Lewocetyryzyna – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)
Lewocetyryzyna – lek przeciwhistaminowy, tzw. antagonista receptora H1 o działaniu przeciwalergicznym. Działa dwukrotnie silniej od cetyryzyny. Mechanizm działanie lewocetyryzyny polega na hamowaniu procesów powstających w początkowej fazie reakcji zapalnej oraz hamowaniu napływu komórek późnej fazy reakcji zapalnej. Łagodzi katar, kichanie oraz obrzęk błon śluzowych. Wskazaniem do stosowania lewocetyryzyny jest leczenie alergicznego i przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa, alergicznego zapalenia spojówek oraz przewlekłej idiopatycznej pokrzywki.
Lewocetyryzynę stosuje się raz na dobę, a długość leczenia zależna jest od występujących dolegliwości. Terapię można przerwać w momencie ustąpienia objawów i rozpocząć ponownie po ich wystąpieniu.
Możliwe działania niepożądane: większość występuje na początku leczenia i ma łagodne nasilenie. Najczęściej pojawia się ból głowy, zmęczenie, osłabienie, uczucie suchości w jamie ustnej, senność, ból brzucha.
Uwaga: Lewocetyryzynę należy odstawić na 3 dni przed planowanym wykonaniem skórnych testów alergicznych, ponieważ może ona wpływać na wyniki.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Lewocetyryzyna – kompleksowy przewodnik dla pacjentów
Lewocetyryzyna to nowoczesny lek przeciwhistaminowy, który stanowi jeden z najważniejszych preparatów w leczeniu schorzeń alergicznych. Jest to aktywny enancjomer cetyryzyny, wykazujący dwukrotnie większe powinowactwo do receptorów histaminowych H1 niż substancja macierzysta. Dzięki swojemu mechanizmowi działania, lewocetyryzyna skutecznie łagodzi objawy alergii, takie jak katar sienny, pokrzywka czy alergiczne zapalenie spojówek, oferując pacjentom szybką ulgę i długotrwałą ochronę przed reakcjami alergicznymi. Ten lek należy do grupy leków przeciwhistaminowych II generacji, co oznacza znacznie mniejsze ryzyko senności i innych działań niepożądanych w porównaniu z preparatami starszej generacji. Lewocetyryzyna wyróżnia się także szybkim początkiem działania – efekt przeciwalergiczny pojawia się już po około godzinie od podania i utrzymuje się przez 24 godziny, co pozwala na wygodne, jednokrotne dawkowanie w ciągu dnia.
Mechanizm działania i właściwości farmakologiczne
Aby zrozumieć działanie lewocetyryzyny, należy najpierw poznać rolę histaminy w organizmie. Histamina jest naturalną substancją chemiczną, aminą wytwarzaną w różnych tkankach, szczególnie w płucach, skórze, błonie śluzowej nosa i żołądka. Pełni ona kluczową rolę jako mediator procesów zapalnych i alergicznych.
Gdy histamina pobudza receptory H1, dochodzi do charakterystycznych objawów alergii:
- Skurczu mięśni gładkich, w tym oskrzeli
- Zwiększenia przepuszczalności naczyń żylnych, prowadząc do obrzęku
- Rozszerzenia naczyń krwionośnych w skórze, wywołując zaczerwienienie
- Podrażnienia zakończeń nerwowych, powodując świąd i ból
Lewocetyryzyna działa jako silny i wybiórczy antagonista obwodowych receptorów histaminowych H1. Charakteryzuje się powinowactwem do receptorów H1 u ludzi na poziomie Ki = 3,2 nmol/l, co jest dwukrotnie większe niż w przypadku cetyryzyny (Ki = 6,3 nmol/l). Okres półtrwania dysocjacji lewocetyryzyny od receptorów H1 wynosi 115 ± 38 minut, co zapewnia długotrwałe działanie.
Po 4 godzinach od jednorazowego podania stwierdzono zablokowanie receptorów przez lewocetyryzynę w 90%, a po 24 godzinach w 57%. Ta właściwość wyjaśnia, dlaczego lek można stosować raz na dobę z zachowaniem skuteczności.
Lewocetyryzyna nie tylko blokuje receptory histaminowe, ale również hamuje napływ komórek późnej fazy zapalnej – eozynofili oraz uwalnianie z nich substancji będących mediatorami procesów zapalnych. Dzięki temu działa przeciwalergicznie – hamuje odczyny skórne, np. wysypkę, pokrzywkę oraz zmniejsza przepuszczalność naczyń błon śluzowych, w tym błony śluzowej nosa.
