Azucalen to tradycyjny preparat roślinny w postaci płynu na skórę, który zawiera alkoholowy wyciąg z rumianku pospolitego i nagietka lekarskiego. Stosowany jest do przemywania okolicy zewnętrznych kobiecych narządów płciowych (wargi sromowe) w łagodnych stanach zapalnych. Szczególnie zalecany jest u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Lek jest dostępny bez recepty.
Azulan to lek dostępny bez recepty, który zawiera etanolowy wyciąg z kwiatów rumianku. Tradycyjnie stosowany jest w leczeniu stanów zapalnych skóry, błon śluzowych jamy ustnej, dziąseł oraz gardła. Można go również stosować wewnętrznie w stanach skurczowych przewodu pokarmowego jako pomocniczy środek rozkurczający i wiatropędny oraz w stanach zapalnych przewodu pokarmowego jako pomocniczy środek przeciwzapalny. Ze względu na zawartość etanolu, nie jest zalecany dla dzieci do 12. roku życia.
Lek w postaci kremu przyspiesza regenerację tkanki, zmniejszając reakcję zapalną, a także znosi uczucie napięcia i świądu. Krem powoduje uelastycznienie blizny, jej spłaszczenie i zblednięcie. Krem stosuje się zewnętrznie na skórę, do miejscowego leczenia blizn i bliznowców (keloidów) po oparzeniach i zabiegach chirurgicznych.
Gastrolit to lek w postaci proszku do sporządzania roztworu do doustnego nawadniania, zawierający zestaw elektrolitów i glukozę. Jest stosowany do zapobiegania i leczenia odwodnienia niewielkiego stopnia, szczególnie w przebiegu biegunek u niemowląt, dzieci oraz dorosłych. Gastrolit jest dostępny bez recepty.
Hemorol to lek dostępny bez recepty, który jest stosowany w formie czopków doodbytniczych. Jest on tradycyjnie używany do łagodzenia dolegliwości bólowych oraz przewlekłych stanów zapalnych błony śluzowej odbytu, które towarzyszą hemoroidom. Składniki aktywne zawarte w Hemorolu wykazują działanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne, bakteriobójcze, przeciwkrwotoczne oraz spazmolityczne. Zaleca się stosowanie u dorosłych doodbytniczo 1 czopka na noc, a w cięższych przypadkach 2 do 3 czopków w ciągu dnia.
Iberogast to preparat złożony, który poprawia pracę układu pokarmowego. Jest dostępny bez recepty i składa się z różnych wyciągów roślinnych, które współdziałają, łagodząc wiele czynnościowych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, takich jak bóle brzucha i uczucie pełności. Wskazany jest do stosowania w leczeniu zaburzeń czynnościowych związanych z motoryką przewodu pokarmowego, takich jak podrażnienia żołądka czy zespół jelita drażliwego. Preparat ten ma również działanie przeciwzapalne, wiatropędne, przeciwutleniające i przeciwbakteryjne.
Iberogast Balance to roślinny produkt leczniczy stosowany w leczeniu dyspepsji funkcjonalnej u dorosłych powyżej 18 lat. Pomaga łagodzić objawy niestrawności, takie jak ból brzucha, pieczenie w nadbrzuszu, uczucie pełności po posiłku, wczesne uczucie sytości, utrata apetytu, nadmierne odbijanie i zgaga. Jeśli po 7 dniach nie nastąpi poprawa objawów, zaleca się kontakt z lekarzem.
Koszyczek rumianku to preparat roślinny dostępny bez recepty, który jest stosowany tradycyjnie jako środek przeciwskurczowy i łagodnie przeciwzapalny. Może być używany zarówno wewnętrznie, na przykład w przypadku dolegliwości przewodu pokarmowego, jak i zewnętrznie, na przykład do przemywania skóry czy okładów. Właściwości te wynikają z zawartości w koszyczku rumianku substancji biologicznie czynnych, takich jak olejki eteryczne czy pochodne flawonowe.
