Ranitydyna Sanofi to lek w postaci tabletek powlekanych, który zawiera substancję czynną ranitydynę. Ta substancja działa jako antagonista receptorów histaminowych H2, co skutkuje ograniczeniem wydzielania kwasu solnego w żołądku. Lek jest stosowany w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także w przypadku dolegliwości związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego. Ranitydyna Sanofi jest dostępna na receptę.
Ranloc to lek, który zawiera substancję czynną pantoprazol. Jest to selektywny inhibitor pompy protonowej, który działa poprzez zmniejszenie wydzielania kwasu solnego w żołądku. Ranloc jest stosowany w leczeniu chorób żołądka i jelit, które są związane z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego. Lek jest dostępny na receptę.
Refluxend to lek stosowany w leczeniu choroby refluksowej przełyku oraz owrzodzenia żołądka i dwunastnicy. Działa poprzez obniżanie wydzielania kwasu solnego w żołądku. Jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania tego leku obejmują objawy związane z refluksowym zapaleniem przełyku, zgagą, pieczeniem przełyku oraz owrzodzeniami żołądka i dwunastnicy.
Lek Remesolin zawiera substancję czynną o nazwie ezomeprazol, która należy do grupy leków nazywanych inhibitorami pompy protonowej. Działanie tych leków polega na zmniejszaniu ilości kwasu wytwarzanego w żołądku. Remesolin jest stosowany w leczeniu chorób takich jak choroba refluksowa przełyku, wrzody żołądka lub górnej części jelita z zakażeniem bakterią Helicobacter pylori, wrzody żołądka spowodowane przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), zbyt duża ilość kwasu w żołądku spowodowana przez gruczolaka trzustki (zespół Zollingera-Ellisona). Jest dostępny na receptę.
Texibax to lek stosowany w leczeniu choroby wrzodowej spowodowanej zakażeniem Helicobacter pylori i zapobieganiu nawrotom choroby. Zazwyczaj stosowana dawka to jedna tabletka 40 mg leku Texibax raz na dobę przez 4 tygodnie. Maksymalna dawka to 80 mg dwa razy na dobę. Tabletki należy połykać w całości, popijając wodą, nie należy ich żuć ani kruszyć. W przypadku przyjęcia większej niż zalecana przez lekarza dawki leku Texibax, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza lub farmaceuty. Lek jest dostępny na receptę.
Tinidazolum Polpharma to lek o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwpierwotniakowych. Jest stosowany w leczeniu wielu rodzajów zakażeń, w tym zakażeń bakteriami beztlenowymi, zapalenia pochwy, wrzodziejącego zapalenia dziąseł i innych. Lek jest dostępny na receptę.
Ulcamed to lek, który działa ochronnie na błonę śluzową żołądka. Posiada również właściwości przeciwbakteryjne wobec Helicobacter pylori. Jest zalecany przede wszystkim w czasie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Lek jest wskazany u osób dorosłych w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, pomocniczo w eradykacji Helicobacter pylori w skojarzeniu z innymi lekami oraz zapaleniu błony śluzowej żołądka związanym z zaburzeniami dyspeptycznymi, gdy pożądana jest eradykacja Helicobacter pylori. Ulcamed jest dostępny na receptę.
Ultop to lek hamujący wydzielanie kwasu solnego w soku żołądkowym, zawierający inhibitor pompy protonowej. Preparat zawiera substancję omeprazol. Lek jest dostępny na receptę. Ultop stosuje się w leczeniu chorób związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego.
Ventazol to lek na receptę, który zawiera substancję czynną omeprazol. Jest to inhibitor pompy protonowej, który zmniejsza produkcję kwasu solnego w żołądku. Lek jest dostępny w postaci kapsułek dojelitowych. Stosowany jest w leczeniu dolegliwości przewodu pokarmowego takich jak nadżerkowe refluksowe zapalenie przełyku i zgaga.
Xotepic to lek, który zawiera pantoprazol jako substancję czynną. Pantoprazol hamuje wydzielanie kwasu solnego w żołądku, co pomaga w leczeniu różnych dolegliwości żołądkowych. Xotepic jest stosowany w leczeniu refluksowego zapalenia przełyku, choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka, a także w zespole Zollingera-Ellisona i innych chorobach przebiegających ze zwiększonym wydzielaniem soku żołądkowego. Lek jest dostępny na receptę.
Zalanzo to dostępny na receptę lek hamujący wydzielanie kwasu solnego w soku żołądkowym, zawierający inhibitor pompy protonowej. · Preparat zawiera substancję lanzoprazol.
