Krople złożone Solidaginis to tradycyjny lek o działaniu moczopędnym, który jest stosowany w stanach zapalnych dróg moczowych. Preparat zawiera etanolową nalewkę złożoną z ziela nawłoci pospolitej, z kwiatu nagietka, z ziela drapacza lekarskiego, z owoców jarzębiny i z liści pokrzywy. Jest stosowany tradycyjnie w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych, jako lek moczopędny i łagodnie odkażający oraz pomocniczo w kamicy dróg moczowych. Lek jest dostępny bez recepty.
Nefrobonisol to roślinny preparat leczniczy w postaci płynu doustnego. Jest stosowany tradycyjnie jako środek moczopędny. Składniki aktywne to nalewki z ziela nawłoci pospolitej i ziela skrzypu oraz soki z liścia brzozy, ziela pokrzywy, korzenia mniszka i ziela krwawnika. Lek jest dostępny bez recepty i jest stosowany pomocniczo w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych oraz w piasku nerkowym.
Nefrol to lek roślinny dostępny bez recepty, który jest tradycyjnie stosowany jako środek pomocniczy w chorobach dróg moczowych. Jest szczególnie polecany w przypadku kamicy nerkowej z drobnymi złogami, zwanej również piaskiem nerkowym. Ponadto, Nefrol jest tradycyjnie stosowany jako środek moczopędny. W skład leku wchodzi nalewka złożona z ziela nawłoci, korzenia i ziela mniszka lekarskiego, owoców aminki oraz owocni fasoli.
Urofort to preparat ziołowy, który ma korzystny wpływ na układ moczowy. Jest tradycyjnie stosowany w leczeniu łagodnych i nawracających zakażeń dolnych dróg moczowych, które objawiają się pieczeniem podczas oddawania moczu lub częstym oddawaniem moczu u kobiet, gdy poważne schorzenia zostały wykluczone przez lekarza. Lek zwiększa ilość moczu i poprawia przepływ w drogach moczowych w łagodnych dolegliwościach układu moczowego. Urofort jest dostępny bez recepty.
Ziele nawłoci to preparat w postaci ziół do zaparzania, który jest dostępny bez recepty. Tradycyjnie stosowany jest przy infekcjach dróg moczowych, kamicy nerkowej oraz obrzękach pochodzenia nerkowego. Wykazuje również słabe działanie uspokajające i obniżające nadciśnienie. W składzie zawiera nawłoć pospolitą, która jest rośliną o licznych właściwościach leczniczych.
Nawłoć pospolita – roślina lecznicza, która stosowana jest w dolegliwościach układu moczowego. Za lecznicze działanie nawłoci odpowiadają zawarte w surowcu flawonoidy, saponiny triterpenowe i kwasy fenolowe. Ziele działa moczopędnie, słabo przeciwbakteryjnie i nieznacznie obniża ciśnienie krwi. Ponadto ziele nawłoci rozkurcza mięśnie układu moczowego, co ułatwia usuwanie piasku z dróg moczowych. Roślina stosowana zewnętrznie łagodzi stany zapalne jamy ustnej i gardła. Głównym wskazaniem do stosowania ziela nawłoci są choroby dróg moczowych (np. kamica nerkowa, piasek nerkowy, zapalenie kłębuszków nerkowych) oraz pomocniczo w bakteryjnych infekcjach układu moczowego.
Nawłoć pospolita dostępna jest w postaci ziół do zaparzania. Występuje również w postaci kapsułek, płynu doustnego i zawiesiny doustnej w produktach złożonych, które stosuje się w chorobach dróg moczowych.
Możliwe działania niepożądane: występują bardzo rzadko i dotyczą głównie zaburzeń ze strony układu pokarmowego oraz reakcji alergicznych.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea L.) to jedna z najcenniejszych roślin leczniczych rodzimej flory europejskiej, której zastosowanie medyczne sięga średniowiecza. Ta wieloletnia bylina z rodziny astrowatych od wieków służy jako skuteczny środek w leczeniu schorzeń układu moczowego, stanów zapalnych oraz licznych innych dolegliwości. Współczesna fitoterapia docenia nawłoć za jej udokumentowane działanie moczopędne, przeciwzapalne i odkażające, które potwierdza zarówno wielowiekowa tradycja medycyny ludowej, jak i nowoczesne badania farmakologiczne. Roślina ta stanowi przykład idealnego połączenia tradycyjnej wiedzy zielarskiej z nowoczesnymi metodami terapeutycznymi, oferując pacjentom bezpieczną alternatywę dla syntetycznych leków w leczeniu wielu przewlekłych schorzeń.
Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea L.) należy do rodziny astrowatych (Asteraceae) i stanowi jeden z najważniejszych gatunków w obrębie rodzaju Solidago. Jest to wieloletnia roślina zielna o charakterystycznej budowie, która może osiągać wysokość od 30 do 100 cm. Jej prosta, sztywna łodyga jest słabo rozgałęziona i pokryta drobnymi włoskami, szczególnie w górnej części.
Liście nawłoci są ułożone naprzemiennie, mają podłużną lub lancetowatą formę z ząbkowanymi brzegami. Liście odziomkowe są większe i posiadają ogonki, podczas gdy liście łodygowe są mniejsze i siedzące. Charakterystyczną cechą rośliny są jej złocistożółte kwiaty zebrane w drobne koszyczki, które tworzą gęste, wiechowate kwiatostany na szczycie łodygi. Okres kwitnienia trwa od lipca do września, co czyni nawłoć cennym pożytkiem dla pszczół w okresie późnego lata.
Nawłoć pospolita występuje naturalnie w Europie, północnej Afryce oraz Azji. W Polsce jest pospolita na terenie całego kraju, zasiedlając różnorodne siedliska – od suchych łąk i nieużytków po skraje lasów, zarośla i zbocza. Preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste z przepuszczalną, umiarkowanie żyzną glebą.
Bogactwo składników bioaktywnych czyni nawłoć pospolitą jedną z najcenniejszych roślin leczniczych w fitoterapii europejskiej. Główne grupy związków aktywnych obejmują:
Flawonoidy stanowią najważniejszą grupę związków aktywnych, głównie pochodne kwercetyny, kemferolu i izoramnetyny. Wśród najistotniejszych można wymienić:
Europejska Farmakopea uznaje flawonoidy za markery jakości i wymaga zawartości co najmniej 0,5% i maksymalnie 1,5%, wyrażonej jako hiperozyd.
Główne składniki to związki C6-C1 i C6-C3, terpeny (głównie z olejku eterycznego) oraz duża liczba molekuł saponin (głównie wirgaureazaponiny i solidagozaponiny). Najważniejszym z tych związków jest lejokarpozyd – fenolowy glukozyd, który jest uważany za kluczowy składnik odpowiedzialny za działanie moczopędne. Lejokarpozyd jest obecnie uważany za najważniejszy i stwierdzono, że jest maksymalnie biosyntetyzowany w pąkach kwiatowych (1,60%) i w dwuletnich liściach, po kwitnieniu (1,05%).
Znaczące ilości kwasu chlorogenowego, kawowego, ferulowego, synapowego oraz ich pochodnych, które wykazują silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne.
Duża liczba molekuł saponin (głównie wirgaureazaponiny i solidagozaponiny), które są odpowiedzialne za działanie przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne oraz hemolityczne.
Zawiera monoterpeny (α-pinen, β-pinen, limonen, sabinen, mircen) oraz seskwiterpeny (germakreny D, β-kariofilen, α-humulen), które wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe.
Związki aktywne nawłoci powodują zwiększenie filtracji w kłębuszkach nerkowych oraz zmniejszenie wchłaniania zwrotnego (resporpcji) w kanalikach nerkowych. Solidago głównie działa jako środek wodopędny, rozszerzając tętniczki kłębuszkowe i tym samym zwiększając współczynnik filtracji kłębuszkowej oraz składnik wodny moczu.
Rutyna i kwercetyna, a także 3,5-dikawejokwas chiński zostały pokazane przez M. Melzig i wsp. (2000) jako inhibitory elastazy leukocytów, co jest uważane za synergiczne z usuwaniem wolnych rodników przez te same molekuły w wywieraniu ich działania przeciwzapalnego. Mechanizm ten jest wzmacniany przez inne składniki, w tym inhibicję dihydrofolanowej reduktazy.
Jedno badanie na zwierzętach wykazało, że skoncentrowane ekstrakty z Rhus aromatica (słodki sumach) i S. virgaurea skutecznie hamowały skurcze wywołane przez receptory muskarynowe w tkance pęcherza szczura i człowieka.