Właściwości farmakokinetyczne
Lewocetyryzyna po podaniu doustnym wchłania się szybko i w dużym stopniu, natomiast maksymalne stężenie w osoczu pojawia się 0,9h po podaniu. Po dwóch dniach uzyskiwany jest stan stacjonarny. Ulega wiązaniu z białkami osocza w 90%.
Charakterystyczne cechy farmakokinetyczne lewocetyryzyny:
- Szybkie i wysokie wchłanianie z przewodu pokarmowego
- Maksymalne stężenie w osoczu po około 50-60 minut
- Słaby metabolizm – około 85% dawki doustnej jest wydalane w postaci niezmienionej
- Biologiczny okres półtrwania wynosi około 8-9 godzin
- Wydalanie głównie przez nerki (85% z moczem, 13% z kałem)
Parametr farmakokinetyczny |
Wartość |
Tmax (czas do maksymalnego stężenia) |
0,9 godziny |
Okres półtrwania (t1/2) |
8-9 godzin |
Wiązanie z białkami osocza |
90% |
Wydalanie nerkowe |
85% |
Metabolizm |
< 14% dawki |
Wskazania do stosowania
Lewocetyryzyna dichlorowodorek jest wskazana w objawowym leczeniu: alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa (w tym przewlekłego) oraz pokrzywki.
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa, potocznie zwane katarem siennym, to schorzenie charakteryzujące się stanem zapalnym błony śluzowej nosa wywołanym reakcją alergiczną na alergeny wziewne. Wyróżniamy dwie główne postaci:
Sezonowe alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa – występuje w określonych porach roku, najczęściej wiosną i latem, gdy w powietrzu znajdują się pyłki roślin. Typowe alergeny to pyłki traw, drzew i chwastów.
Całoroczne alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa – objawy utrzymują się przez cały rok, spowodowane ekspozycją na alergeny domowe, takie jak:
- Roztocza kurzu domowego
- Alergeny zwierzęce (sierść, ślina, naskórek)
- Pleśnie i grzyby
- Alergeny zawodowe
Objawy alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa obejmują:
- Kichanie
- Wodnisty, przejrzysty wyciek z nosa
- Zatkanie nosa i trudności w oddychaniu
- Świąd nosa i podniebienia
- Łzawienie i zaczerwienienie oczu (w przypadku współwystępowania alergicznego zapalenia spojówek)
Pokrzywka
Przewlekła idiopatyczna pokrzywka była badana jako model zaburzeń pokrzywkowych. Ponieważ uwalnianie histaminy jest czynnikiem związanym z występowaniem pokrzywki można oczekiwać, że lewocetyryzyna będzie skuteczna w łagodzeniu objawów innych rodzajów pokrzywek.
Pokrzywka to dermatologiczne schorzenie charakteryzujące się występowaniem:
- Bąbli pokrzywkowych (uniesione, czerwone lub blade wykwity na skórze)
- Intensywnego świądu
- Możliwym obrzękiem naczynioruchowym
Lewocetyryzyna jest szczególnie skuteczna w leczeniu:
- Pokrzywki ostrej (trwającej krócej niż 6 tygodni)
- Pokrzywki przewlekłej (trwającej powyżej 6 tygodni)
- Przewlekłej pokrzywki idiopatycznej (gdy nie można ustalić czynnika wywołującego)
Dawkowanie i sposób podawania
Dawkowanie u dorosłych i młodzieży powyżej 12 lat wynosi 5 mg raz na dobę (1 tabletka powlekana lub 10 ml roztworu doustnego o stężeniu 0,5 mg/ml).
