Torasemid – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)
Torasemid – lek o działaniu moczopędnym należący do grupy diuretyków pętlowych. Mechanizm działania torasemidu polega na hamowaniu transportu jonów chlorkowych i sodowych w nerkach (dokładnie w pętli Henlego). Wskazaniem do stosowania leku jest leczenie obrzęków pochodzenia wątrobowego, nerkowego lub spowodowanych przez zastoinową niewydolność serca oraz leczenie nadciśnienia tętniczego.
Torasemid dostępny jest w postaci tabletek oraz roztworu do wstrzykiwań. Postać leku i dokładne dawkowanie dobiera się indywidualnie w zależności od stanu pacjenta i współwystępujących chorób.
Możliwe działania niepożądane: mogą się różnić w zależności od drogi podania. Po podaniu doustnym mogą pojawić się nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha, zmniejszenie apetytu, zwiększenie stężenia enzymów wątrobowych, bóle i zawroty głowy, znużenie, osłabienie, kurcze mięśniowe, hipokaliemia. Po podaniu dożylnym dodatkowo mogą wystąpić komplikacje zakrzepowo-zatorowe, niedociśnienie i stany splątania.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Torasemid – nowoczesny diuretyk pętlowy w leczeniu chorób serca i nadciśnienia
Torasemid to substancja czynna należąca do grupy diuretyków pętlowych nowej generacji, która zyskuje coraz większe uznanie w terapii niewydolności serca i nadciśnienia tętniczego. W porównaniu z tradycyjnie stosowanym furosemidem, torasemid charakteryzuje się korzystniejszym profilem farmakokinetycznym i może oferować pacjentom lepsze efekty terapeutyczne przy jednoczesnym zmniejszeniu ryzyka działań niepożądanych. Ten lek wprowadzony do obrotu w Europie w 1993 roku, stanowi obecnie preferowaną opcję terapeutyczną w wielu przypadkach chorób wymagających leczenia moczopędnego. Jego unikalny mechanizm działania oraz długotrwały efekt diuretyczny sprawiają, że może być stosowany wygodnie raz dziennie, co znacząco poprawia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez pacjentów.
Mechanizm działania torasemidu
Torasemid należy do grupy diuretyków pętlowych, działających poprzez blokowanie nośnika Na+/K+/2Cl- w ramieniu wstępującym pętli Henlego w nerkach. Ten specyficzny mechanizm działania polega na hamowaniu wchłaniania zwrotnego jonów sodu i chloru, co prowadzi do zwiększonego wydalania tych elektrolitów wraz z wodą w moczu.
Działanie torasemidu charakteryzuje się następującymi właściwościami:
- Silny efekt moczopędny: Zwiększenie wydalania sodu i wody z organizmu
- Natychmiastowe działanie: Początek działania po 60 minutach od podania doustnego
- Długotrwały efekt: Działanie utrzymuje się do 12 godzin
- Wysoką biodostępność: Wynoszącą około 80% w porównaniu z 50% dla furosemidu
W wyniku działania torasemidu dochodzi także do zwiększonego wydalania jonów potasu, magnezu, wapnia i fosforanów. Jednocześnie zmniejsza się wydalanie kwasu moczowego, co może prowadzić do jego podwyższenia we krwi.
Charakterystyka farmakologiczna
Torasemid wyróżnia się korzystnymi właściwościami farmakokinetycznymi, które przekładają się na lepsze efekty kliniczne:
Farmakokinetyka
- Biodostępność: 80-90% po podaniu doustnym
- Czas osiągnięcia maksymalnego stężenia: 1-2 godziny
- Okres półtrwania: około 3,5 godziny
- Czas działania: do 12 godzin
Metabolizm
Torasemid jest w 80% metabolizowany w wątrobie poprzez procesy oksydacji i hydroksylacji. Wydalany jest z moczem zarówno w postaci niezmienionej (24%), jak i metabolitów. Zaburzenia czynności nerek nie mają znaczącego wpływu na eliminację leku.
Wskazania do stosowania
Torasemid stosuje się w leczeniu następujących stanów chorobowych:
Nadciśnienie tętnicze pierwotne
W terapii nadciśnienia tętniczego torasemid znajduje szczególne zastosowanie w przypadkach opornych na standardowe leczenie. Jako diuretyk pętlowy może być stosowany zamiast diuretyków tiazydowych, szczególnie u pacjentów z upośledzoną funkcją nerek.
Obrzęki różnego pochodzenia
- Niewydolność serca: Obrzęki spowodowane zastoinową niewydolnością serca
- Niewydolność nerek: Obrzęki pochodzenia nerkowego
- Niewydolność wątroby: Obrzęki pochodzenia wątrobowego
- Obrzęk płuc: W stanach nagłych wymagających szybkego odwodnienia
Oporność na inne diuretyki
Torasemid może być stosowany w przypadkach, gdy pacjenci nie reagują odpowiednio na inne leki moczopędne lub wykazują oporność na ich działanie.
