Adynovi to lek zawierający substancję czynną rurioktokog alfa pegol, czyli pegylowany czynnik krzepnięcia. Jest to lek wydawany na receptę do zastrzeżonego stosowania. Adynovi stosuje się w leczeniu i profilaktyce krwawień u pacjentów z hemofilią A (dziedzicznym zaburzeniem krwawienia spowodowanym brakiem czynnika VIII) w wieku od 12 lat.
Beriate to lek zawierający czynnik VIII krzepnięcia krwi. Jest stosowany w profilaktyce i leczeniu krwawień u pacjentów z wrodzonym (hemofilia A) lub nabytym niedoborem czynnika VIII. Lek jest dostępny na receptę. Dawkę oblicza się indywidualnie, zależnie od stopnia ciężkości choroby oraz miejsca i rozległości krwawienia.
Emoclot to lek zawierający ludzki czynnik krzepnięcia krwi. Jest to wyrób medyczny stosowany w lecznictwie zamkniętym (szpitalnym). Lek ten jest przeznaczony do stosowania w celu zapobiegania i powstrzymywania krwawień ze skóry i błon śluzowych. Emoclot jest dostępny na receptę.
Haemate P. proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań i infuzji. Znajduje zastosowanie w profilaktyce i leczeniu krwawień w chorobie von Willebranda oraz indukcji immunotolerancji w hemofilii. A powikłanej inhibitorem.
Haemoctin 1000 to lek produkowany z osocza ludzkiego, zawierający czynnik VIII krzepnięcia, który jest niezbędny do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi. Po rozpuszczeniu proszku w wodzie, lek jest gotowy do wstrzyknięcia dożylnego. Haemoctin 1000 jest stosowany w leczeniu i zapobieganiu krwawień u pacjentów z hemofilią A, czyli wrodzonym niedoborem czynnika VIII. Lek ten nie zawiera czynnika von Willebranda w ilościach skutecznych farmakologicznie, dlatego nie jest przeznaczony do leczenia choroby von Willebranda. Produkt jest wydawany z apteki na podstawie recepty.
Haemoctin 250 to lek na receptę, stosowany w leczeniu hemofilii A (wrodzonego niedoboru czynnika VIII krzepnięcia). Jest to koncentrat czynnika VIII krzepnięcia, który jest podawany dożylnie. Lek jest stosowany zarówno w leczeniu ostrego krwawienia, jak i w profilaktyce krwawień u pacjentów z ciężką hemofilią A. Należy zachować ostrożność podczas stosowania, szczególnie u pacjentów z ryzykiem reakcji alergicznych lub rozwoju przeciwciał przeciwko czynnikowi VIII.
Haemoctin 500 to lek na receptę, który jest stosowany w leczeniu hemofilii A (wrodzonego niedoboru czynnika VIII krzepnięcia). Jest to koncentrat czynnika VIII krzepnięcia, który jest podawany dożylnie. Lek jest stosowany zarówno w leczeniu ostrego krwawienia, jak i w profilaktyce krwawień u pacjentów z ciężką hemofilią A. Należy zachować ostrożność podczas stosowania, szczególnie u pacjentów z ryzykiem reakcji alergicznych lub rozwoju przeciwciał przeciwko czynnikowi VIII.
Immunate to lek zawierający ludzki czynnik krzepnięcia VIII oraz ludzki czynnik von Willebranda. Jest stosowany w leczeniu i profilaktyce krwawień u pacjentów z wrodzonym (hemofilia A) lub nabytym niedoborem czynnika VIII. Ponadto, Immunate jest używany do leczenia krwawień u pacjentów z chorobą von Willebranda z niedoborem czynnika VIII, jeśli nie jest dostępny żaden specyficzny produkt skuteczny wobec choroby von Willebranda i kiedy leczenie samą desmopresyną (DDAVP) jest nieskuteczne lub przeciwwskazane. Lek ten jest dostępny na receptę.
