Autostrzykawka Morfina Przeciwko Bólowi to lek przeciwbólowy, który zawiera morfinę. Jest to silny lek opioidowy, który działa poprzez wiązanie się z receptorami opioidowymi w mózgu, co skutkuje zmniejszeniem odczuwanego bólu. Lek jest przeznaczony do stosowania w leczeniu bólu o umiarkowanym do silnym nasileniu, który nie ustępuje po zastosowaniu innych leków przeciwbólowych. Autostrzykawka Morfina Przeciwko Bólowi jest dostępna na receptę.
Doltard to lek o przedłużonym uwalnianiu, który zawiera morfinę, silny lek przeciwbólowy. Jest stosowany w leczeniu przewlekłego silnego bólu. Działanie przeciwbólowe utrzymuje się przez dłuższy czas. Lek jest dostępny na receptę.
Maracex to lek zawierający morfinę, który jest silnym lekiem przeciwbólowym. Jest stosowany do łagodzenia silnych bólów, które nie ustępują po zastosowaniu leków przeciwbólowych o słabszym działaniu. Lek jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania obejmują silne stany bólowe, które mogą być odpowiednio łagodzone wyłącznie za pomocą opioidowych leków przeciwbólowych.
Morphine Kalceks to lek na receptę, który zawiera morfinę, substancję należącą do grupy opioidów. Jest to silny lek przeciwbólowy stosowany w leczeniu silnego bólu, który nie ustępuje po podaniu leków o słabszym działaniu. Morfina jest stosowana we wszystkich rodzajach bólu, w tym pooperacyjnych i przewlekłych, najczęściej pochodzenia nowotworowego, z wyjątkiem bólu spowodowanego skurczem mięśni gładkich.
Morphini Sulfas WZF to silny lek przeciwbólowy z grupy opioidów, który zawiera morfinę. Jest przeznaczony do podawania dożylnego, zewnątrzoponowego oraz podpajęczynówkowego, co zapewnia długotrwałe działanie. Lek ten jest stosowany w leczeniu ostrego i przewlekłego bólu o nasileniu od umiarkowanego do silnego, który nie ustępuje po zastosowaniu leków przeciwbólowych innych niż opioidowe. Morphini Sulfas WZF jest dostępny na receptę.
Morphini Sulfas WZF 0,1% Spinal to opioidowy lek przeciwbólowy, który zawiera substancję czynną morfinę (siarczan morfiny). Jest wskazany do leczenia bólów o dużym nasileniu, które nie ustępują po podaniu leków przeciwbólowych innych niż opioidowe. Lek ten jest dostępny na receptę.
Lek MST Continus zawiera substancję czynną morfinę, która jest silnym lekiem przeciwbólowym należącym do grupy leków opioidowych. Stosowany jest w zwalczaniu średnio natężonych i silnych bólów, które nie ustępują po zażyciu innych leków przeciwbólowych o słabszym działaniu. Jest również stosowany w bólach pooperacyjnych od drugiego dnia po operacji. Lek MST Continus jest dostępny na receptę.
Oramorph to lek przeciwbólowy o silnym działaniu, dostępny na receptę. Zawiera substancję czynną morfinę (siarczan morfiny). Stosowany jest w leczeniu silnego bólu lub bólu nieustępującego po lekach przeciwbólowych o słabszym działaniu, w szczególności bólu nowotworowego. Lek nie jest przeznaczony do długotrwałego stosowania.
Sevredol to silny lek przeciwbólowy, który zawiera morfinę jako substancję czynną. Jest to lek z grupy opioidów, który działa na receptory opioidowe w mózgu, zmniejszając odczuwanie bólu. Sevredol jest stosowany do zwalczania średnio natężonych i silnych bólów, które nie ustępują po lekach przeciwbólowych o słabszym działaniu. Jest dostępny na receptę.
Morfina – silny lek przeciwbólowy, alkaloid opium należący do narkotycznych leków przeciwbólowych. Mechanizm działania morfiny polega na uwalnianiu substancji neuroprzekaźnikowych z włókien nerwowych oraz oddziaływania poprzez receptory opioidowe rozmieszczone w ośrodkowym układzie nerwowym. Wskazaniem do stosowania leku jest ostry i przewlekły ból o nasileniu od umiarkowanego do silnego. Morfina stosowana jest m.in. w bólach pooperacyjnych i nowotworowych.
Morfina dostępna jest w postaci tabletek powlekanych, tabletek powlekanych o zmodyfikowanym/przedłużonym uwalnianiu oraz roztworu do wstrzykiwań. Dawkowanie ustala się indywidualnie dla każdego pacjenta w zależności od nasilenia bólu.
