Aroma-Activ to kosmetyczny żel zawierający olejki eteryczne, o łagodnym działaniu rozgrzewającym. Stosowany do masażu dziecka, pozwala mu odprężyć się i spokojnie zasnąć. Żel jest przeznaczony do masażu pielęgnacyjno-relaksacyjnego skóry karku i/lub klatki piersiowej dzieci po ukończeniu 2. roku życia. Produkt jest dostępny bez recepty.
Capsigel N to lek dostępny bez recepty, który ma postać emulsji na skórę. Jest stosowany jako środek rozgrzewający w bólach mięśniowych, takich jak naciągnięcia czy bolesne skurcze mięśni. Może być również pomocniczo stosowany w bólach przy stanach zapalnych stawów oraz w nerwobólach, takich jak zapalenie korzonków nerwowych czy rwa kulszowa. Po aplikacji na skórę wywiera działanie drażniące, powodując jej przekrwienie, zaczerwienienie a jednocześnie rozgrzanie.
Dexapini to syrop stosowany w leczeniu suchego kaszlu, który może występować w przebiegu stanów zapalnych górnych dróg oddechowych, takich jak przeziębienie, grypa czy zapalenie gardła. Głównym składnikiem preparatu jest bromowodorek dekstrometorfanu, który ma działanie przeciwkaszlowe. Produkt dostępny jest bez recepty.
Herbapini to lek w postaci syropu, który jest dostępny bez recepty. Jest stosowany tradycyjnie w leczeniu suchego, męczącego kaszlu w przebiegu nieżytów górnych dróg oddechowych. Preparat zawiera fosforan kodeiny o działaniu przeciwkaszlowym oraz substancje pochodzenia roślinnego: wyciąg sosnowy i nalewkę koprową. Wskazany jest do stosowania u dorosłych i młodzieży powyżej 12 lat.
Hotlec to lek przeciwbólowy i rozgrzewający, który jest stosowany miejscowo do łagodzenia bólów mięśniowych i stawowych. W składzie maści Hotlec znajduje się salicylan metylu, który działa przeciwbólowo, a także olejki roślinne i kamfora, które wywołują efekt przekrwienia i rozgrzania w miejscu aplikacji. Produkt jest dostępny bez recepty.
Inhalol to produkt leczniczy do stosowania pomocniczo w dolegliwościach górnych dróg oddechowych, takich jak katar i trudności w odkrztuszaniu gęstej wydzieliny. Składa się z mieszanki olejków eterycznych o zbliżonym działaniu farmakologicznym, takich jak olejek sosnowy, olejek tymiankowy, olejek miętowy i olejek terpentynowy. Stosuje się go w postaci inhalacji wziewnej, dodając kilka kropli do naczynia z gorącą wodą i wdychając powstające opary. Lek ten jest dostępny bez recepty.
Neo-Capsiderm to lek w postaci maści, który działa rozgrzewająco. Jest stosowany jako środek łagodzący bóle mięśniowe, takie jak naciągnięcia czy bolesne skurcze mięśni. Ponadto, może być używany pomocniczo w bólach związanych ze stanami zapalnymi stawów oraz w przypadku nerwobólów. Lek jest dostępny bez recepty.
Pączki sosny to produkt leczniczy w postaci zioła do zaparzania. Tradycyjnie stosuje się go jako środek pomocniczy przy dolegliwościach górnych dróg oddechowych. Substancją czynną są pączki sosny (Pini gemmae). Ten lek należy zawsze stosować dokładnie tak, jak to opisano w ulotce dla pacjenta lub według zaleceń lekarza lub farmaceuty. Produkt dostępny jest bez recepty.
Rub-Arom to maść o działaniu rozgrzewającym, która jest dostępna bez recepty. Jest stosowana miejscowo do nacierania w przypadku bólów mięśniowych, stawowych oraz nerwobólach. Ponadto, może być używana do nacierania klatki piersiowej i pleców w infekcjach górnych dróg oddechowych, takich jak grypa i przeziębienie. Składniki aktywne to tymol, lewomentol, kamfora oraz olejki eteryczne: cedrowy, eukaliptusowy i terpentynowy z sosny nadmorskiej.
