Częstotliwość podawania zależy od typu leku i indywidualnych potrzeb pacjenta.
Czy można prowadzić normalne życie z hemofilią?
Tak, przy prawidłowym leczeniu profilaktycznym pacjenci z hemofilią mogą prowadzić normalne, aktywne życie. Kluczowe jest regularne przyjmowanie leków i unikanie sytuacji wysokiego ryzyka urazowego.
Jakie są najnowsze metody leczenia hemofilii?
Najnowszymi metodami są leki o wydłużonym czasie półtrwania, terapie podskórne jak emicizumab (Hemlibra), oraz rozwijane terapie genowe. W Polsce dostępne są nowoczesne koncentraty rekombinowane i leki nowej generacji.
Czy hemofilia może być wyleczona?
Obecnie nie ma możliwości całkowitego wyleczenia hemofilii, jednak trwają badania nad terapią genową. Dostępne leczenie substytucyjne pozwala na kontrolę objawów i zapobieganie powikłaniom.
Kiedy należy się zgłosić do szpitala z krwawieniem?
Pacjent z krwawieniem niepoddającym się leczeniu w warunkach domowych, krwawieniem zagrażającym życiu lub wiążącym się z silnym bólem lub urazem, o dużym nasileniu, a zwłaszcza zlokalizowanym w obrębie głowy, szyi, klatki piersiowej i jamy brzusznej musi być hospitalizowany.
Czy dzieci z hemofilią mogą uprawiać sport?
Dzieci z hemofilią mogą uprawiać sporty o niskim ryzyku kontaktowym przy odpowiedniej profilaktyce lekami. Zaleca się unikanie sportów wysokiego ryzyka jak boks czy rugby, natomiast pływanie czy jazda na rowerze są bezpieczne.
Bibliografia
- Minirin charakterystyka produktu leczniczego
- Hemlibra charakterystyka produktu leczniczego
- NovoSeven charakterystyka produktu leczniczego
- Feiba charakterystyka produktu leczniczego
- Exacyl charakterystyka produktu leczniczego
- Oldenburg J, Mahlangu JN, Kim B, Schmitt C, Callaghan MU, Young G, Santagostino E, Kruse-Jarres R, Negrier C, Kessler C, Valente N, Asikanius E, Levy GG, Windyga J, Shima M. Emicizumab Prophylaxis in Hemophilia A with Inhibitors. N Engl J Med. 2017;377(9):809-818. DOI: 10.1056/NEJMoa1703068 PMID: 28691557
- Srivastava A, Santagostino E, Dougall A, Kitchen S, Sutherland M, Pipe SW, Carcao M, Mahlangu J, Ragni MV, Windyga J, Llinás A, Goddard NJ, Mohan R, Poonnoose PM, Feldman BM, Lewis SJ, van den Berg HM, Pierce GF; WFH Guidelines for the Management of Hemophilia panelists and co-authors. WFH Guidelines for the Management of Hemophilia, 3rd edition. Haemophilia. 2020;26(6):e1-e158. DOI: 10.1111/hae.14046 PMID: 32744769
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