Możliwe działania niepożądane: niepokój, zaburzenia nastroju, omamy, splątanie, senność, zawroty głowy, zwężenie źrenic, kołatanie serca, niedociśnienie tętnicze, suchość w jamie ustnej, zaparcia, nudności, wymioty, skurcz dróg żółciowych, sztywność mięśniowa, pokrzywka, świąd. Po podaniu dożylnym może pojawić się ból i podrażnienie w miejscu podania.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Morfina to jeden z najważniejszych i najsilniej działających leków przeciwbólowych stosowanych w medycynie. Jest to naturalny alkaloid pozyskiwany z opium, który od ponad 200 lat odgrywa kluczową rolę w leczeniu silnego bólu. Mimo swojego potencjału uzależniającego, morfina pozostaje niezastąpioną substancją terapeutyczną w opiece nad pacjentami cierpiącymi na silne dolegliwości bólowe, szczególnie w onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa substancji pochodzi od greckiego boga snów – Morfeusza, co odzwierciedla jej pierwotnie wykorzystywane właściwości nasenne.
Współczesne zastosowanie morfiny opiera się na jej wyjątkowym mechanizmie działania poprzez receptory opioidowe w ośrodkowym układzie nerwowym. Lek ten znajduje się na najwyższym, trzecim szczeblu drabiny analgetycznej Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co oznacza jego rezerwację do przypadków bólu, który nie ustępuje po zastosowaniu słabszych środków przeciwbólowych. W Polsce morfina dostępna jest w różnych postaciach farmaceutycznych, od tabletek o natychmiastowym i przedłużonym uwalnianiu, przez roztwory doustne, aż po preparaty do wstrzykiwań, co pozwala na dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb każdego pacjenta.
Morfina została po raz pierwszy wyizolowana w latach 1804-1805 przez niemieckiego farmaceutę Friedricha Wilhelma Sertürnera. Wyodrębnienie morfiny stało się przełomem w fitochemii, farmacji i medycynie, stanowiąc impuls do dalszych prac zmierzających do izolacji biologicznie aktywnych związków pochodzenia roślinnego.
Pierwszą europejską farmakopeą zawierającą wiadomości na temat nowo odkrytego alkaloidu była Pharmacopea Austriaca z 1818 roku. W Polsce morfina zaczęła być stosowana dzięki pracy lekarza Michała Mohra pt. „Przepisy przyrządzania i użycia wielu nowszych lekarstw” z 1836 roku.
Lek został wprowadzony do użytku publicznego w 1817 roku przez Sertürner & Company, jako środek przeciwbólowy oraz lek do walki z uzależnieniem od alkoholu. Morfina miała szerokie zastosowanie na frontach II wojny światowej, gdzie stała się podstawowym wyposażeniem apteczki polowej.
Morfina to organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów, będący najistotniejszym składnikiem psychoaktywnym opium. Jest związkiem zaliczanym do grupy alkaloidów fenatrenowych, przy czym aktywność analgetyczną wykazuje tylko lewoskrętna forma związku.
W stanie czystym jest białą substancją stałą, o gorzkim smaku, słabo rozpuszczalną w wodzie. W lecznictwie stosowana jest w postaci rozpuszczalnych w wodzie soli, takich jak chlorowodorek i siarczan morfiny.
Mechanizm działania morfiny polega na łączeniu się ze znajdującymi się w organizmie receptorami opioidowymi μ, znacznie słabiej także z receptorami κ oraz δ, co powoduje ich pobudzenie. Pobudzenie receptorów μ i δ aktywuje fosfolipazę A (otwarcie kanałów potasowych i hyperpolaryzacja błony neuronalnej) oraz hamuje aktywność cyklazy adenylanowej i obniża stężenie wewnątrzkomórkowego cyklicznego AMP.
Morfina aktywuje w mózgu tzw. „zespół morfinowy” – grupę neuronów, która ma kluczowy wpływ na działanie przeciwbólowe tego opioidu. Neurony te znajdują się w przednio-brzuszno-przy środkowym części rdzenia przedłużonego (RVM), łączą się z rdzeniem kręgowym i hamują sygnalizację bólową.
Po podaniu doustnym do krwi przenika 20–75% zastosowanej dawki (średnio ok. 30%). Po podaniu doustnym morfina dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, ale jej stężenie w osoczu jest obniżone ze względu na silny metabolizm wątrobowy.
Szybkość działania zależy od drogi podania:
Morfina wiąże się w 35% z białkami osocza (albuminami i immunoglobulinami).