Syrop sosnowy złożony Aflofarm to lek o działaniu przeciwkaszlowym, który hamuje odruch kaszlowy i zmniejsza częstość napadów kaszlu. W składzie preparatu znajdują się fosforan kodeiny oraz wyciągi roślinne z sosny i anyżu. Lek jest dostępny bez recepty. Wskazany jest do stosowania doraźnego podczas męczącego, suchego kaszlu występującego w przebiegu nieżytów górnych dróg oddechowych.
Viprosal B to maść stosowana zewnętrznie, która zawiera cztery substancje czynne: jad żmii, kwas salicylowy, kamforę i terpentynę (olejek terpentynowy z sosny nadmorskiej). Dzięki skojarzonemu działaniu składników, preparat wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Maść jest przeznaczona do stosowania miejscowego w celu łagodzenia bólów neuralgicznych (nerwobólów) i bólów stawowych. Viprosal B jest dostępny bez recepty.
Sosna – drzewo powszechnie rosnące na terenie Polski. Do celów farmaceutycznych pozyskuje się pąki, młode pędy, pędy wraz z igłami, korę oraz żywice. Za działanie lecznicze odpowiada olejek sosnowy, diterpenowe kwasy żywiczne, flawonoidy, substancje woskowe, witamina C oraz związki gorzkie. Wskazaniem do stosowania wyciągów z sosny jest głównie leczenie układu oddechowego (oskrzeli, płuc) w przebiegu przeziębienia i kaszlu, ponieważ roślina ta działa wykrztuśnie i bakteriobójczo. Ponadto, polecana jest w przypadku zakażeń bakteryjnych układu pokarmowego i moczowego (działa moczopędnie) oraz przeciwbólowo i przeciwzapalnie na skórę.
Najbardziej znanym produktem z sosny jest olejek sosnowy, który można stosować wewnętrznie i zewnętrznie. Wewnętrznie jako lek moczopędny w połączeniu z innymi ziołami wykazującymi takie właściwości. Natomiast zewnętrznie głównie do inhalacji w rozcieńczeniu z wodą w leczeniu przeziębienia, kataru i zatok. Olejek sosnowy łagodzi również bóle gośćcowe, reumatyczne oraz nerwobóle. Z sosny otrzymywany jest również olejek terpentynowy, który działa głównie przeciwbólowo i stosowany jest jako składnik maści, żeli i plastrów przeciwbólowych i rozgrzewających.
Kolejnym znanym produktem jest dziegieć sosnowy (smoła sosnowa), który wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i przeciwgrzybicze. Stosowany jest zewnętrznie w leczeniu chorób skóry m.in. łuszczycy, egzemy, grzybicy, liszaju i łojotoku.
Możliwe działania niepożądane: leki i suplementy, w których jednym ze składników jest sosna, stosowane zgodnie z zaleceniami nie wywołują zwykle działań niepożądanych, z wyjątkiem reakcji nadwrażliwości lub uczulenia.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.) to jedno z najbardziej rozpoznawalnych i powszechnych drzew iglastych w Polsce, które od wieków odgrywa kluczową rolę w medycynie naturalnej. To majestatyczne drzewo z rodziny sosnowatych (Pinaceae) jest prawdziwą skarbnicą substancji bioaktywnych o wszechstronnych właściwościach leczniczych. W przeciwieństwie do wielu innych roślin leczniczych, niemal każda część sosny – od igieł i młodych pędów, przez pączki i korę, aż po żywicę – może być wykorzystana jako cenny surowiec farmaceutyczny.
Współczesne badania naukowe potwierdzają tradycyjne zastosowania sosny w medycynie ludowej, wskazując na jej silne właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne, wykrztuśne oraz przeciwutleniające. Bogactwo olejków eterycznych, garbników, flawonoidów i innych związków bioaktywnych sprawia, że preparaty na bazie sosny znajdują zastosowanie w leczeniu schorzeń układu oddechowego, problemów skórnych, dolegliwości reumatycznych oraz w procesach wspomagania odporności organizmu. Dla pacjentów poszukujących naturalnych metod wsparcia zdrowia, sosna oferuje bezpieczne i skuteczne rozwiązania, które można z powodzeniem łączyć z konwencjonalną terapią.