Jivi to lek stosowany w leczeniu hemofilii A (wrodzonego niedoboru czynnika VIII krzepnięcia) u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Jest to lek na receptę. Jego głównym składnikiem jest damoctocog alfa pegol, który jest modyfikowaną formą czynnika VIII krzepnięcia, naturalnego białka w organizmie człowieka, które pomaga krwi krzepnąć. Jivi działa poprzez zastąpienie brakującego czynnika VIII, co pomaga kontrolować i zapobiegać krwawieniom.
Kovaltry to lek stosowany w leczeniu hemofilii A (wrodzonego niedoboru czynnika VIII krzepnięcia) u dorosłych i dzieci. Lek ten pomaga kontrolować i zapobiegać krwawieniom, zastępując czynnik VIII, który pomaga krwi krzepnąć. Kovaltry jest dostępny na receptę.
Novoeight to lek zawierający substancję czynną turoktokog alfa, która jest ludzkim czynnikiem krzepnięcia VIII. Czynnik VIII jest białkiem występującym naturalnie we krwi, pomagającym w jej krzepnięciu. Novoeight jest stosowany w leczeniu i profilaktyce epizodów krwawienia u chorych na hemofilię A (wrodzony niedobór czynnika VIII) w każdej grupie wiekowej. U pacjentów chorych na hemofilię A, czynnik VIII nie jest obecny w organizmie lub nie działa prawidłowo. Novoeight zastępuje ten wadliwy czynnik VIII lub uzupełnia jego brak, pomagając krwi w tworzeniu skrzepu w miejscu krwawienia. Jest to lek wydawany na receptę.
Nuwiq to lek stosowany w leczeniu i profilaktyce krwawień u pacjentów z hemofilią A (wrodzonym niedoborem czynnika VIII krzepnięcia). Jest to lek biologiczny, który zawiera rekombinowany czynnik VIII krzepnięcia. Nuwiq jest dostępny na receptę.
Octanate to lek z grupy czynników krzepnięcia, który zawiera ludzki VIII czynnik krzepnięcia. Jest to specjalne białko, które zwiększa zdolność krwi do krzepnięcia. Octanate jest stosowany w leczeniu i profilaktyce krwawień u pacjentów z hemofilią A – stanem, w którym krwawienie jest przedłużone w stosunku do oczekiwanego, z powodu wrodzonego niedoboru VIII czynnika krzepnięcia we krwi. Lek jest dostępny na receptę.
Octanate LV to lek zawierający czynnik VIII krzepnięcia krwi. Jest stosowany w profilaktyce i leczeniu krwawień u pacjentów z wrodzonym niedoborem czynnika VIII, znanym jako hemofilia A. Dawkę ustala się indywidualnie, zależnie od stopnia ciężkości choroby oraz miejsca i rozległości krwawienia. Lek jest dostępny na receptę.
Optivate to lek, który jest wysokooczyszczonym koncentratem VIII czynnika krzepnięcia, pozyskiwanym z ludzkiego osocza od przebadanych dawców. Jest to biały lub bladożółty sterylny proszek, dostarczany z wodą do wstrzykiwań. Optivate podaje się we wstrzyknięciach dożylnych w celu profilaktyki i leczenia krwawień u pacjentów z hemofilią A. Lek jest dostępny na receptę.
Pharmavate to lek zawierający ludzki czynnik VIII krzepnięcia. Jest dostępny w postaci proszku i rozpuszczalnika do sporządzania roztworu do wstrzykiwań. Stosowany jest w leczeniu i profilaktyce krwawień u pacjentów z hemofilią A (wrodzonym niedoborem czynnika VIII). Może być stosowany we wszystkich grupach wiekowych. Produkt nie zawiera farmakologicznie skutecznej ilości czynnika von Willebranda, dlatego nie może być stosowany w leczeniu choroby von Willebranda.
