Wardenafil – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)
Wardenafil – lek stosowany w zaburzeniach erekcji. Mechanizm działania wardenafilu polega na rozkurczu mięśni gładkich i zwiększonego napływu krwi do prącia. Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie zaburzeń erekcji u mężczyzn, czyli niezdolności uzyskania lub utrzymania wzwodu prącia.
Wardenafil dostępny jest w postaci tabletek powlekanych oraz tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej. Do działania leku potrzebna jest stymulacja seksualna.
Możliwe działania niepożądane: ból głowy, zawroty głowy, nagłe zaczerwienienie twarzy, zapalenie błony śluzowej nosa, niestrawność, zaburzenia snu, zaburzenia czucia, nieprawidłowe widzenie, dyskomfort oka, światłowstręt, szum w uszach, kołatanie serca, tachykardia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nasilone erekcje, rumień, wysypka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Wardenafil – kompletny przewodnik po substancji czynnej
Wardenafil to nowoczesna substancja czynna należąca do grupy inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (PDE5), która zrewolucjonizowała leczenie zaburzeń erekcji u mężczyzn. Wprowadzony na rynek w 2003 roku przez Europejską Agencję Leków (EMA), wardenafil stanowi skuteczną alternatywę terapeutyczną dla pacjentów borykających się z problemami potencji. Substancja ta charakteryzuje się wysoką selektywnością działania, co przekłada się na dobrą skuteczność terapeutyczną przy jednocześnie akceptowalnym profilu bezpieczeństwa. W Polsce wardenafil dostępny jest w postaci tabletek powlekanych oraz tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej, oferując pacjentom elastyczność w wyborze formy podania. Mechanizm działania wardenafilum opiera się na precyzyjnym hamowaniu enzymu PDE5, co prowadzi do zwiększenia przepływu krwi w ciałach jamistych prącia podczas pobudzenia seksualnego.
Mechanizm działania wardenafilum
Wardenafil jest substancją zaliczaną do inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (PDE5), będącej enzymem występującym w ciałach jamistych prącia. Na skutek pobudzenia seksualnego, w ciałach jamistych prącia następuje uwalnianie tlenku azotu. Tlenek azotu aktywuje enzym cyklazę guanylową, co zwiększa stężenie cyklicznego monofosforanu guanozyny (cGMP). Zahamowanie aktywności PDE5 skutkuje zwiększeniem stężenia cGMP, a co za tym idzie, skurczem mięśni gładkich w ciałach jamistych, napływem krwi do ciał jamistych i erekcją.
Wzrost stężenia cGMP towarzyszy wzrostowi aktywności śródbłonka ciał jamistych prącia, który bezpośrednio skorelowany jest z pobudzeniem seksualnym. Zahamowanie aktywności PDE5 przedłuża działanie cGMP w naczyniach krwionośnych, co prowadzi do znacznego rozluźnienia mięśni gładkich i wzrostu przepuszczalności żylnej, uzyskania i utrzymania erekcji.
Kluczową cechą wardenafilum jest jego wysoka selektywność względem enzymu PDE5. Wardenafil wywiera również działanie hamującą na inne enzymy z tej grupy tj. PDE6 oraz PDE1. Ta wielokierunkowa aktywność, choć może wiązać się z pewnymi działaniami niepożądanymi, jednocześnie zapewnia kompleksowe działanie na układy odpowiedzialne za funkcję erekcyjną.
Farmakokinetyka i właściwości farmakologiczne
Wchłanianie i biodostępność
Wardenafil szybko się wchłania z przewodu pokarmowego. Jego biodostępność wynosi 15%. Zażywanie leku z posiłkiem bogatotłuszczowym opóźnia absorpcję leku. Stężenie maksymalne w osoczu uzyskiwane jest zwykle po 60 minut od zastosowania wardenafilu.
Czas, po którym stężenie leku w osoczu jest największe wynosi 30–120 min w przypadku tabletek powlekanych i 45–90 min w przypadku tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej; u niektórych mężczyzn czas ten jest krótszy i wynosi 15 min. Przyjęcie leku w postaci tabletek powlekanych podczas posiłku wydłuża ten czas o ok. 60 min, w przypadku tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej obecność pokarmu nie ma znaczenia.
Metabolizm i eliminacja
Substancja ulega przemianom w wątrobie. Jej głównym metabolitem jest związek M1, wykazujący 28% aktywności biologicznej związku macierzystego. W metabolizm leku zaangażowane są enzymy cytochromu p-450, w szczególności izoforma CYP3A4, w mniejszym stopniu CYP3A5 oraz CYP2C.