Sosna zwyczajna jest zimozielonym drzewem iglastym, które może osiągać imponującą wysokość do 40 metrów. Charakteryzuje się prostym pniem zakończonym rozłożystą, iglastą koroną. Igły sosny są ciemnozielone, mają długość od 3 do 7 centymetrów i są sztywno osadzone parami na krótkopędach. Kwiatostany różnią się w zależności od płci – kwiaty męskie mają charakterystyczną żółtą barwę, podczas gdy żeńskie przybierają postać zielonych lub czerwonawych łusek zebranych w kwiatostan.
Sosna zwyczajna jest szeroko rozpowszechniona w Europie Środkowej, Północnej oraz wschodniej części Syberii. W Polsce jest jednym z najpopularniejszych gatunków drzew iglastych, tworzącym rozległe lasy sosnowe. Drzewo preferuje stanowiska słoneczne i piaszczyste gleby o lekko kwaśnym odczynie, co sprawia, że doskonale rośnie na nizinach w lasach mieszanych i borach.
W pierwszym roku po zapyleniu sosna wytwarza małe, zielone szyszki o długości około jednego centymetra. Pełny cykl dojrzewania szyszek trwa około trzech lat – w kolejnym roku po zapłodnieniu szyszki powiększają się, a dojrzewają pod koniec drugiego roku. Wiosną trzeciego roku stają się w pełni dojrzałe, przybierając charakterystyczną matowo-brunatną barwę i osiągając od 2,5 do 7 centymetrów długości.
Bogactwo substancji bioaktywnych zawartych w sośnie sprawia, że jest to niezwykle cenny surowiec farmaceutyczny. Z sosny zwyczajnej pozyskuje się liczne surowce wykorzystywane w lecznictwie, a każda część drzewa charakteryzuje się nieco odmiennym składem chemicznym, co przekłada się na różnorodne właściwości terapeutyczne.
Pączki sosny (Gemmae Pini) oraz młode pędy (Turiones Pini) zawierają olejki eteryczne bogate w alfa-pinen, beta-pinen, limonen oraz borneol. Ponadto składają się z żywicy, związków gorzkich oraz kwasu askorbinowego. Pączek sosny zawiera 0,4% olejku eterycznego, w którego skład wchodzą pinen, limonen i borneol, oprócz tego występują substancje gorzkie, żywice, garbniki i witamina C.
Pozyskiwany w procesie destylacji z parą wodną sosnowy olejek eteryczny (łac. Oleum Pini silvestri) zawiera alfa-pinen, beta-pinen, borneol oraz kamforę o właściwościach wykrztuśnych, rozgrzewających i moczopędnych. Olejek sosnowy charakteryzuje się intensywnym, świeżym aromatem i złożonym składem chemicznym, który determinuje jego szerokie zastosowanie terapeutyczne.
Równolegle można uzyskać olejek terpentynowy (Oleum terebinthinae), który zawiera do 96% alfa- i beta-pinenu, cymen oraz inne związki aktywne. Ten olejek jest stosowany głównie zewnętrznie ze względu na jego silne właściwości rozgrzewające i pobudzające mikrocyrkulację.
Z kory sosny pospolitej jest źródłem garbników, flawonoidów i polifenoli, przez co ma silne właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Natomiast z żywicy z sosny otrzymywana jest kalafonia, czyli substancja wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym do produkcji maści i plastrów na zranienia.
Dziegieć sosnowy (Pix liquida Pini) jest produktem suchej destylacji drewna sosnowego. Ma ostry, nieprzyjemny zapach oraz ciemną i gęstą konsystencję. Jest to szczególnie cenny składnik wykorzystywany w dermatologii.
Sosna zwyczajna wykazuje niezwykle szerokie spektrum działania farmakologicznego, które wynika z obecności różnorodnych substancji bioaktywnych. Z uwagi na szeroki wachlarz leczniczych substancji składowych sosna zwyczajna wykazuje wiele istotnych dla zdrowia zalet i właściwości. Najbardziej powszechne to: działanie rozkurczowe, działanie bakteriobójcze, działanie przeciwbiegunkowe, działanie wykrztuśne, moczopędne, żółciopędne oraz właściwości dezynfekujące.
