Leki na kaszel – kiedy stosować wykrztuśne, a kiedy przeciwkaszlowe?

Kaszel to naturalny odruch obronny organizmu, mający na celu oczyszczenie dróg oddechowych z wydzieliny lub ciał obcych. Choć może być uciążliwy, pełni ważną funkcję w walce z infekcjami i utrzymaniu drożności dróg oddechowych. Wybór odpowiedniego leku na kaszel nie jest jednak sprawą prostą – wymaga rozróżnienia między kaszlem suchym a mokrym oraz zrozumienia mechanizmów działania różnych preparatów. Leki przeciwkaszlowe mają za zadanie hamować odruch kaszlowy, podczas gdy preparaty wykrztuśne wspomagają usuwanie wydzieliny z oskrzeli. Błędny wybór może nie tylko nie przynieść ulgi, ale nawet przedłużyć proces zdrowienia. Współczesna farmakologia oferuje szeroki wachlarz możliwości terapeutycznych – od syntetycznych substancji czynnych po naturalne wyciągi roślinne. Każda z tych opcji ma swoje specyficzne wskazania, mechanizm działania i ograniczenia. Zrozumienie różnic między nimi pozwala na świadomy wybór najskuteczniejszego preparatu, dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta i charakteru występujących objawów.

Rodzaje kaszlu – podstawowa klasyfikacja

Prawidłowa klasyfikacja kaszlu stanowi fundament skutecznej terapii. Podział na kaszel suchy i mokry nie jest jedynie akademicki – determinuje wybór odpowiedniego preparatu i strategię leczenia.

Kaszel suchy (nieproduktywny) charakteryzuje się brakiem odkrztuszania wydzieliny. Często występuje na początku infekcji wirusowej, gdy błona śluzowa dróg oddechowych jest podrażniona, ale nie doszło jeszcze do zwiększonej produkcji śluzu. Pacjenci opisują go jako drapanie w gardle, uczucie łaskotania w okolicy tchawicy czy „szczekający” odgłos. Ten typ kaszlu może być szczególnie męczący, występując w napadach niezależnie od pory dnia i zakłócając sen. Ponieważ nie służy usuwaniu wydzieliny, jego tłumienie jest uzasadnione i przynosi ulgę pacjentowi.

Kaszel mokry (produktywny) wiąże się z odkrztuszaniem wydzieliny z dróg oddechowych. Pojawia się zazwyczaj w późniejszej fazie infekcji, gdy organizm zwiększa produkcję śluzu w odpowiedzi na działanie patogenów. Wydzielina może mieć różną konsystencję – od rzadkiej i przezroczystej po gęstą i ropną. Kaszel mokry pełni ważną funkcję oczyszczającą, dlatego jego hamowanie może być szkodliwe i prowadzić do zastoju wydzieliny w drogach oddechowych.

Istnieje również kaszel mieszany, który łączy cechy obu typów. Może występować w sytuacjach przejściowych, gdy kaszel suchy przekształca się w mokry, lub u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego. W takich przypadkach wybór terapii staje się bardziej skomplikowany i często wymaga konsultacji z lekarzem.

kobieta zmagająca się z kaszlem

Sprawdź ulotki i opinie pacjentów o przykładowych lekach stosowanych w leczeniu chorób górnych dróg oddechowych: na ból gardła (Octeangin, Strepsils Intensive, Benevox Control smak cytrynowy, Inovox Express), na grypę (Ebilfumin, Tamivil, Segosana), aerozole na katar (Xylometazolin Teva, Nasic, Otrivin Katar i Zatoki, Envil katar, Orinox HA), suchy kaszel (Acodin, Levopront, Levosol, Solvetusan, Sirupus Pini compositus), mokry kaszel (Mucofortin, ACC Optima, Soledum forte), na zatoki (IBUM Zatoki, Ibum Zatoki Max, Gripex Hot Zatoki), oraz inne leki stosowane w łagodzeniu objawów przeziębienia (Gripex Max, FluControl HOT, Polopiryna S, Gripex Control).