Metabolizowany w wątrobie, jeden z głównych metabolitów wykazuje aktywność farmakologiczną. Wydalany jest głównie z kałem (91–95%) w postaci metabolitów, w mniejszym stopniu (2–6%) z moczem. Biologiczny okres półtrwania wardenafilu wynosi ok. 4 h.
Wskazania do stosowania
Wardenafil jest stosowany do leczenia zaburzeń erekcji u mężczyzn po 18 roku życia oraz do utrzymania wzwodu koniecznego do odbycia satysfakcjonującego stosunku płciowego. Zaburzenie erekcji to niezdolność uzyskania lub utrzymania wzwodu prącia w stopniu wystarczającym do osiągnięcia satysfakcjonującego stosunku płciowego.
Substancja znajduje zastosowanie u pacjentów z zaburzeniami erekcji o różnej etiologii, w tym:
- Zaburzenia naczyniowe związane z miażdżycą
- Zaburzenia neurologiczne
- Zaburzenia psychogenne
- Zaburzenia hormonalne
- Zaburzenia związane z przyjmowaniem innych leków
Dawkowanie i sposób podawania
Standardowe dawkowanie u dorosłych
Zalecaną dawką jest 10 mg, przyjmowane w razie potrzeby około 25 do 60 minut przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. W zależności od skuteczności i tolerancji leku dawkę można zwiększyć do 20 mg lub zmniejszyć do 5 mg.
Zwykle stosowane dawki przez osoby dorosłe w zależności od tolerancji: od 5 mg do 20 mg na dobę. Nie zaleca się przekraczać jednej dawki leku dziennie.
Dawkowanie w przypadkach szczególnych
Grupa pacjentów |
Dawka początkowa |
Maksymalna dawka |
Szczególne uwagi |
Pacjenci z zaburzeniami wątroby |
5 mg |
10 mg (umiarkowana niewydolność) |
Pacjenci z zaburzeniami wątroby powinni rozpoczynać terapię od 5 mg na dobę |
Pacjenci z zaburzeniami nerek |
5 mg |
20 mg |
U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami nerek należy zaczynać leczenie od dawki początkowej 5 mg na dobę |
Pacjenci > 65 lat |
5 mg |
20 mg |
U osób starszych (powyżej 65 lat) zaleca się szczególną ostrożność i ewentualne dostosowanie dawki |
Sposób podawania
Substancję można stosować z posiłkiem lub bez, natomiast należy pamiętać, że pokarm bogatotłuszczowy opóźnia początek działania leku. Tabletkę należy popić szklanką wody.
Ważne wskazówki dotyczące przyjmowania:
- Związku nie należy popijać sokiem grejpfrutowym, ponieważ może dojść do osłabienia metabolizmu związku i nasilenia działań niepożądanych wardenafilu
- Po pobudzeniu seksualnym pacjent może uzyskać erekcje w czasie od 25 minut do 4-5 godzin po przyjęciu leku
- Aby uzyskać efekt działania związku konieczne jest pobudzenie seksualne
Skuteczność kliniczna
Wyniki badań klinicznych
Skuteczność wardenafilum została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych. Współczynniki odpowiedzi dotyczące uzyskiwania i utrzymywania erekcji po zakończeniu 3-miesięcznego leczenia wynosiły odpowiednio 76% i 59% u pacjentów stosujących wardenafil w porównaniu z 41% i 22% w grupie placebo oraz były znamienne klinicznie i statystycznie (p<0,001).
Odsetek udanych stosunków wzrósł z 23% w grupie placebo do 49 i 50% w grupie pacjentów przyjmujących doraźnie 10 i 20 mg vardenafilu. Te wyniki potwierdzają wysoką skuteczność substancji w poprawie funkcji erekcyjnej.
Porównanie z innymi inhibitorami PDE5
Badania monitorujące skuteczność substancji w terapii zaburzeń wzwodu, donoszą, że u 35% pacjentów przyjmujących sildenafil udało się osiągnąć wzwód prowadzący do udanego stosunku płciowego około 14 min od jego zastosowania. Z kolei 21% pacjentów leczonych wardenafilem odnotowało taki sam efekt po upływie około 10 min.
W badaniach in vitro wykazuje 10 razy większą siłę działania niż sildenafil, chociaż to niekoniecznie oznacza większą skurczność kliniczną.
