Gasprid to lek zawierający substancję czynną cisaprid, która stosowana jest w objawowym leczeniu dolegliwości związanych z refluksem żołądkowo-przełykowym. Lek ten pobudza motorykę przewodu pokarmowego, zwiększa napięcie dolnego zwieracza przełyku, hamuje zarzucanie treści żołądkowej do przełyku oraz przyspiesza i ułatwia opróżnianie żołądka i dwunastnicy. Gasprid jest dostępny na receptę.
Rana bufo to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Wśród wskazań znajdują się zapalenie naczyń chłonnych oraz opóźnienie w nauce. Lek jest dostępny bez recepty.
Ranunculus bulbosus to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dołącza się ulotki informacyjnej i nie umieszcza się na opakowaniu informacji dotyczących sposobu dawkowania. Lek jest dostępny bez recepty.
Raphanus sativus niger to homeopatyczny preparat leczniczy, który można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Składniki aktywne to Raphanus sativus niger, sacharoza, laktoza jednowodna. Lek jest dostępny bez recepty. Stosuje się go doustnie, zgodnie z zaleceniem lekarza.
Rhus toxicodendron to lek homeopatyczny, który ma bardzo szerokie zastosowanie. Jest często stosowany w leczeniu różnych dolegliwości, takich jak bóle stawów, stany zapalne oczu czy infekcje skóry. Działa przeciwzapalnie, zwalcza infekcje, łagodzi bóle artretyczne, leczy egzemę oraz inne dolegliwości skórne. Lek jest dostępny na receptę.
Ricinus communis to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań do stosowania, ponieważ może być pomocny w leczeniu bardzo wielu schorzeń. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dodaje się ulotki, ani informacji związanych ze sposobem dawkowania. Lek jest dostępny bez recepty. Składniki aktywne to Ricinus communis 9 CH, sacharoza, laktoza jednowodna. Stosować doustnie, zgodnie z zaleceniem lekarza.
Robinia pseudo-acacia to homeopatyczny preparat, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dodaje się ulotki, ani informacji związanych ze sposobem dawkowania. Produkt jest dostępny bez recepty.
Rumex crispus, znany również jako szczaw kędzierzawy, to lek homeopatyczny dostępny bez recepty. Jest stosowany w leczeniu różnych dolegliwości, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Szczególnie polecany jest na objawy wywołane wdychaniem zimnego powietrza, takie jak ostry nieżyt błony śluzowej nosa, ostre i przewlekłe zapalenie krtani i tchawicy oraz kaszel. Ponadto, może być stosowany na świąd o nieznanej etiologii podczas rozbierania się.
Ruta graveolens to homeopatyczny produkt leczniczy dostępny w postaci granulek oraz kropli doustnych. Nie posiada konkretnych wskazań leczniczych, a jego zastosowanie obejmuje szerokie wskazania terapeutyczne. Produkt jest dostępny bez recepty.
Sabadilla officinarum to lek homeopatyczny, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dodaje się ulotki informacyjnej i nie umieszcza się na opakowaniu informacji dotyczących sposobu dawkowania. Lek jest dostępny bez recepty.
Sabal serrulata to lek homeopatyczny, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Można go stosować w leczeniu różnych chorób. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dodaje się ulotki, ani informacji związanych ze sposobem dawkowania. Wskazania do stosowania dotyczą przede wszystkim zaburzeń czynnościowych wynikających z przerostu prostaty, wśród których można wymienić częste nocne oddawanie moczu, trudności w rozpoczęciu mikcji lub zmniejszenie siły strumienia moczu, uczucie ciężaru w obrębie krocza. Lek jest dostępny bez recepty.
Sabina to lek homeopatyczny, który nie ma konkretnych wskazań terapeutycznych. Jego zastosowanie zależy od indywidualnej decyzji lekarza. Lek jest dostępny w postaci granulek. Nie jest wymagana recepta do zakupu tego leku.
Sambucus Nigra to homeopatyczny lek, który ma działanie na błony śluzowe dróg oddechowych i gruczoły potowe. Jest zalecany w przypadkach takich jak suchy nieżyt błon śluzowych nosa, zapalenie krtani, krztusiec i duszność astmatyczna.
Sanguinaria canadensis to lek homeopatyczny, który jest szczególnie polecany dla kobiet w okresie okołomonopauzalnym. Jego działanie lecznicze obejmuje układ krążenia, układ oddechowy oraz przewód pokarmowy. Lek ten można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Nie jest wymagana recepta do zakupu tego leku.
Sarsaparilla to lek homeopatyczny, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ze względu na swoje szerokie zastosowanie, może być stosowany w leczeniu różnych chorób. Lek ten jest dostępny bez recepty. Substancją czynną leku jest kolcorośl (Smilax spp.), dużego pnącego krzewu pochodzącego z Ameryki Południowej i Środkowej. W przeszłości, sarsaparilla była stosowana w terapii kiły.