Leki przeciwkaszlowe – mechanizmy działania i wskazania

Preparaty przeciwkaszlowe mają za zadanie zmniejszenie częstotliwości i intensywności odruchu kaszlowego. Działają poprzez różne mechanizmy, co pozwala na dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Leki działające ośrodkowo

Kodeina to klasyczny lek przeciwkaszlowy pochodzący z opium. Działa poprzez hamowanie ośrodka kaszlu w rdzeniu przedłużonym. Jest metabolizowana do morfiny, która odpowiada za efekt przeciwkaszlowy. Dostępna jest w postaci fosforan kodeiny w dawkach do 15 mg bez recepty. Często występuje w połączeniu z sulfogwajakolem (Thiocodin) lub z zielem tymianku (Neoazarina). Główne działania niepożądane to senność, zawroty głowy, zaparcia oraz potencjał uzależniający. Z tego powodu nie zaleca się jej stosowania u dzieci poniżej 12 roku życia.

Dekstrometorfan to syntetyczny analog kodeiny, który nie ma właściwości przeciwbólowych ani uzależniających. Działa selektywnie na ośrodek kaszlu, wykazując podobną skuteczność do kodeiny przy lepszym profilu bezpieczeństwa. Dostępny w dawkach do 30 mg na jednorazowe przyjęcie, maksymalnie 120 mg na dobę. Może powodować senność i zawroty głowy, ale w znacznie mniejszym stopniu niż kodeina. W wysokich dawkach (powyżej terapeutycznych) może mieć działanie psychoaktywne, dlatego podlega ograniczeniom w sprzedaży.

Butamirat to nieopioidowy lek przeciwkaszlowy o podwójnym mechanizmie działania. Oprócz hamowania ośrodka kaszlu wykazuje również słabe działanie rozkurczowe na oskrzela. Jest szczególnie skuteczny w kaszlu nocnym ze względu na długi czas działania. Może być stosowany u dzieci od 2 roku życia. Działania niepożądane występują rzadko i obejmują nudności, zawroty głowy oraz wysypkę skórną. Dostępny w preparatach takich jak Sinecod.

Leki działające obwodowo

Lewodropropizyna działa poprzez hamowanie obwodowych receptorów kaszlu w drogach oddechowych. Nie wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, dlatego nie powoduje senności ani zaburzeń koncentracji. Jest szczególnie zalecana u osób aktywnych zawodowo, które muszą zachować pełną sprawność intelektualną. Może być stosowana u dzieci powyżej 2 roku życia. Dostępna w syropach takich jak Contril.

Substancja czynnaMechanizm działaniaWiek stosowaniaGłówne działania niepożądane
KodeinaOśrodkowo (rdzeń przedłużony)Od 12 latSenność, uzależnienie, zaparcia
DekstrometorfanOśrodkowo (ośrodek kaszlu)Od 6 latSenność, zawroty głowy
ButamiratOśrodkowo + rozkurcz oskrzeliOd 2 latNudności, zawroty głowy
LewodropropizynaObwodowo (receptory kaszlu)Od 2 latRzadkie działania niepożądane
Reklama

Leki wykrztuśne – wspomaganie oczyszczania dróg oddechowych

Preparaty wykrztuśne mają na celu ułatwienie usuwania wydzieliny z dróg oddechowych poprzez różne mechanizmy działania. Są wskazane wyłącznie w kaszlu mokrym, gdy celem terapii jest skuteczne oczyszczenie oskrzeli.

Mukolityky – rozrzedzanie wydzieliny

Acetylocysteina jest jednym z najskuteczniejszych mukolitycznych leków. Działa poprzez rozrywanie wiązań dwusiarczkowych w mukopolisacharydach wydzieliny, co prowadzi do jej rozrzedzenia. Jest szczególnie skuteczna przy gęstej, trudnej do odkrztuszenia wydzielinie. Dostępna w postaci tabletek musujących (np. ACC Optima), syropów, saszetek (np. ACC Hot – proszek do sporządzania roztworu doustnego) oraz do inhalacji. Dawka dla dorosłych wynosi 400-600 mg na dobę, podzielona na 2-3 dawki. Może powodować podrażnienie żołądka, dlatego zaleca się przyjmowanie po posiłkach.

Karbocysteina wykazuje podobne działanie do acetylocysteiny, ale dodatkowo normalizuje skład i lepkość śluzu oskrzelowego. Jest lepiej tolerowana przez układ pokarmowy. Dostępna w syropach i kapsułkach. Dawka dla dorosłych to 2,25-4,5 g na dobę w dawkach podzielonych.

