Alliofil to tradycyjny preparat roślinny, który zawiera czosnek i pokrzywę. Jest stosowany profilaktycznie i wspomagająco w łagodnych infekcjach górnych dróg oddechowych, takich jak stany przeziębieniowe. Alliofil jest dostępny bez recepty. Wskazaniem do jego stosowania jest wspomaganie pracy górnych dróg oddechowych oraz wspieranie odporności organizmu.
Korzeń pokrzywy to naturalny środek, który wspiera pracę układu moczowego i nerek. Działa moczopędnie, pomaga wypłukać z organizmu zbędne produkty przemiany materii, co korzystnie wpływa na strukturę stawów i kondycję nerek. Jest stosowany w leczeniu zaburzeń hormonalnych, chorób jelit, chorób wrzodowych. Nie jest wymagana recepta do zakupu tego produktu.
Krople złożone Solidaginis to tradycyjny lek o działaniu moczopędnym, który jest stosowany w stanach zapalnych dróg moczowych. Preparat zawiera etanolową nalewkę złożoną z ziela nawłoci pospolitej, z kwiatu nagietka, z ziela drapacza lekarskiego, z owoców jarzębiny i z liści pokrzywy. Jest stosowany tradycyjnie w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych, jako lek moczopędny i łagodnie odkażający oraz pomocniczo w kamicy dróg moczowych. Lek jest dostępny bez recepty.
Liść pokrzywy to produkt leczniczy w postaci ziół do zaparzania. Tradycyjnie stosuje się go przy stanach zapalnych dróg moczowych oraz lekkich dolegliwościach reumatycznych. Można go stosować u osób dorosłych oraz dzieci powyżej 12 roku życia. Jest dostępny bez recepty.
Nefrobonisol to roślinny preparat leczniczy w postaci płynu doustnego. Jest stosowany tradycyjnie jako środek moczopędny. Składniki aktywne to nalewki z ziela nawłoci pospolitej i ziela skrzypu oraz soki z liścia brzozy, ziela pokrzywy, korzenia mniszka i ziela krwawnika. Lek jest dostępny bez recepty i jest stosowany pomocniczo w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych oraz w piasku nerkowym.
Pokrzywa fix to lek ziołowy dostępny bez recepty, który zawiera liść pokrzywy. Tradycyjnie stosowany jest w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych oraz pomocniczo w łagodnych dolegliwościach reumatycznych. Działa moczopędnie i krwiotwórczo, a także wpływa korzystnie na wzmocnienie organizmu. Produkt jest dostępny w postaci ziół do zaparzania w saszetkach.
Succus Urticae Phytopharm to lek w postaci płynu doustnego, który zawiera sok ze świeżego ziela pokrzywy. Jest stosowany pomocniczo w łagodnych stanach zapalnych dróg moczowych oraz przy łagodnych dolegliwościach reumatycznych. Lek ten jest dostępny bez recepty.
Urofort to preparat ziołowy, który ma korzystny wpływ na układ moczowy. Jest tradycyjnie stosowany w leczeniu łagodnych i nawracających zakażeń dolnych dróg moczowych, które objawiają się pieczeniem podczas oddawania moczu lub częstym oddawaniem moczu u kobiet, gdy poważne schorzenia zostały wykluczone przez lekarza. Lek zwiększa ilość moczu i poprawia przepływ w drogach moczowych w łagodnych dolegliwościach układu moczowego. Urofort jest dostępny bez recepty.
Vagosan to tradycyjny produkt leczniczy roślinny, który jest stosowany do przemywania okolicy zewnętrznych kobiecych narządów płciowych (wargi sromowe) w łagodnych stanach zapalnych. Składa się z liścia szałwii, kwiatu rumianku, rdestu ptasiego, liścia pokrzywy, kwiatu nagietka oraz kory dębu. Preparat jest dostępny bez recepty.
Zioła Metaboliczne to suplement diety, który jest dostępny bez recepty. Zawiera różnorodne zioła, które wspierają procesy metaboliczne w organizmie. Jest zalecany do stosowania jako wsparcie dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego. Produkt ten pomaga usprawnić procesy usuwania z organizmu szkodliwych, ubocznych produktów przemiany materii.