Vihuma to lek dostępny na receptę, który zawiera substancję czynną w postaci rekombinowanego ludzkiego czynnika krzepnięcia VIII (simoktokog alfa). Czynnik VIII jest niezbędny we krwi do tworzenia skrzepów i zatrzymywania krwawienia. Vihuma jest stosowany do leczenia i zapobiegania krwawieniom u pacjentów we wszystkich grupach wiekowych z hemofilią A, czyli dziedzicznym zaburzeniem krwawienia spowodowanym brakiem czynnika VIII. Lek ten działa poprzez zastępowanie brakującego czynnika VIII, co pozwala na tymczasowe kontrolowanie zaburzeń krwawienia.
Ludzki VIII czynnik krzepnięcia krwi – lek o działaniu przeciwkrwotocznym. Czynnik VIII krzepnięcia krwi występuje w osoczu tworząc kompleks z czynnikiem von Willebranda, który ochrania go przed zniszczeniem. Kiedy dochodzi do zaburzeń ilości czynnika krwi mogą pojawić się różne objawy. Niedobór czynnika VIII powoduje hemofilię typu A, która objawia się przedłużonymi krwawieniami po urazach, zranieniach, zabiegach chirurgicznych lub usunięciu zęba. Często występują również krwawienia dostawowe, które przy częstszym występowaniu mogą powodować utrudnienia w poruszaniu się i wykonywaniu codziennych czynności. Wskazaniem do stosowania leku jest zapobieganie i leczenie krwawień u pacjentów chorych na chorobę von Willebranda oraz hemofilię typu A.
Ludzki VIII czynnik krzepnięcia krwi dostępny jest w postaci proszku i rozpuszczalnika do sporządzania roztworu do wstrzykiwań. Występuje w połączeniu z czynnikiem von Willebranda.
Możliwe działania niepożądane: uczucie pieczenia i kłucia w miejscu podania, zaczerwienienie, ból głowy, dreszcze, uczucie mrowienia, przyspieszenie tętna, spadek ciśnienia tętniczego krwi, uczucie ucisku w klatce piersiowej, świszczący oddech, obrzęki ciała, pokrzywka.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
VIII czynnik krzepnięcia krwi, znany również jako czynnik antyhemofilowy A lub globulina antyhemofilowa, stanowi jeden z najważniejszych elementów w złożonym procesie krzepnięcia krwi. To kluczowe białko osocza, którego niedobór lub nieprawidłowe funkcjonowanie prowadzi do rozwoju hemofilii A – najczęstszej wrodzonej skazy krwotocznej. VIII czynnik krzepnięcia odgrywa fundamentalną rolę jako kofaktor w kaskadzie krzepnięcia, umożliwiając prawidłowe tworzenie skrzepu krwi po uszkodzeniu naczyń krwionośnych. Jego zrozumienie ma kluczowe znaczenie nie tylko dla lekarzy, ale także dla pacjentów i ich rodzin, którzy muszą radzić sobie z konsekwencjami jego niedoboru. Współczesna medycyna oferuje szereg innowacyjnych rozwiązań terapeutycznych, od tradycyjnych koncentratów osoczopochodnych po najnowsze terapie genowe, które rewolucjonizują podejście do leczenia zaburzeń związanych z VIII czynnikiem krzepnięcia.
VIII czynnik krzepnięcia krwi to glikoproteina syntetyzowana głównie w komórkach wątroby, ale także w nerkach, komórkach śródbłonka i tkance limfatycznej. Jest to nieenzymatyczny kofaktor o masie cząsteczkowej około 2332 aminokwasów, który w osoczu występuje w kompleksie z czynnikiem von Willebranda (vWF).
Struktura VIII czynnika krzepnięcia składa się z łańcucha ciężkiego (domeny A1-A2-B) i łańcucha lekkiego (domeny A3-C1-C2). Domena B, choć niezbędna do prawidłowego transportu białka w komórce, nie jest konieczna dla jego aktywności krzepnięcej po aktywacji. Ta właściwość została wykorzystana w nowoczesnych preparatach rekombinowanych.
