Duphalac

Duphalac to lek przeczyszczający o działaniu osmotycznym, dostępny bez recepty. Zawiera substancję czynną – laktulozę. Jest stosowany w leczeniu zaparć, pomagając w regulacji fizjologicznej czynności okrężnicy oraz zmiękczaniu stolca. Może być również używany w leczeniu i zapobieganiu śpiączce wątrobowej lub stanom przedśpiączkowym.

Duphalac Fruit

Duphalac Fruit to lek o działaniu przeczyszczającym, który zawiera substancję czynną – laktulozę. Jest stosowany w leczeniu objawowym zaparć oraz w przypadkach konieczności zmiękczenia stolca, na przykład w przypadku hemoroidów czy po operacjach na jelicie grubym lub odbycie. Lek jest dostępny bez recepty.

Lactulose-MIP

Lactulose-MIP to lek dostępny bez recepty, który zawiera substancję czynną – laktulozę. Jest to syntetyczny dwucukier, który nie ulega trawieniu w jelicie cienkim i dociera w niezmienionej postaci do jelita grubego. Tam pod wpływem flory bakteryjnej jest rozkładany do kwasów organicznych, które zwiększają objętość treści jelitowej i pobudzają perystaltykę jelit. Lek ten jest stosowany w zaparciach oraz w zapobieganiu i leczeniu encefalopatii wątrobowej.

Lactulosum Aflofarm

Lactulosum Aflofarm to lek dostępny bez recepty, który zawiera laktulozę – syntetyczny dwucukier, nie wchłaniający się w przewodzie pokarmowym. Lek ten jest stosowany w leczeniu przewlekłych zaparć oraz encefalopatii w przebiegu niewydolności wątroby. Działanie laktulozy polega na hamowaniu procesów gnilnych i wytwarzania amonu, co prowadzi do zmniejszenia stężenia amoniaku we krwi. Lek jest dostępny w postaci syropu.

Lactulosum Amara

Lactulosum Amara to lek o działaniu przeczyszczającym, który zawiera substancję czynną – laktulozę. Jest to syntetyczny disacharyd, który po podaniu doustnym nie ulega trawieniu w jelicie cienkim i praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Lek jest dostępny bez recepty i jest wskazany do stosowania w przypadku przewlekłych zaparć oraz encefalopatii w przebiegu niewydolności wątroby u dorosłych (stany przedśpiączkowe i śpiączka wątrobowa).

Lactulosum Espefa

Lactulosum Espefa to lek dostępny bez recepty, który zawiera laktulozę – syntetyczny dwucukier. Jest to lek przeczyszczający, który nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Stosowany jest w leczeniu przewlekłych zaparć oraz w ostrej niewydolności wątroby ze stanami przedśpiączkowymi i śpiączką, a także w przewlekłej niewydolności wątroby ze zwiększeniem stężenia amoniaku we krwi. Może być stosowany u dorosłych i dzieci, również niemowląt.

Lactulosum Forte Polfarmex

Lactulosum Forte Polfarmex zawiera laktulozę, przeczyszczający środek zmiękczający stolec i ułatwiający jego przemieszczanie poprzez zwiększenie zawartości wody w jelicie. Stosowany jest w leczeniu zaparć, łagodzeniu stolca przy hemoroidach oraz po operacjach odbytu lub jelita grubego, a także w leczeniu encefalopatii wątrobowej.

Lactulosum Hasco

Lactulosum Hasco to lek w postaci syropu, który zawiera substancję czynną – laktulozę. Jest to syntetyczny dwucukier, który w niewielkim stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Laktuloza jest rozkładana w okrężnicy do kwasu mlekowego, mrówkowego i octowego oraz dwutlenku węgla. Kwasy te zmniejszają pH w okrężnicy i wykazują miejscowe działanie osmotyczne, powodując zatrzymanie wody w jelicie grubym. W wyniku tego następuje rozluźnienie i zwiększenie masy kału oraz stymulacja perystaltyki jelit. Lek jest stosowany w leczeniu zaparć oraz w zapobieganiu i leczeniu encefalopatii wątrobowej. Lek jest dostępny bez recepty.

Lactulosum Orifarm

Lactulosum Orifarm to lek dostępny bez recepty, który ma działanie przeczyszczające. Jest dostępny w postaci syropu o smaku truskawkowym. Substancją czynną leku jest laktuloza. Lek jest przeznaczony do leczenia przewlekłych zaparć oraz w encefalopatii wątrobowej.