Zioła moczopędne to rośliny, które pomagają w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu i oczyszczają drogi moczowe. Są stosowane przy chorobach nerek, nadciśnieniu tętniczym, obrzękach, zatrzymywaniu wody, zapaleniu pęcherza, kamicy nerkowej i żołądkowej, dnie moczanowej i innych stanach zapalnych. Zioła moczopędne zawierają różne substancje aktywne, które mają dodatkowe korzyści dla zdrowia. Nie są dostępne na receptę.
Zioła przeciwreumatyczne to naturalne preparaty, które są często stosowane w celu złagodzenia objawów chorób reumatycznych. Działają poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i bólu w stawach, co przyczynia się do poprawy ruchomości i jakości życia pacjentów. Wiele z tych ziół jest dostępnych bez recepty, ale zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii ziołowej, szczególnie w przypadku osób cierpiących na przewlekłe choroby lub przyjmujących inne leki. Wskazania do stosowania ziół przeciwreumatycznych obejmują różne stany i choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy łuszczycowe zapalenie stawów.
Pokrzywa – roślina lecznicza ceniona ze względu na swoje właściwości lecznicze i kosmetyczne. Pokrzywa oczyszcza krew, działa moczopędnie, wspomaga pracę wątroby, a także jest źródłem dobrze przyswajalnego żelaza. Ponadto jest bogata w witaminy, mikroelementy i fitosterole, dlatego stosowana jest w celu wzmocnienia organizmu. Za lecznicze działanie pokrzywy odpowiadają liście oraz korzenie, a także pędy, z których otrzymywany jest sok. Produkty z pokrzywą polecane są w łagodzeniu dolegliwości reumatycznych i dróg moczowych, obniżaniu poziomu cholesterolu, redukcji stanów zapalnych, obrzęków, pomocniczo w nieżytach żołądka oraz osłabieniu. Pokrzywa zalecana jest również w leczeniu przerostu gruczołu krokowego.
Pokrzywa dostępna jest w postaci soku, tabletek, ziół do zaparzania, oraz jako składnik tabletek wspierających układ moczowy, mieszanek ziołowych, płynów doustnych, tabletek na włosy, skórę i paznokcie.
W kosmetyce, pokrzywa wykorzystywana jest głównie w produktach do włosów zwalczających łupież, przetłuszczających się oraz przeciwdziałających wypadaniu. Występuje również jako składnik toników, kremów i maseczek do skóry tłustej i mieszanej.
Możliwe działania niepożądane: mogą pojawić się łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe jak nudności, wymioty, biegunka oraz reakcje skórne (wysypka, pokrzywka, świąd).
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) to jedna z najcenniejszych roślin stosowanych w fitoterapii, która przez wiele osób błędnie postrzegana jest jedynie jako pospolity, parzący chwast. Należąca do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae), ta wieloletnia bylina kryje w sobie ogromny potencjał terapeutyczny, udowodniony zarówno przez wieki tradycyjnego zastosowania, jak i współczesne badania naukowe. Pokrzywa od czasów starożytnych towarzyszy człowiekowi jako cenny surowiec leczniczy – już Hipokrates i Scribonius Largus opisywali jej właściwości, a później święta Hildegarda z Bingen, Paracelsus czy Matthiolus kontynuowali tradycję wykorzystania tej niezwykłej rośliny. Dzisiaj pokrzywa uznawana jest za jeden z najbardziej wszechstronnych surowców ziołowych, znajdujący zastosowanie w leczeniu schorzeń układu moczowego, chorób reumatycznych, problemów skórnych, anemii oraz wielu innych dolegliwości. Bogaty skład chemiczny pokrzywy, obejmujący witaminy, minerały, flawonoidy i związki biologicznie czynne, czyni ją prawdziwym skarbem natury, który może skutecznie wspierać nasze zdrowie w bezpieczny i naturalny sposób.
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) to wieloletnia bylina osiągająca wysokość od 30 cm do nawet 150 cm, w zależności od warunków siedliskowych. Charakteryzuje się wzniesioną, czterokanciastą łodygą pokrytą charakterystycznymi gruczołowatymi włoskami parzącymi, które zawierają histaminę, acetylocholinę oraz kwas mrówkowy, powodując uczucie pieczenia przy kontakcie ze skórą.