Metabolizm zachodzi w wątrobie. Wydalanie następuje przede wszystkim z moczem (głównie w postaci metabolitów), w niewielkiej części także z kałem. Lek przekształcany jest w wątrobie do dwóch metabolitów: nieaktywnego morfino-3-glukuronidu i wykazującego silniejsze działanie od morfiny, morfino-6-glukuronidu.
Stężenie leku we krwi zmniejsza się o połowę co 1,5–4 godziny. Po 24 godzinach w 80-90% morfina wydalana jest z moczem, zaś pozostałe 10% z kałem i żółcią.
Morfina znajduje zastosowanie w leczeniu bólu w okresie okołooperacyjnym, zwalczaniu bólu pourazowego, nowotworowego, zawałowego. Mechanizm działania tej substancji opiera się na interakcji z receptorami opioidowymi μ oraz w mniejszym stopniu κ oraz δ. W efekcie doprowadza do aktywacji zstępujących szlaków hamujących w ośrodkowym układzie nerwowym.
Morfina ma działanie narkotyczne (odurzające), przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Hamuje czynność ośrodka oddechowego.
Wpływ na mięśnie gładkie:
Wpływ na układ hormonalny:
W leczeniu przewlekłych bólów nowotworowych morfina podawana doustnie jest podstawowym silnym analgetykiem opioidowym z wyboru; stosowana jest na III stopniu tzw. drabiny analgetycznej wg WHO.
Główne wskazania obejmują:
Leczenie wspierające w chorobach wymagających łagodzenia odruchu kaszlowego oraz duszności; leczenie wspierające w chorobach przebiegających z nawracającymi, uporczywymi biegunkami.
W Polsce dostępne są następujące preparaty zawierające morfinę:
| Nazwa preparatu | Postać | Dawki | Charakterystyka |
|---|---|---|---|
| MST Continus | Tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu | 10, 30, 60, 100, 200 mg | Działanie do 12 godzin |
| Sevredol | Tabletki powlekane | 20 mg | Natychmiastowe uwalnianie |
| Oramorph | Krople/roztwór doustny | 20 mg/ml, 2 mg/ml | Dla pacjentów z problemami z połykaniem |
| Morphini Sulfas WZF | Roztwór do wstrzykiwań | Różne stężenia | Podanie parenteralne |
| Vendal Retard | Tabletki o przedłużonym uwalnianiu | 10, 30, 60, 100, 200 mg | Alternatywa dla MST |
Morfina może być podawana doustnie, podskórnie, domięśniowo, dożylnie, doodbytniczo, zewnątrzoponowo i podpajęczynówkowo. Wybór drogi podania zależy od stanu pacjenta, nasilenia bólu oraz możliwości współpracy.
O zastosowaniu morfiny i jej dawkowaniu może zadecydować wyłącznie lekarz. Dawki mogą być bardzo różne, w zależności od drogi podania, stanu pacjenta i wcześniejszego stosowania opioidów.
Dorośli – ból przewlekły:
Dzieci:
Dorośli:
Morfina jest lekiem z trzeciego (najwyższego) szczebla drabiny analgetycznej. Stosuje się ją gdy:
Po właściwym ustaleniu optymalnej dawki morfiny, przyjmuje się ją ściśle według zegara (przeważnie co 12 godzin). W przypadku morfiny nie istnieje tzw. efekt pułapowy.
Współpraca z innymi lekami:
Ból przebijający może pojawić się dodatkowo, pomimo skutecznego leczenia bólu podstawowego. Występuje napadowo i nieregularnie – średnio 2-4 razy na dobę. Cechuje się bardzo szybkim, kilkuminutowym czasem narastaniem, bardzo dużym natężeniem przekraczającym znacznie natężenie bólu podstawowego oraz krótkim czasem trwania – średnio do 1 godziny.
Układ pokarmowy:
Układ nerwowy:
Układ oddechowy:
Układ moczowy:
Układ sercowo-naczyniowy:
Skóra:
Ostra niewydolność oddechowa, alergia na lek, zatrucie środkami narkotycznymi i atropiną, podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, okres karmienia piersią.
Zabiegi na drogach żółciowych, przewlekłe serce płucne, nadczynność tarczycy, niewydolność wątroby i nerek.
Szczególne grupy pacjentów:
Wykazuje synergizm z innymi środkami tłumiącymi OUN (anestetyki wziewne i dożylne, opioidowe leki przeciwbólowe, leki uspokajające, nasenne, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, alkohol itd.), przez co ich łączne stosowanie może doprowadzić do spadku ciśnienia tętniczego, nadmiernego uspokojenia, śpiączki i bezdechu.