Leki sekretolityczne

Ambroksol jest aktywnym metabolitem bromheksyny. Działa poprzez stymulację produkcji surfaktantu w pęcherzykach płucnych, co obniża lepkość śluzu i ułatwia jego transport. Dodatkowo wykazuje słabe działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie produkcji cytokin prozapalnych. Ta właściwość czyni go szczególnie użytecznym w początkowych fazach infekcji. Dostępny w syropach (Mucosolvan, Flavamed), tabletkach i kroplach. Dawka dla dorosłych to 30 mg 3 razy dziennie.

Bromheksyna depolimeryzuje mukopolisacharydy kwaśne w wydzielinie oskrzelowej oraz aktywuje enzymy lizosomalne. Stymuluje również produkcję surfaktantu. Jest szczególnie skuteczna przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli z gęstą wydzieliną. Dostępna w syropach (Flegamina) i tabletkach. Dawka dla dorosłych wynosi 8-16 mg 3 razy dziennie.

Ekspektoranty

Sulfogwajakol zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach poprzez miejscowe podrażnienie błony śluzowej. Jednocześnie wykazuje działanie odkażające. Często występuje w połączeniu z kodeiną (Thiocodin). Jest szczególnie użyteczny u pacjentów z suchym kaszlem przechodzącym w mokry.

Gwajafenzyna działa podobnie do sulfogwajkolu, zwiększając objętość i płynność wydzieliny oskrzelowej. Ułatwia również ruch rzęsek nabłonka oddechowego, co wspomaga transport śluzu.

Preparaty uniwersalne i złożone

W praktyce klinicznej często spotykamy sytuacje, gdy charakter kaszlu nie jest jednoznaczny lub zmienia się w trakcie choroby. W takich przypadkach użyteczne są preparaty o szerokim spektrum działania.

Syropy ziołowe często zawierają kombinację składników o różnych właściwościach. Przykładowo, preparaty zawierające tymianek, pierwiosnek i bluszcz mogą jednocześnie łagodzić podrażnienie i wspomagać odkrztuszanie. Wyciągi z prawoślazu, babki lancetowatej czy porostu islandzkiego działają powlekająco na błonę śluzową, przynosząc ulgę w suchym kaszlu, ale nie przeszkadzając w usuwaniu wydzieliny gdy ta się pojawi.

Preparaty z kombinacją składników aktywnych łączą działanie przeciwkaszlowe z wykrztuśnym. Przykładem może być połączenie dekstrometorfanu z gwajafenzyną, które teoretycznie ma działać hamująco na kaszel suchy, ale wspomagać odkrztuszanie gdy pojawi się wydzielina. Takie podejście jest kontrowersyjne z farmakologicznego punktu widzenia, ponieważ łączy mechanizmy o przeciwstawnym działaniu.

Leczenie farmakologiczne u dzieci

Terapia kaszlu u dzieci wymaga szczególnej ostrożności ze względu na różnice w metabolizmie leków oraz większą wrażliwość na działania niepożądane.

Preparaty dla najmłodszych

Dzieci do 2 roku życia mogą otrzymać jedynie ograniczoną liczbę preparatów. Najczęściej stosuje się syropy ziołowe z wyciągami z tymianku, pierwiosnka czy bluszczu. Acetylocysteina może być stosowana pod ścisłą kontrolą lekarską. Kodeina jest całkowicie przeciwwskazana ze względu na ryzyko depresji oddechowej.

Dzieci 2-6 lat mogą otrzymać butamirat (Sinecod) i lewodropropizynę (Contril) w przypadku kaszlu suchego. Ambroksol i bromheksyna są bezpieczne w odpowiednich dawkach. Dekstrometorfan można stosować od 6 roku życia.

Dzieci powyżej 6 lat mają dostęp do szerszego spektrum leków, ale nadal z zachowaniem odpowiednich dawek i częstotliwości podawania.

Formy podawania

Syropy pozostają najpopularniejszą formą leków dla dzieci. Mają przyjemny smak, są łatwe do dawkowania i dodatkowo działają lokalnie na błonę śluzową gardła. Producenci często wzbogacają je o miód lub naturalne aromaty.

Krople doustne są szczególnie przydatne u niemowląt i małych dzieci. Pozwalają na precyzyjne dawkowanie i można je podawać bezpośrednio lub rozcieńczyć w niewielkiej ilości wody.