Liście pokrzywy są ogonkowe, naprzeciwległe, o sercowatym kształcie u nasady i zaostrzonym wierzchołku. Długość blaszki liściowej wynosi od 5 do 15 cm, a jej powierzchnia jest ciemnozielona i pokryta włoskami parzącymi. Brzeg liścia jest charakterystycznie ząbkowany. Roślina kwitnie od czerwca do października, wytwarzając drobne kwiatostany w postaci zwisających wierzchotek, wyrastających w kątach górnych liści.
Pokrzywa zwyczajna występuje powszechnie w Europie, Azji, Afryce Północnej oraz Ameryce Północnej, z wyjątkiem Afryki Południowej i kręgu polarnego. W Polsce jest pospolitym chwastem ruderalnym, rosnącym w pobliżu zabudowań, na pastwiskach, polanach, w wilgotnych lasach liściastych oraz nad brzegami rzek i jezior. Znana jest także pod nazwami: pokrzywa dwupienna, pokrzywa parząca, pokrzywa wielka, żgajka oraz parzawka.
Pokrzywa zwyczajna zawiera bogaty arsenał związków biologicznie czynnych, które odpowiadają za jej szerokie właściwości lecznicze. Prowadzone badania chemiczne wykazały obecność następujących składników:
Witaminy i składniki odżywcze:
Związki mineralne:
Związki biologicznie czynne:
Kwasy organiczne:
Inne składniki aktywne:
W korzeniach pokrzywy występują dodatkowo specyficzne związki takie jak polisacharydy (ok. 0,85%), ceramidy, lignany oraz izolektyny. Pokrywające całą roślinę włoski wywołują pieczenie spowodowane występowaniem w nich kwasu mrówkowego, histaminy, serotoniny, leukotrienów oraz acetylocholiny.
Pokrzywa zwyczajna zalicza się do roślinnych akwaretyków, czyli leków wzmagających diurezę wodną. Jej działanie moczopędne jest jednym z najlepiej udokumentowanych zastosowań terapeutycznych. Zwiększa wydalanie moczu, pomagając w eliminacji szkodliwych produktów przemiany materii, złogów kwasu moczowego oraz toksyn z organizmu.
Preparaty z pokrzywy znajdują szerokie zastosowanie w leczeniu:
Badania kliniczne wykazały, że wyciąg etanolowy z liści pokrzywy po podaniu dootrzewnowym zwiększał diurezę w istotnym stopniu w dawce 500 mg/kg u szczurów. W jednym z badań klinicznych obejmującym osoby z niewydolnością sercowo-naczyniową, podawanie soku z pokrzywy w ilości 15 ml trzy razy dziennie spowodowało wzrost poziomu diurezy o około 20% w stosunku do grupy kontrolnej.
Pokrzywa zwyczajna znalazła uznane miejsce w terapii łagodnego przerostu gruczołu krokowego (BPH). Komisja Europejska oraz ESCOP zalecają stosowanie korzenia pokrzywy (Urticae radix) w leczeniu pierwszego i drugiego stadium BPH oraz w przypadku zaburzeń oddawania moczu towarzyszących temu schorzeniu.
Za łagodzenie objawów BPH odpowiedzialne są głównie hydrofilowe części pokrzywy zawarte w korzeniu, w tym:
W randomizowanych badaniach klinicznych z podwójnie ślepą próbą odnotowano zmniejszenie częstotliwości oddawania moczu oraz poprawę takich objawów jak objętość zalegającego moczu, maksymalny przepływ moczu, czas oddawania moczu oraz wielkość gruczołu krokowego.
Pokrzywa wykazuje potwierdzone naukowo działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, szczególnie w chorobach reumatycznych. Zawarte w niej związki czynne wpływają korzystnie na redukcję stanów zapalnych oraz łagodzenie bólu stawów.
W pionierskich badaniach przeprowadzonych w 1990 roku przez Randalla i współpracowników, grupa 18 osób z diagnozowanymi stanami zapalnymi stawów i kości, bólami dysku oraz bólami wywołanymi urazami mechanicznymi (naciągnięcie i zapalenie ścięgien, „łokieć tenisisty”) wykazała znaczącą poprawę po zastosowaniu pokrzywy. Wyniki były zadowalające i świadczące o działaniu przeciwbólowym rośliny, bez poważniejszych działań niepożądanych.