Dawkowanie i sposób podawania
Nadciśnienie tętnicze pierwotne
- Dawka początkowa: 2,5 mg raz dziennie
- Dawka maksymalna: 5 mg raz dziennie
- Czas osiągnięcia pełnego efektu: około 12 tygodni
Badania wskazują, że dawki powyżej 5 mg na dobę nie prowadzą do dalszego obniżenia ciśnienia tętniczego.
Obrzęki
- Dawka początkowa: 5 mg raz dziennie
- Zakres dawkowania: 5-40 mg raz dziennie
- Dostosowanie dawki: Stopniowe zwiększanie w zależności od odpowiedzi klinicznej
Wskazanie |
Dawka początkowa |
Dawka maksymalna |
Częstotliwość |
Nadciśnienie |
2,5 mg |
5 mg |
1x dziennie |
Obrzęki |
5 mg |
40 mg |
1x dziennie |
Przewagi torasemidu nad furosemidem
Badanie TORIC (TOrasemide In Congestive Heart Failure) oraz inne badania kliniczne wykazały znaczące przewagi torasemidu:
Efektywność kliniczna
- Poprawa stanu funkcjonalnego: 45,8% pacjentów vs 37,2% dla furosemidu
- Zmniejszenie śmiertelności: 2,2% vs 4,5% dla furosemidu
- Mniejsze ryzyko rehospitalizacji: 10,6% vs 18,4% dla furosemidu
Profil bezpieczeństwa
- Rzadsza hipokaliemia: 12,9% vs 17,9% dla furosemidu
- Mniejsze zaburzenia elektrolitowe: Dzięki działaniu przeciwaldosteronowemu
- Lepszy compliance: Możliwość stosowania raz dziennie
Leczenie farmakologiczne niewydolności serca
W terapii niewydolności serca torasemid stanowi jeden z filarów leczenia objawowego. Zgodnie z polskimi wytycznymi hipertensjologicznymi z 2019 roku, w niewydolności serca preferowane są diuretyki pętlowe, ze szczególnym wskazaniem na torasemid.
Substancje czynne stosowane w leczeniu niewydolności serca:
Diuretyki pętlowe:
- Torasemid (preferowany)
- Furosemid
Inhibitory ACE:
- Enalapryl
- Lizynopryl
- Ramipryl
Sartany (antagoniści receptora AT1):
- Walsartan
- Kandesartan
- Losartan
Beta-adrenolityki:
- Bisoprolol
- Karwedilol
- Nebivolol
Antagoniści receptora mineralokortykoidowego:
Torasemid może być stosowany w skojarzeniu z powyższymi lekami, tworząc kompleksową terapię niewydolności serca. W przypadkach oporności na monoterapię diuretykami pętlowymi, można rozważyć podwójną blokadę nefronu poprzez połączenie torasemidu z tiazydami lub antagonistami aldosteronu.
Przeciwwskazania do stosowania
Bezwzględne przeciwwskazania:
- Nadwrażliwość na torasemid lub pochodne sulfonylomocznika
- Niewydolność nerek z bezmoczem
- Śpiączka wątrobowa lub stan przedśpiączkowy
- Hipowolemia i zaburzenia równowagi elektrolitowej
- Znaczne zaburzenia opróżniania pęcherza moczowego
- Ciąża i okres karmienia piersią
Względne przeciwwskazania:
- Hiponatremia
- Hipokaliemia
- Dna moczanowa
- Cukrzyca (wymaga monitorowania)
- Zaburzenia słuchu
Działania niepożądane
Często występujące (≥1/100 do <1/10):
- Zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej
- Hipokaliemia i hiponatremia
- Zawroty głowy i bóle głowy
- Nudności i zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- Zwiększenie stężenia kwasu moczowego, glukozy i lipidów
- Skurcze mięśni
- Ogólne osłabienie i zmęczenie
Rzadko występujące:
- Zaburzenia słuchu
- Zmniejszenie liczby krwinek
- Zaburzenia rytmu serca
- Reakcje alergiczne
Objawy przedawkowania:
W przypadku przedawkowania może wystąpić:
- Nadmierna diureza
- Senność i splątanie
- Niedociśnienie tętnicze
- Zapaść krążeniowa
- Zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Interakcje z innymi lekami
Torasemid może wchodzić w interakcje z wieloma grupami leków:
Zwiększenie toksyczności:
- Glikozydy nasercowe: Ryzyko nasilenia działania z powodu hipokaliemii
- Lit: Zwiększona kardio- i neurotoksyczność
- Aminoglikozydy: Nasilenie nefro- i ototoksyczności
Zmniejszenie skuteczności:
- NLPZ: Osłabienie działania moczopędnego
- Probenecyd: Zmniejszenie efektu diuretycznego
Nasilenie działania:
- Leki przeciwnadciśnieniowe: Addytywny efekt hipotensyjny
- Teofilina: Zwiększenie stężenia i działania
Szczególne grupy pacjentów
Pacjenci w podeszłym wieku
U osób starszych dawkowanie nie wymaga modyfikacji, jednak zaleca się szczególną ostrożność z powodu:
- Zwiększonego ryzyka zaburzeń elektrolitowych
- Większej wrażliwości na działania niepożądane
- Konieczności regularnego monitorowania funkcji nerek
Niewydolność wątroby
Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby wymagają szczególnego nadzoru ze względu na ryzyko zwiększenia stężenia torasemidu we krwi.
