Abrix

Abrix: zawiera wortioksetynę, lek przeciwdepresyjny stosowany w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Łagodzi objawy depresji, takie jak smutek, lęk, zaburzenia snu, zmniejszony apetyt, trudności z koncentracją, poczucie braku wartości oraz utratę zainteresowania ulubionymi czynnościami.

Banavin

Banavin zawiera substancję czynną wortioksetynę, należącą do grupy leków przeciwdepresyjnych. Jest stosowany w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Wortioksetyna łagodzi objawy depresji, takie jak smutek, lęk, zaburzenia snu, zmniejszony apetyt i trudności z koncentracją, pomagając poprawić ogólne samopoczucie pacjentów.

Brintellix

Brintellix to lek przeciwdepresyjny, który zawiera substancję czynną wortioksetynę. Działa na różne receptory serotoninowe w mózgu, co prowadzi do modulacji przekaźnictwa serotoninergicznego oraz prawdopodobnie również noradrenergicznego, dopaminergicznego, przekaźnictwa dotyczącego histaminy, acetylocholiny, GABA i glutaminianu. Jest wskazany do leczenia dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Brintellix jest dostępny na receptę.

Irsamla

Lek zawiera substancję czynną wortioksetynę, lek przeciwdepresyjny stosowany w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Wortioksetyna łagodzi objawy depresji, takie jak smutek, lęk, zaburzenia snu, zmniejszony apetyt, trudności z koncentracją, poczucie bezwartościowości oraz utratę zainteresowania ulubionymi czynnościami.

Varesta

Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? to lek przeciwdepresyjny zawierający substancję czynną wortioksetynę, należącą do grupy nowoczesnych leków stosowanych w leczeniu zaburzeń nastroju. Preparat jest przeznaczony do terapii dużych epizodów depresyjnych u osób dorosłych, stanowiąc opcję terapeutyczną w przypadkach, gdy standardowe leczenie wymaga wsparcia farmakologicznego. Mechanizm działania wortioksetyny polega na oddziaływaniu na system neurotransmiterów w ośrodkowym układzie nerwowym, co przyczynia się do normalizacji

Vortioxetine Stada

Vortioxetine Stada to skuteczny lek przeciwdepresyjny na bazie wortioksetyny, pomagający dorosłym w walce z objawami dużych epizodów depresyjnych. Redukuje smutek, lęk, zaburzenia snu i inne objawy depresji, wspierając pacjentów w odzyskaniu równowagi psychicznej.

Vortioxetine Viatris Pharma

Vortioxetine Viatris Pharma to lek przeciwdepresyjny zawierający substancję czynną wortioksetynę, przeznaczony do leczenia dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Lek działa na objawy depresji takie jak smutek, napięcie wewnętrzne, zaburzenia snu, zmniejszony apetyt, trudności z koncentracją oraz utratę zainteresowania codziennymi aktywnościami. Stosowanie leku wymaga konsultacji z lekarzem i przestrzegania zaleceń medycznych.

Wortioksetyna – kompleksowy przewodnik dla pacjentów

Wortioksetyna to nowoczesny lek przeciwdepresyjny o unikalnym mechanizmie działania, który wprowadził nową jakość w terapii depresji. Ten multimodalny antydepresant nie tylko hamuje wychwyt zwrotny serotoniny, ale także moduluje różne receptory serotoninergiczne, oferując pacjentom skuteczną alternatywę dla tradycyjnych leków przeciwdepresyjnych. Zarejestrowana w Unii Europejskiej w 2013 roku, wortioksetyna zyskała uznanie dzięki wysokiej skuteczności w leczeniu dużych epizodów depresyjnych przy jednoczesnie korzystnym profilu bezpieczeństwa. Szczególną wartością tego leku jest jego pozytywny wpływ na funkcje poznawcze oraz mniejsze nasilenie działań niepożądanych w porównaniu z klasycznymi SSRI i SNRI.

Charakterystyka i mechanizm działania wortioksetyny

Wortioksetyna należy do nowej generacji leków przeciwdepresyjnych określanych mianem SMS (Serotonin Modulator and Stimulator) – modulatorów i stymulatorów serotoniny. Jej unikatowość wynika z multimodalnego mechanizmu działania, który znacznie wykracza poza działanie klasycznych SSRI.