Ekstrakty z pokrzywy mogą przynosić krótkotrwałą ulgę w bólach reumatycznych dzięki zdolności do:
Pokrzywa zawiera znaczne ilości żelaza w postaci łatwo przyswajalnej przez organizm, co czyni ją cennym wsparciem w leczeniu anemii. Roślina nie tylko dostarcza żelazo, ale również zawiera związki wspierające jego przyswajanie oraz foliany, których niedobory mogą prowadzić do anemii.
W działaniu krwiotwórczym pokrzywa dorównuje preparatom żelaza, wykazując dodatkowo właściwości przeciwkrwotoczne dzięki zawartości:
Współczesne badania naukowe potwierdzają tradycyjne zastosowanie pokrzywy w wsparciu terapii cukrzycy. Roślina wykazuje właściwości hipoglikemiczne poprzez:
Badania na zwierzętach wykazały, że ekstrakt z pokrzywy może zmniejszać poziom glukozy we krwi oraz poprawiać profil lipidowy. W eksperymencie na szczurach podawanie ekstraktu w dawce 150 mg/kg spowodowało spadek poziomu cholesterolu oraz frakcji LDL, a także apolipoproteiny B w osoczu bez wzrostu enzymów wątrobowych.
Pokrzywa wykazuje właściwości oczyszczające i detoksykujące, wspierając funkcjonowanie wątroby i całego układu pokarmowego. Związki zawarte w roślinie:
Do celów leczniczych wykorzystywane są różne części pokrzywy:
Liście pokrzywy (Urticae folium) – zbierane przed kwitnieniem, bogate w witaminy, minerały i flawonoidy
Korzeń pokrzywy (Urticae radix) – wykopywany jesienią lub wczesną wiosną, zawierający lektyny, polisacharydy i sterole
Ziele pokrzywy (Urticae herba) – cała nadziemna część rośliny
Sok z pokrzywy – uzyskiwany ze świeżych pędów, o działaniu wzmacniającym i oczyszczającym
Pokrzywa zwyczajna znajduje zastosowanie w następujących przypadkach:
Napar z liści pokrzywy:
Wyciąg z korzenia pokrzywy:
Sok z pokrzywy:
Pokrzywa zwyczajna znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu farmakologicznym różnych schorzeń, często jako terapia wspomagająca obok konwencjonalnych metod leczenia.
W terapii BPH stosowane są preparaty zawierające standaryzowany ekstrakt z korzenia pokrzywy. Najczęściej wykorzystywane substancje czynne to:
Mechanizm działania obejmuje hamowanie 5α-reduktazy i aromatazy, enzymów odpowiedzialnych za konwersję testosteronu do bardziej aktywnego dihydrotestosteronu (DHT).
W leczeniu cukrzycy typu 2 pokrzywa stosowana jest jako:
W terapii anemii wykorzystuje się:
Substancje czynne odpowiedzialne za działanie przeciwanemiczne to głównie żelazo organiczne w postaci kompleksów z białkami oraz foliany wspierające krwiotwórczość.
W leczeniu chorób reumatycznych stosowane są:
Główne substancje czynne to flawonoidy (kwercetyna, kemferol) oraz związki fenolowe o działaniu przeciwzapalnym i hamującym cytokiny prozapalne.