Krople Venol to lek roślinny, który zawiera w składzie nalewkę złożoną. Jest dostępny bez recepty. Lek jest tradycyjnie stosowany w łagodnych zaburzeniach czynności serca na tle nerwicowym, jako środek uspomagający pracę serca i układu krwionośnego. Nie zaleca się stosowania preparatu u dzieci do 12. roku życia. Jeśli objawy chorobowe nie ustępują lub nasilają się, należy skonsultować się z lekarzem.
Maść rumiankowa to preparat do użytku zewnętrznego, który działa łagodząco na stany zapalne. Sprawdza się przy trudno gojących się zmianach skórnych, owrzodzeniach żylakowatych i oparzeniach. Produkt jest przeznaczony do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu. Jest dostępny bez recepty.
Melissed to syrop, który zawiera wyciąg złożony płynny uspokajający z ziela melisy, kwiatostanu głogu, kwiatu lipy i kwiatu rumianku. Jest to lek dostępny bez recepty. Stosowany jest wspomagająco przy nadmiernej pobudliwości nerwowej oraz jako środek ułatwiający zasypianie. Ponadto, może być stosowany w dolegliwościach trawiennych na tle nerwowym.
Mucosit to produkt leczniczy w postaci żelu do stosowania na dziąsła. Jest stosowany jako środek ściągający, przeciwzapalny i przeciwbakteryjny w leczeniu chorób przyzębia oraz stanów zapalnych jamy ustnej. Może być stosowany po zabiegach chirurgicznych na przyzębiu, ale tylko na podstawie zaleceń stomatologa. Nie jest wymagana recepta do zakupu tego leku.
Nervosan Fix to tradycyjny preparat roślinny w postaci ziół do zaparzania. Stosowany jest w łagodnych stanach napięcia nerwowego oraz w okresowych trudnościach z zasypianiem. Skład preparatu obejmuje korzeń kozłka, ziele krwawnika, liść mięty pieprzowej, liść melisy oraz kwiat rumianku. Nervosan Fix jest dostępny bez recepty.
Raphacholin Plus to tradycyjny, roślinny produkt leczniczy, stworzony na bazie długoletnich doświadczeń. Stosowany jest przede wszystkim jako środek żółciopędny w leczeniu objawów niestrawności. Dzięki unikalnemu połączeniu składników roślinnych, Raphacholin Plus wspomaga naturalne procesy trawienne organizmu, przynosząc ulgę i komfort.
Zioła do płukania gardła to mieszanka ziół, które mają właściwości przeciwzapalne, odkażające i łagodzące ból. Najczęściej wykorzystywane zioła to rumianek, nagietek, szałwia, ziele rzepiku i tymianek. Preparat jest stosowany w stanach zapalnych błon śluzowych jamy ustnej i gardła, a także w zapaleniu dziąseł. Lek jest dostępny bez recepty.
Zioła Przeciwgorączkowe to tradycyjny produkt leczniczy roślinny, który jest stosowany do obniżania podwyższonej temperatury ciała w przypadku przeziębienia. Preparat jest dostępny w postaci ziół do zaparzania w saszetkach. W skład tego produktu wchodzą różne zioła, takie jak kwiat bzu czarnego, kora wierzby, kwiat lipy, koszyczek rumianku, czy ziele krwawnika. Produkt jest dostępny bez recepty.
Rumianek – jedna z najbardziej znanych roślin leczniczych, którą możemy spotkać na łąkach, trawnikach i w przydomowych ogródkach. Rumianek posiada właściwości przeciwzapalne, rozkurczowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Ponadto polecany jest również w leczeniu infekcji układu moczowego oraz wyciszająco i przeciwdepresyjnie. Za lecznicze działanie tej rośliny odpowiadają koszyczki rumianku, w których występują m.in. olejki eteryczne, flawonoidy, kumaryny i kwasy fenolowe. Wskazaniem do stosowania rumianku jest głównie leczenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych, niewielkich owrzodzeń i stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, podrażnień skóry i błon śluzowych oraz leczenie łagodnych stanów zapalnych skóry np. po oparzeniu słonecznym.
