Absenor to preparat oddziałujący na ośrodkowy układ nerwowy o działaniu przeciwpadaczkowym. Leczenie uogólnionych napadów padaczkowych w postaci napadów nieświadomości, napadów ogniskowych i napadów wtórnie uogólnionych oraz leczenie skojarzone innych rodzajów napadów padaczkowych. Leczenie epizodów maniakalnych w chorobie afektywnej dwubiegunowej, w przypadku gdy lit jest przeciwwskazany lub źle tolerowany.
Convival Chrono to lek przeciwpadaczkowy, który wywiera działanie w ośrodkowym układzie nerwowym. Jest dostępny w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu. Stosuje się go w leczeniu różnych postaci padaczki oraz manii, występującej w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Lek jest wydawany na podstawie recepty.
Depakine to lek przeciwdrgawkowy, który zawiera substancję czynną walproinian sodu. Jest stosowany w leczeniu różnych form padaczki, zarówno u dorosłych, jak i dzieci, samodzielnie lub w połączeniu z innymi lekami przeciwdrgawkowymi. Depakine jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania obejmują napady uogólnione (miokloniczne, toniczno-kloniczne, atoniczne, napady nieświadomości), napady częściowe (proste lub złożone, wtórnie uogólnione) oraz zespoły specyficzne (Westa, Lennoxa i Gastauta).
Depakine Chrono to lek przeciwpadaczkowy dostępny na receptę. Zawiera kombinację dwóch substancji przeciwpadaczkowych: kwasu walproinowego i walproinianu sodu. Stosowany jest w leczeniu różnych postaci padaczki u dorosłych i dzieci, zarówno jako lek pojedynczy, jak i w połączeniu z innymi lekami przeciwpadaczkowymi. Lek ten jest również wskazany do leczenia epizodów maniakalnych w chorobie afektywnej dwubiegunowej.
Depakine Chronosphere to lek przeciwdrgawkowy dostępny na receptę, który zawiera substancje czynne walproinian sodu i kwas walproinowy. Jest stosowany w leczeniu różnych form padaczki, w tym napadów uogólnionych (mioklonicznych, toniczno-klonicznych, atonicznych, mieszanych), częściowych (proste lub złożone, wtórnie uogólnione) oraz zespołów specyficznych (Westa, Lennoxa i Gastauta). Dawkowanie powinno być uzależnione od skuteczności klinicznej.
Valprolek to lek przeciwpadaczkowy, który zawiera substancje czynne walproinian sodu i kwas walproinowy. Jest stosowany w leczeniu różnych rodzajów napadów padaczkowych, zarówno pierwotnie uogólnionych, jak i częściowych. Lek jest dostępny na receptę. W przypadku napadów pierwotnie uogólnionych lek często można stosować w monoterapii, natomiast w napadach częściowych częściej konieczne jest leczenie skojarzone.
Walproinian sodu – lek o działaniu przeciwdrgawkowym stosowany w napadach drgawkowych oraz różnych typach padaczki. Mechanizm działania walproinianu wapnia polega m.in. na zwiększaniu stężenia kwasu gamma-aminomasłowego w ośrodkowym układzie nerwowym. Wskazaniem do stosowaniu leku jest leczenie napadów częściowych (prostych, złożonych, wtórnie uogólnionych) i uogólnionych (mioklonicznych, toniczno-klonicznych, atonicznych, nieświadomości) padaczki oraz leczenie epizodów maniakalnych w chorobie afektywnej dwubiegunowej.
Walproinian sodu dostępny jest w postaci tabletek o zmodyfikowanym/przedłużonym uwalnianiu, syropu, saszetek oraz proszku i rozpuszczalnika do sporządzania roztworu do wstrzykiwań. Postać leku oraz dokładne dawkowanie ustala się indywidualnie dla każdego pacjenta w zależności od stanu i liczby występowania napadów drgawkowych.