Najważniejszym i najlepiej udokumentowanym działaniem preparatów sosnowych jest ich wpływ na układ oddechowy. Mają one działanie wykrztuśne poprzez pobudzenie wydzielnicze błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz pobudzenie nabłonka rzęskowego. Pączki sosny mają właściwości wykrztuśne i mukolityczne, pobudzają nabłonek migawkowy oskrzeli do usuwania zalegającej wydzieliny.
Pobudzają ruchy nabłonka rzęskowego i wydzielanie błon śluzowych górnych dróg oddechowych. Mają działanie delikatnie odkażające, hamują rozwój drobnoustrojów w jamie ustnej i w gardle. Te właściwości sprawiają, że preparaty sosnowe są szczególnie skuteczne w leczeniu stanów zapalnych dróg oddechowych z utrudnionym odkrztuszaniem.
Badania naukowe potwierdzają silne właścivości przeciwzapalne sosny. Analiza składu chemicznego olejków eterycznych wykazała, że mono- i seskwiterpeny charakteryzują większość olejków sosnowych. W większości przypadków α- i β-pinen były głównymi reprezentantami frakcji monoterpenowej.
Ekstrakt alkoholowy z igieł sosny znacząco hamował peroksydację lipidów indukowaną Fe2+ oraz eliminował wolne rodniki w badaniach in vitro. Znacząco hamował mutagenność związków chemicznych w testach Amesa. Te właściwości antyoksydacyjne mają kluczowe znaczenie dla działania przeciwzapalnego preparatów sosnowych.
Pędy i pączki sosny wykazują właściwości wykrztuśne, rozkurczowe oraz przeciwbakteryjne. Olejek sosnowy, pozyskiwany z tego drzewa, działa antyseptycznie oraz przeciwzapalnie. Badania laboratoryjne wykazały szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego olejków sosnowych.
Różnorodne peptydy ekstrahowane z igieł wykazują dobrą aktywność antybakteryjną, a peptydy nie wykazują wykrywalnej aktywności hemolitycznej ani cytotoksyczności w stężeniach przeciwdrobnoustrojowych. To potwierdza bezpieczeństwo stosowania preparatów sosnowych.
Podstawowym obszarem zastosowania preparatów sosnowych są schorzenia górnych i dolnych dróg oddechowych. Leki oraz domowe przetwory z sosny są szeroko stosowane w leczeniu przeziębienia, grypy, zapalenia zatok, ostrych i przewlekłych chorobach dróg oddechowych i oskrzeli, szczególnie z utrudnionym odkrztuszaniem.
Preparaty z sosny są skuteczne w leczeniu kaszlu, nieżytu nosa oraz zapalenia zatok. Związki zawarte w sosnie mają działanie wykrztuśne, co ułatwia usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych. Olejek eteryczny z sosny stosowany w formie inhalacji łagodzi katar i ułatwia oddychanie dzięki swojemu działaniu odkażającemu i wykrztuśnemu.
Preparaty sosnowe są szczególnie wskazane w następujących schorzeniach układu oddechowego:
Obecnie stosowany jest wyłącznie w postaci zewnętrznej w wielu schorzeniach dermatologicznych, takich jak łuszczyca, świerzb, egzema, grzybica oraz łupież. Ma właścivości łagodzące świąd i odkażające. Dziegieć sosnowy jest szczególnie cennym składnikiem w leczeniu schorzeń skórnych.
Ich właściwości antyseptyczne wykorzystuje się w chorobach skórnych. Odwary z igieł sosnowych dodawane do kąpieli są pomocne w leczeniu różnorodnych problemów skórnych, działając jednocześnie uspokajająco na układ nerwowy.
Olejek sosnowy stosowany zewnętrznie może przynieść ulgę w bólach stawów i mięśni, a także w nerwobólach. Olejek terpentynowy działa rozgrzewająco na skórę, zwiększa jej przekrwienie oraz dodatkowo ma właściwości antyseptyczne.
