Acerin Pro to płyn do stosowania na skórę, którego głównym celem jest usuwanie odcisków i zgrubiałej skóry. Dzięki zawartości kwasu salicylowego i kwasu (S)-mlekowego działa złuszczająco i niszczy zrogowaciały naskórek, ułatwiając jego regenerację. Skuteczna i wygodna forma aplikacji sprawia, że jest idealnym rozwiązaniem na uporczywe problemy ze skórą.
Actikerall to lek na receptę, który jest dostępny w postaci roztworu do stosowania na skórę. Jest stosowany w leczeniu rogowacenia słonecznego (starczego) u osób dorosłych. Zawiera dwa składniki aktywne: fluorouracyl i kwas salicylowy. Fluorouracyl hamuje wzrost komórek skóry, co prowadzi do złuszczania, a kwas salicylowy pomaga w usunięciu warstwy zrogowaciałej skóry.
Alpicort to lek stosowany zewnętrznie, który zawiera substancję czynną prednizolon oraz kwas salicylowy. Jest wskazany do stosowania w przypadku wypadania włosów w przebiegu różnych chorób, takich jak łuszczyca owłosionej skóry głowy, wyprysk łojotokowy, łojotok, łysienie plackowate, rozlane wypadanie włosów, a także po zakażeniach ogólnoustrojowych. Lek jest dostępny na receptę.
Alpicort E to lek w postaci płynu, który jest dostępny na receptę. Jest stosowany w leczeniu różnych postaci łysienia, zwłaszcza łysienia androgenozależnego, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Składniki aktywne to estradiol (benzoesan estradiolu), prednizolon i kwas salicylowy. Lek jest stosowany zewnętrznie, na skórę głowy.
Belosalic to lek dermatologiczny dostępny na receptę, który występuje w postaci maści lub płynu do stosowania miejscowo na skórę. Zawiera dwie substancje czynne: betametazon dipropionian, który działa silnie przeciwzapalnie, przeciwświądowo i obkurczająco na naczynia krwionośne, oraz kwas salicylowy o działaniu złuszczającym. Lek jest wskazany w miejscowym leczeniu chorób skóry przebiegających z nadmiernym rogowaceniem, suchością i stanem zapalnym.
Brodacid na kurzajki to preparatem do stosowania miejscowego, który wykazuje działanie keratolityczne. Dodatkowo, posiada właściwości przeciwbakteryjne. Lek wskazany jest do stosowania w celu likwidacji brodawek zwykłych, okołopaznokciowych, mozaikowych oraz brodawek stóp.
Capsigel N to lek dostępny bez recepty, który ma postać emulsji na skórę. Jest stosowany jako środek rozgrzewający w bólach mięśniowych, takich jak naciągnięcia czy bolesne skurcze mięśni. Może być również pomocniczo stosowany w bólach przy stanach zapalnych stawów oraz w nerwobólach, takich jak zapalenie korzonków nerwowych czy rwa kulszowa. Po aplikacji na skórę wywiera działanie drażniące, powodując jej przekrwienie, zaczerwienienie a jednocześnie rozgrzanie.
Dernilan to lek dostępny bez recepty, który ma postać maści do stosowania miejscowego na skórę. Jest to preparat dermatologiczny, który dzięki skojarzonemu działaniu swoich składników działa przeciwzapalnie i gojąco na zmienioną chorobowo skórę. Szczególnie polecany jest w przypadkach bolesnych i głębokich pęknięć zgrubiałego i zrogowaciałego naskórka. Ułatwia usuwanie zgrubiałego naskórka ze stóp i rąk.
Diprosalic to lek dermatologiczny dostępny na receptę, który zawiera dwa aktywne składniki: betametazon i kwas salicylowy. Betametazon jest kortykosteroidem, który działa poprzez zmniejszenie zapalenia, zaczerwienienia, obrzęku i świądu związanego z różnymi schorzeniami skóry. Kwas salicylowy zmiękcza zrogowaciały naskórek oraz złuszcza go, co ułatwia przenikanie betametazonu do skóry. Lek jest stosowany w leczeniu podostrych i przewlekłych chorób skóry, takich jak łuszczyca, cięższe postaci atopowego zapalenia skóry, świerzbiączka ograniczona (neurodermit), liszaj płaski, cięższe postaci wyprysku (w tym wyprysk pieniążkowaty, wyprysk kontaktowy).