Lactulosum Orifarm Forte

Lactulosum Orifarm Forte to lek dostępny bez recepty, który ma działanie przeczyszczające. Jest przeznaczony do leczenia zaparć oraz w encefalopatii wątrobowej. Substancją czynną leku jest laktuloza. Lek jest dostępny w postaci syropu o smaku truskawkowym.

Lactulosum Polfarmex

Lactulosum Polfarmex to lek dostępny bez recepty, który zawiera laktulozę – syntetyczny dwucukier nie wchłaniający się z przewodu pokarmowego. Działa przeczyszczająco, hamuje procesy gnilne i wytwarzanie amoniaku w jelicie grubym. Wskazany jest do stosowania w przewlekłych zaparciach oraz w leczeniu i zapobieganiu encefalopatii wątrobowej.

Normalac

Normalac to lek dostępny bez recepty, który zawiera laktulozę jako substancję czynną. Jest to syntetyczny disacharyd, który nie ulega trawieniu i wchłanianiu w jelicie cienkim. Lek dociera do jelita grubego w niezmienionej postaci, gdzie pod wpływem bakterii ulega rozkładowi do kwasów mlekowego, octowego i mrówkowego. Wskazaniami do stosowania syropu Normalac są zaparcia oraz encefalopatia wątrobowa.

Laktuloza – informacje w pigułce (podsumowanie farmaceuty)

Laktuloza – lek pobudzający perystaltykę jelit należący do osmotycznych leków przeczyszczających. Laktuloza w niezmienionej formie dostaje się do jelita grubego, gdzie zostaje rozłożona do dwutlenku węgla i kwasów organicznych, które powodują zatrzymanie wody w jelicie i zmiękczenie mas kałowych. Ponadto ogranicza wytwarzanie amoniaku oraz zmniejsza wchłanianie soli amonowych, które są wydalane z kałem. Wskazaniem do stosowania leku są przewlekłe zaparcia, ostra niewydolność wątroby przebiegająca ze śpiączką lub stanami przedśpiączkowymi oraz przewlekła niewydolność wątroby, w której stwierdzono podwyższone stężenie amoniaku we krwi.

Laktuloza dostępna jest w postaci syropu oraz roztworu doustnego. Działanie leku rozpoczyna się od 24 do 48 godzin od przyjęcia dawki. Laktuloza może być przyjmowana długotrwale.

Możliwe działania niepożądane: występują bardzo i zwykle na początku przyjmowania laktulozy. Najczęściej jest to ból brzucha. Przyjęcie leku w dużych ilościach może powodować wzdęcia, nudności oraz biegunkę.

Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10

Laktuloza – syntetyczny dwucukier o działaniu przeczyszczającym i detoksykacyjnym

Laktuloza to syntetyczny dwucukier, który od dziesiątków lat stanowi podstawę leczenia przewlekłych zaparć oraz encefalopatii wątrobowej. Jest to bezpieczna substancja, którą można stosować zarówno u dorosłych, jak i dzieci, a nawet niemowląt. Dzięki swojemu unikalnemu mechanizmowi działania opartemu na fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym, laktuloza nie tylko łagodzi zaparcia, ale także pomaga w detoksykacji organizmu poprzez zmniejszenie stężenia amoniaku we krwi. Dostępna jest w Polsce w licznych preparatach bez konieczności posiadania recepty, co czyni ją jednym z najczęściej stosowanych środków przeczyszczających w praktyce klinicznej.

Co to jest laktuloza?

Laktuloza jest syntetycznym dwucukrem składającym się z galaktozy połączonej z fruktozą. Laktuloza może powstawać m.in. z przekształcenia laktozy pod wpływem wysokiej temperatury (np. w procesie UHT). Jest to substancja chemiczna o wzorze C12H22O11, która została po raz pierwszy opisana naukowo w 1893 roku przez Franza von Soxhleta.

Jest oporna na działanie enzymów trawiących dwucukry w jelicie cienkim; jest wchłaniana w niewielkim stopniu. Ta właściwość sprawia, że laktuloza w niezmienionej postaci dociera do jelita grubego, gdzie rozwija swoje terapeutyczne działanie.