Odwary stosowane są też w postaci wieloskładnikowych maści rozgrzewających do wcierań przy nerwobólach i bólach reumatycznych. Olejek terpentynowy stosowany zewnętrznie działa przeciwbólowo w nerwobólach i bólach gośćcowych.
Oprócz tego stosowany jest w kamicy żółciowej w połączeniu z innymi składnikami ze względu na rozkurczające i żółciopędne właściwości, a także w stanach zapalnych dróg moczowych. Cechują się też łagodnym działaniem moczopędnym.
Właściwości żółciopędne i moczopędne sprawiają, że sosna może być pomocna w:
Współczesne badania naukowe odkrywają nowe obszary zastosowania sosny w medycynie. Ekspozycja na ekstrakt igieł sosny skutecznie hamowała wzrost komórek nowotworowych (MCF-7, SNU-638 i HL-60) w porównaniu z normalnymi komórkami (HDF) w teście MTT. W badaniach przeciwnowotworowych in vivo podawanie zmrożonego proszku z igieł sosny (5% w diecie) myszom z implantowanymi komórkami Sarcoma-180 wykazało obiecujące rezultaty.
Badania wykazały aktywność inhibitora alfa-pinenu z olejku sosnowego na wzrost nowotworów poprzez blokowanie wzrostu komórek w fazie G2/M cyklu komórkowego, obniżenie ekspresji mRNA i białka Cdc25C oraz redukcję aktywności kinazy zależnej od cykliny 1.
Badania przeprowadzone na modelach zwierzęcych wskazują na potencjalne właścivości neuroprotekcyjne ekstraktów sosnowych. Doustne podawanie 30% etanolowego ekstraktu z igieł sosny (25, 50 lub 100mg/kg) przez 9 dni, a następnie poddanie zwierząt stresowi unieruchomienia (6h/dziennie) przez 3 dni wykazało, że stres unieruchomienia powodował zaburzenia pamięci, a efekty te zostały znacząco zapobiegane przez leczenie ekstraktem igieł sosny.
W badaniach nad działaniem antydepresyjnym etanolowego ekstraktu z igieł Pinus eldarica podawanie doustne w dawce 300 mg/kg odwróciło wywołany rezerpiną wzrost czasu unieruchomienia w teście wymuszonego pływania, wykazując działanie antydepresyjne.
Suplementacja olejkiem sosnowym redukowała przyrost masy ciała i tkanki tłuszczowej trzewnej u szczurów otrzymujących dietę wysokotłuszczową. Całkowity cholesterol, triglicerydy i poziom leptyny w osoczu również zostały obniżone. Te odkrycia sugerują potencjalne zastosowanie sosny w metabolicznych zaburzeniach lipidowych.
Na polskim rynku farmaceutycznym dostępne są różnorodne preparaty na bazie sosny:
| Forma preparatu | Zastosowanie | Przykładowe produkty |
|---|---|---|
| Syropy wykrztuśne | Kaszel, zapalenie dróg oddechowych | Syropy z pędów sosny i kodeiną |
| Maści rozgrzewające | Bóle reumatyczne, nerwoból | Maści z olejkiem sosnowym i kamforą |
| Olejki do inhalacji | Nieżyt nosa, zapalenie zatok | Mieszanki olejków eterycznych |
| Kąpiele lecznicze | Choroby skóry, zmęczenie | Sole do kąpieli z ekstraktem sosnowym |
Syrop sosnowy sprawdza się doskonale w łagodzeniu dolegliwości ze strony górnych dróg oddechowych. Działa przeciwzapalnie, wykrztuśnie i przeciwdrobnoustrojowo. Można stosować go również przy niektórych schorzeniach układu pokarmowego.
Domowy syrop z młodych pędów sosny można przygotować w następujący sposób:
Odwary z igieł sosnowych służą do kąpieli wzmacniających, odkażających i uspokajających w nadwrażliwości nerwowej i bezsenności. Ponadto kąpiele pomagają w chorobach skórnych, sinicy nóg i rąk, w owrzodzeniach żylakowych, odmrożeniach.