Działania niepożądane
Najczęstsze działania niepożądane
Do najczęściej zgłaszanych (1/10 przypadków) należą bóle głowy. Po przyjęciu preparatów z wardenafilem często występują działania niepożądane, takie jak: zawroty głowy, nagłe zaczerwienienie, przekrwienie błony śluzowej nosa czy niestrawność.
Częstość występowania działań niepożądanych:
- Bardzo często (≥1/10): bóle głowy
- Często (≥1/100 do <1/10): zawroty głowy, zaczerwienienie twarzy, przekrwienie błony śluzowej nosa, niestrawność
- Niezbyt często (≥1/1000 do <1/100): zaburzenia snu, obrzęk naczynioruchowy oraz ból pleców i mięśni
Poważne działania niepożądane
Należy zaprzestać stosowania leku Vardenafil Accord i natychmiast zasięgnąć pomocy medycznej, jeśli wystąpi którykolwiek z wymienionych poniżej działań niepożądanych: częściowa, nagła, przemijająca lub trwała utrata wzroku w jednym, lub obu oczach
Krwawienie z prącia, hematospermię i krwiomocz zgłaszano w badaniach klinicznych i spontanicznych danych po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu podczas stosowania wszystkich inhibitorów PDE5, w tym wardenafilu.
Przeciwwskazania
Bezwzględne przeciwwskazania
- Zakaz łączenia azotanów z wardenafilem, wysokie ryzyko nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych i spadku ciśnienia, które stanowi zagrożenie dla życia
- pacjent przyjmuje leki zawierające azotany, lub leki uwalniające tlenek azotu
- Stosowanie wardenafilu jest przeciwwskazane u pacjentów, którzy utracili wzrok w jednym oku w wyniku nietętniczej przedniej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego
Względne przeciwwskazania
- Nie należy stosować u mężczyzn, u których nie jest wskazana aktywność seksualna (np. u pacjentów z ciężkimi chorobami układu krążenia, takimi jak: niestabilna dławica piersiowa lub ciężka niewydolność serca)
- Ciężka niewydolność wątroby (C wg skali Childa-Pugha)
Interakcje lekowe
Interakcje przeciwwskazane
Wardenafilu nie należy podawać z nitratami oraz innymi donorami tlenku azotu – to połączenie farmakologiczne prowadzi do gwałtownego obniżenia krwi, które stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia.
Związku nie należy stosować łącznie z substancjami będącymi aktywatorami cyklazy guanylowej (riocyguat), gdyż może dojść do nadmiernego spadku ciśnienia.
Interakcje wymagające ostrożności
- Silne inhibitory CYP3A4: Wardenafil nie powinien być zażywany razem z silnymi inhibitorami cytochromu CYP3A4 (rytonawir, indynawir, ketokonazol, itrakonazol), związki te hamują metabolizm leku i doprowadzają do nasilenia się działań niepożądanych wardenafilu
- Antybiotyki makrolidowe: Antybiotyki makrolidowe (np. erytromycyna, klarytromycyna) mogą powodować umiarkowany wzrost stężenia wardenafilu
Ostrzeżenia i środki ostrożności
Bezpieczeństwo sercowo-naczyniowe
Należy pamiętać, że aktywność seksualna wpływa na pracę mięśnia sercowego i może powodować zaburzenia rytmu. Sam wardenafil rozszerza łożysko naczyniowe prowadząc do przemijającego obniżenia ciśnienia krwi.
Przed zastosowaniem leku, mężczyźni powinni być zbadani pod kątem chorób kardiologicznych oraz mieć oszacowane korzyści do ryzyka zdrowotnego terapii wardenafilem, jeśli są pacjentami cierpiącymi na choroby układu sercowo-naczyniowego.
Grupa pacjentów wymagających szczególnej ostrożności
- Szczególną ostrożność powinni zachować mężczyźni, u których stwierdzono arytmię oraz wszelkie anomalie dotyczące budowy prącia (skrzywienie prącia, zwłóknienie ciał jamistych, choroba Peyroniego)
- Konsultacji z lekarzem przed rozpoczęciem przyjmowania leku wymaga również choroba wrzodowa układu pokarmowego i zaburzenia krzepnięcia krwi, z hemofilią na czele
Wpływ na prowadzenie pojazdów
Zawroty głowy oraz zaburzenia widzenia, które mogą pojawić się w trakcie terapii wardenafilem wywierają negatywny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn.
Przedawkowanie
U badanych ochotników wardenafil w pojedynczych dawkach do 80 mg na dobę (tabletki powlekane) był dobrze tolerowany i nie powodował ciężkich objawów niepożądanych. W przypadku podawania wardenafilu w większych dawkach i częściej niż jest to zalecane (40 mg, tabletki powlekane dwa razy na dobę) zgłaszano przypadki silnego bólu pleców.