Czas półtrwania czynnika VIII wynosi 8-12 godzin, przy czym czynnik von Willebranda z jednej strony chroni czynnik VIII przed proteolityczną degradacją, a z drugiej bierze udział w procesie adhezji płytek poprzez wytwarzanie pomostu między warstwą podśródbłonkową naczyń krwionośnych a płytkami krwi.
Po aktywacji przez trombinę lub czynnik Xa, aktywowany VIII czynnik (VIIIa) staje się heterotrimerem A1/A2/A3′-C1-C2, podczas gdy domena B, peptyd a3 i vWF ulegają dysocjacji. Następnie VIIIa wiąże się z błoną płytkową, gdzie wchodzi w interakcje z związanym z błoną czynnikiem IXa, tworząc kompleks zwany tenazą. W tym kompleksie VIIIa oddziałuje z czynnikiem X związanym z błoną i ułatwia jego cięcie (aktywację) przez czynnik IXa.
Hemofilia A to niedobór czynnika VIII krzepnięcia, który należy do chorób rzadkich. Częstość występowania hemofilii A w Polsce wynosi 1:12 300 mieszkańców. Hemofilia A jest spowodowana mutacją w locus Xq28 powodującą niedobór VIII czynnika krzepnięcia krwi.
W zależności od poziomu aktywności VIII czynnika krzepnięcia wyróżniamy trzy postacie choroby:
Hemofilia A stanowi około 80-85% wszystkich przypadków hemofilii. Hemofilie A i B są chorobami sprzężonymi z płcią. Geny, których mutacje wywołują choroby, znajdują się na chromosomie X. Hemofilie dziedziczone są w sposób recesywny, co oznacza, że chorują jedynie osoby z pełną ekspresją recesywnego genu: mężczyźni hemizygotyczni względem zmutowanego genu.
Hemofilia nabyta jest spowodowana przez autoimmunologiczne przeciwciała neutralizujące czynnik VIII. Organizm zaczyna postrzegać ten czynnik jako obcy i wytwarza przeciwko niemu przeciwciała, co prowadzi do zaburzeń krzepnięcia. Może być związana z:
Głównym objawem hemofilii jest krwawienie. Może ono pojawić się w każdym miejscu ciała, może być widoczne (zewnętrzne) lub niewidoczne (wewnętrzne, do jam ciała). Krwawienie u chorych na hemofilię może wystąpić po urazie albo bez istotnej przyczyny – samoistne.
Najczęstsze lokalizacje krwawień:
Jeśli dziecko z hemofilią skaleczy się, krwawienie nie jest bardziej intensywne niż u zdrowego dziecka, ale trwa znacznie dłużej. U chorego z hemofilią krwawienie może ujawnić się nawet kilka dni po urazie.
Lekarz może zlecić badania przesiewowe: morfologia krwi obwodowej z liczbą płytek krwi, czas protrombinowy, czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT). W przypadku podejrzenia hemofilii wykonuje się badania specjalistyczne:
| Badanie | Wynik w hemofilii A | Znaczenie diagnostyczne |
|---|---|---|
| APTT | Wydłużony | Wskazuje na problem w wewnątrzpochodnej drodze krzepnięcia |
| Czas protrombinowy (PT/INR) | Prawidłowy | Wyklucza zaburzenia zewnątrzpochodnej drogi krzepnięcia |
| Aktywność czynnika VIII | Obniżona | Potwierdza niedobór VIII czynnika |
| Obecność inhibitora VIII | Może być obecny | Wskazuje na przeciwciała przeciwko czynnikowi VIII |
Podstawą rozpoznania hemofilii A jest stwierdzenie zmniejszonej aktywności VIII czynnika krzepnięcia. Badania genetyczne pozwalają na ujawnienie stanu nosicielstwa hemofilii.
Nie ma leczenia przyczynowego hemofilii. Można stosować tylko leczenie objawowe, polegające na substytucji brakujących czynników krzepnięcia. Współczesne leczenie farmakologiczne obejmuje szeroki spektrum preparatów dostępnych w Polsce.