Substancja czynna działa jednocześnie na kilka celów molekularnych:

  • Hamuje transporter serotoniny (SERT) – podobnie jak SSRI, zapobiega wychwtowi zwrotnemu serotoniny
  • Jest antagonistą receptorów 5-HT3, 5-HT1D i 5-HT7 – blokuje te receptory, modulując przekaźnictwo nerwowe
  • Pełni rolę częściowego agonisty receptora 5-HT1B – częściowo aktywuje ten receptor
  • Działa jako agonista receptora 5-HT1A – aktywuje receptory związane z działaniem przeciwlękowym

Ten złożony mechanizm prowadzi do modulacji nie tylko układu serotoninergicznego, ale również pośrednio wpływa na neuroprzekaźnictwo noradrenaliny, dopaminy, histaminy, acetylocholiny, GABA i glutaminianu. Dzięki temu wortioksetyna może działać na szerszy spektrum objawów depresji niż tradycyjne antydepresanty.

Wskazania do stosowania

Wortioksetyna jest zarejestrowana do leczenia dużych epizodów depresyjnych u osób dorosłych. Badania kliniczne potwierdziły jej skuteczność zarówno w leczeniu krótkoterminowym, jak i długoterminowym, w tym w profilaktyce nawrotów depresji.

Lek może być szczególnie pomocny u pacjentów z:

  • Zaburzeniami funkcji poznawczych towarzyszącymi depresji (problemy z koncentracją, pamięcią)
  • Anhedonią (niemożność odczuwania przyjemności)
  • Objawami lękowymi współistniejącymi z depresją
  • Historią niepowodzeń terapeutycznych z innymi antydepresantami
  • Obawami dotyczącymi działań niepożądanych typowych dla SSRI/SNRI

Farmakokinetyka i dawkowanie

Właściwości farmakokinetyczne

Wortioksetyna charakteryzuje się liniową farmakokinetyką proporcjonalną do dawki. Po podaniu doustnym:

  • Wchłanianie: dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, ale stosunkowo powoli
  • Czas osiągnięcia maksymalnego stężenia (Tmax): 7-11 godzin
  • Biodostępność: 75% (wysoka biodostępność doustna)
  • Wiązanie z białkami osocza: 98-99% (bardzo wysokie wiązanie)
  • Okres półtrwania: około 66 godzin (długi czas działania)
  • Stan stacjonarny: osiągany po około 2 tygodniach regularnego stosowania

Pokarm nie wpływa na farmakokinetykę leku, co oznacza, że można go przyjmować niezależnie od posiłków.

Metabolizm

Wortioksetyna ulega intensywnemu metabolizmowi w wątrobie głównie przez:

  • CYP2D6 (główny szlak metaboliczny)
  • CYP3A4/5 i CYP2C9 (szlaki dodatkowe)
  • Sprzęganie z kwasem glukuronowym (drugorzędowy proces)

Główny metabolit jest farmakologicznie nieaktywny, co oznacza, że za działanie terapeutyczne odpowiada wyłącznie substancja macierzysta.

Dawkowanie i sposób podawania

Grupa pacjentów Dawka początkowa Dawka docelowa Uwagi
Dorośli ogółem 10 mg raz dziennie 5-20 mg raz dziennie Dostosowanie w zależności od odpowiedzi
Osoby ≥65 lat 5 mg raz dziennie Maks. 10 mg/dziennie Zwiększona ostrożność
Zaburzenia wątroby Standardowo Nie wymaga modyfikacji Łagodne/umiarkowane
Zaburzenia nerek Standardowo Nie wymaga modyfikacji Wszystkie stopnie

Ważne zasady stosowania:

  • Lek przyjmuje się raz dziennie, niezależnie od posiłków
  • Nie wymaga stopniowego odstawiania – można przerwać nagłe stosowanie
  • Pełne działanie przeciwdepresyjne występuje po 2-4 tygodniach regularnego stosowania
  • Po ustąpieniu objawów leczenie kontynuuje się przez co najmniej 6 miesięcy

Skuteczność kliniczna – dane z badań

Badania kontrolowane placebo

Skuteczność wortioksetyny została potwierdzona w 11 randomizowanych badaniach kontrolowanych placebo, z których 8 wykazało pozytywne wyniki. Kluczowe dane:

  • Poprawa w skali MADRS: średnia różnica względem placebo od -3,9 do -7,1 punktów
  • Wskaźnik odpowiedzi: 46-49% dla wortioksetyny vs 34% dla placebo
  • Wskaźnik remisji: istotnie wyższy niż dla placebo we wszystkich pozytywnych badaniach
  • Zależność dawka-odpowiedź: większa skuteczność przy dawkach 15-20 mg niż 5-10 mg

Porównanie z innymi antydepresantami

W badaniach porównawczych wortioksetyna wykazała:

  • Podobną skuteczność do duloksetyny i wenlafaksyny (SNRI)
  • Korzystniejszy profil tolerancji niż duloksetyna (mniej działań niepożądanych)
  • Brak bezpośrednich porównań z SSRI w dużych badaniach (główna luka w dowodach)
  • Lepszy wpływ na funkcje poznawcze niż escitalopram w jednym badaniu

Skuteczność długoterminowa

Badanie profilaktyki nawrotów wykazało, że:

  • Czas do nawrotu był istotnie dłuższy u pacjentów kontynuujących wortioksetynę
  • Wskaźnik nawrotów był niższy niż w grupie placebo
  • Skuteczność utrzymywała się przez długoterminowe stosowanie

Działania niepożądane i profil bezpieczeństwa

Najczęstsze działania niepożądane

Wortioksetyna charakteryzuje się korzystnym profilem tolerancji. Działania niepożądane są zwykle łagodne do umiarkowanych i występują głównie w pierwszych 2 tygodniach leczenia:

Bardzo częste (≥10%):

  • Nudności (32% przy dawkach ≥15 mg) – najczęstsze, zwykle przejściowe

Częste (1-10%):

  • Zawroty głowy
  • Biegunka lub zaparcia
  • Zmniejszony apetyt
  • Wymioty
  • Nietypowe sny
  • Ból głowy

Niezbyt częste (<1%):

  • Nocne poty
  • Zaczerwienienie twarzy
  • Bruksizm (zgrzytanie zębami)

Zaburzenia funkcji seksualnych

Jeden z głównych problemów klasycznych SSRI – zaburzenia seksualne – występują rzadziej przy stosowaniu wortioksetyny:

  • Zależność od dawki: przy 5-15 mg podobnie jak placebo, przy 20 mg częściej
  • Mniejsza częstość niż przy klasycznych SSRI
  • Możliwa poprawa funkcji seksualnych u pacjentów przechodzących z SSRI

Wpływ na masę ciała

Wortioksetyna nie powoduje znaczącego przyrostu masy ciała:

  • Zmiany masy ciała podobne do placebo w badaniach 6-8 tygodniowych
  • Wzrost masy ≥7% dotyczył tylko 1,2% pacjentów przy dawce 10 mg
  • Korzystna opcja dla pacjentów z nadwagą lub historią przyrostu masy po innych LPD

Bezpieczeństwo w szczególnych grupach

Osoby starsze:

  • Dobra tolerancja u pacjentów ≥65 lat
  • Możliwa ostrożność przy dawkach >10 mg
  • Brak istotnych różnic w profilu bezpieczeństwa

Choroby współistniejące:

  • Bezpieczna u pacjentów z chorobami serca
  • Nie wymaga modyfikacji dawki przy chorobach wątroby/nerek
  • Minimalne ryzyko interakcji lekowych

Zalety wortioksetyny w porównaniu z innymi antydepresantami

Przewagi nad klasycznymi SSRI

  1. Multimodalny mechanizm działania – wykracza poza samo hamowanie SERT
  2. Lepszy wpływ na funkcje poznawcze – może poprawiać koncentrację i pamięć
  3. Mniejsze ryzyko zaburzeń seksualnych – szczególnie przy dawkach do 15 mg
  4. Neutralny wpływ na masę ciała – nie powoduje przyrostu wagi
  5. Możliwość nagłego odstawienia – bez zespołu odstawiennego
  6. Działanie przeciwlękowe – dzięki aktywacji receptora 5-HT1A