Rumianek dostępny jest w postaci ziół, saszetek do zaparzania i maści oraz jako jeden ze składników wielu leków i suplementów diety. Znalazł również zastosowanie w kosmetyce jako składnik produktów łagodzących i kojących skórę, a także szamponów, odżywek i masek do pielęgnacji włosów jasnych.
Możliwe działania niepożądane: Rumianek stosowany zgodnie z zaleceniami bardzo rzadko powoduje działania niepożądane. Zazwyczaj są to reakcje nadwrażliwości oraz odczyny skórne, w przypadku podania na skórę.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla, syn. Chamomilla recutita) to jedna z najcenniejszych i najszerzej stosowanych roślin leczniczych na świecie, której właściwości terapeutyczne są wykorzystywane od tysięcy lat. Ta niewielka roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae) zyskała miano „uniwersalnego lekarstwa” dzięki swojemu wyjątkowo szerokiemu spektrum działania farmakologicznego. Współczesne badania naukowe potwierdzają tradycyjne zastosowania rumianku, wykazując jego skuteczność w leczeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych, stanów zapalnych, zaburzeń układu nerwowego oraz problemów skórnych. Bogactwo substancji bioaktywnych, w tym olejków eterycznych zawierających chamazulen i α-bisabolol, flawonoidów z apigeniną na czele, kumaryn oraz kwasów fenolowych, czyni z rumianku prawdziwe farmakologiczne laboratorium natury. Jego łagodne działanie, potwierdzone status GRAS (Generally Recognized as Safe) nadany przez FDA, oraz niska toksyczność sprawiają, że rumianek jest bezpieczny dla większości pacjentów, w tym dzieci i osób starszych. W Polsce rumianek jest nie tylko powszechnie występującym dziko rosnącym ziołem, ale również surowcem farmaceutycznym uprawianym na skalę przemysłową, co świadczy o jego istotnym znaczeniu w współczesnej medycynie i farmakoterapii.
Rumianek pospolity to jednoroczna roślina zielna osiągająca wysokość do 60 cm, charakteryzująca się rozgałęzioną łodygą oraz charakterystycznymi pierzastymi liśćmi. Najbardziej rozpoznawalną cechą rumianku są jego kwiatostany zebrane w koszyczki, składające się z białych kwiatów języczkowatych na obwodzie oraz żółtych kwiatów rurkowatych w centrum, tworzących charakterystyczne stożkowe, wydrążone dno kwiatostanowe.
Roślina występuje naturalnie na obszarach Europy, Azji Zachodniej i Środkowej, a także została zawleczona do Ameryki Północnej i Australii. W Polsce rumianek rośnie pospolicie na łąkach, nieużytkach rolnych, polach uprawnych jako roślina segetalna, przy drogach i na terenach ruderalnych. Preferuje gleby piaszczyste, lekkie i dobrze nasłonecznione miejsca.
Ze względu na wysoką wartość terapeutyczną, rumianek jest również uprawiany w specjalistycznych gospodarstwach zielarskich. Główni producenci surowca farmaceutycznego to Polska, Egipt, Węgry i Argentyna. Kwitnienie przypada na okres od maja do jesieni, a najlepszy czas zbioru to wczesne godziny poranne pierwszych dni kwitnienia, gdy stężenie olejków eterycznych w kwiatach jest najwyższe.
