Leki zawierające setmelanotyd

Setmelanotyd to substancja czynna stosowana w leczeniu otyłości o podłożu genetycznym. Jest to selektywny agonista (substancja aktywująca) receptora melanokortyny 4 (MC4). Te receptory znajdują się w mózgu i odpowiadają za regulację uczucia głodu, sytości oraz wydatkowania energii.

W przypadku otyłości związanej z pewnymi zaburzeniami genetycznymi, gdzie występuje niewystarczająca aktywacja receptora MC4, setmelanotyd przywraca aktywność tego szlaku receptorowego. Dzięki temu zmniejsza uczucie głodu i pomaga w utracie masy ciała poprzez zmniejszenie liczby przyjmowanych kalorii oraz zwiększenie wydatkowanej energii.

Wskazania do stosowania

Setmelanotyd jest wskazany do leczenia otyłości oraz kontroli uczucia głodu u pacjentów z potwierdzonymi genetycznie zespołami:

• Zespół Bardeta-Biedla (BBS)
• Niedobór proopiomelanokortyny (POMC), w tym PCSK1
• Niedobór receptora leptyny (LEPR)

Lek może być stosowany u osób dorosłych oraz dzieci od 2. roku życia.

Jak działa setmelanotyd

Setmelanotyd aktywuje receptor MC4 w mózgu, co ma kluczowe znaczenie w regulacji uczucia głodu i masy ciała. U osób z wymienionymi wyżej zespołami genetycznymi występują zaburzenia w szlaku sygnałowym receptora MC4, co prowadzi do ciągłego uczucia głodu i nadmiernego spożywania pokarmów.

Receptory MC4 w mózgu odpowiadają za:

• Regulację uczucia głodu
• Kontrolę uczucia sytości
• Zarządzanie wydatkowaniem energii przez organizm

Stosowanie setmelanotydu pomaga przywrócić prawidłową aktywność szlaku MC4, co skutkuje:

• Zmniejszeniem uczucia głodu
• Ograniczeniem ilości przyjmowanych pokarmów
• Zwiększeniem wydatkowania energii
• Redukcją masy ciała

Dawkowanie i sposób podawania

Sposób podawania

Setmelanotyd podaje się raz na dobę w formie wstrzyknięcia podskórnego w brzuch. Zaleca się podawanie leku na początku dnia (aby maksymalnie ograniczyć uczucie głodu w ciągu dnia). Miejsce wstrzyknięcia należy zmieniać codziennie.

Dawkowanie u dorosłych i starszych dzieci (powyżej 12 lat)

W przypadku pacjentów z niedoborem POMC lub LEPR:

• Dawka początkowa: 1 mg raz na dobę przez 2 tygodnie
• Po 2 tygodniach, jeśli lek jest dobrze tolerowany: zwiększenie do 2 mg raz na dobę
• Jeśli potrzebna jest dodatkowa redukcja masy ciała: dawkę można zwiększyć do 2,5 mg, a następnie do maksymalnie 3 mg raz na dobę

W przypadku pacjentów z zespołem Bardeta-Biedla w wieku powyżej 16 lat:

• Dawka początkowa: 2 mg raz na dobę przez 2 tygodnie
• Po 2 tygodniach, jeśli lek jest dobrze tolerowany: zwiększenie do 3 mg raz na dobę

Dawkowanie u dzieci (2-12 lat)

Dawkowanie u dzieci jest dostosowywane w zależności od:

• Wieku dziecka
• Masy ciała
• Tolerancji na lek

Dla dzieci w wieku 6-12 lat z niedoborem POMC lub LEPR:

• Dawka początkowa: 0,5 mg raz na dobę przez 2 tygodnie
• Następnie stopniowe zwiększanie dawki do maksymalnie 2,5 mg, jeśli jest to konieczne i dobrze tolerowane

Dla dzieci w wieku 2-6 lat:

• Dawkowanie jest bardziej zindywidualizowane i zależy od masy ciała dziecka
• Dawki początkowe wynoszą zwykle 0,5 mg lub mniej
• Schemat zwiększania dawki jest powolniejszy i ściśle monitorowany

