Akneroxid to lek w postaci żelu, który jest stosowany miejscowo na skórę. Jego głównym składnikiem jest nadtlenek benzoilu, który hamuje rozwój bakterii beztlenowych, będących jedną z głównych przyczyn powstawania trądziku. Akneroxid wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwłojotokowe, łagodnie keratolityczne (złuszczające naskórek), wysuszające i przeciwświądowe. Lek jest dostępny bez recepty.
Arsifast to miejscowy żel przeciwtrądzikowy, przeznaczony dla osób od 12. roku życia. Zawiera adapalen, który działa na procesy skórne wywołujące trądzik, oraz benzoilu nadtlenek, charakteryzujący się działaniem przeciwbakteryjnym i złuszczającym. Skutecznie zwalcza zaskórniki, grudki i krosty zapalne, pomagając przywrócić skórze zdrowy wygląd.
Belakne Combi to lek stosowany w leczeniu trądziku pospolitego. Składa się z dwóch substancji czynnych: adapalenu i nadtlenku benzoilu. Adapalen, będący retinoidem, działa na procesy zachodzące w skórze, które powodują powstawanie trądziku. Nadtlenek benzoilu natomiast działa przeciwbakteryjnie, a także złuszcza i zmiękcza zewnętrzną warstwę skóry. Lek jest dostępny na receptę.
Benzacne Duo zawiera klindamycynę oraz benzoilu nadtlenek, stosowane w leczeniu trądziku o nasileniu lekkim do umiarkowanego. Klindamycyna jest antybiotykiem hamującym namnażanie bakterii, a benzoilu nadtlenek zmniejsza zaskórniki i działa bakteriobójczo. Lek przeznaczony dla dorosłych i młodzieży od 12 lat, skutecznie zwalcza bakterie, leczy zaskórniki i redukuje zaognione krosty.
Lek Duac to preparat złożony, który zawiera dwie substancje czynne: klindamycynę i nadtlenek benzoilu. Jest stosowany w leczeniu trądziku pospolitego o nasileniu od lekkiego do umiarkowanego. Lek jest przeznaczony dla osób powyżej 12. roku życia. Duac jest dostępny na receptę.
Duocutan to lek przeciwtrądzikowy zawierający klindamycynę i nadtlenek benzoilu, stosowany miejscowo na skórę. Duocutan jest dostępny wyłącznie na receptę.
Epiduo to lek przeciwtrądzikowy do stosowania zewnętrznego. Zawiera dwie substancje czynne: adapalen i nadtlenek benzoilu. Adapalen normalizuje procesy różnicowania komórek naskórka i zmniejsza liczbę mikrozaskórników. Nadtlenek benzoilu działa przeciwbakteryjnie, zwłaszcza na bakterie występujące w mieszku łojowo-włosowym objętym trądzikiem. Ponadto działa złuszczająco i keratolitycznie oraz hamuje wytwarzanie łoju, przeciwdziałając jego nadmiernemu wytwarzaniu w przebiegu trądziku. Lek jest wskazany do miejscowego leczenia trądziku pospolitego z zaskórnikami, grudkami i krostkami u dorosłych, młodzieży oraz dzieci w wieku 9 lat i starszych. Jest dostępny na receptę.
Epiduo Forte to lek przeciwtrądzikowy dostępny na receptę, który zawiera dwie substancje czynne: adapalen i nadtlenek benzoilu. Adapalen działa na procesy przebiegające w skórze, które wywołują trądzik, a nadtlenek benzoilu działa przeciwbakteryjnie oraz zmiękcza i złuszcza zewnętrzną warstwę skóry. Lek jest stosowany w miejscowym leczeniu trądziku pospolitego z zaskórnikami, licznymi grudkami i krostkami.
Epivir to lek przeciwwirusowy, który jest inhibitorem odwrotnej transkryptazy HIV. Preparat zawiera substancję czynną – lamiwudynę. Jest on stosowany jako część skojarzonego leczenia przeciwretrowirusowego w zakażeniach HIV u dorosłych i dzieci. Epivir jest wydawany na receptę.
Neladap to żel przeciwtrądzikowy do stosowania miejscowego, dedykowany dorosłym i młodzieży od 12. roku życia. Zawiera adapalen, który wspomaga regulację procesów skórnych odpowiedzialnych za trądzik, oraz benzoilu nadtlenek o działaniu przeciwbakteryjnym i złuszczającym. Żel jest skuteczny w leczeniu trądziku z zaskórnikami, grudkami i krostami zapalnymi. Idealny wybór do walki z niedoskonałościami skóry.