Możliwe działania niepożądane (najczęstsze): ból żołądka, nudności, biegunka, uspokojenie, wypadanie włosów, brak miesiączki lub nieregularne cykle miesiączkowe, zapalenie naczyń, obrzęk naczynioruchowy, ciężka nadwrażliwość, skórne reakcje alergiczne.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Walproinian sodu stanowi jedną z najważniejszych substancji czynnych w nowoczesnej neurologii i psychiatrii, odgrywając kluczową rolę w leczeniu padaczki oraz zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Ta pochodna kwasu walerianowego, będąca pierwszym lekiem przeciwpadaczkowym o szerokim spektrum działania, została wprowadzona do terapii w latach 60. XX wieku i od ponad pięciu dekad stanowi filar leczenia różnorodnych stanów neurologicznych. Walproinian sodu wyróżnia się unikalnym mechanizmem działania, obejmującym wpływ na system GABA-ergiczny, modulację kanałów jonowych oraz mechanizmy epigenetyczne, co czyni go substancją o szerokim spektrum zastosowań klinicznych. Pomimo swojej wysokiej skuteczności terapeutycznej, lek ten charakteryzuje się również specyficznym profilem bezpieczeństwa, wymagającym starannego monitorowania i indywidualnego dostosowania terapii. Szczególnie istotne są ostrzeżenia dotyczące stosowania u kobiet w wieku rozrodczym ze względu na udowodnione działanie teratogenne. Współczesne podejście do terapii walproinianem sodu wymaga zrozumienia jego złożonej farmakologii, właściwego doboru dawkowania oraz systematycznego nadzoru nad bezpieczeństwem leczenia, co sprawia, że substancja ta pozostaje przedmiotem intensywnych badań naukowych i ciągłej ewaluacji klinicznej.
Walproinian sodu charakteryzuje się złożonym i wielokierunkowym mechanizmem działania, który nie został w pełni poznany pomimo intensywnych badań prowadzonych przez ponad pół wieku. Głównym mechanizmem działania jest wzmocnienie aktywności hamującego neurotransmitera GABA (kwasu gamma-aminomasłowego) w ośrodkowym układzie nerwowym.
Walproinian sodu wywiera swoje działanie przeciwpadaczkowe przede wszystkim poprzez wybiórcze zwiększanie stężenia GABA w synapsach w OUN oraz zmniejszanie zużycia GABA przez komórki glejowe i zakończenia nerwowe poprzez hamowanie aminotransferazy GABA i dehydrogenazy semialdehydowej. Substancja ta hamuje dehydrogenazę semialdehydową sukcynianu, co prowadzi do zwiększenia stężenia semialdehydu sukcynianu, który działa jako inhibitor aminotransferazy GABA, ostatecznie zmniejszając metabolizm GABA i zwiększając neurotransmisję GABA-ergiczną.
Mechanizm ten jest szczególnie istotny, ponieważ GABA stanowi główny inhibitujący neurotransmiter w ośrodkowym układzie nerwowym. Poprzez zwiększanie poziomów GABA, walproinian sodu wzmacnia efekty hamujące tego neurotransmitera, tym samym stabilizując aktywność neuronalną i zapobiegając nadmiernemu pobudzeniu, które może prowadzić do napadów padaczkowych.
Dodatkowo, walproinian sodu modyfikuje przekaźnictwo sodowe, opóźnia reaktywację kanałów sodowych, blokuje wyładowania i zmniejsza pobudliwość błony neuronu. Substancja ta negatywnie moduluje pobudzające kanały jonowe, takie jak kanały wapniowe i sodowe, podczas gdy prądy potasowe są wzmacniane. Szczególnie istotne jest oddziaływanie na kanały wapniowe typu T, które odgrywają rolę w generowaniu rytmicznej aktywności elektrycznej w neuronach wzgórza.
Walproinian sodu wykazuje również działanie jako inhibitor deacetylaz histonowych (HDAC), co może zmieniać ekspresję genów zaangażowanych w plastyczność neuronalną, stany zapalne i przeżywalność komórek. Te mechanizmy epigenetyczne mogą przyczyniać się do długoterminowych efektów terapeutycznych zarówno w padaczce, jak i w zaburzeniach nastroju.
Walproinian sodu jest uznawany za jeden z najbardziej skutecznych leków przeciwpadaczkowych, szczególnie jako lek pierwszego wyboru w padaczce z napadami uogólnionymi. Wskazania obejmują:
W przypadku napadów pierwotnie uogólnionych lek często można stosować w monoterapii; w napadach częściowych, wtórnie uogólnionych oraz w postaciach mieszanych częściej konieczne jest leczenie skojarzone.