Inhalacje z soli fizjologicznej lub leków mukolitycznych są bezpieczną metodą wspomagającą u dzieci. Mogą być stosowane już od pierwszych tygodni życia.

Zasady stosowania i dawkowanie

Skuteczność i bezpieczeństwo terapii zależy od prawidłowego stosowania leków zgodnie z ich przeznaczeniem i charakterystyką farmakologiczną.

Leki przeciwkaszlowe

Preparaty hamujące kaszel należy stosować przede wszystkim na noc, aby umożliwić pacjentowi spokojny sen. W ciągu dnia stosuje się je tylko w przypadku bardzo nasilonego, męczącego kaszlu, który znacząco ogranicza codzienne funkcjonowanie. Długotrwałe stosowanie może prowadzić do zastoju wydzieliny w drogach oddechowych.

Dawkowanie powinno być minimalne skuteczne. U dorosłych typowe dawki to: butamirat 15-30 mg 3 razy dziennie, dekstrometorfan 15-30 mg co 4-6 godzin (maksymalnie 120 mg/dobę), lewodropropizyna 60 mg 3 razy dziennie.

Leki wykrztuśne

Mukolityki i ekspektoranty najlepiej działają gdy stosuje się je w pierwszej połowie dnia. Ostatnią dawkę zaleca się przyjmować nie później niż 3-4 godziny przed snem, aby uniknąć nocnego pobudzenia odruchu kaszlowego.

Nawodnienie organizmu jest kluczowe dla skuteczności terapii wykrztuśnej. Pacjenci powinni wypijać co najmniej 2-2,5 litra płynów dziennie, aby wydzielina pozostała odpowiednio rzadka.

Interakcje i przeciwwskazania

Nie należy łączyć leków przeciwkaszlowych z wykrztuśnymi, ponieważ pierwsze hamują odruch potrzebny do usunięcia wydzieliny rozrzedzonej przez drugie. Taka kombinacja może prowadzić do zastoju śluzu w drogach oddechowych.

Dekstrometorfan nie może być stosowany z inhibitorami MAO ani w ciągu 14 dni od ich odstawienia ze względu na ryzyko zespołu serotoninowego.

Acetylocysteina może nasilać działanie leków przeciwkrzepliwych i niektórych antybiotyków.

kaszlący mężczyzna

Preparaty naturalne i ziołowe

Fitoterapia odgrywa ważną rolę w leczeniu kaszlu, oferując łagodne, ale skuteczne alternatywy dla syntetycznych leków.

Rośliny o działaniu przeciwkaszlowym

Prawoślaz zawiera duże ilości śluzów, które powlekają błonę śluzową gardła i krtani, łagodząc podrażnienie. Jest szczególnie skuteczny w suchym, drażniącym kaszlu. Może być stosowany u dzieci od pierwszych miesięcy życia.

Porost islandzki zawiera kwasy liszajowe o właściwościach przeciwzapalnych oraz śluzy o działaniu powlekającym. Tradycyjnie stosowany przy suchym kaszlu i chrypce.

Babka lancetowata działa przeciwzapalnie i wykrztuśnie. Jej liście zawierają saponiny, flawonoidy i śluzy. Może być stosowana zarówno przy kaszlu suchym (działanie powlekające) jak i mokrym (działanie wykrztuśne).

Rośliny wykrztuśne

Tymianek zawiera olejek eteryczny bogaty w tymol i karwakrol, które wykazują działanie wykrztuśne, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jest składnikiem wielu syropów ziołowych.

Pierwiosnek lekarski zawiera saponiny triterpenowe, które pobudzają wydzielanie płynnej wydzieliny w drogach oddechowych. Ułatwia odkrztuszanie gęstego śluzu.

Bluszcz pospolity jest źródłem saponin, szczególnie hederasaponin, które mają silne działanie wykrztuśne i rozkurczowe na oskrzela. Wchodzi w skład preparatów takich jak Hedelix czy Prospan.

Kombinacje ziołowe

Wiele preparatów łączy różne rośliny o komplementarnym działaniu. Przykładowo:

  • Tymianek + pierwiosnek – działanie wykrztuśne
  • Prawoślaz + babka – działanie powlekające i przeciwzapalne
  • Bluszcz + tymianek – kompleksowe działanie przy kaszlu mokrym

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy można łączyć syrop na kaszel suchy z syropem na kaszel mokry?