Przygotowanie kąpieli sosnowej:
W przypadku schorzeń, w których tradycyjnie stosuje się preparaty sosnowe, współczesna farmakologia oferuje również konwencjonalne opcje terapeutyczne, które można skutecznie łączyć z preparatami naturalnymi.
W leczeniu farmakologicznym schorzeń górnych dróg oddechowych, gdzie skuteczne są preparaty sosnowe, stosuje się:
Substancje wykrztuśne:
Leki przeciwkaszlowe:
Leki przeciwzapalne miejscowe:
W leczeniu dermatoz, gdzie zastosowanie znajduje dziegieć sosnowy, konwencjonalna dermatologia wykorzystuje:
Preparaty przeciwłuszczycowe:
Leki przeciwgrzybicze:
W terapii bólów mięśniowo-szkieletowych, gdzie pomocny jest olejek sosnowy, stosuje się:
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ):
Leki rozgrzewające miejscowe:
Mimo licznych właściwości prozdrowotnych sosna nie jest zalecana osobom uczulonym na którykolwiek z jej składników aktywnych. Jej olejki eteryczne mają silne, a czasem drażniące działanie, dlatego przed ich zastosowaniem warto skonsultować się z lekarzem.
Nie zaleca się stosowania preparatów z sosny kobietom w ciąży i karmiącym, ponieważ nie ma danych dotyczących bezpieczeństwa ich używania. Ze względu na ograniczone badania kliniczne preparaty z sosny mogą być niewskazane dla kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz małych dzieci.
Olejki eteryczne (sosnowy i terpentynowy) mogą podrażniać drogi oddechowe i powodować alergie skórne. Dziegieć drażni skórę, częściowo się wchłania i może spowodować podrażnienie nerek przy jego stosowaniu na duże powierzchnie ciała.
U niektórych osób mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak podrażnienia skóry, nudności, wymioty czy biegunka, zwłaszcza przy dużych dawkach.
Sosna może wchodzić w interakcje z innymi lekami, szczególnie z tymi, które wpływają na ciśnienie krwi oraz z lekami przeciwbólowymi. Osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania preparatów sosnowych.
Przy stosowaniu preparatów sosnowych należy przestrzegać następujących zasad:
Konsultacja lekarska jest niezbędna w przypadku:
Przygotowaliśmy kilka praktycznych wskazówek, które mogą być pomocne podczas pozyskiwania surowców z sosny: ubierzmy się w rzeczy, których nie będzie nam szkoda, jeśli poplamią się żywicą; zabierzmy ze sobą rękawiczki, w innym przypadku będziemy mieć trudność w usunięciu plam z żywicy na dłoniach.
Ze względu na ograniczone badania kliniczne preparaty z sosny mogą być niewskazane dla małych dzieci. U dzieci powyżej 3. roku życia można stosować łagodne preparaty sosnowe (np. kąpiele), ale zawsze po konsultacji z pediatrą. Olejki eteryczne w stężonej postaci nie są zalecane u małych dzieci ze względu na ryzyko podrażnień.
Krótkotrwałe stosowanie preparatów sosnowych (do 2 tygodni) jest zazwyczaj bezpieczne dla większości osób. Przy planowaniu długotrwałego stosowania (powyżej miesiąca) zalecana jest konsultacja z lekarzem, szczególnie w przypadku preparatów zawierających olejki eteryczne.
Preparaty sosnowe mają udokumentowane właścivości antyseptyczne i przeciwdrobnoustrojowe, ale nie mogą zastąpić antybiotyków w leczeniu poważnych infekcji bakteryjnych. Sosna może być cennym uzupełnieniem konwencjonalnej terapii, ale nie jej zamiennikiem w przypadkach wymagających leczenia antybiotykowego.
Cechą charakterystyczną sosny zwyczajnej jest to, że niemal każda jej część może być wykorzystana jako surowiec leczniczy. Zarówno pędy, pączki, kora, igły, szyszki, jak i żywica sosny są bogatym źródłem wielu substancji bioaktywnych. Młode pędy i pączki są najbogatsze w olejki eteryczne i najczęściej używane w preparatach wykrztuśnych. Żywica i dziegieć są cenniejsze w zastosowaniach dermatologicznych.