Najlepiej udokumentowanym zastosowaniem nawłoci pospolitej jest leczenie schorzeń układu moczowego. Ze względu na moczopędne właściwości nawłoci wykorzystywana jest przy zapaleniu pęcherza moczowego, dróg moczowych, kamicy moczowej oraz zapaleniach miedniczek i kłębuszków nerkowych.
Kliniczne badania pokazują obiecujące rezultaty. W stosunkowo dużym (n = 512 pacjentów), ale otwartym i niekontrolowanym badaniu pacjentów z przewlekłym nawracającym pęcherzem nadreaktywnym, 96% osób otrzymujących 424,8 mg ekstraktu S. virgaurea, trzy razy dziennie, zgłosiło poprawę ogólnego wrażenia klinicznego oraz znaczący spadek bolesnego oddawania moczu i potrzeby oddawania moczu.
3,4,5-O-trikawejokwas chiński został zidentyfikowany wśród związków fenolowych z S. virgaurea jako posiadający najwyższe działanie przeciwzapalne (88% tego z indometacyną) u szczurów (obrzęk łapy szczura wywołany karageniną) i hamuje TNF-α i IL-1β.
Nawłoć zawiera substancje takie jak flawonoidy, które działają antyoksydacyjnie, pomagają chronić komórki przed uszkodzeniem przez wolne rodniki. Badania wykazały, że ekstrakt metanolowy wykazuje silniejsze działanie antyoksydacyjne niż wyciąg wodny.
Właściwości przeciwinfekcyjne Solidago virgaurea umożliwiają hamowanie tworzenia biofilmu przez Candida albicans. Ta roślina ma również aktywność przeciwbakteryjną, szczególnie przeciwko Escherichia coli, Staphylococcus aureus i Enterobacter faecalis.
Przygotowanie: 1 łyżkę suszonego ziela zalać 200 ml wrzątku, parzyć pod przykryciem 10-15 minut, przecedzić. Dawkowanie: 2-3 razy dziennie po szklance naparu między posiłkami. Maksymalna dawka dzienna: nie przekraczać 12 g ziela dziennie.
Dawkowanie według zaleceń producenta, zwykle 2-3 razy dziennie po 5-10 ml.
1-3 g dziennie, według zaleceń producenta.
W farmakoterapii nawłoć pospolita jest wykorzystywana zarówno jako substancja pojedyncza, jak i w preparatach złożonych. Nawłoć pospolita lub wyciąg dostępne są w lekach złożonych, takich jak: Fitolizyna – pasta do sporządzania zawiesiny doustnej, Nefrobonisol – płyn doustny, Nefrol – płyn doustny, Prostapol – płyn doustny, Urofort – płyn doustny.
W leczeniu schorzeń układu moczowego, w których tradycyjnie stosuje się nawłoć, wykorzystuje się także inne substancje czynne:
Przedawkowanie nawłoci może wiązać się z występowaniem skutków ubocznych. Zalicza się do nich: świąd i pieczenie skóry, pokrzywka oraz rumień. Objawy te ustępują po odstawieniu preparatu.
Nawłoć może nasilać działanie konwencjonalnych diuretyków, co wymaga monitorowania równowagi elektrolitowej.
Ze względu na obecność salicylanów możliwe jest nasilenie działania leków przeciwkrzepliwych.
Możliwe addytywne działanie hipotensyjne wymagające dostosowania dawkowania.
Dane z obecnego badania sugerują, że ekstrakt S. virgaurea wywiera swoje działanie ochronne przez zmniejszenie poziomu MDA i zwiększenie statusu antyoksydacyjnego u szczurów leczonych izoprenaliną. Badanie podkreśla korzystne działanie ekstraktu S. virgaurea jako środka kardioprotekcyjnego.
Podczas naszego badania przesiewowego działania przeciwnowotworowego różnych roślin ziołowych stwierdziliśmy, że ekstrakt S. virgaurea wykazuje silne działanie cytotoksyczne na różne linie komórek nowotworowych. Badania w modelu mysim wykazały znaczące zmniejszenie objętości guza prostaty.
SV10E wykazało najwyższą aktywność przeciwadipogenną in vitro i zmniejszyło przyrost masy ciała, wielkość tkanki tłuszczowej i masę wątroby, nie wpływając na przyjmowanie pokarmu in vivo.