Dawkowanie w różnych grupach wiekowych:
Dorośli i młodzież (12 lat i więcej):
- 5 mg (1 tabletka) raz na dobę
Dzieci 6-12 lat:
- 5 mg (1 tabletka lub 10 ml roztworu) raz na dobę
Dzieci 2-6 lat:
- 2,5 ml roztworu dwa razy na dobę
Niemowlęta i małe dzieci (poniżej 2 lat):
- Lewocetyryzyny nie zaleca się u dzieci poniżej 2 lat z powodu braku danych
Dostępne postacie farmaceutyczne:
Tabletki powlekane (5 mg):
- Dedykowane dla dzieci od 6 lat, młodzieży i dorosłych
- Przyjmowane doustnie, można połykać z posiłkiem lub między posiłkami
- Tabletki należy połykać w całości, popijając wodą
Roztwór doustny (0,5 mg/ml):
- Można stosować u dzieci od 2 lat
- Roztwór można podawać nierozcieńczony lub rozcieńczony w szklance wody
- Do opakowania dołączona jest strzykawka doustna ułatwiająca precyzyjne dawkowanie
Dawkowanie w zaburzeniach czynności nerek:
U osób z umiarkowanymi i ciężkimi zaburzeniami czynności nerek dawkę należy dostosować zgodnie z klirensem kreatyniny:
Klirens kreatyniny |
Dawkowanie |
≥ 80 ml/min |
5 mg raz na dobę |
50-79 ml/min |
5 mg raz na dobę |
30-49 ml/min |
5 mg co 2 dni |
< 30 ml/min |
5 mg co 3 dni |
Hemodializa |
Przeciwwskazane |
Leczenie farmakologiczne schorzeń alergicznych
W terapii schorzeń alergicznych wykorzystuje się różne grupy leków przeciwhistaminowych. Lewocetyryzyna stanowi jeden z najnowocześniejszych preparatów tej grupy, oferując optymalny stosunek skuteczności do bezpieczeństwa.
Generacje leków przeciwhistaminowych:
I generacja (klasyczne):
- Difenhydramina, chlorfenyramina, hidroksyzyna
- Wysokie ryzyko senności i działań niepożądanych
- Przenikają przez barierę krew-mózg
- Działanie na receptory cholinergiczne, serotoninergiczne
II generacja (selektywne):
- Cetyryzyna, loratadyna, feksofenadyna
- Znacznie mniejsze ryzyko senności
- Selektywne działanie na receptory H1
III generacja (najnowocześniejsze):
- Lewocetyryzyna, desloratadyna, feksofenadyna – metabolity lub bardziej aktywne formy substancji zaliczanych do drugiej generacji. Wykazują jeszcze mniejsze działania niepożądane
Porównanie z innymi substancjami czynnymi:
Lewocetyryzyna vs Cetyryzyna: Lewocetyryzyna wykazuje większe powinowactwo do receptora H1 i może być skuteczna w mniejszych dawkach. Efekt terapeutyczny osiąga się stosując dawkę 1:2 lewocetyryzyny i cetyryzyny (dlatego leki te występują w dawkach 5 i odpowiednio 10 mg).
Lewocetyryzyna vs Desloratadyna:
- Obie substancje należą do najnowocześniejszych leków przeciwhistaminowych
- Badania kliniczne pokazują, że lewocetyryzyna może być skuteczniejsza w łagodzeniu pohistaminowego bąbla i rumienia niż desloratadyna
- Desloratadyna ma dłuższy okres półtrwania (około 27 godzin)
Działania niepożądane
W badaniach klinicznych, odsetek pacjentów, którzy przerywali leczenie z powodu działań niepożądanych, wynosił 1,0% w grupie stosującej 5 mg lewocetyryzyny i 1,8% w grupie przyjmującej placebo.
Częstość występowania działań niepożądanych:
Często (≥1/100 do <1/10):
- Ból głowy: 2,6% (lewocetyryzyna) vs 3,2% (placebo)
- Senność: 5,2% (lewocetyryzyna) vs 1,4% (placebo)
- Suchość w jamie ustnej: 2,6% vs 1,6%
- Zmęczenie: 2,5% vs 1,2%
Niezbyt często (≥1/1000 do <1/100):
- Osłabienie
- Ból brzucha
- Zawroty głowy
- Zwiększone łaknienie
Rzadko:
- Reakcje alergiczne (wysypka, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy)
- Zaburzenia widzenia
- Tachykardia, kołatanie serca
- Zaburzenia czynności wątroby
- Zatrzymanie moczu
- Drgawki (bardzo rzadko)
Działania niepożądane u dzieci:
W badaniach z udziałem dzieci w wieku od 6 do 12 lat, najczęściej zgłaszane działania niepożądane to: ból głowy: 0,8% vs senność: 2,9%. U młodszych dzieci (6 miesięcy – 6 lat) obserwowano: biegunkę (1,9%), zaparcia (1,3%), zaburzenia snu (1,3%).