Preparaty osoczopochodne:
Preparaty rekombinowane o standardowym czasie półtrwania:
Preparaty o wydłużonym czasie półtrwania:
Preparaty kombinowane z czynnikiem von Willebranda:
Dawkowanie indywidualne uzależnione od stopnia ciężkości choroby oraz miejsca i rozległości krwawienia, a także stanu klinicznego pacjenta. Obliczanie dawki (j.m.): masa ciała (kg) × pożądane stężenie czynnika VIII (% normy) × 0,5.
Wytyczne dawkowania w różnych sytuacjach klinicznych:
Desmopresyna – stosowana w łagodnej i umiarkowanej hemofilii A, zwiększa stężenie czynnika VIII we krwi poprzez uwalnianie go z magazynów tkankowych.
Leki antyfibrynolityczne – stosowane w przypadku krwawień z jamy ustnej lub nosa, zapobiegają rozpadowi już utworzonych skrzepów.
Emicizumab to humanizowane przeciwciało dwuspecyficzne stosowane w leczeniu hemofilii A. Lek wiąże się zarówno z aktywowanym czynnikiem IX krzepnięcia, jak i z czynnikiem X, co prowadzi do aktywacji tego ostatniego. Emicizumab jest bispecyficznym przeciwciałem monoklonalnym, który powoduje łączenie aktywnego czynnika IX z czynnikiem X – białek koniecznych do aktywacji naturalnej kaskady krzepnięcia.
Zalety emicizumabu:
FDA zatwierdziła terapię genową valoctogene roxaparvovec (Roctavian) firmy BioMarin w leczeniu dorosłych pacjentów z ciężką postacią hemofilii A. Po podaniu pacjentowi w jednorazowej infuzji oczekuje się, że wektor przeniesie gen czynnika VIII do komórek wątroby, umożliwiając im wytwarzanie brakującego białka.
Wyniki badań klinicznych terapii genowej:
Zarejestrowane czynniki krzepnięcia VIII i IX poddane pegylacji mogą być stosowane u chorych powyżej 12. roku życia, natomiast czynniki krzepnięcia o wydłużonym czasie półtrwania połączone w drodze fuzji z immunoglobuliną czy albuminą zalecane są dla chorych bez ograniczeń wiekowych.
Dużym problemem w terapii czynnikami krzepnięcia jest powstawanie tzw. inhibitorów czynników krzepnięcia, czyli przeciwciał przeciwko czynnikowi VIII (dotyczy 15–30% chorych na ciężką hemofilię A). Prawie 1 na 3 osoby z ciężką postacią hemofilii A wytworzy inhibitory czynnika VIII.
Postępowanie w przypadku inhibitorów:
W miejscu podania może pojawić się ból i uczucie pieczenia. W trakcie wlewu bądź po jego zakończeniu prawdopodobne jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości, takich jak wysypka, pokrzywka, spadek ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszone tętno, świszczący oddech, ból i ucisk w klatce piersiowej.
Najczęstsze działania niepożądane:
Wskazane jest oznaczanie stężenia czynnika VIII w osoczu. Leczenie chorych z krwawieniami zagrażającymi życiu oraz osób poddawanych zabiegom chirurgicznym powinno się odbywać w ośrodkach, w których pracuje personel z doświadczeniem w leczeniu hemofilii.
| Parametr | Częstotliwość kontroli | Cel monitorowania |
|---|---|---|
| Aktywność VIII czynnika | Przed każdym podaniem i 30 min po | Ocena skuteczności leczenia |
| Obecność inhibitorów | Co 3-6 miesięcy | Wykrycie przeciwciał |
| Morfologia krwi | Regularnie | Ocena stanu ogólnego |
| Enzymy wątrobowe | W przypadku terapii genowej | Monitoring bezpieczeństwa |
Leczenie substytucyjne ciężkich krwawień należy monitorować, oznaczając aktywność niedoborowego czynnika krzepnięcia, a w przypadku słabej reakcji na leczenie konieczne jest wykonanie badania w kierunku inhibitora do czynnika VIII.