Zalety praktyczne

  • Wygodne dawkowanie – raz dziennie, niezależnie od posiłków
  • Szybszy początek działania – poprawa już po 1-2 tygodniach
  • Wysokie bezpieczeństwo – minimalne ryzyko przedawkowania
  • Dobre profile interakcji – mało znaczących interakcji lekowych

Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Bezwzględne przeciwwskazania

  • Nadwrażliwość na wortioksetynę lub składniki preparatu
  • Jednoczesne stosowanie inhibitorów MAO (odwracalnych i nieodwracalnych)
  • Okres 14 dni po odstawieniu inhibitorów MAO

Ostrzeżenia specjalne

Ryzyko samobójcze:

  • Jak wszystkie antydepresanty, może zwiększać ryzyko myśli samobójczych u młodych dorosłych
  • Szczególna obserwacja w pierwszych tygodniach leczenia
  • Nie stosować u dzieci i młodzieży <18 lat

Zespół serotoninowy:

  • Ryzyko przy jednoczesnym stosowaniu innych leków serotoninergicznych
  • Objawy: pobudzenie, drgawki, gorączka, sztywność mięśni
  • Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej

Hiponatremia:

  • Rzadkie, ale potencjalnie niebezpieczne powikłanie
  • Szczególne ryzyko u osób starszych
  • Objawy: splątanie, osłabienie, drgawki

Interakcje lekowe

Znaczące interakcje

Silne inhibitory CYP2D6:

  • Bupropion, fluoksetyna, paroksetyna, chinidyna
  • Zalecenie: rozważyć zmniejszenie dawki wortioksetyny

Induktory cytochromu P450:

  • Ryfampicyna, karbamazepina, fenytoina
  • Zalecenie: możliwe zwiększenie dawki wortioksetyny

Leki wpływające na krzepnięcie:

  • Warfaryna, kwas acetylosalicylowy, NLPZ
  • Uwaga: możliwe zwiększone ryzyko krwawienia

Leki bez znaczących interakcji

Wortioksetyna nie wpływa istotnie na farmakokinetykę:

  • Omeprazolu, diazepamu
  • Środków antykoncepcyjnych (etynyloestradiol, lewonorgestrel)
  • Alkoholu (pojedyncze dawki)
  • Większości substratów cytochromu P450

Leczenie farmakologiczne depresji – miejsce wortioksetyny

Współczesne podejście do leczenia depresji

W leczeniu farmakologicznym depresji dostępnych jest kilka grup leków:

Leki pierwszego rzutu:

  • SSRI (escitalopram, sertralina, fluoksetyna, paroksetyna, cytalopram, fluwoksamina)
  • SNRI (wenlafaksyna, duloksetyna, milnacipran)
  • Wortioksetyna – może być rozważana jako lek pierwszego wyboru

Leki drugiego rzutu:

  • Mirtazapina, trazodon
  • Bupropion, agomelatyna
  • Leki trójpierścienowe (amitryptylina, imipramina, klomipramina)

Wortioksetyna jako opcja terapeutyczna:

  • Pierwszy wybór u pacjentów z zaburzeniami poznawczymi
  • Alternatywa przy niepowodzeniu SSRI/SNRI
  • Preferowana u osób obawiających się przyrostu wagi lub zaburzeń seksualnych
  • Opcja u pacjentów starszych ze względu na bezpieczeństwo

Strategie leczenia z wortioksetyną

  1. Monoterapia początowa – szczególnie u pacjentów z objawami poznawczymi
  2. Zmiana leku – przy niepowodzeniu lub złej tolerancji innych antydepresantów
  3. Leczenie podtrzymujące – w profilaktyce nawrotów depresji
  4. Terapia w populacjach specjalnych – u osób starszych, z chorobami współistniejącymi

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jak szybko działa wortioksetyna?

Pierwsze oznaki poprawy mogą wystąpić już po 1-2 tygodniach regularnego stosowania, jednak pełne działanie przeciwdepresyjne rozwija się zazwyczaj po 4-6 tygodniach. Jest to szybciej niż w przypadku większości klasycznych SSRI.

Czy wortioksetyna powoduje przyrost masy ciała?

Nie, wortioksetyna charakteryzuje się neutralnym wpływem na masę ciała. W badaniach klinicznych zmiany wagi były podobne do placebo, a znaczący przyrost masy ciała (≥7%) dotyczył mniej niż 2% pacjentów.