Gargarisma Prophylacticum Amara to lek w postaci koncentratu do sporządzania roztworu do płukania gardła. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne na błonę śluzową jamy ustnej i gardła. Stosowany jest w stanach zapalnych gardła, jamy ustnej i przy podrażnieniu błon śluzowych. Lek jest dostępny bez recepty.
Hasceral to maść dostępna bez recepty, która zawiera substancję czynną mocznik. Jest stosowany w chorobach przebiegających z zaburzeniem rogowacenia skóry takich jak rybia łuska, łuszczyca, łupież czerwony mieszkowy, nadmierne rogowacenie dłoni i stóp, rogowacenie mieszkowe. Ponadto, jest wskazany w alergicznym i niealergicznym wyprysku dłoni, neurodermit, atopowe zapalenie skóry oraz stany nadmiernego wysuszenia skóry o różnej etiologii.
Lorinden A to lek w postaci maści do stosowania na skórę, zawierający substancje czynne flumetazonu piwalan i kwas salicylowy. Maść jest stosowana w miejscowym leczeniu stanów zapalnych skóry, zwłaszcza o podłożu alergicznym, odpowiadających na leczenie kortykosteroidami, które przebiegają z nadmiernym rogowaceniem i uporczywym swędzeniem. Lek jest dostępny na receptę.
Maść na odciski to lek dostępny bez recepty, który zawiera substancje czynne: kwas salicylowy oraz kwas (S)-mlekowy. Te składniki wykazują działanie keratoplastyczne i keratolityczne, co oznacza, że zmiękczają i rozpulchniają zrogowaciały naskórek, ułatwiając jego złuszczanie. Dodatkowo, maść działa miejscowo przeciwzapalnie. Lek jest przeznaczony do stosowania miejscowego przez pacjentów, u których pojawiły się na stopach zgrubienia, odciski, czy też nagniotki.
Maść na odciski Aflofarm to preparat do stosowania miejscowego o działaniu keratolitycznym i keratoplastycznym. Zawiera substancje czynne kwas salicylowy i kwas mlekowy, które działają złuszczająco, zmiękczająco i ułatwiają usunięcie zrogowaciałego naskórka. Wskazania do stosowania to usuwanie odcisków, nagniotków oraz zgrubień skóry stóp. Jest dostępny bez recepty.
Maść na odciski GEMI to lek do stosowania na skórę, który działa keratolitycznie, zmiękczając i rozpulchniając zrogowaciały naskórek, co ułatwia jego złuszczenie. Jest wskazany do stosowania w celu usuwania odcisków i nagniotków. Aby zastosować maść, należy nałożyć cienką warstwę na odcisk i zakleić plastrem. Zabieg powtarza się przez kilka dni rano i wieczorem, nie zmywając smarowanych miejsc wodą. Po kilku dniach stopy moczy się w gorącej wodzie, a następnie usuwa odcisk. Lek jest dostępny bez recepty.
Maść przeciw odciskom i zgrubieniom skóry Rekord Łuszczy to produkt, który skutecznie zwalcza odciski i zgrubienia skóry. Dzięki zawartości kwasu salicylowego, który działa miejscowo na zrogowaciały naskórek, preparat złuszcza, zmiękcza i rozpulchnia skórę, ułatwiając jej złuszczanie. Maść jest przeznaczona do stosowania miejscowego. Jest dostępna bez recepty.
Medispirant Stepspray to lek w postaci płynu na skórę, który zawiera substancje czynne o działaniu dezynfekującym, przeciwgrzybiczym, przeciwzapalnym oraz wysuszającym. Substancjami czynnymi leku są: mentol, kwas salicylowy, metenamina. Lek jest przeznaczony do stosowania na skórę w przypadku nadmiernego pocenia się stóp, likwiduje przykry zapach związany z tą dolegliwością. Produkt dostępny jest bez recepty.
Mobilat to lek dostępny bez recepty, który jest stosowany w leczeniu pourazowych stanów zapalnych stawów i krwiaków oraz w leczeniu bólów, które występują podczas ruchu i w stanach przeciążeniowych mięśni i ścięgien. Składa się z trzech substancji czynnych: polisiarczanu mukopolisacharydowego, ekstraktu z kory nadnerczy i kwasu salicylowego. Działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo i zmniejsza wysięk. Ekstrakt z kory nadnerczy działa przeciwzapalnie i przeciwwysiękowo.