Zantac to lek, który zawiera substancję czynną ranitydynę. Jest to specyficzny, szybko działający antagonista receptorów histaminowych H2. Stosowany jest w leczeniu choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka, owrzodzenia pooperacyjnego, refluksowego zapalenia przełyku, zespołu Zollingera-Ellisona, objawów refluksu żołądkowo-przełykowego, dyspepsji, zapobieganiu zespołowi Mendelsona, krwawieniom z owrzodzenia stresowego u pacjentów ciężko chorych, nawracającym krwawieniom z owrzodzenia trawiennego. Lek jest dostępny na receptę.
Zoleprin to lek, który zawiera substancję czynną ezomeprazol. Jest to inhibitor pompy protonowej, który działa poprzez zmniejszanie wydzielania kwasu wytwarzanego przez żołądek. Lek jest wskazany do stosowania w chorobie refluksowej przełyku, owrzodzeniu żołądka i górnej części jelita z zakażeniem bakterią Helicobacter pylori, wrzodach żołądka spowodowanych przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), zbyt dużej ilości kwasu w żołądku wywołanej przez guz w trzustce (zespół Zollingera-Ellisona) oraz przedłużonym leczeniu w zapobieganiu ponownemu krwawieniu z wrzodów za pomocą dożylnie podawanego ezomeprazolu. Jest dostępny na receptę.
Wrzody żołądka i dwunastnicy to poważny problem zdrowotny, który dotyka znaczną część populacji. Według danych epidemiologicznych, choroba wrzodowa występuje u około 5-10% dorosłych osób, częściej u mężczyzn niż u kobiet. Jest to jedna z najczęstszych dolegliwości przewodu pokarmowego, którą charakteryzują ubytki w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy. Najczęściej są one skutkiem zakażenia bakterią Helicobacter pylori lub działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Choroba może mieć charakter przewlekły, z okresami zaostrzeń i remisji, a nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań. Na szczęście, współczesna medycyna dysponuje skutecznymi metodami diagnostyki i leczenia wrzodów, które w większości przypadków pozwalają na całkowite wyleczenie lub kontrolę choroby. W niniejszym artykule omówimy przyczyny, objawy, metody diagnostyki oraz najskuteczniejsze sposoby leczenia wrzodów żołądka i dwunastnicy.
Wrzody trawienne to ograniczone ubytki błony śluzowej przewodu pokarmowego, sięgające w głąb tkanek, którym towarzyszy naciek zapalny i często martwica. Mają one zróżnicowaną wielkość – od niewielkich zmian przypominających ziarnko pieprzu, aż do ubytków o średnicy kilkunastu milimetrów, które w skrajnych przypadkach mogą obejmować niemal całą ścianę żołądka.
Wrzody najczęściej występują w dwóch lokalizacjach:
Rzadziej wrzody mogą pojawić się w dolnej części przełyku lub w dalszych odcinkach dwunastnicy. Istotną różnicą między wrzodami żołądka a wrzodami dwunastnicy jest mechanizm powstawania dolegliwości bólowych oraz czas ich występowania w stosunku do posiłków.
Przez wiele lat panowało przekonanie, że główną przyczyną wrzodów jest nadmierne wydzielanie kwasu solnego oraz stres. Obecnie wiemy, że etiopatogeneza choroby wrzodowej jest bardziej złożona. Do najważniejszych czynników wrzodotwórczych należą:
Helicobacter pylori jest bakterią Gram-ujemną, która kolonizuje błonę śluzową żołądka. Szacuje się, że jest odpowiedzialna za 70-90% przypadków wrzodów dwunastnicy i 60-80% wrzodów żołądka. Bakteria ta posiada zdolność przetrwania w kwaśnym środowisku żołądka dzięki wytwarzaniu enzymu ureazy, który rozkłada mocznik do amoniaku, neutralizując tym samym kwas solny w bezpośrednim otoczeniu bakterii.
H. pylori powoduje uszkodzenie komórek nabłonka żołądka poprzez wytwarzanie toksyn i enzymów uszkadzających błonę śluzową. Wywołuje także reakcję zapalną, która prowadzi do zwiększonego wydzielania gastryny, a w konsekwencji – kwasu solnego. Zakaźna natura tej bakterii sprawia, że można się nią zarazić drogą pokarmową, na przykład pijąc z tej samej butelki co osoba zakażona lub nie przestrzegając podstawowych zasad higieny.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak aspiryna, ibuprofen, diklofenak, naproksen czy ketoprofen, są drugą najczęstszą przyczyną wrzodów trawiennych. Mechanizm ich działania wrzodotwórczego polega na hamowaniu produkcji prostaglandyn, które chronią błonę śluzową żołądka poprzez stymulację wydzielania śluzu i wodorowęglanów oraz utrzymanie odpowiedniego przepływu krwi.