Nawłoć pospolita stanowi doskonały przykład rośliny łączącej tradycyjne zastosowania z nowoczesną farmakologią. Według Europejskiej Agencji Leków, S. virgaurea jest jednym z najczęściej używanych i badanych gatunków z rodzaju Solidago w Europie. Wzrost zainteresowania naukowców tą rośliną jest widoczny w liczbie publikacji – łączna liczba artykułów (razem 580) opublikowanych na temat S. virgaurea w okresie 1944-2020.
Roślina ta reprezentuje nurt fitoterapii opartej na dowodach naukowych, gdzie tradycyjne zastosowania znajdują potwierdzenie w badaniach farmakologicznych. Jej wielokierunkowe działanie – moczopędne, przeciwzapalne, antyoksydacyjne i antimikrobiologiczne – czyni ją cennym narzędziem w leczeniu złożonych schorzeń układu moczowego.
Monografia Europejskiej Farmakoei dla Solidaginis virgaureae herba uznaje flawonoidy za markery jakości i dla produktu wymaga zawartości co najmniej 0,5% i maksymalnie 1,5%, wyrażonej jako hiperozyd.
Optimalny czas zbioru to okres pełnego kwitnienia (lipiec-wrzesień). Surowiec należy suszyć w temperaturze nieprzekraczającej 40°C w celu zachowania maksymalnej zawartości składników aktywnych.
Nawłoć pospolita jest ogólnie bezpieczna przy przestrzeganiu zalecanego dawkowania. Jednak długotrwałe stosowanie (ponad 6 tygodni) powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, szczególnie u osób z chorobami nerek lub serca.
Zaleca się stosowanie w cyklach nie dłuższych niż 4-6 tygodni, po których należy zrobić 1-2 tygodniową przerwę. W przypadku przewlekłych schorzeń układu moczowego możliwe jest dłuższe stosowanie pod nadzorem medycznym.
Nawłoć nie może całkowicie zastąpić antybiotyków w ostrych infekcjach bakteryjnych. Może być stosowana jako terapia wspomagająca lub w profilaktyce nawracających infekcji. W przypadku objawów takich jak gorączka, silny ból czy krew w moczu konieczna jest konsultacja lekarska.
Nawłoć kanadyjska pochodzi z południowej Kanady i północnych Stanów Zjednoczonych. Ma identyczne właściwości jak odmiana pospolita i rośnie w podobnych warunkach. Jest jednak wyższa o 0,5-1 m i bardziej rozgałęziona. Nawłoć pospolita jest gatunkiem rodzimym i preferowanym w fitoterapii europejskiej.
Stosowanie nawłoci z lekami hipotensyjnymi wymaga ostrożności ze względu na możliwy addytywny efekt obniżający ciśnienie. Konieczna jest konsultacja z lekarzem i monitorowanie ciśnienia tętniczego, szczególnie na początku terapii skojarzonej.
Standardowy napar: 1 łyżkę suszonego ziela zalać szklanką wrzątku, przykryć i parzyć 10-15 minut. Przecedzić i pić ciepły. Można dodać odrobinę miodu dla poprawy smaku. Pić 2-3 razy dziennie między posiłkami.
Badania pokazują, że ekstrakty z nawłoci mogą wspomagać redukcję masy ciała poprzez działanie przeciwadipogenne i zwiększoną diurezę. Jednak nawłoć nie jest samodzielnym środkiem odchudzającym – może jedynie wspomagać prawidłowo zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną.
Nie istnieją badania naukowe dotyczące skutków przyjmowania nawłoci u kobiet w ciąży i karmiących piersią. W związku z tym przed przyjęciem preparatów z tym zielem w składzie należy skonsultować się z lekarzem ginekologiem.
Pierwsze efekty, szczególnie zwiększoną diurezę, można zauważyć już po kilku godzinach od przyjęcia. Działanie przeciwzapalne rozwija się stopniowo w ciągu kilku dni. Pełne efekty terapeutyczne w chronicnych schorzeniach układu moczowego można obserwować po 2-4 tygodniach regularnego stosowania.
Nawłoć nie powoduje uzależnienia fizycznego ani psychicznego. Jest to naturalna roślina lecznicza, którą można bezpiecznie stosować zgodnie z zaleceniami. Po zaprzestaniu stosowania nie występują objawy odstawienne.