Objawy przedawkowania wardenafilu obejmują zaburzenia widzenia oraz silny ból mięśni i pleców.
Postępowanie w przypadku przedawkowania
W przypadkach przedawkowania, w razie potrzeby, należy zastosować standardowe leczenie podtrzymujące. Dializa nerkowa raczej nie zwiększy klirensu, ponieważ wardenafil w znacznym stopniu wiąże się z białkami osocza i wydala się z moczem w nieistotnym stopniu.
Formy farmaceutyczne dostępne w Polsce
W Polsce wardenafil dostępny jest w następujących preparatach:
- Levitra (tabletki powlekane 5 mg, 10 mg, 20 mg)
- Vardenafil Holsten (tabletki)
- Vardenafil Accord (tabletki powlekane)
- Viavardis (tabletki powlekane)
Ostatnio wprowadzono nową postać vardenafilu w formie tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej (orodispersable tablet; ODT). Takie tabletki są wygodniejsze dla pacjentów niż tabletki powlekane i mogą być przez nich częściej wybierane.
Jak szybko działa wardenafil?
Początek działania występuje po ok. 25 min. Zazwyczaj lek zaczyna działać w ciągu 30 do 60 minut. U niektórych mężczyzn pierwsze efekty mogą pojawić się znacznie szybciej, nawet już po 15 minutach.
Jak długo utrzymuje się działanie wardenafilum?
Wardenafil zaczyna działać po około 60 minutach od zażycia, a jego działanie utrzymuje się do 12 godzin. Po pobudzeniu seksualnym pacjent może uzyskać erekcje w czasie od 25 minut do 4-5 godzin po przyjęciu leku
Czy wardenafil można stosować z jedzeniem?
Lek można zażywać razem z pokarmem lub bez niego. Początek działania może być opóźniony, jeżeli lek przyjmuje się razem z posiłkiem wysokotłuszczowym. Należy mieć na uwadze, że przyjmowanie wardenafilu z posiłkiem o wysokiej zawartości tłuszczu, może opóźniać początek działania leku.
Czy można łączyć wardenafil z alkoholem?
Spożywanie alkoholu może nasilać problemy z osiągnięciem erekcji. Zaobserwowano brak istotnej interakcji przy piciu małych ilości alkoholu i stosowaniu wardenafilu. Jednoczesne spożycie alkoholu nie nasila działania wardenafilu, ale zaleca się umiar.
Jakie są najczęstsze działania niepożądane?
Wśród najczęstszych działań niepożądanych występują: bóle głowy, napadowe zaczerwienienie twarzy, uczucie zatkanego nosa. Objawy ustępują po odstawieniu leku i po usunięciu substancji czynnej z organizmu.
Czy wardenafil może być stosowany przez kobiety?
Substancja nie jest przeznaczona do wykorzystywania w terapii u kobiet, Wardenafil nie jest przeznaczony dla kobiet, w tym kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Kiedy nie można stosować wardenafilum?
Wardenafil jest przeciwwskazany m.in. przy:
- Jednoczesnym stosowaniu azotanów
- Ciężkiej niewydolności wątroby
- Utracie wzroku w jednym oku z powodu NAION
- Ciężkich chorobach układu krążenia, gdy aktywność seksualna jest przeciwwskazana
Jak często można przyjmować wardenafil?
Nie zaleca się przekraczać jednej dawki leku dziennie. Nie należy stosować leku częściej niż raz na dobę.
Co zrobić w przypadku przedawkowania?
W przypadku podejrzenia przedawkowania należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub pogotowiem ratunkowym. Przyjęcie zbyt dużej ilości wardenafilu może wywołać ból pleców, ale nie obserwowano ciężkich objawów niepożądanych.
Czy wardenafil wymaga recepty?
Tak, wszystkie preparaty zawierające wardenafil są dostępne wyłącznie na receptę lekarską i nie mogą być sprzedawane drogą wysyłkową.
Bibliografia
- Morales AM, Mirone V, Dean J, Costa P. Vardenafil for the treatment of erectile dysfunction: an overview of the clinical evidence. Clin Interv Aging. 2009;4:463-72. DOI: 10.2147/cia.s3878 PMID: 20054411
- Keating GM, Scott LJ. Vardenafil: a review of its use in erectile dysfunction. Drugs. 2003;63(23):2673-703. DOI: 10.2165/00003495-200363230-00010 PMID: 14636086