β-adrenolityki i leki przeciwhistaminowe nasilają działanie depresyjne morfiny na OUN.
Metoklopramid przyspiesza wchłanianie morfiny i nasila jej działanie.
Doustne środki antykoncepcyjne i ryfampicyna zwiększają klirens morfiny.
Nie podaje się równolegle z wybiórczymi antagonistami receptorów opioidowych (np. nalokson), gdyż powoduje to zniesienie działania morfiny.
Powszechnie znany jest potencjał uzależniający morfiny; jej stosowanie może powodować rozwój tolerancji oraz uzależnienie psychiczne i fizyczne. Używanie jej w celach narkotycznych drastycznie zwiększa to ryzyko. Już nawet po dwóch zażytych dawkach odurzających może rozwinąć się uzależnienie psychiczne.
W przypadku podania morfiny jedno- czy nawet kilkurazowo po operacji, w trakcie transportu do szpitala po ciężkim urazie czy w innych, nagłych sytuacjach, uzależnienie praktycznie nie występuje.
Morfina stosowana we właściwy sposób praktycznie nie powoduje ryzyka uzależnienia.
Pominięcie kolejnej dawki może wywołać zespół objawów abstynencyjnych. Objawy mogą obejmować:
Przedawkowanie opioidów prowadzi do charakterystycznych objawów zwanych triadą, do których zalicza się zwężenie źrenic, depresję ośrodka oddechowego oraz śpiączkę. Następuje znaczna niewydolność oddechowa, nagły spadek ciśnienia krwi, który może prowadzić do wstrząsu. Obserwuje się także zwiotczenie mięśni oraz rabdomiolizę (rozpad tkanki mięśniowej).
„Antidotum” po przedawkowaniu morfiny jest nalokson. Znosi on działanie substancji opioidowych. To antagonista receptorów opioidowych.
Minimalna dawka śmiertelna wynosi 200 mg, ale w przypadku nadwrażliwości – 60 mg może spowodować nagłą śmierć.
Morfina ma potencjał uzależniający, ale ryzyko uzależnienia w terapii medycznej jest minimalne. Uzależnienie rozwija się głównie przy nadużywaniu substancji w celach rekreacyjnych. Przy właściwym stosowaniu pod kontrolą lekarza, zgodnie z zaleceniami, ryzyko uzależnienia jest bardzo małe.
Czas stosowania morfiny ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta. W leczeniu bólu przewlekłego, szczególnie nowotworowego, morfina może być stosowana przez długie okresy. Ważne jest regularne monitorowanie przez specjalistę i dostosowywanie dawkowania.
Morfina wpływa na sprawność psychomotoryczną i może powodować senność oraz zawroty głowy. Prowadzenie pojazdów jest przeciwwskazane, szczególnie na początku leczenia. Lekarz może podjąć decyzję o możliwości prowadzenia pojazdów u pacjentów ze stabilnie kontrolowanym bólem.
Najczęstsze działania niepożądane to zaparcia, nudności, wymioty, senność i zawroty głowy. Zaparcia są praktycznie nieuniknione i wymagają profilaktyki. Nudności i wymioty zwykle mijają po kilku dniach stosowania, ale zaparcia utrzymują się przez cały okres terapii.
Zaparcia to najczęszy i niemal nieunikniony skutek uboczny morfiny. Zaleca się profilaktyczne stosowanie leków przeczyszczających, zwiększenie podaży płynów, aktivność fizyczną w miarę możliwości oraz dietę bogatą w błonnik.
Absolutnie nie. Alkohol nasila działanie depresyjne morfiny na ośrodkowy układ nerwowy, co może prowadzić do niebezpiecznych powikłań, włączając depresję oddechową, śpiączkę i zagrożenie życia.
Czas działania zależy od postaci leku:
Osoby starsze wykazują większą wrażliwość na morfinę, dlatego wymagają mniejszych dawek i częstszego monitorowania. Lekarz dostosowuje dawkowanie do wieku i stanu zdrowia pacjenta.
Zjawisko to nazywa się tolerancją farmakologiczną. Nie należy samodzielnie zwiększać dawek. Konieczna jest konsultacja z lekarzem, który może dostosować dawkowanie, zmienić preparat lub dodać leki wspomagające (koanalgetyki).
Nagłe odstawienie morfiny po długotrwałym stosowaniu może wywołać zespół odstawienny. Zawsze należy stopniowo zmniejszać dawki pod kontrolą lekarza. Proces odstawiania powinien być rozłożony w czasie i odpowiednio monitorowany.