Ważne informacje dotyczące działań niepożądanych:
- Częstość występowania sedatywnych działań niepożądanych, takich jak senność, zmęczenie i osłabienie, była łącznie większa (8,1%) u pacjentów przyjmujących lewocetyryzynę niż u przyjmujących placebo (3,1%)
- Większość działań niepożądanych ma charakter łagodny i przemijający
- Po przerwaniu stosowania może wystąpić świąd, niekiedy o znacznym nasileniu
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Bezwzględne przeciwwskazania:
Lewocetyryzyna jest przeciwwskazana u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek, w tym schyłkowa niewydolność nerek z oszacowaną szybkością przesączania kłębuszkowego (eGFR) poniżej 15 ml/min (pacjenci wymagający dializy).
- Nadwrażliwość na lewocetyryzynę, cetyryzynę lub hydroksyzynę
- Uczulenie na którykolwiek składnik preparatu
- Ciężkie zaburzenia czynności nerek
- Dzieci poniżej 2 lat (brak danych bezpieczeństwa)
Szczególne grupy pacjentów:
Ciąża i laktacja: Nie ma dostępnych danych w zakresie stosowania lewocetyryzyny w czasie ciąży. Istnieje prawdopodobieństwo że lewocetyryzyna przenika do mleka matki. Stosowanie w ciąży możliwe tylko w przypadku, gdy korzyść dla matki przewyższa ryzyko dla płodu.
Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek: Wymagane jest dostosowanie dawkowania zgodnie z klirensem kreatyniny.
Pacjenci w podeszłym wieku: U pacjentów w podeszłym wieku nie ma konieczności dostosowania dawki, jeżeli czynność nerek nie jest nieprawidłowa.
Środki ostrożności:
Należy zachować ostrożność u pacjentów z ryzykiem zatrzymania moczu (np. uszkodzenie rdzenia kręgowego, rozrost gruczołu krokowego), ponieważ lewocetyryzyna może zwiększać ryzyko zatrzymania moczu.
- Padaczka i ryzyko drgawek
- Prowadzenie pojazdów (możliwa senność u niektórych pacjentów)
- Jednoczesne spożywanie alkoholu
- Wykonywanie testów alergicznych (należy odstawić lek na 3 dni przed badaniem)
Interakcje z innymi lekami
Nie przeprowadzono badań interakcji z lewocetyryzyną, w tym brak badań z substancjami indukującymi CYP3A4. Badania z racemiczną cetyryzyną nie wykazały istotnych klinicznie niepożądanych interakcji.
Interakcje farmakokinetyczne:
Lewocetyryzyna wykazuje niski potencjał interakcji lekowych ze względu na:
- Słaby metabolizm – około 85% dawki jest wydalane w postaci niezmienionej
- Brak znaczącego wpływu na enzymy cytochromu P450
Badania nie wykazały interakcji z:
- Ketokonazolem
- Erytromycyną i azytromycyną
- Diazepamem
- Glipizydem
- Cymetydyną
Teofilina: Teofilina w dawce 400 mg na dobę może zmniejszać szybkość wydalania cetyryzyny – może wymagać monitorowania.
Interakcje farmakodynamiczne:
Interakcje farmakodynamiczne lewocetyryzyny dotyczą głównie potencjalnego nasilenia działania sedatywnego, zwłaszcza w połączeniu z alkoholem oraz lekami hamującymi ośrodkowy układ nerwowy, takimi jak opioidy, benzodiazepiny, barbiturany, leki nasenne, przeciwdepresyjne o działaniu sedatywnym.
Alkohol: Może nasilać działanie sedatywne lewocetyryzyny – zaleca się unikanie alkoholu podczas terapii.
Leki działające na OUN:
- Leki nasenne i uspokajające
- Leki przeciwbólowe opioidowe
- Leki przeciwpadaczkowe
- Neuroleptyki
Preparaty dostępne w Polsce
W Polsce dostępnych jest wiele preparatów zawierających lewocetyryzynę jako substancję czynną. Różnią się one głównie producentem, wielkością opakowania oraz ceną.
Preparaty na receptę:
- Xyzal – tabletki powlekane 5 mg, roztwór doustny 0,5 mg/ml
- Contrahist – tabletki powlekane, roztwór doustny
- Lirra – tabletki powlekane, roztwór doustny
Preparaty bez recepty (OTC):
- Lirra Gem – tabletki powlekane 5 mg (opakowania 7, 28 szt.)