Nie zaleca się jednoczesnego stosowania leków przeciwkaszlowych z wykrztuśnymi, ponieważ mają one przeciwstawne mechanizmy działania. Leki przeciwkaszlowe hamują odruch kaszlowy, który jest niezbędny do usunięcia wydzieliny rozrzedzonej przez preparaty wykrztuśne. Taka kombinacja może prowadzić do zastoju śluzu w drogach oddechowych i przedłużenia choroby. Jeśli charakter kaszlu nie jest jednoznaczny, lepiej wybrać preparat uniwersalny lub skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem.

Jak długo można stosować leki przeciwkaszlowe?

Leki przeciwkaszlowe powinny być stosowane przez możliwie najkrótszy czas, zazwyczaj nie dłużej niż 5-7 dni. Długotrwałe stosowanie może prowadzić do przekształcenia kaszlu suchego w mokry poprzez gromadzenie się wydzieliny w drogach oddechowych. Jeśli kaszel utrzymuje się dłużej niż tydzień lub pojawią się objawy niewydolności oddechowej, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to wskazywać na poważniejsze schorzenie wymagające leczenia przyczynowego.

Kiedy podawać dziecku lek na kaszel – rano czy wieczorem?

Wybór pory podawania zależy od rodzaju preparatu. Leki przeciwkaszlowe najlepiej podawać wieczorem, około godziny przed snem, aby zapewnić dziecku spokojną noc. Leki wykrztuśne zaleca się podawać w pierwszej połowie dnia, ostatnią dawkę nie później niż 3-4 godziny przed snem. Preparaty powlekające (np. z prawoślazem) można podawać także wieczorem, ponieważ nie pobudzają odruchu kaszlowego, a jedynie łagodzą podrażnienie.

Czy syropy na kaszel mogą uzależnić?

Niektóre syropy zawierające kodeinę mają potencjał uzależniający, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu lub stosowaniu w dawkach wyższych niż zalecane. Dekstrometorfan w dawkach terapeutycznych nie uzależnia, ale w wysokich dawkach może mieć działanie psychoaktywne. Preparaty ziołowe i większość współczesnych leków przeciwkaszlowych (butamirat, lewodropropizyna) nie powodują uzależnienia. Zawsze należy stosować leki zgodnie z ulotką i nie przekraczać zalecanych dawek.

Co robić, gdy kaszel zmienia charakter z suchego na mokry?

Gdy kaszel suchy przechodzi w mokry, należy przerwać stosowanie leków przeciwkaszlowych i wprowadzić preparaty wykrztuśne. To naturalna ewolucja infekcji wirusowej – organizm zaczyna produkować więcej śluzu, aby usunąć patogeny. Kontynuowanie hamowania kaszlu w tej fazie może być szkodliwe. Można zastosować ambroksol, bromheksynę lub acetylocysteinę, pamiętając o odpowiednim nawodnieniu organizmu.

Czy można stosować leki na kaszel w ciąży?

W ciąży wybór leków na kaszel jest ograniczony. Kodeina może być stosowana krótkoterminowo po konsultacji z lekarzem, ale należy unikać jej w trzecim trymestrze ze względu na ryzyko depresji oddechowej u noworodka. Dekstrometorfan jest uważany za względnie bezpieczny. Ambroksol można stosować po pierwszym trymestrze. Najbezpieczniejsze są preparaty ziołowe z prawoślazem, babką lancetowatą czy tymiankiem. Zawsze jednak należy skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii w ciąży.

Jak rozpoznać, czy kaszel u dziecka jest suchy czy mokry?

U małych dzieci rozróżnienie może być trudne, ponieważ często połykają one wydzielinę zamiast ją odkrztuszać. Kaszel suchy brzmi „szczekająco”, często występuje w napadach, szczególnie nocnych, i nie towarzyszy mu odkrztuszanie. Dziecko może skarżyć się na drapanie w gardle. Kaszel mokry ma „bulgotliwy” charakter, słychać w nim wydzielinę, często nasilony jest rano. Czasem można zobaczyć wydzielinę w jamie ustnej dziecka. W wątpliwościach warto skonsultować się z pediatrą lub wybrać prepart uniwersalny.