Mechanizm działania laktulozy

Działanie w jelicie grubym

W niezmienionej postaci dociera do jelita grubego, gdzie pod wpływem flory bakteryjnej zostaje rozłożona do dwutlenku węgla i kwasów organicznych, które na drodze osmotycznej zwiększają ilość wody w jelicie grubym, pobudzają jego perystaltykę oraz zmiękczają masy kałowe.

Laktuloza ciekła jest rozkładana w okrężnicy (przede wszystkim przez bakterie z rodziny Lactobacillus i Bacteroides) do kwasu mlekowego, mrówkowego i octowego oraz dwutlenku węgla. Proces ten powoduje obniżenie pH w okrężnicy z neutralnej wartości 7 do około 5-5,5.

Działanie osmotyczne

Powstałe w wyniku fermentacji kwasy organiczne wykazują silne działanie osmotyczne. Prowadzi to do zwiększenia ciśnienia osmotycznego, zatrzymania wody i w rezultacie do rozluźnienia treści jelita grubego i pobudzenia perystaltyki co ułatwia defekację.

Wpływ na mikroflorę jelitową

Laktuloza pobudza również perystaltykę jelit i wpływa korzystnie na mikroflorę jelitową dzięki stymulacji wzrostu m.in. bakterii korzystnych, takich jak Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium. To działanie prebiotyczne przyczynia się do poprawy zdrowia jelitowego.

Wskazania do stosowania laktulozy

Przewlekłe zaparcia

Wskazaniami do stosowania laktulozy są: objawowe leczenie przewlekłych zaparć. Środki osmotyczne, do których należy laktuloza, stanowią podstawę terapii farmakologicznej przy przewlekłych zaparciach.

Problem zaparć może dotyczyć nawet do 24% populacji. Laktuloza jest szczególnie skuteczna w przypadkach, gdy:

  • Zaparcia mają charakter przewlekły
  • Inne metody, takie jak zmiana diety i zwiększenie aktywności fizycznej, okazały się niewystarczające
  • Pacjent potrzebuje długotrwałej terapii przeczyszczającej

Encefalopatia wątrobowa

Encefalopatia wątrobowa (hepatic encephalopathy − HE) stanowi zespół potencjalnie odwracalnych zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych wynikających z niewydolności wątroby i/lub wrotno‑systemowego przecieku krwi.

W celu zmniejszenia wytwarzania amoniaku w jelitach, jak również w celu skrócenia czasu jego wchłaniania (skrócenie czasu zalegania mas kałowych), stosowana jest laktuloza. Obniżone pH zwiększa ponadto wydalanie amoniaku z kałem.

Inne wskazania

Laktuloza znajduje również zastosowanie w:

  • Zmiękczaniu stolca przed i po zabiegach chirurgicznych w obrębie jelita grubego i odbytu
  • Leczeniu hemoroidów, gdy konieczne jest unikanie parcia podczas wypróżniania
  • Przygotowaniu do badań kolonoskopowych

Leczenie farmakologiczne zaparć – substancje czynne stosowane w Polsce

W leczeniu przewlekłych zaparć stosuje się różne grupy leków, z których laktuloza należy do najważniejszych. Inne substancje czynne używane w Polsce to:

Środki osmotyczne:

  • Makrogol (polietylenoglikol) – stosowany w preparatach takich jak Forlax, Movicol
  • Sorbitol – w syropach przeczyszczających
  • Siarczan magnezu – sól gorzka, stosowana okazjonalnie

Środki pobudzające:

  • Bisakodyl – w preparatach Dulcolax, Bisalax
  • Antrachinony (senna, kruszyna) – w preparatach roślinnych
  • Pikosulfat sodu – w kroplach Laxigal, Guttalax

Środki zmiękczające:

  • Parafina ciekła – w emulsjach doustnych
  • Docusan sodu – w preparatach Norgalax

Środki wypełniające:

  • Łuska babki płesznik (Psyllium) – w preparatach Plantaben, Mukofalk
  • Sterkulia – w preparatach Normacol

Laktuloza wyróżnia się wśród tych substancji możliwością długotrwałego stosowania bez ryzyka rozwoju tolerancji oraz bezpieczeństwem użycia u wszystkich grup wiekowych.