Tak, preparaty sosnowe mogą wywoływać reakcje alergiczne, szczególnie u osób uczulonych na olejki eteryczne lub żywice. Osoby uczulone na sosnę powinny unikać jej stosowania, ponieważ może to prowadzić do reakcji alergicznych, takich jak swędzenie, kichanie czy obrzęk. Przed pierwszym zastosowaniem zaleca się wykonanie testu płatkowego.
Syrop z łatwością sporządzisz samodzielnie w domu. Do jego przygotowania potrzebne są tylko pędy sosnowe, woda i cukier. Młode pędy sosny (zbierane wiosną) należy układać na przemian z cukrem w słoiku w proporcji 1:1, pozostawić w chłodnym miejscu na kilka tygodni do fermentacji. Gotowy syrop przecedzić i przechowywać w lodówce.
Nie zaleca się stosowania preparatów z sosny kobietom w ciąży i karmiącym piersią, ponieważ nie ma wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa ich używania w tym okresie. Olejki eteryczne mogą być szczególnie niebezpieczne dla płodu. W przypadku potrzeby zastosowania preparatów sosnowych podczas ciąży, decyzję powinien podjąć lekarz prowadzący ciążę.
Najnowsze badania naukowe sugerują, że ekstrakt z igieł sosny może mieć właściwości neuroprotekcyjne. Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że ekstrakt z igieł sosny może zapobiegać zaburzeniom pamięci wywołanym stresem. Jednak są to wstępne badania i potrzebne są dalsze badania kliniczne u ludzi, aby potwierdzić te efekty.
Do celów leczniczych należy zbierać młode, jasnozielone pędy sosny, które pojawiają się wiosną (maj-czerwiec). Powinny być miękkie, soczyste i mieć intensywny, żywiczny zapach. Unikaj pędów ciemnych, suchych lub uszkodzonych przez owady. Najlepszy czas zbioru to wczesne godziny poranne, gdy rosa już wyschła.
Olejek sosnowy pozyskiwany jest z igieł i młodych gałęzi, zawiera głównie α-pinen, β-pinen oraz borneol, ma właściwości wykrztuśne, rozgrzewające i moczopędne. Olejek terpentynowy zawiera do 96% α- i β-pinenu oraz cymen, jest stosowany głównie zewnętrznie ze względu na silniejsze właściwości rozgrzewające i pobudzające mikrocyrkulację.
Preparaty sosnowe generalnie dobrze łączą się z innymi ziołami o podobnym działaniu, takimi jak eukaliptus, tymianek czy szałwia w mieszankach na kaszel i przeziębienie. Jednak należy unikać jednoczesnego stosowania z innymi silnymi olejkami eterycznymi bez konsultacji z fitoterapeutą, aby uniknąć nadmiernego podrażnienia.
Z sosny pozyskuje się również miód spadziowy iglasty, który nie powstaje z nektaru, lecz ze spadzi – słodkiej wydzieliny zbieranej z drzew iglastych. Charakteryzuje się ciemną barwą, intensywnym, żywicznym aromatem oraz orzeźwiającym smakiem. Dzięki właściwościom antyseptycznym oraz wysokiej zawartości mikroelementów wspiera odporność i jest szczególnie polecany w okresie infekcji górnych dróg oddechowych.
Suche surowce sosnowe (pączki, igły) należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w suchym i ciemnym miejscu, z dala od źródeł ciepła. Olejki eteryczne przechowuje się w ciemnych buteleczkach szklanych, w temperaturze pokojowej. Domowe syrepy sosnowe należy trzymać w lodówce i zużywać w ciągu 3-6 miesięcy. Świeże pędy najlepiej używać od razu po zbiorze.
Preparaty sosnowe są najskuteczniejsze we wczesnych stadiach infekcji górnych dróg oddechowych, przy pierwszych objawach przeziębienia, kaszlu czy bólu gardła. W przypadku problemów skórnych działają najlepiej stosowane profilaktycznie lub w początkowych stadiach schorzenia. Przy bólach reumatycznych najlepsze efekty daje regularne stosowanie w połączeniu z innymi metodami fizjoterapeutycznymi.