Czy inhalacje mogą zastąpić syropy na kaszel?

Inhalacje są doskonałym uzupełnieniem terapii syropami, ale rzadko mogą je całkowicie zastąpić. Inhalacje z soli fizjologicznej nawilżają drogi oddechowe i pomagają w usuwaniu wydzieliny. Inhalacje z mukolitycznymi (acetylocysteina, ambroksol) działają miejscowo i są bardzo skuteczne. Mogą być stosowane już u niemowląt i są bezpieczną metodą wspomagającą. Przy suchym, drażniącym kaszlu inhalacje z olejkami eterycznymi (eukaliptus, mięta) mogą przynieść ulgę, ale nie zastąpią działania systemowego syropów przeciwkaszlowych.

Dlaczego po antybiotyku nadal występuje kaszel?

Suchy kaszel może utrzymywać się przez 2-3 tygodnie po zakończeniu leczenia antybiotykowego. Jest to zjawisko nazywane poantybiotykową nadreaktywnością oskrzeli. Receptory kaszlowe pozostają nadwrażliwe przez pewien czas po infekcji. Ten kaszel ma charakter suchy, nieproduktywny i należy go hamować preparatami przeciwkaszlowymi. Nie jest to sygnał nawrotu infekcji ani nieskuteczności antybiotyku. Jeśli jednak kaszel ma charakter mokry, pojawia się gorączka lub pogarsza się stan ogólny, należy skonsultować się z lekarzem.

Czy można łączyć leki na kaszel z innymi lekami na przeziębienie?

Możliwe jest łączenie leków na kaszel z preparatami na inne objawy przeziębienia, ale należy zwrócić uwagę na skład preparatów. Wiele syropów wieloskładnikowych już zawiera substancje przeciwkaszlowe (dekstrometorfan) lub wykrztuśne, więc dodatkowe ich stosowanie może prowadzić do przedawkowania. Szczególną ostrożność należy zachować przy preparatach zawierających paracetamol – łatwo o przypadkowe przekroczenie bezpiecznej dawki dobowej. Przed łączeniem różnych leków warto przeczytać ulotki i w razie wątpliwości skonsultować się z farmaceutą.

Kiedy kaszel wymaga konsultacji lekarskiej?

Konsultacja lekarska jest konieczna, gdy kaszel utrzymuje się dłużej niż 2 tygodnie, towarzyszy mu gorączka powyżej 38,5°C przez więcej niż 3 dni, występuje duszność lub ból w klatce piersiowej. Niepokojące są również: kaszel z odkrztuszaniem krwi, ropna wydzielina, znaczne pogorszenie stanu ogólnego, spadek masy ciała czy nocne poty. U dzieci poniżej 3 miesiąca życia każdy kaszel wymaga konsultacji pediatrycznej. Również u osób z przewlekłymi chorobami płuc, serca czy z obniżoną odpornością kaszel powinien być oceniony przez lekarza.

Bibliografia

  1. Smith SM, Schroeder K, Fahey T. Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings. Cochrane Database Syst Rev. 2014;(11):CD001831. DOI: 10.1002/14651858.CD001831.pub5 PMID: 25420096
  2. Faruqi S, Wright C, Thompson R, Morice AH. A randomized placebo controlled trial to evaluate the effects of butamirate and dextromethorphan on capsaicin induced cough in healthy volunteers. Br J Clin Pharmacol. 2014;78(6):1272-1280. DOI: 10.1111/bcp.12458 PMID: 24995954
  3. Morice A, Kardos P. Comprehensive evidence-based review on European antitussives. BMJ Open Respir Res. 2016;3(1):e000137. DOI: 10.1136/bmjresp-2016-000137 PMID: 27547407
  4. Chalumeau M, Duijvestijn YCM. Acetylcysteine and carbocysteine for acute upper and lower respiratory tract infections in paediatric patients without chronic broncho-pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2013;(5):CD003124. DOI: 10.1002/14651858.CD003124.pub4 PMID: 23728642
  5. Charpin J, Weibel MA. Comparative evaluation of the antitussive activity of butamirate citrate linctus versus clobutinol syrup. Respiration. 1990;57(4):275-279. DOI: 10.1159/000195855 PMID: 2095610

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.