Silseq to żel stosowany w leczeniu trądziku pospolitego, zawierający adapalen i benzoilu nadtlenek, które współdziałają, zwalczając przyczyny trądziku. Adapalen, będący retynoidem, reguluje procesy skórne odpowiedzialne za powstawanie zmian, podczas gdy benzoilu nadtlenek działa przeciwbakteryjnie oraz wspomaga złuszczanie i regenerację skóry. Dzięki synergii tych składników Silseq skutecznie poprawia kondycję skóry.
Nadtlenek benzoilu – lek o działaniu przeciwtrądzikowym, przeznaczony do stosowania na skórę. Mechanizm działania nadtlenku benzoilu polega na przenikaniu leku do warstwy rogowej naskórka i zatrzymywaniu rozwoju bakterii beztlenowych z rodzaju Propionibacterium acnes, które przyczyniają się do powstawania trądziku. Ponadto lek wykazuje działanie keratolityczne. Wskazaniem do stosowania nadtlenku benzoilu jest leczenie różnych postaci trądziku pospolitego.
Nadtlenek benzoilu dostępny jest w postaci żelu. Lek stosuje się miejscowo na skórę, raz lub dwa razy na dobę.
Możliwe działania niepożądane: przesuszenie skóry, nadmierne łuszczenie skóry, zaczerwienienie skóry, uczucie ciepła lub delikatnego kłucia w miejscu nałożenia żelu na skórę. Objawy zazwyczaj ustępują po pierwszym tygodniu stosowania.
Uwaga: W przypadku wystąpienia pieczenia skóry, bolesnego podrażnienia skóry, kontaktowego zapalenia skóry lub wysypki skórnej należy przerwać stosowanie nadtlenku benzoilu.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Nadtlenek benzoilu to jedna z najważniejszych i najskuteczniejszych substancji czynnych stosowanych w leczeniu trądziku pospolitego. Ta substancja o właściwościach utleniających od ponad pięciu dekad stanowi podstawę terapii przeciwtrądzikowej na całym świecie. Jej unikalne działanie wielokierunkowe – przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, keratolityczne i przeciwłojotokowe – czyni z niej lek pierwszego wyboru w zwalczaniu różnych postaci trądziku. Wprowadzony na rynek farmaceutyczny w 1968 roku przez GlaxoSmithKline, nadtlenek benzoilu zyskał szerokie uznanie wśród dermatologów dzięki swojej wysokiej skuteczności i relatywnie bezpiecznemu profilowi działania. W przeciwieństwie do antybiotyków, nadtlenek benzoilu nie powoduje rozwoju oporności bakteryjnej, co czyni go szczególnie cennym narzędziem terapeutycznym w erze wzrastającej antybiotykooporności. Jego działanie opiera się na uwalnianiu wolnych rodników tlenowych, które skutecznie niszczą patogenne bakterie odpowiedzialne za powstawanie zmian trądzikowych.
Nadtlenek benzoilu (benzoyl peroxide, wzór chemiczny C₁₄H₁₀O₄) należy do grupy związków utleniających o silnych właściwościach antyseptycznych. Jest związkiem utleniającym, który działa miejscowo przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwłojotokowo, łagodnie keratolitycznie, wysuszająco, miejscowo znieczulająco i przeciwświądowo, pobudza ziarninowanie i syntezę kolagenu.
Nadtlenek benzoilu po podaniu miejscowym wnika w skórę i metabolizowany jest do kwasu benzoesowego. Wchłanianiu ogólnoustrojowemu ulega około 5% metabolitu. Wydalanie kwasu benzoesowego (metabolitu nadtlenku benzoilu) odbywa się przez nerki. Ta ograniczona absorpcja systemowa przekłada się na dobrą tolerancję leku i minimalizację działań niepożądanych ogólnoustrojowych.
Mechanizm działania bakteriostatycznego polega na uwalnianiu wolnych rodników tlenowych, które hamują działanie białek bakteryjnych. Efekt bakteriostatyczny utrzymuje się nawet dwie doby. Głównym celem terapeutycznym są bakterie beztlenowe, szczególnie Propionibacterium acnes (obecnie klasyfikowane jako Cutibacterium acnes) oraz Staphylococcus epidermidis.
Substancja hamuje namnażanie komórek gruczołów łojowych, zmniejszając ilość lipidów na powierzchni skóry. Zmniejsza także wielkość i ilość korneocytów (martwych komórek występujących w zrogowaciałej warstwie naskórka), wywierając korzystny wpływ na zaburzenia rogowacenia naskórka. To działanie prowadzi do zmniejszenia liczby zaskórników i zapobiega ich powstawaniu.