Pasta cynkowa z kwasem salicylowym, znana również jako Pasta Lassara, to lek stosowany w leczeniu problemów skórnych. Wykazuje słabe działanie ściągające i przeciwbakteryjne, dlatego jest często stosowany przy zmianach trądzikowych. Jest dostępny bez recepty, ale należy zachować ostrożność przy jego stosowaniu. Pasta cynkowa z kwasem salicylowym jest przeznaczona do stosowania na skórę.
Pasta cynkowa z kwasem salicylowym GEMI to produkt stosowany w leczeniu niektórych problemów skórnych. Wykazuje słabe działanie ściągające i przeciwbakteryjne, dlatego jest często wykorzystywany przy zmianach trądzikowych. Preparat jest dostępny bez recepty, ale należy zachować ostrożność przy jego stosowaniu. Lek stosuje się na skórę, niewielką ilością maści smarując 1-2 razy dziennie zmienione chorobowo miejsca na skórze.
Polfungicid to lek o działaniu przeciwgrzybiczym oraz przeciwbakteryjnym, który jest dostępny bez recepty. Stosowany jest w leczeniu grzybiczych i bakteryjnych zakażeń paznokci i skóry, takich jak grzybice międzypalcowe i przypaznokciowe. Preparat zawiera substancje czynne: chlormidazol i kwas salicylowy. Chlormidazol jest skuteczny wobec wielu gatunków dermatofitów, drożdżaków oraz innych grzybów chorobotwórczych. Kwas salicylowy wykazuje działanie bakteriostatyczne, grzybobójcze i keratolityczne, nasilając działanie chlormidazolu.
Salbetan to lek w postaci roztworu na skórę, który zawiera dwa aktywne składniki: betametazonu dipropionian i kwas salicylowy. Betametazonu dipropionian działa przeciwzapalnie, zmniejszając stan zapalny i reakcje alergiczne w obrębie skóry, a kwas salicylowy działa złuszczająco, ułatwiając wchłanianie betametazonu. Lek jest stosowany w leczeniu łuszczycy. Salbetan jest dostępny na receptę.
Salicylol to lek dostępny bez recepty, który jest stosowany miejscowo na skórę. Substancją czynną preparatu jest kwas salicylowy w roztworze olejowym. Stosowany na skórę działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Wykazuje działanie przeciwłuszczycowe i łagodne keratolityczne (zmiękcza i ułatwia usuwanie zgrubiałego, zrogowaciałego naskórka). Preparat jest wskazany szczególnie w leczeniu chorób skóry głowy takich jak uporczywy łupież, łojotokowe zapalenie skóry, zakażenia grzybicze. Pomocniczo może być stosowany w leczeniu trądziku.
Sonol to lek do stosowania na skórę, który działa jako środek pomocniczy w leczeniu chorób zakaźnych skóry. Zawiera substancje czynne: lewomentol, kwas salicylowy i tymol. Lek wykazuje działanie bakteriobójcze, znieczulające i przeciwświądowe. Dodatkowo zapobiega namnażaniu się bakterii i wykazuje działanie antyseptyczne. Sonol jest dostępny bez recepty.
Spirytus salicylowy to lek stosowany głównie do dezynfekcji skóry i różnych powierzchni. Zawiera alkohol etylowy, który zmniejsza liczbę zarazków na skórze, oraz kwas salicylowy, który przenika przez warstwę sebum i wykazuje działanie bakteriobójcze i łagodzące. Stosuje się go miejscowo i doraźnie, przecierając skórę nasączonym wacikiem lub tamponem. Pomaga w leczeniu trądziku i łojotoku, usuwając nadmiar tłuszczu i zanieczyszczeń z mieszków włosowo-łojowych. Jest dostępny bez recepty.
Spirytus salicylowy 2% to roztwór kwasu salicylowego w alkoholu etylowym i wodzie. Jest to lek o słabym działaniu odkażającym, przeznaczony do użytku zewnętrznego. Stosowany jest miejscowo do odkażania skóry, w otarciach naskórka, do oczyszczania i dezynfekcji okolic rany, w trądziku oraz łojotoku. Lek jest dostępny bez recepty.
Spirytus salicylowy APTEO MED to lek dostępny bez recepty, przeznaczony do użytku zewnętrznego. Jest to produkt leczniczy występujący w postaci roztworu na skórę, który zawiera w składzie kwas salicylowy w stężeniu 2%, etanol oraz wodę oczyszczoną. Lek ten jest wskazany do odkażania skóry, w otarciach naskórka, trądziku oraz łojotoku.