Obecnie są w trakcie badań klinicznych inne cząsteczki, które nie są czynnikami krzepnięcia. Są to przede wszystkim inhibitory naturalnych antykoagulantów. Concizumab, monoklonalne przeciwciało skierowane do TFPI zwiększa generację trombiny, zmniejszając znacznie ryzyko krwawień u pacjentów z hemofilią A i B.
Dostępne są dowody na funkcje VIII czynnika poza ustaloną rolą w hemostazie, w tym w układzie sercowo-naczyniowym, angiogenezie i utrzymaniu zdrowia kości. Badania wskazują, że nadfisjologiczne poziomy VIII czynnika stanowią czynnik ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Przyszłość leczenia hemofilii to ulepszanie i rozpowszechnianie metod inżynierii genetycznej, co pozwoli na otrzymanie dużych ilości taniego i bezpiecznego czynnika VIII i IX. Rozwój koncentruje się na:
VIII czynnik krzepnięcia to białko osocza, które pełni rolę kofaktora w procesie krzepnięcia krwi. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wewnątrzpochodnej drogi krzepnięcia, gdzie współpracuje z czynnikiem IXa w aktywacji czynnika X.
Hemofilia A jest chorobą sprzężoną z płcią, ponieważ gen kodujący VIII czynnik znajduje się na chromosomie X. Mężczyźni mają tylko jeden chromosom X, więc mutacja w genie automatycznie powoduje chorobę. Kobiety mają dwa chromosomy X, więc zazwyczaj jeden prawidłowy gen kompensuje mutację w drugim.
Preparaty osoczopochodne są otrzymywane z ludzkiego osocza, podczas gdy rekombinowane są wytwarzane przy pomocy inżynierii genetycznej. Preparaty rekombinowane są bezpieczniejsze pod względem ryzyka przenoszenia infekcji wirusowych, ale mogą być bardziej immunogenne.
Obecnie nie ma leczenia przyczynowego hemofilii A. Jednak terapia genowa daje nadzieję na wyleczenie – jednorazowe podanie może zapewnić długotrwałą produkcję VIII czynnika przez własny organizm pacjenta. Badania kliniczne pokazują obiecujące wyniki utrzymujące się przez kilka lat.
Inhibitory to przeciwciała wytwarzane przez organizm przeciwko podawanemu VIII czynnikowi krzepnięcia. Występują u 15-30% chorych na ciężką hemofilię A. Leczenie obejmuje indukcję tolerancji immunologicznej (ITI), stosowanie czynników omijających lub nowoczesną terapię emicizumabem.
Zależy od typu preparatu i potrzeb pacjenta. Standardowe preparaty podaje się 2-3 razy w tygodniu w profilaktyce, preparaty o wydłużonym działaniu rzadziej, a emicizumab nawet raz na miesiąc. W przypadku krwawienia podawanie może być częstsze.
Tak, mogą wystąpić reakcje alergiczne, ból w miejscu wstrzyknięcia, gorączka, dreszcze. Rzadko może dojść do ciężkich reakcji anafilaktycznych. Długotrwałe stosowanie może prowadzić do rozwoju inhibitorów.
Przy odpowiednim leczeniu profilaktycznym dzieci z hemofilią A mogą prowadzić praktycznie normalne życie. Nowoczesne terapie, szczególnie emicizumab, znacznie ułatwiają codzienne funkcjonowanie i zmniejszają ograniczenia w aktywności fizycznej.
W Polsce leczenie hemofilii A jest finansowane w ramach Narodowego Programu Leczenia Chorych na Hemofilię i Pokrewne Skazy Krwotoczne. Pacjenci otrzymują preparaty bezpłatnie z Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa.
Przy odpowiedniej profilaktyce większość aktywności jest dozwolona. Należy unikać sportów kontaktowych o wysokim ryzygu urazów. Wiele osób z hemofilią A uprawia pływanie, jazdę na rowerze, tenis czy bieganie. Kluczowa jest konsultacja z lekarzem hematologiem.