Szacuje się, że nawet 30% pacjentów leczonych przewlekle z wykorzystaniem NLPZ cierpi z powodu wrzodów żołądka, a kilkanaście procent chorych boryka się z wrzodami dwunastnicy. Co niepokojące, owrzodzenia związane ze stosowaniem NLPZ często nie dają objawów, co może prowadzić do późnego rozpoznania i poważnych powikłań.
Oprócz dwóch głównych przyczyn, istnieje wiele dodatkowych czynników zwiększających ryzyko rozwoju choroby wrzodowej:
Objawy wrzodów żołądka i dwunastnicy mogą być zróżnicowane i nie zawsze typowe. Istnieje pewna różnica w manifestacji klinicznej wrzodów żołądka i wrzodów dwunastnicy.
Warto podkreślić, że u około połowy pacjentów z wrzodami żołądka lub dwunastnicy choroba może przebiegać bezobjawowo lub dawać jedynie niespecyficzne dolegliwości. Jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ może prowadzić do opóźnienia diagnozy i leczenia, a w konsekwencji – do poważnych powikłań.
Prawidłowa diagnoza wrzodów żołądka i dwunastnicy wymaga kompleksowego podejścia, uwzględniającego zarówno dokładny wywiad lekarski, jak i specjalistyczne badania. Do najważniejszych metod diagnostycznych należą:
Lekarz szczegółowo pyta o charakter dolegliwości, ich lokalizację, czas trwania, związek z posiłkami oraz czynniki łagodzące lub nasilające objawy. Istotne są również informacje dotyczące przyjmowanych leków (szczególnie NLPZ), chorób współistniejących, nałogów oraz historii chorób w rodzinie.
Badanie fizykalne, choć mniej specyficzne w przypadku wrzodów, może wykazać tkliwość w nadbrzuszu oraz w niektórych przypadkach objawy powikłań choroby wrzodowej.
Jest to podstawowe i najważniejsze badanie w diagnostyce choroby wrzodowej. Polega na wprowadzeniu przez usta giętkiego endoskopu z kamerą, umożliwiającego bezpośrednie oglądanie błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy. Gastroskopia pozwala na:
Mimo że gastroskopia jest badaniem inwazyjnym, może być wykonywana w znieczuleniu miejscowym gardła lub płytkiej sedacji, co znacznie zmniejsza dyskomfort pacjenta.
Wykrycie zakażenia H. pylori jest kluczowe dla ustalenia przyczyny i wyboru odpowiedniego leczenia wrzodów. Istnieje kilka metod diagnostycznych:
W zależności od obrazu klinicznego i podejrzenia powikłań, mogą być wykonywane dodatkowe badania:
Leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy powinno być kompleksowe i ukierunkowane na przyczynę choroby. Obejmuje ono farmakoterapię, modyfikację stylu życia, a w niektórych przypadkach – interwencję chirurgiczną.
Jeśli przyczyną wrzodów jest zakażenie H. pylori, konieczne jest zastosowanie terapii eradykacyjnej. Standardowy schemat leczenia obejmuje:
Leczenie trwa zwykle 10-14 dni, a jego skuteczność powinna być potwierdzona testem kontrolnym (najczęściej testem oddechowym) wykonanym przynajmniej 4 tygodnie po zakończeniu antybiotykoterapii.
W przypadku niepowodzenia pierwszego schematu leczenia stosuje się terapie drugiego i trzeciego rzutu, uwzględniające leki, których pacjent wcześniej nie otrzymywał.
Preparaty zawierające związki glinu, magnezu, wapnia lub bizmutu, które neutralizują kwas solny w świetle żołądka. Działają szybko, ale krótko, dlatego są głównie stosowane w celu doraźnego łagodzenia objawów. Przykłady takich leków to: Alugastrin, Maalox, Rennie, Gaviscon.
W przypadku wrzodów wywołanych przez NLPZ strategia leczenia obejmuje:
Modyfikacja diety i stylu życia może znacząco wpłynąć na przebieg choroby wrzodowej:
Leczenie operacyjne wrzodów żołądka i dwunastnicy jest obecnie rzadko stosowane, głównie w przypadku powikłań lub nieskuteczności leczenia farmakologicznego. Wskazania do zabiegu obejmują:
Rodzaje zabiegów chirurgicznych obejmują:
Nieleczona lub niewłaściwie leczona choroba wrzodowa może prowadzić do poważnych, zagrażających życiu powikłań:
Jest to najczęstsze powikłanie choroby wrzodowej, występujące u 15-20% nieleczonych pacjentów. Objawy obejmują wymioty krwiste lub fusowate (przypominające fusy kawowe) oraz smoliste, czarne stolce. W przypadku masywnego krwawienia może dojść do wstrząsu hipowolemicznego. Leczenie obejmuje endoskopowe metody tamowania krwawienia, farmakoterapię oraz, w razie niepowodzenia, interwencję chirurgiczną.