Nadtlenek benzoilu wykazuje bezpośrednie właściwości przeciwzapalne, które przyczyniają się do redukcji stanu zapalnego w obrębie gruczołów łojowo-włosowych. Pobudza ziarninowanie i syntezę kolagenu, co wspomaga proces gojenia i regeneracji skóry.
Głównym wskazaniem do stosowania nadtlenku benzoilu jest leczenie trądziku pospolitego (Acne vulgaris) w różnych jego postaciach:
Na polskim rynku nadtlenek benzoilu dostępny jest głównie w postaci żeli do stosowania miejscowego. Preparaty występują w różnych stężeniach:
| Stężenie | Zastosowanie | Charakterystyka |
|---|---|---|
| 2,5% | Skóra wrażliwa, terapia początkowa | Minimalne ryzyko podrażnień |
| 5% | Standardowa terapia | Optymalny stosunek skuteczności do tolerancji |
| 10% | Oporne przypadki trądziku | Wyższe ryzyko podrażnień |
Dawka zwykle stosowana (dobowa) u osób powyżej 12 roku życia: maksymalnie do 2 razy na dobę na zmienioną chorobowo skórę. Nie należy nakładać substancji na zdrową skórę. Okres leczenia wynosi zwykle od 4 do 10 tygodni.
Schemat stosowania:
Zwykle początkowo w okresie 2–3 tygodni stosuje się żel o zawartości nadtlenku benzoilu 50 mg/g, po czym, w razie potrzeby kontynuuje się leczenie żelem o zawartości substancji czynnej 100 mg/g.
Badania kliniczne wykazały, że nadtlenek benzoilu jest równie skuteczny w koncentracjach 2,5%, 5% i 10%, jednak wyższe stężenia wiążą się z większym ryzykiem podrażnień skóry. Porównania między pacjentami japońskimi i zachodnimi nie wykazały różnic w skuteczności terapeutycznej.
W 56 pacjentach z trądzikiem twarzy stosowanie 6% płynu do mycia z nadtlenkiem benzoilu w połączeniu z tretynoiną 0,1% w mikrosferkach spowodowało 58,5% redukcję zmian zapalnych w porównaniu do 29,8% redukcji przy stosowaniu samej tretynoiny.
Efekt przeciwbakteryjny pojawia się szybko i utrzymuje się przez ok. 48 h. Pierwsze efekty terapeutyczne można zaobserwować już w ciągu kilku dni od rozpoczęcia leczenia, natomiast znacząca poprawa zwykle występuje po 2-4 tygodniach regularnego stosowania.
W łagodnych postaciach trądziku nadtlenek benzoilu może być stosowany jako jedyny lek miejscowy. Chorzy często sięgają po niego na własną rękę, rozpoczynając leczenie trądziku. Podczas leczenia można dość szybko zauważyć poprawę, a zmniejszenie liczby zmian trądzikowych może nastąpić już w ciągu kilku dni od rozpoczęcia stosowania leku.
Multimodal therapy combining multiple mechanisms of actions is recommended as a good practice statement to optimize efficacy and to reduce the risk of antibiotic resistance. Najczęściej stosowane kombinacje to:
Z retinoidami miejscowymi:
Z antybiotykami miejscowymi:
Z antybiotykami doustnymi: W przypadku trądziku umiarkowanego do ciężkiego nadtlenek benzoilu stosuje się w kombinacji z doustnymi antybiotykami z grupy tetracyklin:
Nie należy stosować nadtlenku benzoilu w przypadku nadwrażliwości na substancję oraz u pacjentów z egzemą, przewlekłym zapaleniem skóry i oparzeniami. Ponadto substancja przeciwwskazana jest do stosowania na uszkodzoną skórę, na błony śluzowe, do oczu, w okolice ust i nosa.
Ochrona przed promieniowaniem UV: Należy unikać ekspozycji na promieniowanie UV, w tym lampy kwarcowe, solaria i promienie słoneczne. Nadtlenek benzoilu może nasilać wrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne.
Właściwości wybielające: Ze względu na wybielające działanie nadtlenku benzoilu należy unikać stosowania preparatu w okolicach brwi, brody, włosów oraz unikać kontaktu preparatu z odzieżą.
Interakcje z innymi lekami: Należy unikać równoczesnego stosowania miejscowych preparatów przeciwtrądzikowych zawierających pochodne wit. A. Jednoczesne stosowanie może prowadzić do nadmiernego podrażnienia skóry.
Applying 5% benzoyl peroxide twice daily is considered a safe acne treatment throughout all stages of pregnancy. Despite limited research, its perceived low risk is attributed to minimal systemic absorption and quick renal excretion.