Preparaty laktulozy dostępne w Polsce

Nazwa preparatu Stężenie Postać Producent Szczególne cechy
Duphalac 667 mg/ml Roztwór doustny Abbott Oryginalna marka, dostępna też w wersji smakowej
Lactulosum Hasco 500 mg/ml Syrop Hasco-Lek Popularna marka polska, smak pomarańczowy
Lactulosum Aflofarm 500 mg/ml Syrop Aflofarm Smak truskawkowy
Normalac 667 mg/ml Syrop Teva Jeden z tańszych preparatów

Wszystkie preparaty laktulozy dostępne są bez recepty i mogą być stosowane długotrwale. Różnią się głównie smakiem, stężeniem oraz ceną, ale działanie terapeutyczne pozostaje identyczne.

Dawkowanie laktulozy

U dorosłych

Leczenie przewlekłych zaparć: początkowo (pierwsze 3 dni) 45 ml na dobę w dawce pojedynczej przed śniadaniem lub w 3. dawkach podzielonych, tj. 15 ml 3 razy na dobę przed posiłkami; następnie, po uzyskaniu efektu działania, należy stosować dawkę podtrzymującą 15 ml 1 raz na dobę, rano, na czczo.

Encefalopatia wątrobowa: 120–180 ml na dobę w 3–4 dawkach podzielonych; dawki należy dostosować indywidualnie tak, aby liczba luźnych stolców nie przekraczała 2–3 na dobę.

U dzieci

Dzieci w wieku powyżej 3 lat: początkowo od 5 do 15 ml syropu na dobę, dawkę można stopniowo zwiększać co 3 dni do uzyskania właściwego efektu działania. Dzieci w wieku do 3 lat: początkowo 5 ml syropu na dobę, dawkę można stopniowo zwiększać co 3 dni do uzyskania prawidłowych wypróżnień. Niemowlęta: początkowo 2,5 ml syropu na dobę, dawkę można stopniowo zwiększać co 3 dni do uzyskania prawidłowych wypróżnień.

Czas działania

Działanie laktulozy rozpoczyna się 24–48 h po podaniu doustnym. Na efekt jej działania należy oczekiwać od 1 do 3 dni od rozpoczęcia terapii. To opóźnione działanie wynika z konieczności dotarcia substancji do jelita grubego i jej fermentacji przez bakterie jelitowe.

Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Bezwzględne przeciwwskazania

Przeciwwskazania do stosowania laktulozy jest niedrożność jelit, nietolerancja laktozy, a także galaktozemia. Laktuloza nie powinna być stosowana przez pacjentów, którzy mają dziedziczną nietolerancję galaktozy, pierwotny niedobór laktazy, a także zespół złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Szczególne populacje pacjentów

Zachować ostrożność stosując duże dawki u osób chorych na cukrzycę. Preparaty laktulozy zawierają cukry, które mogą wpływać na glikemię.

Ciąża i laktacja

Laktuloza w dawkach terapeutycznych nie powoduje podrażnienia nabłonka jelitowego, nie wpływa na procesy wchłaniania substancji zjonizowanych ani nie wywołuje utraty białka. Nie przewiduje się wpływu na ciążę, ponieważ ogólnoustrojowa ekspozycja na laktulozę jest niewielka.

Działania niepożądane laktulozy

Najczęstsze objawy

W pierwszych tygodniach leczenia mogą wystąpić wzdęcia i dyskomfort w jamie brzusznej, najczęściej ustępujący przy kontynuacji leczenia.

Skutki uboczne laktulozy to: gazy, biegunka, nudności i wymioty, bóle brzucha.

Działania niepożądane w zależności od częstości

Często występujące (1-10% pacjentów):

  • Wzdęcia i oddawanie gazów
  • Dyskomfort w jamie brzusznej
  • Skurcze jelit

Rzadko występujące (0,1-1% pacjentów):

  • Nudności i wymioty
  • Biegunka (zwykle przy przedawkowaniu)
  • Bóle brzucha

Bardzo rzadko (mniej niż 0,1% pacjentów):

  • Zaburzenia równowagi elektrolitowej w wyniku biegunki (w tym zaburzenia stężenia sodu i potasu we krwi)

Postępowanie przy działaniach niepożądanych

Jeśli wystąpią wzdęcia brzucha, należy zmniejszyć dawkę do tolerowanej przez dziecko. W przypadku uporczywej biegunki należy przerwać stosowanie leku i skonsultować się z lekarzem.

Interakcje z innymi lekami

Ponieważ laktuloza obniża pH w okrężnicy, leki, których uwalnianie zależne jest od pH, mogą ulegać inaktywacji. Dotyczy to szczególnie preparatów z grupy aminosalicylanów stosowanych w chorobach zapalnych jelit.