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane

• Zmiany w pigmentacji skóry (56%) – setmelanotyd może powodować ściemnienie skóry, które pojawia się zwykle po 2-3 tygodniach leczenia i ustępuje po przerwaniu przyjmowania leku
• Reakcje w miejscu wstrzyknięcia (45%) – rumień, świąd, stwardnienie lub ból w miejscu podania leku
• Nudności (31%) – zwykle występują na początku leczenia, są łagodne i przejściowe
• Bóle głowy (20%)

Inne częste działania niepożądane

• Zmiany w narządach płciowych – spontaniczny wzwód u mężczyzn
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe – wymioty, biegunka, ból brzucha
• Zmiany skórne – świąd, nadmierna potliwość, plamy, zmiany koloru włosów i paznokci
• Zmęczenie lub osłabienie
• Zawroty głowy
• Depresja lub zaburzenia nastroju

Monitorowanie podczas leczenia

Podczas stosowania setmelanotydu zaleca się regularne monitorowanie:

Skóra

• Coroczne badanie skóry na całym ciele
• Kontrola zmian barwnikowych istniejących przed rozpoczęciem leczenia
• Obserwacja nowo pojawiających się zmian skórnych

Układ krążenia

• Kontrola tętna i ciśnienia krwi podczas każdej wizyty lekarskiej (co najmniej raz na 6 miesięcy)

U dzieci dodatkowo

• Ocena wpływu zmniejszania masy ciała na wzrost i dojrzewanie
• Monitorowanie rozwoju (wzrostu i masy ciała) za pomocą siatek centylowych

W przypadku depresji

• Regularna ocena stanu psychicznego pacjenta
• Rozważenie przerwania leczenia w przypadku myśli lub zachowań samobójczych

Sytuacje szczególne

Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek

• Łagodne lub umiarkowane zaburzenia czynności nerek: nie jest konieczne dostosowanie dawki
• Ciężkie zaburzenia czynności nerek: zaleca się zmniejszenie dawki początkowej i wolniejsze zwiększanie dawki
• Schyłkowa niewydolność nerek: nie zaleca się stosowania leku

Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby

• Nie zaleca się stosowania leku u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby

Kobiety w ciąży i karmiące piersią

• Nie zaleca się rozpoczynania leczenia w trakcie ciąży lub planowania ciąży
• Jeśli pacjentka osiągnęła stabilną masę ciała i zaszła w ciążę, można rozważyć kontynuację leczenia
• W przypadku kobiet karmiących piersią należy rozważyć korzyści z leczenia dla matki wobec korzyści z karmienia piersią dla dziecka

Skuteczność kliniczna

Badania kliniczne wykazały, że setmelanotyd skutecznie zmniejsza masę ciała i kontroluje uczucie głodu u pacjentów z zaburzeniami genetycznymi prowadzącymi do otyłości:

• U pacjentów z niedoborem POMC po roku leczenia około 80% osiągnęło spadek masy ciała o co najmniej 10%, a 50% uzyskało znaczącą poprawę w odczuwaniu głodu
• U pacjentów z niedoborem LEPR po roku leczenia około 46% osiągnęło spadek masy ciała o co najmniej 10%, a 73% uzyskało znaczącą poprawę w odczuwaniu głodu
• U pacjentów z zespołem Bardeta-Biedla w wieku powyżej 12 lat około 36% osiągnęło spadek masy ciała o co najmniej 10% po roku leczenia

Co istotne, badania wykazały również, że przerwanie leczenia prowadzi do ponownego przyrostu masy ciała i powrotu nasilonego uczucia głodu, co potwierdza, że dla utrzymania efektów konieczne jest kontynuowanie terapii.

Podsumowanie

Setmelanotyd stanowi przełomowe rozwiązanie w leczeniu otyłości o podłożu genetycznym, związanej z niedoborem POMC, PCSK1, LEPR oraz z zespołem Bardeta-Biedla. Lek działa na poziomie centralnym, wpływając na receptory kontrolujące uczucie głodu i metabolizm energetyczny.

Stosowanie setmelanotydu u pacjentów z tymi rzadkimi zaburzeniami genetycznymi pozwala na:

• Znaczące zmniejszenie uczucia głodu
• Redukcję masy ciała
• Poprawę parametrów metabolicznych

Aby osiągnąć najlepsze efekty, leczenie powinno być prowadzone pod ścisłym nadzorem lekarskim, ze szczególnym zwróceniem uwagi na odpowiednie dostosowanie dawki oraz monitorowanie potencjalnych działań niepożądanych.