Verrucutan to lek dostępny na receptę, który jest stosowany w leczeniu brodawek. Preparat zawiera substancje aktywne: fluorouracyl i kwas salicylowy. Verrucutan jest wskazany do stosowania na brodawki zwykłe, brodawki na podeszwie stóp (brodawki podeszwowe) oraz brodawki płaskie (brodawki płaskie młodocianych) na rękach i nogach.
Verrumal to lek złożony przeznaczony do miejscowego użytku. Zawiera substancje czynne: fluorouracyl i kwas salicylowy. Fluorouracyl jest lekiem z grupy z cytostatyków, które hamują wzrost komórek. W wyniku tego fluorouracyl hamuje namnażanie wirusów powodujących powstawanie brodawek, a także wzrost brodawek. Kwas salicylowy zmiękcza i złuszcza rogową warstwę skóry, ułatwiając przenikanie fluorouracylu do brodawek. Lek jest stosowany w leczeniu brodawek zwykłych, brodawek płaskich (młodocianych) i brodawek stóp. Jest dostępny na receptę.
Viprosal B to maść stosowana zewnętrznie, która zawiera cztery substancje czynne: jad żmii, kwas salicylowy, kamforę i terpentynę (olejek terpentynowy z sosny nadmorskiej). Dzięki skojarzonemu działaniu składników, preparat wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Maść jest przeznaczona do stosowania miejscowego w celu łagodzenia bólów neuralgicznych (nerwobólów) i bólów stawowych. Viprosal B jest dostępny bez recepty.
Kwas salicylowy – lek zaliczany do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym oraz przeciwgorączkowym. Jego działanie polega na hamowaniu stanu zapalnego oraz zmniejszaniu obrzęku. Stosowany miejscowo, wykazuje działanie przeciwzapalne, odkażające, złuszczające oraz keratoplastyczne (stymuluje odnowę naskórka). Kwas salicylowy znalazł zastosowanie w leczniczych maściach, żelach, płynach na skórę, plastrach (na odciski) oraz w kosmetyce, gdzie stosowany jest głównie do pielęgnacji cery trądzikowej oraz do wykonywania peelingów chemicznych. Wykorzystywany głównie w dermatologii do leczenia chorób skóry, takich jak: atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry, wyprysk, łuszczyca, suchość oraz łuszczenie skóry. Stosowany również w walce z łupieżem oraz przetłuszczaniem włosów. Kwas salicylowy to również składnik spirytusu salicylowego, bardzo popularnego środka odkażającego.
Możliwe działania niepożądane: Kwas salicylowy, w zależności od stężenia, rzadko powoduje podrażnienia skóry. Najczęstszym możliwym działaniem niepożądanym są skórne odczyny uczuleniowe.
Uwaga: Kwasu salicylowego nie stosować w ostrych stanach zapalnych skóry, na uszkodzoną skórę i otwarte rany.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Kwas salicylowy to jedna z najstarszych i najczęściej stosowanych substancji aktywnych w dermatologii i farmacji. Ten organiczny związek chemiczny, należący do grupy beta-hydroksykwasów (BHA), od ponad wieku znajduje zastosowanie w leczeniu różnorodnych problemów skórnych. Jego unikalne właściwości keratolityczne, przeciwzapalne i antybakteryjne czynią go niezastąpionym składnikiem zarówno leków, jak i preparatów kosmetycznych. Kwas salicylowy wyróżnia się spośród innych substancji aktywnych swoją zdolnością do rozpuszczania się w tłuszczach, co pozwala mu na głęboką penetrację w struktury skóry i skuteczne działanie w mieszkach włosowych oraz gruczołach łojowych. Współcześnie jest wykorzystywany w leczeniu trądziku, łuszczycy, łojotoku, nadmiernego rogowacenia, a także w usuwaniu odcisków, modzeli i brodawek. Dzięki szerokiemu spektrum działania i względnej bezpieczności stosowania kwas salicylowy stanowi podstawę terapii wielu dermatoz, będąc jednocześnie dostępnym zarówno w postaci leków na receptę, jak i preparatów bez recepty.