Walproinian sodu znajduje zastosowanie w leczeniu i profilaktyce epizodów maniakalnych w chorobie afektywnej dwubiegunowej u pacjentów, u których leczenie litem jest przeciwwskazane lub źle tolerowane. Lek może być również rozważany w profilaktyce zaburzeń afektywnych dwubiegunowych w przypadku nieskuteczności preparatów litu i karbamazepiny.
Choć nie jest to główne wskazanie w Polsce, walproinian sodu jest skuteczny w profilaktyce napadów migreny, szczególnie u pacjentów z często występującymi epizodami.
W terapii padaczki początkowa dawka wynosi zwykle 5-15 mg/kg mc./dobę, z dawką podtrzymującą 20-30 mg/kg mc./dobę (zakres 9-35 mg/kg u dorosłych, 15-60 mg/kg u dzieci i młodzieży).
Schemat dawkowania u dorosłych:
Schemat dawkowania u dzieci:
W przypadku epizodów maniakalnych początkowa dawka dobowa to 750 mg, z możliwością zwiększenia do 1000-2000 mg/dobę. Dawki powyżej 45 mg/kg masy ciała wymagają szczególnie starannego monitorowania.
Walproinian sodu dostępny jest w postaci tabletek o zmodyfikowanym/przedłużonym uwalnianiu, syropu, saszetek oraz proszku i rozpuszczalnika do sporządzania roztworu do wstrzykiwań. Postaci o przedłużonym uwalnianiu umożliwiają podawanie leku w 1-2 dawkach dobowych, co poprawia tolerancję i stabilizuje stężenia leku.
Stężenie terapeutyczne walproinianu w surowicy krwi mieści się w zakresie 40-100 mg/l (300-700 μmol/l). Dla padaczki zakres terapeutyczny wynosi 50-100 mcg/mL, a w manii 50-125 mcg/mL. Stężenia toksyczne wskazują na poziomy >175 mcg/mL przed poranną dawką.
Przed rozpoczęciem terapii oraz w trakcie leczenia wymagane jest systematyczne monitorowanie:
Nudności, wymioty, bóle brzucha, zaparcia na przemian z biegunką, brak łaknienia, niekiedy wzrost łaknienia, zwiększenie masy ciała, najczęściej ustępujące po zmniejszeniu dawki leku lub samoistnie bez konieczności przerywania leczenia.
Ze strony układu nerwowego często występują: uczucie zmęczenia, obniżenie nastroju, senność, niezborność ruchów, zawroty i bóle głowy, zaburzenia równowagi i widzenia (podwójne widzenie), oczopląs, zaburzenia mowy o charakterze dyzartrii, parestezje, drżenia mięśniowe.
Walproinian sodu może powodować uszkodzenie wątroby u niewielkiego odsetka pacjentów, z niektórymi przypadkami śmiertelnymi. Mechanizmy związane ze zmienioną mitochondrialną ścieżką β-oksydacji i nadmiernym stresem oksydacyjnym zostały postulowane. Dzieci poniżej 2 lat i pacjenci z dziedzicznymi chorobami mitochondrialnymi są narażeni na znacznie zwiększone ryzyko rozwoju śmiertelnej hepatotoksyczności.
Od 1979 roku publikowane są przypadki zapalenia trzustki wywołanego przez kwas walproinowy, co doprowadziło do dodania zapalenia trzustki do ostrzeżeń typu „black box” dla kwasu walproinowego.
Możliwe są: trombocytopenia, leukopenia, niedokrwistość, agranulocytoza oraz zaburzenia krzepnięcia krwi.
Walproinian sodu jest ściśle przeciwwskazany w ciąży ze względu na wysokie ryzyko działania teratogennego. Ryzyko poważnych wad wrodzonych u potomstwa matek leczonych walproinianem jest około trzy razy wyższe niż w populacji nienarażonej, wynosząc około 10%.
Główne ryzyko obejmuje:
Dawka dobowa 1000 mg lub więcej i/lub politerapia wiąże się z wyższym ryzykiem teratogennym.