Jest to przebicie ściany żołądka lub dwunastnicy, prowadzące do wydostania się treści pokarmowej do jamy otrzewnej i rozwoju zapalenia otrzewnej. Charakteryzuje się nagłym, silnym bólem brzucha, „twardym jak deska” brzuchem oraz objawami wstrząsu. Wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
Długotrwały proces zapalny w okolicy odźwiernika może prowadzić do jego zwężenia i utrudnienia pasażu treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy. Objawami są uczucie pełności po posiłkach, wymioty zalegającą treścią pokarmową oraz utrata masy ciała. Leczenie obejmuje rozszerzanie odźwiernika metodami endoskopowymi lub zabieg chirurgiczny.
Polega na przeniknięciu wrzodu poza ścianę żołądka lub dwunastnicy do sąsiednich narządów (trzustki, wątroby, dróg żółciowych). Objawia się zmianą charakteru bólu, który staje się stały i niepodatny na standardowe leczenie.
Zapobieganie rozwojowi choroby wrzodowej obejmuje:
U osób z nawracającą chorobą wrzodową lub wysokim ryzykiem jej rozwoju może być zalecane przewlekłe stosowanie IPP lub innych leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego.
Tak, w większości przypadków wrzody żołądka i dwunastnicy można całkowicie wyleczyć. W przypadku wrzodów spowodowanych przez H. pylori, skuteczna eradykacja bakterii znacząco zmniejsza ryzyko nawrotu. Wrzody związane ze stosowaniem NLPZ zazwyczaj goją się po odstawieniu tych leków i zastosowaniu odpowiedniej terapii.
Czas leczenia zależy od przyczyny, lokalizacji i wielkości wrzodu. Typowo, przy odpowiednim leczeniu, wrzody dwunastnicy goją się w ciągu 4-6 tygodni, a wrzody żołądka nieco dłużej – 6-8 tygodni. Eradykacja H. pylori wymaga zwykle 10-14 dni terapii antybiotykowej, po której kontynuuje się leczenie IPP przez kolejne tygodnie.
Chociaż nie istnieje specjalna „dieta na wrzody”, regularne spożywanie posiłków i unikanie pokarmów, które nasilają objawy, może pomóc w łagodzeniu dolegliwości. Warto pamiętać, że sama modyfikacja diety nie zastąpi leczenia farmakologicznego, ale może je wspomagać.
Stres sam w sobie prawdopodobnie nie jest bezpośrednią przyczyną wrzodów, ale może nasilać objawy istniejącej choroby wrzodowej. Stres zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego i zmniejsza produkcję śluzu ochronnego, co może sprzyjać powstawaniu wrzodów. Ponadto, osoby zestresowane częściej sięgają po papierosy, alkohol i NLPZ, które są czynnikami ryzyka choroby wrzodowej.
Sama choroba wrzodowa nie jest uważana za stan przedrakowy. Jednakże długotrwałe zakażenie H. pylori, które jest główną przyczyną wrzodów, zwiększa ryzyko rozwoju raka żołądka. Dlatego ważne jest, aby wrzody żołądka były odpowiednio diagnozowane (z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego) oraz aby skutecznie leczyć zakażenie H. pylori.
Tak, wrzody mogą nawracać, szczególnie jeśli nie zostanie wyeliminowana ich przyczyna. Największe ryzyko nawrotu występuje u pacjentów z niepowodzeniem eradykacji H. pylori, kontynuujących stosowanie NLPZ lub palących tytoń. Przestrzeganie zaleceń lekarskich i regularne kontrole mogą pomóc w zapobieganiu nawrotom.
Niektóre leki stosowane w leczeniu wrzodów są bezpieczne w ciąży, inne należy stosować ostrożnie lub ich unikać. IPP są generalnie uważane za względnie bezpieczne, chociaż najlepiej udokumentowane bezpieczeństwo ma omeprazol. Antybiotyki stosowane w eradykacji H. pylori – takie jak amoksycylina – są bezpieczne, ale należy unikać tetracykliny i metronidazolu w pierwszym trymestrze. Decyzję o leczeniu powinna zawsze podejmować kobieta w ciąży wraz z lekarzem, uwzględniając potencjalne korzyści i ryzyka.
Chociaż naturalne metody nie zastąpią konwencjonalnego leczenia, niektóre z nich mogą pomóc w łagodzeniu objawów:
Należy pamiętać, że metody te powinny być stosowane jako uzupełnienie, a nie alternatywa dla standardowego leczenia medycznego.
Należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, jeśli:
Nawet jeśli objawy są łagodniejsze, ale utrzymują się dłużej niż kilka dni, również warto skonsultować się z lekarzem.