Kwas salicylowy posiada fascynującą historię sięgającą tysięcy lat wstecz. Już starożytni Sumerowie około 4000 lat temu wykorzystywali ekstrakty z kory wierzby do łagodzenia bólu. Hipokrates w V wieku p.n.e. stosował gorzki proszek z wierzby na zmniejszenie gorączki oraz bólu, a nawet zalecał herbatkę z kory wierzby podczas porodu dla zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Przełomowym momentem w historii tej substancji był 1763 rok, kiedy to pastor Edward Stone przeprowadził pierwsze udokumentowane badanie kliniczne nad działaniem proszku z kory wierzby w leczeniu gorączki. W 1838 roku włoski chemik Rafael Piria wyizolował kwas salicylowy w czystej postaci z kory wierzby, a synteza chemiczna została dokonana przez Hermanna Kolbe w 1859 roku.
Nazwa „salicylowy” pochodzi od łacińskiej nazwy wierzby białej – Salix alba. Kwas salicylowy występuje naturalnie nie tylko w korze wierzby, ale również w innych roślinach, takich jak kora topoli, liście senesu, kwiaty rumianku, maliny czy olejek z gaulterii. Obecnie większość kwasu salicylowego stosowanego w przemyśle farmaceutycznym jest produkowana syntetycznie.
Kwas salicylowy (C₇H₆O₃) jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy salicylanów – pochodnych kwasu benzoesowego. Pod względem chemicznym jest to kwas 2-hydroksybenzenokarboksylowy, klasyfikowany jako beta-hydroksykwas (BHA). Jest jedynym kwasem BHA stosowanym w kosmetologie i dermatologii.
W stanie czystym kwas salicylowy to białe, krystaliczne kryształy lub proszek bez zapachu, o charakterystycznym słodko-kwaśnym smaku. Masa cząsteczkowa wynosi 138,1 u, a jego temperatura topnienia to około 158-160°C. Substancja słabo rozpuszcza się w wodzie (około 2g/l w temperaturze pokojowej), ale dobrze rozpuszcza się w etanolu, eterze i tłuszczach.
To właśnie lipofilowa natura kwasu salicylowego (zdolność do rozpuszczania się w tłuszczach) jest kluczowa dla jego działania dermatologicznego. Pozwala mu na łatwą penetrację przez warstwę hydrolipidową skóry i docieranie do głębszych warstw naskórka, mieszków włosowych i gruczołów łojowych.
Kwas salicylowy wywiera swoje działanie poprzez kilka różnych mechanizmów molekularnych, które uzupełniają się wzajemnie:
Działanie keratolityczne – podstawowy mechanizm działania kwasu salicylowego polega na rozpuszczaniu substancji międzykomórkowej łączącej komórki warstwy rogowej naskórka. Proces ten skutkuje poluzowaniem połączeń między komórkami i ułatwia ich złuszczanie. W niższych stężeniach (1-2%) kwas działa keratoplastycznie, normalizując proces rogowacenia, natomiast w wyższych stężeniach (5-40%) wykazuje działanie keratolityczne, intensywnie złuszczając martwy naskórek.
Inhibicja cyklooksygenazy (COX) – kwas salicylowy hamuje aktywność enzymów COX-1 i COX-2, które odpowiadają za syntezę prostaglandyn. Prostaglandyny są mediatorami stanów zapalnych, bólu i gorączki. Dzięki temu mechanizmowi kwas salicylowy wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Działanie antybakteryjne – substancja wykazuje słabe właściwości bakteriostatyczne, szczególnie wobec bakterii Cutibacterium acnes (dawniej Propionibacterium acnes), która odgrywa kluczową rolę w patogenezie trądziku. Kwas salicylowy nie tylko hamuje wzrost tych bakterii, ale również zmniejsza ich adherencję do ścian mieszków włosowych.
Regulacja sebogenezy – kwas salicylowy wpływa na produkcję sebum przez gruczoły łojowe, zmniejszając jej nadmierną sekrecję. Mechanizm ten nie jest do końca poznany, ale prawdopodobnie związany jest z normalizacją różnicowania komórek gruczołów łojowych.
Kwas salicylowy jest jedną z substancji pierwszego wyboru w leczeniu trądziku pospolitego, szczególnie jego postaci zaskórnikowej. Jego skuteczność wynika z wielokierunkowego działania na główne ogniwa patogenezy trądziku.