Głównym i najważniejszym składnikiem koszyczka rumianku jest olejek eteryczny stanowiący 0,4-1,5% suchej masy surowca. Ten niebieski olejek zawiera kompleks seskwiterpenów o kluczowym znaczeniu terapeutycznym:
Rumianek zawiera bogaty zespół flawonoidów (do 8% suchej masy), wśród których najważniejsze to:
| Grupa związków | Główne składniki | Działanie farmakologiczne |
|---|---|---|
| Kumaryny | Umbeliferon, herniarin | Przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne |
| Kwasy fenolowe | Kwas chlorogenowy, kawowy | Przeciwutleniające, hepatoprotekcyjne |
| Polisacharydy | Mukylaginy, pektyny | Ochronne dla błon śluzowych, łagodzące |
| Sole mineralne | Potas, wapń, magnez | Wspomagające procesy metaboliczne |
| Aminokwasy | Glycyna, prolina | Regeneracja tkanek |
Rumianek wykazuje silne właściwości przeciwzapalne potwierdzone licznymi badaniami naukowymi. Badania przeprowadzone przez zespół Ammon i współpracowników wykazały, że ekstrakty etanolowe i izopropanolowe z kwiatów rumianku skutecznie hamują aktywność kluczowych enzymów zapalnych: 5-lipooksygenazy, cyklooksygenazy oraz proces utleniania kwasu arachidowego.
Mechanizm działania przeciwzapalnego jest wielokierunkowy:
Działanie przeciwwrzodowe rumianku zostało po raz pierwszy naukowo udokumentowane w badaniach Szelenyi i współpracowników z 1979 roku. W badaniach na szczurach wykazano, że:
Mechanizm działania gastroprokekcyjnego obejmuje:
Substancje aktywne rumianku wykazują szerokie spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego:
| Typ patogenów | Skuteczność | Mechanizm działania |
|---|---|---|
| Bakterie Gram+ | Wysoka | Uszkodzenie ściany komórkowej |
| Bakterie Gram- | Umiarkowana | Zaburzenie procesów metabolicznych |
| Grzyby Candida | Wysoka | Hamowanie wzrostu strzępek |
| Wirusy | Umiarkowana | Interferencja z replikacją |
Najsilniejsze właściwości przeciwdrobnoustrojowe wykazują α-bisabolol i chamazulen, które hamują rozwój patogenów w tym Staphylococcus aureus, Streptococcus hemolyticus oraz Candida albicans.
Działanie uspokajające rumianku jest związane przede wszystkim z apigeniną, która:
Badania kliniczne potwierdzają skuteczność rumianku w łagodzeniu:
Rumianek znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu schorzeń układu pokarmowego:
Wskazania główne:
Mechanizm działania:
Rumianek jest cennym składnikiem dermatologii i kosmetologii:
Zastosowania zewnętrzne:
Badania kliniczne wykazały, że preparaty rumiankowe są porównywalnie skuteczne do kremu z hydrokortyzonem w stężeniu 0,75% w leczeniu stanów zapalnych skóry.
W infekcjach górnych dróg oddechowych rumianek stosuje się jako:
Rumianek wspomaga leczenie:
Przygotowanie standardowego naparu:
Dawkowanie dla dorosłych:
Dawkowanie dla dzieci:
Okłady i kompresy:
Płukanki i irygacje:
Kąpiele lecznicze:
W polskich aptekach dostępna jest szeroka gama preparatów zawierających rumianek jako substancję czynną:
Leki ziołowe w saszetkach:
Sypkie zioła farmaceutyczne:
Preparaty złożone:
Olejek eteryczny:
W leczeniu schorzeń, gdzie rumianek znajduje zastosowanie, często stosuje się go w kombinacji z innymi substancjami czynnymi:
W chorobach układu pokarmowego:
W stanach zapalnych skóry:
W zaburzeniach snu i lęku:
Ciąża i karmienie piersią:
Dzieci:
Osoby starsze:
Leki przeciwzakrzepowe:
Leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy:
Hormony i antykoncepcja:
Reakcje alergiczne (rzadkie):
Objawy ze strony układu pokarmowego (przy nadużywaniu):
Objawy ze strony układu nerwowego (przy wysokich dawkach):
Rumianek doskonale komponuje się z innymi ziołami w terapiach mieszanych:
Mieszanki na dolegliwości trawienne:
Kompozycje uspokajające:
Mieszanki na stany zapalne:
Rumianek może być skutecznie wykorzystywany jako terapia wspomagająca w:
Gastroenterologii:
Dermatologii:
Psychiatrii:
Tak, rumianek można spożywać codziennie w umiarkowanych ilościach. Bezpieczne dawkowanie to 1-2 filiżanki naparu dziennie dla dorosłych. Nie zaleca się przekraczania 3 filiżanek dziennie przez dłuższy okres. Osoby przyjmujące leki powinny skonsultować regularne stosowanie z lekarzem.