Nie przeprowadzono badań odnośnie bezpieczeństwa stosowania nadtlenku benzoilu podczas ciąży. Substancja może być stosowana w tym okresie, jeżeli w opinii lekarza korzyść dla pacjentki przewyższa potencjalne ryzyko dla płodu.
Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania nadtlenku benzoilu u dzieci do 12. rż. Preparat jest zalecany dla osób powyżej 12. roku życia.
Podczas stosowania preparatów z nadtlenkiem benzoilu mogą wystąpić działania niepożądane, takie jak przesuszenie lub nadmierne łuszczenie się skóry, zaczerwienienie skóry oraz uczucie ciepła lub delikatnego kłucia w miejscu nałożenia produktu leczniczego.
Najczęściej zgłaszane objawy:
Jeżeli wystąpią działania niepożądane wymienione poniżej, należy przerwać stosowanie preparatu i skonsultować się z lekarzem: kontaktowe, alergiczne zapalenie skóry lub bolesne podrażnienie skóry.
| Substancja | Mechanizm działania | Zalety | Wady |
|---|---|---|---|
| Nadtlenek benzoilu | Utlenianie, działanie bakteriobójcze | Brak oporności bakteryjnej, szybkie działanie | Ryzyko podrażnień, wybielanie |
| Kwas salicylowy | Keratolityczne, przeciwzapalne | Delikatne działanie | Słabsze działanie antybakteryjne |
| Adapalen | Normalizacja keratynizacji | Silne działanie komedolityczne | Fotowrażliwość, podrażnienia |
| Klindamycyna | Antybiotyk | Skuteczność w trądziku zapalnym | Ryzyko oporności bakteryjnej |
Badania nad mikroinkapsulowanymi formami nadtlenku benzoilu i tretynoiny wykazały statystycznie istotną poprawę w porównaniu do placebo, z lepszą tolerancją dzięki technologii enkapsulacji. Te innowacyjne formulacje pozwalają na łączenie substancji, które tradycyjnie były niestabilne w jednym preparacie.
Dostępne są również preparaty w formie żeli do mycia i płynów, które pozwalają na delikatne oczyszczanie skóry z jednoczesnym dostarczaniem substancji czynnej. Te formulacje są szczególnie przydatne w leczeniu trądziku pleców i klatki piersiowej.
Nie. Nadtlenek benzoilu nie powoduje rozwoju oporności bakterii, co czyni go środkiem bezpiecznym przy jednoczesnym działaniu bakteriobójczym w stosunku do P. acnes. W przeciwieństwie do antybiotyków, jego mechanizm działania oparty na utlenianiu sprawia, że bakterie nie mogą rozwinąć mechanizmów obronnych.
Okres leczenia wynosi zwykle od 4 do 10 tygodni. Pierwsze efekty można zaobserwować już po kilku dniach, ale pełna ocena skuteczności wymaga co najmniej 6-8 tygodni regularnego stosowania.
Tak, ale z ostrożnością. Jeżeli równolegle, zgodnie ze wskazaniami lekarza, stosowane są miejscowo inne preparaty przeciwtrądzikowe, zaleca się ich stosowanie o innej porze dnia, co pozwoli na zmniejszenie ryzyka wystąpienia podrażnień skóry. Najlepiej stosować nadtlenek benzoilu wieczorem, a inne preparaty rano.
Nadtlenek benzoilu może wybielać niektóre tkaniny, takie jak ręczniki, pościel i odzież. Dzieje się tak z powodu właściwości utleniających substancji. Należy odczekać, aż preparat całkowicie wyschnie przed kontaktem z tkaninami.
Stosowanie 5% nadtlenku benzoilu dwa razy dziennie jest uważane za bezpieczne leczenie trądziku we wszystkich fazach ciąży. Niska absorpcja systemowa (około 5%) i szybkie wydalanie przez nerki minimalizują ryzyko dla płodu.
Jeżeli wystąpią objawy nadmiernego podrażnienia należy zmniejszyć częstotliwość stosowania preparatu. Można również czasowo przerwać leczenie i ponownie wprowadzić preparat stopniowo, rozpoczynając od niższego stężenia.
To częste pytanie pacjentów. Mechanizm działania nadtlenku benzoilu sprawia, że staje się prooksydantem i w konsekwencji przyspiesza proces starzenia. Dlatego ważne jest stosowanie antyoksydantów w pielęgnacji i ochrona przed promieniowaniem UV.
Efekt przeciwbakteryjny pojawia się szybko i utrzymuje się przez ok. 48 h. Zmniejszenie stanu zapalnego można zaobserwować już po kilku dniach, natomiast znacząca redukcja liczby zmian trądzikowych wymaga 2-4 tygodni regularnego stosowania.