- Contrahist Allergy – tabletki powlekane 5 mg (10 szt.)
- Zyx / Zyx Bio – tabletki powlekane 5 mg
- Cezera – tabletki powlekane 5 mg
- Allefin Allergy – tabletki powlekane 5 mg
Inne preparaty dostępne w aptekach:
- Alergimed, Zenaro, Nossin, Levalergedd
Wszystkie preparaty zawierają tę samą substancję czynną w identycznym stężeniu (5 mg lewocetyryzyny dichlorowodorku na tabletkę), różnią się jedynie składnikami pomocniczymi i opakowaniem.
Czy lewocetyryzyna powoduje senność?
Lewocetyryzyna należy do grupy leków przeciwalergicznych II generacji i w niewielkim stopniu przenika do ośrodkowego układu nerwowego. Nie powoduje senności i ubocznego działania uspokajającego. Jednak u niektórych pacjentów (około 5,2%) może wystąpić senność, dlatego zaleca się sprawdzenie własnej reakcji na lek przed prowadzeniem pojazdu.
Jak długo działa lewocetyryzyna?
Efekt działania pojawia się już po około godzinie od podania i utrzymuje się przez 24 godziny, co umożliwia wygodne stosowanie raz na dobę.
Czy można stosować lewocetryzyną u dzieci?
Lewocetyryzyna jest przeznaczona dla dzieci od 6 lat (tabletki) lub od 2 lat (roztwór doustny). Młodsze dzieci powinny otrzymywać preparaty dostosowane do swojego wieku i masy ciała. Nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 2 lat.
Czy lewocetyryzyna jest lepsza od cetyryzyny?
Lewocetyryzyna wykazuje wyższe powinowactwo do receptora H1 niż cetyryzyna i może być skuteczna w mniejszych dawkach. Dawka lewocetyryzyny 5 mg jest równoważna cetyryzynie 10 mg pod względem skuteczności.
Czy można stosować lewocetryzyną w ciąży?
Stosowanie lewocetyryzyny w ciąży jest możliwe tylko w razie konieczności, ponieważ nie ma wystarczających danych na temat jej bezpieczeństwa u kobiet ciężarnych. Decyzję powinien podjąć lekarz po ocenie stosunku korzyści do ryzyka.
Jak długo można stosować lewocetryzyną?
W przypadku sezonowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa lek stosuje się w okresie narażenia na alergen. W przypadku przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i pokrzywki możliwe jest długotrwałe stosowanie pod kontrolą lekarza.
Czy lewocetyryzyna ma interakcje z innymi lekami?
Lewocetyryzyna nie wykazuje istotnych interakcji z innymi popularnymi lekami, jednak jednoczesne stosowanie z alkoholem lub lekami działającymi na ośrodkowy układ nerwowy może nasilać senność.
Co zrobić w przypadku przedawkowania?
W przypadku zastosowania większej niż zalecana dawki leku u dorosłych może wystąpić senność. W przypadku dzieci początkowo pojawia się pobudzenie i niepokój, a następnie senność. Należy skontaktować się z lekarzem lub pogotowiem ratunkowym.
Czy można prowadzić samochód po zażyciu lewocetyryzyny?
Lewocetyryzyna nie zaburza zdolności prowadzenia pojazdów u większości osób, jednak w pojedynczych przypadkach może powodować senność lub zmęczenie. Zaleca się obserwację własnej reakcji na lek przed prowadzeniem samochodu.
Kiedy należy przerwać stosowanie lewocetyryzyny przed testami alergicznymi?
Stosowanie preparatu należy przerwać na około 3 dni przed planowanym wykonaniem alergicznych testów skórnych, ponieważ lek może wpływać na wyniki badań.
Bibliografia
- Ferrer M. Pharmacokinetic evaluation of levocetirizine. Expert Opin Drug Metab Toxicol. 2011 Aug;7(8):1035-47. DOI: 10.1517/17425255.2011.590131 PMID: 21639816
- Hussein Z, Pitsiu M, Majid O, Aarons L, de Longueville M, Stockis A; ETAC Study Group. Retrospective population pharmacokinetics of levocetirizine in atopic children receiving cetirizine: the ETAC study. Br J Clin Pharmacol. 2005 Jan;59(1):28-37. DOI: 10.1111/j.1365-2125.2005.02242.x PMID: 15606437