Czy można prowadzić samochód podczas leczenia?

Wortioksetyna nie ma istotnego wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów. Jednak w pierwszych dniach leczenia lub po zmianie dawki może wystąpić zawroty głowy, dlatego zaleca się ostrożność.

Czy wortioksetyna wpływa na funkcje seksualne?

W przeciwieństwie do klasycznych SSRI, wortioksetyna rzadziej powoduje zaburzenia seksualne. Przy dawkach 5-15 mg ryzyko jest podobne do placebo. Jedynie dawka 20 mg może częściej powodować tego typu problemy.

Jak odstawić wortioksetynę?

Jedną z zalet wortioksetyny jest możliwość nagłego odstawienia bez konieczności stopniowego zmniejszania dawki. Nie powoduje ona zespołu odstawiennego typowego dla SSRI. Należy jednak zawsze skonsultować się z lekarzem przed przerwaniem leczenia.

Czy wortioksetyna jest bezpieczna u osób starszych?

Tak, badania potwierdzają dobre bezpieczeństwo u pacjentów powyżej 65 roku życia. Zaleca się rozpoczynanie od mniejszej dawki (5 mg) i ostrożność przy dawkach wyższych niż 10 mg dziennie.

Czy można stosować wortioksetynę z innymi lekami?

Wortioksetyna ma mało znaczących interakcji lekowych. Nie wpływa na metabolizm większości powszechnie stosowanych leków. Szczególnej uwagi wymagają jedynie silne inhibitory CYP2D6 (np. bupropion, fluoksetyna) oraz induktory cytochromu P450.

Ile kosztuje leczenie wortioksetyną?

Przy refundacji 30% (przysługującej pacjentom po niepowodzeniu SSRI/SNRI):

  • Dawka 5 mg: około 20 zł/miesiąc
  • Dawka 10 mg: około 35 zł/miesiąc
  • Dawka 20 mg: około 70 zł/miesiąc

Bez refundacji koszty są znacznie wyższe (119-238 zł/miesiąc).

Czy wortioksetyna pomaga w zaburzeniach lękowych?

Chociaż jest zarejestrowana tylko w leczeniu depresji, badania wskazują na działanie przeciwlękowe wortioksetyny dzięki aktywacji receptora 5-HT1A. Może być szczególnie pomocna u pacjentów z depresją i współistniejącymi objawami lękowymi.

Kiedy spodziewać się poprawy funkcji poznawczych?

Poprawa koncentracji, pamięci i innych funkcji poznawczych może wystąpić już w pierwszych tygodniach leczenia, czasem nawet przed pełną poprawą nastroju. To jedna z unikalnych cech wortioksetyny wyróżniająca ją od innych antydepresantów.

Czy można pić alkohol podczas leczenia?

Chociaż pojedyncze dawki alkoholu nie wpływają na farmakokinetykę wortioksetyny, nie zaleca się spożywania alkoholu podczas leczenia depresji ze względu na możliwość nasilenia objawów choroby i interakcji farmakodynamiczne.

Co zrobić w przypadku pominięcia dawki?

Jeśli pamiętasz tego samego dnia, przyjmij pominiętą dawkę jak najszybciej. Jeśli zbliża się czas następnej dawki, pomiń pominiętą dawkę i kontynuuj normalny schemat. Nigdy nie podwajaj dawki.

Bibliografia

  1. Mattingly GW, Ren H, Christensen MC, Katzman MA, Polosan M, Simonsen K, Hammer-Helmich L. Effectiveness of Vortioxetine in Patients With Major Depressive Disorder in Real-World Clinical Practice: Results of the RELIEVE Study. Front Psychiatry. 2022;13:824831. DOI: 10.3389/fpsyt.2022.824831 PMID: 35356713
  2. De Diego-Adeliño J, Crespo JM, Mora F, Neyra A, Iborra P, Gutiérrez-Rojas L, Salonia SF. Vortioxetine in major depressive disorder: from mechanisms of action to clinical studies. An updated review. Expert Opin Drug Saf. 2022;21(5):665-679. DOI: 10.1080/14740338.2022.2019705 PMID: 34964415