Rumianek można stosować przez okres 2-4 tygodni bez przerwy. Przy dłuższym stosowaniu zalecane są przerwy – po 4 tygodniach kuracji warto zrobić 1-2 tygodnie przerwy. W przypadku przewlekłych schorzeń, długotrwałe stosowanie powinno być konsultowane z lekarzem.
Rumianek jest uważany za bezpieczny dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia. U niemowląt można stosować słabe napary (połowa standardowego stężenia) w ilości 50-100 ml dziennie. U dzieci starszych dawkowanie dostosowuje się do wieku i masy ciała. Zawsze warto skonsultować zastosowanie z pediatrą.
Umiarkowane spożywanie rumianku (1 filiżanka herbaty dziennie) jest zazwyczaj bezpieczne w ciąży. Jednak ze względu na potencjalne działanie na receptory hormonalne, nie zaleca się przekraczania tej dawki. Przed regularnym stosowaniem warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.
Objawy alergii na rumianek mogą obejmować: wysypkę skórną, świąd, pokrzywkę, obrzęk twarzy lub języka, trudności oddechowe, katar, łzawienie oczu. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów należy natychmiast zaprzestać stosowania i skonsultować się z lekarzem.
Rumianek może mieć łagodny wpływ na obniżenie ciśnienia tętniczego i działanie moczopędne. Osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny monitorować ciśnienie i skonsultować regularne stosowanie rumianku z kardiologiem, szczególnie przy jednoczesnym stosowaniu leków moczopędnych.
Nie zaleca się jednoczesnego stosowania rumianku z warfaryną bez konsultacji lekarskiej. Rumianek może potęgować działanie antykoagulacyjne warfaryny, zwiększając ryzyko krwawień. Jeśli pacjent chce stosować rumianek, powinien to omówić z lekarzem i częściej kontrolować parametry krzepnięcia.
Suszone kwiaty rumianku należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w suchym i ciemnym miejscu, w temperaturze pokojowej. Unikać narażenia na światło słoneczne i wilgoć. Prawidłowo przechowywany surowiec zachowuje właściwości przez 2-3 lata od daty zbioru.
Tak, rumianek wykazuje udowodnione działanie uspokajające i może wspomagać leczenie bezsenności. Apigenina zawarta w rumianku działa na receptory GABA w mózgu, wywołując efekt relaksujący. Najlepsze efekty uzyskuje się pijąc napar na 1-2 godziny przed snem przez okres 2-4 tygodni.
Tak, rumianek doskonale komponuje się z innymi ziołami. Popularne kombinacje to: rumianek z melisą i walerianą (na uspokojenie), rumianek z miętą i koprem (na trawienie), rumianek z szałwią (do płukania gardła). Przy łączeniu kilku ziół warto zmniejszyć dawki poszczególnych składników.
Rumianek prawdziwy (leczniczy) ma charakterystyczne wydrążone, stożkowe dno kwiatostanowe, widoczne po przecięciu koszyczka. Rumian psi ma dno pełne, wypełnione tkanką. Ponadto rumianek prawdziwy ma intensywny, słodkawy zapach, podczas gdy rumian psi pachnie mniej intensywnie i nieprzyjemnie.
Nie, olejku eterycznego z rumianku nie należy stosować bezpośrednio na skórę w postaci nierozcieńczonej. Może to powodować podrażnienia i reakcje alergiczne. Przed użyciem należy go rozcieńczyć w oleju nośnikowym (np. oliwie z oliwek, oleju migdałowym) w proporcji 1-2 krople olejku na łyżkę oleju bazowego.