Stosowanie pokrzywy zwyczajnej jest bezwzględnie przeciwwskazane w następujących przypadkach:
Szczególną ostrożność należy zachować u następujących grup pacjentów:
Chorzy na cukrzycę:
Osoby przyjmujące leki na nadciśnienie:
Pacjenci stosujący leki moczopędne:
Osoby przyjmujące antykoagulanty:
Najczęściej obserwowane działania niepożądane to:
Dolegliwości żołądkowo-jelitowe:
Reakcje alergiczne:
Zaburzenia metaboliczne:
Zaburzenia elektrolitowe:
Pokrzywa może wchodzić w klinicznie istotne interakcje z następującymi grupami leków:
| Grupa leków | Mechanizm interakcji | Zalecenia |
|---|---|---|
| Leki przeciwcukrzycowe (metformina, insulina) | Nasilenie działania hipoglikemicznego | Regularne monitorowanie glikemii, możliwa korekta dawek |
| Diuretyki (furosemid, hydrochlorotiazyd) | Nasilenie działania moczopędnego | Kontrola bilansu płynów i elektrolitów |
| Leki hipotensyjne | Nasilenie działania obniżającego ciśnienie | Monitorowanie ciśnienia tętniczego |
| Antykoagulanty (warfaryna) | Wpływ na krzepliwość poprzez witaminę K | Regularne kontrole INR |
| Glikozydy nasercowe | Możliwe nasilenie działania | Ostrożność z digoksyną |
| Lit | Zmniejszenie eliminacji litu | Monitorowanie stężenia litu we krwi |
Ciąża:
Laktacja:
Maksymalny czas stosowania:
Grupy wiekowe:
Pokrzywa nie jest bezpieczna dla wszystkich. Przeciwwskazana jest u osób z nadwrażliwością na rośliny z rodziny pokrzywowatych, z ciężkimi chorobami nerek i serca, nadmiernym poziomem żelaza we krwi oraz u kobiet z nowotworami narządów rodnych. Przed rozpoczęciem stosowania, szczególnie przy przyjmowaniu innych leków, zaleca się konsultację z lekarzem.
Maksymalny zalecany czas stosowania pokrzywy to 4 tygodnie. Długotrwałe, regularne picie może prowadzić do wypłukania cennych witamin i soli mineralnych z organizmu ze względu na silne działanie moczopędne rośliny. Po 4 tygodniach stosowania zaleca się przerwę lub konsultację z lekarzem.
Tak, pokrzywa może być pomocna w leczeniu anemii, szczególnie spowodowanej niedoborem żelaza. Zawiera znaczne ilości tego pierwiastka w łatwo przyswajalnej formie oraz foliany i witaminy wspomagające krwiotwórczość. Jednak w przypadku ciężkich anemii powinna być stosowana tylko jako terapia wspomagająca, pod kontrolą lekarza.
Pokrzywa wykazuje właściwości hipoglikemiczne – może obniżać poziom cukru we krwi poprzez zwiększenie wydzielania insuliny i poprawę jej działania. Z tego powodu osoby chorujące na cukrzycę powinny zachować szczególną ostrożność i regularnie monitorować glikemię, gdyż może wystąpić niebezpieczna hipoglikemia.
Najczęstsze skutki uboczne to dolegliwości żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, biegunka), reakcje alergiczne skóry (świąd, wysypka, pokrzywka) oraz wahania poziomu cukru i ciśnienia krwi. Przy długotrwałym stosowaniu może dochodzić do wypłukiwania witamin i soli mineralnych.
Stosowanie pokrzywy w ciąży nie jest zalecane ze względu na brak wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa oraz tradycyjne ostrzeżenia o możliwych właściwościach poronnopędnych. Kobiety w ciąży powinny unikać stosowania pokrzywy bez konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Tak, korzeń pokrzywy jest oficjalnie zalecany przez Komisję Europejską i ESCOP w leczeniu I i II stadium łagodnego przerostu gruczołu krokowego (BPH). Badania kliniczne potwierdzają skuteczność w zmniejszaniu objawów takich jak częstość oddawania moczu i poprawa przepływu moczu.
Napar przygotowuje się zalewając 1 łyżkę (2-3 g) suszonych liści pokrzywy szklanką wrzątku i pozostawiając pod przykryciem na 10-15 minut. Następnie należy odcedzić liście. Pije się 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami. Napar należy zawsze przygotowywać świeżo.
Tak, pokrzywa ma silne działanie moczopędne i jest klasyfikowana jako roślinny akwaretyk. Zwiększa wydalanie moczu, co pomaga w eliminacji toksyn i złogów z organizmu. Właśnie z tego powodu znajduje zastosowanie w leczeniu kamicy nerkowej i stanów zapalnych dróg moczowych.
Tak, pokrzywa może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, szczególnie z lekami przeciwcukrzycowymi (nasilenie hipoglikemii), diuretykami (nasilenie działania moczopędnego), lekami na nadciśnienie (nadmierne obniżenie ciśnienia) oraz antykoagulantami (wpływ na krzepliwość krwi). Przed stosowaniem z innymi lekami zaleca się konsultację z lekarzem.