Leki zawierające walproinian nie mogą być rozpoczynane ani kontynuowane u kobiet i dziewcząt poniżej 55 roku życia, chyba że dwóch specjalistów niezależnie zgodzi się, że nie ma alternatywy. Wymagane jest:
W leczeniu padaczki walproinian sodu jest często stosowany jako lek pierwszego wyboru, szczególnie w napadach uogólnionych. W leczeniu napadów toniczno-klonicznych padaczki, walproinian sodu (lub jego połączenia z kwasem walproinowym) jest lekiem pierwszego wyboru. Dostępne preparaty obejmują:
Dla kobiet, leki pierwszego wyboru to lamotrygina (np. Lamilept, Lamitrin, Lamotrix, Epitrigine) lub lewetyracetam (np. Cezarius, Vetira, Normeg, Keppra). W monoterapii często stosuje się także:
W padaczce mioklonicznych często stosuje się walproinian jako lek pierwszego wyboru ze względu na jego skuteczność w stabilizacji aktywności elektrycznej mózgu. W napadach nieświadomości etosuksymid i walproinian wykazują wyższą skuteczność niż lamotrygina, jednak ze względu na mniejsze ryzyko działań niepożądanych, preferowany jest etosuksymid nad walproinianem u pacjentów z dziecięcą padaczką nieświadomości.
| Typ napadu | Lek pierwszego wyboru | Alternatywy |
|---|---|---|
| Napady toniczno-kloniczne | Walproinian sodu | Lamotrygina, Lewetyracetam |
| Napady nieświadomości | Etosuksymid | Walproinian sodu, Lamotrygina |
| Napady miokloniczne | Walproinian sodu | Lewetyracetam, Klonazepam |
| Zespół Lennoxa-Gastauta | Walproinian sodu | Rufinamid, Klobazam |
Walproinian sodu wykazuje liczne interakcje z innymi lekami przeciwpadaczkowymi:
Szczególną uwagę należy zwrócić na:
Walproinian sodu może być stosowany długoterminowo pod warunkiem regularnego monitorowania funkcji wątroby, morfologii krwi i innych parametrów laboratoryjnych. Szczególnie ważne są kontrole w pierwszych 6 miesiącach terapii, kiedy ryzyko hepatotoksyczności jest najwyższe.
Pacjenci powinni natychmiast skontaktować się z lekarzem w przypadku wystąpienia: żółtaczki (żółknięcie skóry i oczu), ciemnego moczu, jasnych stolców, nudności, wymiotów, bólu brzucha, niezwykłego zmęczenia lub osłabienia.
Nie, lek nigdy nie powinien być odstawiany gwałtownie. Leczenie należy przerywać w sposób stopniowy, pod ścisłą kontrolą lekarską. Nagłe odstawienie może prowadzić do nawrotu napadów padaczkowych lub pogorszenia stanu psychicznego.
Ze względu na potwierdzone działanie teratogenne substancji czynnej, jej przyjmowanie podczas ciąży jest surowo przeciwwskazane. Lek znacząco zwiększa ryzyko wad wrodzonych i zaburzeń neurorozwojowych u potomstwa.
Stężenie walproinianu w surowicy należy kontrolować na początku terapii, po zmianach dawkowania, a następnie co 3-6 miesięcy lub częściej w przypadku problemów klinicznych. Terapeutyczne stężenie wynosi 40-100 mg/l.
Tak, przyrost masy ciała jest częstym działaniem niepożądanym. Przed rozpoczęciem leczenia należy poinformować pacjenta o ryzyku zwiększenia masy ciała związanego z leczeniem i podjąć odpowiednie czynności w celu jego zminimalizowania.
Przed rozpoczęciem terapii wymagane są: morfologia krwi z rozmazem, próby wątrobowe (ALT, AST, bilirubina), parametry krzepnięcia, stężenie amoniaku, funkcje nerek oraz test ciążowy u kobiet w wieku rozrodczym.
Lek w małych ilościach przenika do pokarmu kobiecego. Nie zaobserwowano działań niepożądanych u dzieci karmionych piersią przez matki stosujące pochodne kwasu walproinowego. Ameryka艅ska Akademia Pediatryczna dopuszcza stosowanie podczas karmienia piersią, ale wymaga to monitorowania dziecka.
Nadmierne ilości kwasu walproinowego mogą powodować senność, drżenia, stupor, depresję oddechową, śpiączkę, kwasicę metaboliczną i śmierć. W przypadku ciężkiego zatrucia skuteczne może być hemoperfuzja lub hemofiltracja.