Substancja rozpuszcza zatory rogowe blokujące ujścia gruczołów łojowo-włosowych, co prowadzi do odetkania porów i redukcji zaskórników. Dodatkowo, dzięki właściwościom przeciwzapalnym, zmniejsza objawy zapalne towarzyszące zmianom trądzikowym. Kwas salicylowy działa również jako promotor penetracji, zwiększając skuteczność innych substancji aktywnych stosowanych w terapii trądziku.
W leczeniu łuszczycy kwas salicylowy pełni rolę preparatu adjuwantowego, przygotowującego skórę do aplikacji innych leków przeciwłuszczycowych. Jego działanie keratolityczne pomaga w usuwaniu grubych, srebrzystych łusek charakterystycznych dla tej choroby, poprawiając jednocześnie penetrację leków przeciwzapalnych i antymitotycznych.
Kwas salicylowy może być stosowany zarówno w monoterapii (przy łagodnych postaciach łuszczycy), jak i w skojarzeniu z innymi substancjami czynnymi, takimi jak cygnolina, pochodne witaminy D3 czy kortykosteroidy miejscowe.
Właściwości przeciwgrzybicze, antybakteryjne i keratolityczne kwasu salicylowego czynią go skutecznym składnikiem preparatów przeciwłupieżowych. Substancja usuwa nagromadzone łuski, normalizuje proces złuszczania naskórka oraz wykazuje działanie przeciwko drożdżakom Malassezia, które odgrywają istotną rolę w patogenezie łupieżu.
Kwas salicylowy znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu różnych form nadmiernego rogowacenia skóry:
W wysokich stężeniach (10-40%) kwas salicylowy jest skuteczny w usuwaniu zgrubień skóry, takich jak odciski i modzele. Stosowany punktowo, powoduje chemiczne złuszczenie zrogowaciałych tkanek. W przypadku brodawek wirusowych mechanizm działania polega na destrukcji zakażonych komórek i stymulacji odpowiedzi immunologicznej.
Spirytus salicylowy – podstawowy preparat zawierający 2% kwasu salicylowego w roztworze etanolowo-wodnym. Dostępne preparaty to między innymi: Spirytus salicylowy Aflofarm, Spirytus salicylowy APTEO MED, Spirytus salicylowy LGO. Stosowany jako środek odkażający przy otarciach naskórka, w trądziku i łojotoku.
Maści i kremy keratolityczne – preparaty zawierające różne stężenia kwasu salicylowego:
Płyny keratolityczne – preparaty o wysokim stężeniu kwasu salicylowego:
Plastry keratolityczne – wygodna forma aplikacji dla zmian punktowych:
Preparaty złożone – leki zawierające kwas salicylowy w kombinacji z innymi substancjami:
Kwas salicylowy jest składnikiem szamponów przeciwłupieżowych i preparatów do leczenia chorób skóry owłosionej głowy:
Sposób stosowania kwasu salicylowego zależy od wskazania, stężenia preparatu oraz lokalizacji zmian chorobowych. Ogólne zasady obejmują:
| Stężenie | Działanie | Zastosowanie | Częstotliwość |
|---|---|---|---|
| 0,5-2% | Keratoplastyczne, przeciwzapalne | Trądzik, łojotok, łagodne stany zapalne | 1-2 razy dziennie |
| 2-5% | Keratolityczne umiarkowane | Łuszczyca, łupież, rogowacenie | 1 raz dziennie |
| 10-20% | Intensywne keratolityczne | Odciski, modzele | Punktowo, według potrzeb |
| 20-40% | Bardzo silne keratolityczne | Brodawki, ciężkie rogowacenie | Punktowo, pod kontrolą lekarską |
Preparaty na trądzik (1-2% stężenia):
Preparaty na odciski i modzele:
Szampony lecznicze:
Dzieci i młodzież:
Ciąża i laktacja:
Najczęstsze działania niepożądane związane są z miejscową aplikacją kwasu salicylowego:
Przy stosowaniu na duże powierzchnie skóry lub przedawkowaniu mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe związane z wchłanianiem kwasu salicylowego:
W przypadku stosowania miejscowego kwas salicylowy może wchodzić w interakcje z:
Wskazane jest łączenie kwasu salicylowego z:
Kwas salicylowy jest względnie stabilny w odpowiednich warunkach:
Współczesne badania nad kwasem salicylowym koncentrują się na poznaniu nowych mechanizmów działania oraz możliwości zwiększenia jego skuteczności i bezpieczeństwa. Naukowcy badają między innymi:
Nanoformulacje – opracowywane są systemy nanocząsteczkowe zwiększające penetrację i zmniejszające podrażnienia skóry.