Ciąża i laktacja
Torasemid jest przeciwwskazany w okresie ciąży i karmienia piersią. W przypadku absolutnej konieczności stosowania w ciąży, wymagane jest ścisłe monitorowanie:
- Elektrolitów i hematokrytu matki
- Wzrostu i rozwoju płodu
- Przepływu krwi przez łożysko
Monitorowanie w trakcie terapii
Przed rozpoczęciem leczenia:
- Ocena funkcji nerek (kreatynina, clearance)
- Stężenie elektrolitów (Na+, K+, Mg2+)
- Bilans płynów w organizmie
- Ciśnienie tętnicze
W trakcie leczenia długotrwałego:
- Elektrolity: Regularna kontrola poziomu sodu, potasu i magnezu
- Funkcja nerek: Monitorowanie kreatyniny i mocznika
- Metabolizm: Kontrola glukozy, kwasu moczowego i lipidów
- Morfologia krwi: Okresowe badania kontrolne
Przelicznik dawek z furosemidu na torasemid
Przy zamianie furosemidu na torasemid stosuje się następujący przelicznik:
Furosemid |
Torasemid |
40 mg |
10 mg |
80 mg |
20 mg |
120 mg |
30 mg |
Uwaga: Przeliczniki należy dostosować indywidualnie do każdego pacjenta ze względu na zmienną biodostępność furosemidu.
Czy torasemid jest bezpieczniejszy od furosemidu?
Badania kliniczne wskazują, że torasemid charakteryzuje się korzystniejszym profilem bezpieczeństwa w porównaniu z furosemidem. Rzadziej powoduje hipokaliemię (12,9% vs 17,9%) i charakteryzuje się mniejszą śmiertelnością (2,2% vs 4,5%). Dodatkowo, dzięki dłuższemu działaniu, może być stosowany raz dziennie, co poprawia compliance pacjentów.
Jak długo można stosować torasemid?
Torasemid może być stosowany długotrwale pod nadzorem lekarskim. W leczeniu nadciśnienia tętniczego stosuje się go przewlekle, natomiast w przypadku obrzęków – do czasu ustąpienia objawów. Kluczowe jest regularne monitorowanie funkcji nerek i równowagi elektrolitowej.
Czy torasemid powoduje gwałtowne parcie na mocz?
W przeciwieństwie do furosemidu, torasemid zapewnia równomiernie rozłożoną mikcję w ciągu dnia i rzadziej powoduje nagłe parcie na mocz. Jego długotrwałe działanie (do 12 godzin) sprawia, że pacjenci doświadczają mniej gwałtownych epizodów oddawania moczu.
Kiedy należy zwiększyć dawkę torasemidu?
W leczeniu nadciśnienia tętniczego nie należy zwiększać dawki przed upływem 2 miesięcy od rozpoczęcia terapii, ponieważ pełny efekt przeciwnadciśnieniowy osiągany jest po około 12 tygodniach. W przypadku obrzęków dawkę można stopniowo zwiększać w zależności od odpowiedzi klinicznej, jednak zawsze pod kontrolą lekarza.
Czy można łączyć torasemid z innymi diuretykami?
Tak, torasemid może być łączony z innymi diuretykami w ramach tzw. podwójnej blokady nefronu. Najczęściej stosuje się go w połączeniu z tiazydami lub antagonistami aldosteronu. Jednak takie leczenie wymaga szczególnie ścisłego monitorowania elektrolitów ze względu na zwiększone ryzyko hipokaliemii i hiponatremii.
Jakie są najważniejsze różnice między torasemidem a furosemidem?
Główne różnice to: biodostępność (80% vs 50%), czas działania (12h vs 8h), częstotliwość dawkowania (1x vs 2-3x dziennie), ryzyko hipokaliemii (niższe dla torasemidu) oraz dodatkowe działanie przeciwaldosteronowe torasemidu. Badania kliniczne wskazują także na lepsze rokowanie u pacjentów leczonych torasemidem.
Czy torasemid można stosować u osób z cukrzycą?
Torasemid może być stosowany u pacjentów z cukrzycą, jednak wymaga regularnego monitorowania metabolizmu węglowodanów, ponieważ może wpływać na działanie leków przeciwcukrzycowych i insuliny. Konieczne może być dostosowanie dawkowania leków hipoglikemizujących przez lekarza prowadzącego.
Bibliografia
- Friedel HA, Buckley MM. Torasemide. A review of its pharmacological properties and therapeutic potential. Drugs. 1991;41(1):81-103. DOI: 10.2165/00003495-199141010-00008 PMID: 1706990
- Dunn CJ, Fitton A, Brogden RN. Torasemide. An update of its pharmacological properties and therapeutic efficacy. Drugs. 1995;49(1):121-142. DOI: 10.2165/00003495-199549010-00009 PMID: 7705212