Ważne interakcje kliniczne

Zwiększenie ryzyka hipokaliemii:

  • Laktuloza, zwłaszcza stosowana długotrwale i/lub w dużych dawkach, może powodować zmniejszenie stężenia potasu we krwi, co może nasilać działanie glikozydów nasercowych
  • Stosowanie preparatu z lekami powodującymi zmniejszenie stężenia potasu we krwi (np. leki moczopędne, kortykosteroidy, amfoterycyna B) może nasilać utratę potasu i zwiększać ryzyko hipokaliemii

Wpływ na inne leki:

  • Laktuloza nasila działanie leków przeciwzakrzepowych
  • Laktuloza może również nasilać działanie glikozydów nasercowych

Bezpieczeństwo stosowania

Laktuloza może być stosowana przewlekle. 0,1–1,2% dawki laktulozy wchłania się do krążenia systemowego, a następnie jest wydalane w formie niezmienionej z moczem. Ta minimalna absorpcja systemowa sprawia, że lek jest bezpieczny przy długotrwałym stosowaniu.

Lek nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, co jest ważne dla aktywnych zawodowo pacjentów.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jak szybko działa laktuloza?

Na pierwsze efekty poczekasz dzień, a nawet dwa. To kiedy wreszcie poczujesz ulgę w jelitach, zależy także od stanu przewodu pokarmowego. Pełne działanie terapeutyczne rozwija się w ciągu 24-48 godzin od pierwszego podania.

Czy laktuloza może być stosowana u niemowląt?

Tak, laktuloza jest bezpieczna dla niemowląt. W leczeniu zaparć laktuloza w syropie może być rekomendowana już dla niemowląt i dzieci, ponieważ jest lekiem dla nich bezpiecznym. Dawkowanie dla niemowląt rozpoczyna się od 2,5 ml na dobę.

Czy można stosować laktulozę w ciąży?

Laktuloza w syropie może być bezpiecznie polecana na zaparcia kobietom w ciąży, a także podczas karmienia piersią. Minimalna absorpcja systemowa sprawia, że nie stanowi ryzyka dla rozwijającego się płodu ani dla dziecka karmionego piersią.

Ile czasu można stosować laktulozę?

Ten syrop jest środkiem przeczyszczającym, który można bezpiecznie stosować w sposób długotrwały przy leczeniu przewlekłych zaparć. W przeciwieństwie do środków pobudzających, laktuloza nie powoduje tolerancji ani uzależnienia.

Czy laktuloza ma wpływ na cukrzycę?

Ze względu na zawartość laktozy i fruktozy, należy zachować ostrożność przy stosowaniu laktulozy u cukrzyków. Pacjenci z cukrzycą powinni uwzględnić zawartość węglowodanów w preparacie przy planowaniu diety i dawkowania insuliny.

Co robić, gdy laktuloza powoduje zbyt silne wzdęcia?

Jeśli pojawią się wzdęcia dawkę należy zmniejszyć do tolerowanej. Wzdęcia są najczęstszym działaniem niepożądanym, szczególnie na początku terapii, ale zwykle ustępują po kilku dniach stosowania.

Czy osoby z nietolerancją laktozy mogą stosować laktulozę?

Mimo że jej nazwa sugeruje podobieństwo do laktozy, osoby z nietolerancją laktozy mogą stosować laktulozę, ponieważ nie zawiera ona tego cukru. Laktuloza jest syntetycznym dwucukrem o odmiennej strukturze chemicznej niż laktoza.

Kiedy skontaktować się z lekarzem?

Należy skontaktować się z lekarzem, gdy:

  • Po 3-4 dniach stosowania nie wystąpiła poprawa
  • Występują silne bóle brzucha lub uporczywa biegunka
  • Pojawiają się objawy odwodnienia
  • Zaparcia nasilają się pomimo leczenia

Bibliografia

  1. Weber FL Jr. Lactulose and combination therapy of hepatic encephalopathy: the role of the intestinal microflora. Dig Dis. 1996;14 Suppl 1:53-63. DOI: 10.1159/000171583 PMID: 8872452
  2. Lee-Robichaud H, Thomas K, Morgan J, Nelson RL. Lactulose versus Polyethylene Glycol for Chronic Constipation. Cochrane Database Syst Rev. 2010;(7):CD007570. DOI: 10.1002/14651858.CD007570.pub2 PMID: 20614462