Secale Cornutum to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dołącza się ulotki informacyjnej i nie umieszcza się na opakowaniu informacji dotyczących sposobu dawkowania. Lek jest dostępny bez recepty.
Selenium Metallicum to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Ze względu na swoją naturę, do leku nie dołącza się ulotki informacyjnej i nie umieszcza się na opakowaniu informacji dotyczących sposobu dawkowania. Jest dostępny bez recepty.
Sepia Officinalis to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ten sam lek można stosować w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Ze względu na szerokie zastosowanie do leku nie dołącza się ulotki informacyjnej i nie umieszcza się na opakowaniu informacji dotyczących sposobu dawkowania. Produkt jest dostępny bez recepty.
Silicea to lek homeopatyczny, który jest polecany w stanach ropnych oraz przewlekłych infekcjach węzłów chłonnych, w zaburzeniach wzrostu i przyswajania, w dolegliwościach układu nerwowego. Może być stosowany w leczeniu różnych chorób, a jego wskazania terapeutyczne są bardzo szerokie. Silicea występuje naturalnie w wodzie morskiej, piasku, piaskowcu, krzemieniu i ludzkim ciele. Wewnątrz ludzkiego ciała związki krzemu występują w kościach, nerkach, wątrobie. Lek ten jest dostępny bez recepty.
Solanum malacoxylon to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ze względu na swoje szerokie zastosowanie, może być stosowany w leczeniu różnych chorób. Preparat jest dostępny bez recepty. Składniki mogące powodować alergie lub reakcje nietolerancji to laktoza i sacharoza.
Solidago virga aurea to homeopatyczny produkt leczniczy, który nie posiada konkretnych wskazań leczniczych. Ze względu na szerokie zastosowanie, lek ten można stosować w leczeniu różnych chorób. Lek jest dostępny bez recepty. Przed zastosowaniem leku zawsze należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Jednowodna laktoza – najczęściej stosowana substancja pomocnicza, która pełni rolę wypełniacza, chroni lek przed wilgocią i stanowi nośnik substancji czynnej. Dzięki laktozie możemy uzyskać odpowiedni kształt i strukturę, co umożliwia formułowanie leku w postać tabletki. Występuje również w recepturze aptecznej, gdzie stosowana jest m.in. do rozcierek. Laktoza jednowodna nie ma wpływu na działanie leku. Jej zawartość w produktach leczniczych nie jest ujawniania przez producentów, a jej ilość może wahać się od 10 do nawet 80%.
Nietolerancja laktozy to problem który dotyczy coraz większej ilości osób, najczęściej starszych, ponieważ wraz z wiekiem zmniejsza się tolerancja enzymu, który rozkłada laktozę. Osoby z nietolerancją laktozy powinny wnikliwie czytać ulotki lub pytać farmaceutę o występujące w danym leku substancje pomocnicze, ponieważ regularne przyjmowanie leków z laktozą lub kilku leków zawierających laktozę jednocześnie może nasilić objawy nietolerancji.
Możliwe działania niepożądane: występują głównie u osób z nietolerancją laktozy. Może pojawić się ból brzucha, biegunka, niestrawność, uczucie pełności, wzdęcia, ból głowy.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Jednowodna laktoza, znana również jako α-laktoza monohydrat, to jedna z najważniejszych i najczęściej stosowanych substancji pomocniczych w przemyśle farmaceutycznym. Ta naturalna substancja, będąca cukrem mlecznym, odgrywa kluczową rolę w produkcji większości leków w postaci tabletek i kapsułek. Znajdziemy ją w przybliżeniu 60-70% wszystkich doustnych preparatów farmaceutycznych dostępnych na rynku. Dzięki swoim unikalnym właściwościom fizykochemicznym – takim jak stabilność, rozpuszczalność w wodzie, niską higroskopijność oraz doskonałą kompatybilność z substancjami czynnymi – laktoza monohydrat stała się niezastąpionym składnikiem nowoczesnej farmakoterapii. Jej znaczenie wykracza daleko poza rolę zwykłego wypełniacza – pełni funkcję spoiwa, środka rozpadającego, nośnika w inhalatorach proszkowych oraz stabilizatora w procesach liofilizacji. Pomimo swojego powszechnego zastosowania, substancja ta budzi pewne kontrowersje wśród osób z nietolerancją laktozy, co sprawia, że wiedza na jej temat jest szczególnie istotna dla pacjentów i pracowników służby zdrowia.
Jednowodna laktoza to krystaliczna forma cukru mlecznego o wzorze chemicznym C₁₂H₂₂O₁₁·H₂O i masie molowej 360,31 g/mol. Jest to disacharyd składający się z jednej cząsteczki galaktozy i jednej cząsteczki glukozy połączonych wiązaniem β-1→4 glikozydowym. W naturze występuje głównie w mleku ssaków, stanowiąc około 4,8% składników stałych serwatki.