Systemy dostarczania o kontrolowanym uwalnianiu – pozwalają na stopniowe uwalnianie substancji czynnej i zmniejszenie częstotliwości aplikacji.
Połączenia synergistyczne – badania nad kombinacjami kwasu salicylowego z innymi substancjami dla zwiększenia skuteczności terapeutycznej.
Mechanizmy molekularne – dokładniejsze poznanie działania na poziomie genów i białek może prowadzić do opracowania bardziej celowanych terapii.
Częstotliwość stosowania kwasu salicylowego zależy od jego stężenia i typu skóry. Preparaty o niskich stężeniach (0,5-2%) mogą być stosowane codziennie przez osoby z cerą tłustą i grubą. Osoby z cerą wrażliwą powinny rozpocząć od stosowania co drugi lub trzeci dzień. Ważne jest obserwowanie reakcji skóry i dostosowanie częstotliwości do indywidualnych potrzeb.
W ciąży można stosować kwas salicylowy miejscowo, ale zaleca się ograniczenie jego użycia do małych obszarów skóry i niskich stężeń. Nie należy stosować preparatów na duże powierzchnie ze względu na ryzyko wchłaniania systemowego. Zawsze wskazana jest konsultacja z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania w czasie ciąży.
Początkowe pogorszenie, zwane „purging”, jest normalną reakcją na kwas salicylowy, szczególnie w terapii trądziku. Substancja przyspiesza obrót komórek skóry i wyciąga na powierzchnię ukryte niedoskonałości. Ten proces może trwać 2-6 tygodni. Jeśli objawy nie ustępują lub znacznie się nasilają, należy skonsultować się z dermatologiem.
Łączenie kwasu salicylowego z retinolem wymaga ostrożności, ponieważ oba składniki mogą powodować podrażnienia. Zaleca się wprowadzanie ich stopniowo, stosowanie w różnych porach (kwas salicylowy wieczorem, retinol przez noc) lub na przemian. Ważne jest używanie mocnego kremu nawilżającego i kremu z filtrem SPF.
Kwas salicylowy w niskich stężeniach może być stosowany przez długi czas pod warunkiem dobrej tolerancji. W przypadku preparatów keratolitycznych o wysokich stężeniach kuracja powinna trwać zgodnie z zaleceniami producenta, zwykle 1-2 tygodnie. Przy długotrwałym stosowaniu zaleca się okresowe przerwy i kontrole dermatologiczne.
W przypadku podrażnienia należy przerwać stosowanie kwasu salicylowego i zastosować łagodzące preparaty z pantenolem, aloesem lub innymi składnikami uspokajającymi. Ważne jest używanie delikatnych środków do mycia i unikanie innych składników aktywnych. Jeśli podrażnienie jest silne lub długotrwałe, należy skonsultować się z dermatologiem.
Kwas salicylowy może pomóc w redukcji płytkich blizn potrądzikowych dzięki działaniu złuszczającemu, które stopniowo wygładza powierzchnię skóry. Jest jednak bardziej skuteczny w przypadku przebarwień potrądzikowych niż głębokich blizn atroficznych. W przypadku poważnych blizn zaleca się konsultację z dermatologiem w celu rozważenia innych metod leczenia.
Kwas salicylowy jest najbardziej skuteczny w trądziku zaskórnikowym (komedogennym). W przypadku trądziku zapalnego z licznymi krostkami i grudkami może być niewystarczający jako monoterapia. Trądzik hormonalny również może wymagać dodatkowego leczenia systemowego. Ważne jest prawidłowe zdiagnozowanie typu trądziku przez dermatologa.
Nie zaleca się stosowania kwasu salicylowego w bezpośrednim sąsiedztwie oczu ze względu na wrażliwość tej okolicy i ryzyko podrażnień. Skóra wokół oczu jest cieńsza i bardziej delikatna. W przypadku problemów w tej okolicy należy szukać preparatów specjalnie przeznaczonych do pielęgnacji okolicy oczu.
Kwas salicylowy w niskich stężeniach ma niskie właściwości fotouczulające w porównaniu do kwasów AHA. Niemniej jednak może zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV poprzez przyspieszenie odnowy komórkowej. Podczas stosowania kwasu salicylowego obowiązkowe jest używanie kremów z filtrem SPF 30 lub wyższym i unikanie intensywnego słońca.