Struktura krystaliczna α-laktozy monohydrat charakteryzuje się wysoką stabilnością termodynamiczną. Kryształy mają charakterystyczny kształt przypominający tomahawk i wykazują doskonałe właściwości mechaniczne. W warunkach temperatur poniżej 93°C laktoza krystalizuje w formie monohydratu, podczas gdy powyżej tej temperatury powstaje bezwodna β-laktoza.
Proces produkcji farmaceutycznej laktozy polega na krystalizacji i oczyszczaniu serwatki sera lub permeatu mleka. Po krystalizacji materiał jest mielony i przesiewany w celu uzyskania określonego rozkładu wielkości cząstek, co wpływa bezpośrednio na właściwości funkcjonalne końcowego produktu.
Laktoza monohydrat charakteryzuje się szeregiem unikalnych właściwości, które czynią ją idealnym materiałem pomocniczym w farmacji:
Właściwości reologiczne laktozy monohydrat są kluczowe dla procesów produkcyjnych. Materiał wykazuje doskonałą sypkość przy odpowiednim rozkładzie wielkości cząstek oraz zadowalające właściwości zagęszczania. Energia przepływu ograniczonego zmniejsza się o około 13% wraz ze wzrostem prędkości przetwarzania z 10 mm/s do 150 mm/s, co świadczy o zależności od szybkości przepływu.
Laktoza monohydrat pełni kilka kluczowych funkcji w procesie produkcji tabletek:
Istnieją trzy główne metody wykorzystania laktozy w produkcji tabletek:
W inhalatorach proszkowych laktoza monohydrat służy jako nośnik dla drobnych cząstek leków. Substancja czynna musi mieć wielkość poniżej 5 μm, aby dotrzeć do głębokich części układu oddechowego. Laktoza zapewnia odpowiednie właściwości aerodynamiczne, stabilność i jednolitość formulacji, przy czym większość cząstek laktozy osadza się w jamie ustno-gardłowej, a jedynie aktywna substancja dociera do płuc.
Nietolerancja laktozy to stan, w którym organizm nie produkuje wystarczającej ilości enzymu laktazy potrzebnego do trawienia laktozy. Dotyczy ona różnych populacji w różnym stopniu – podczas gdy tylko około 5% ludności północnoeuropejskiej wykazuje nietrwałość laktazy, w populacjach azjatyckich, afrykańskich i niektórych śródziemnomorskich odsetek ten może sięgać 90%.
Typowe objawy nietolerancji laktozy obejmują:
Objawy zwykle pojawiają się 30 minut do 2 godzin po spożyciu produktów zawierających laktozę.
Ważną informacją dla pacjentów z nietolerancją laktozy jest fakt, że ilość laktozy w lekach jest zazwyczaj bardzo mała – rzadko przekracza 2 gramy dziennie. Próg tolerancji dla większości osób z nietolerancją laktozy wynosi około 12 gramów (równowartość 250 ml mleka), co oznacza, że leki zawierające laktozę rzadko powodują objawy u dorosłych pacjentów.
Jednak osoby z ciężką nietolerancją laktozy lub alergią na białka mleka powinny unikać leków zawierających laktozę lub skonsultować się z lekarzem w sprawie alternatywnych opcji terapeutycznych.
| Forma laktozy | Właściwości | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Krystaliczna α-laktoza monohydrat | Stabilna, niska ściśliwość | Granulacja mokra, kapsułki |
| Bezwodna laktoza | Wysoka ściśliwość, niska wilgotność | Prasowanie bezpośrednie, substancje wrażliwe na wilgoć |
| Laktoza spray-dried | Sferyczne cząstki, dobra sypkość | Prasowanie bezpośrednie |
| Laktoza aglomerowana | Połączenie dobrych właściwości sypkości i ściśliwości | Tablettose, prasowanie bezpośrednie |
Laktoza monohydrat jest ściśle regulowana przez międzynarodowe farmakopeje, w tym Farmakopea Europejska (Ph. Eur.), Amerykańską Farmakopea (USP) oraz Japońską Farmakopea (JP). Zgodnie z wytycznymi Europejskiej Agencji Leków (EMA), obecność laktozy jako substancji pomocniczej musi być oznaczona na opakowaniu każdego leku ze względu na możliwe działania niepożądane u osób z nietolerancją.
Standardy jakości obejmują ścisłą kontrolę:
Laktoza jako cukier redukujący może reagować z lekami zawierającymi grupy aminowe pierwotne i wtórne poprzez reakcję Maillarda, prowadząc do powstawania barwnych produktów degradacji. Ta właściwość ogranicza jej zastosowanie z pewnymi substancjami czynnymi wymagającymi specjalnej stabilizacji.
W przypadku leków wrażliwych na wilgoć preferuje się bezwodne formy laktozy ze względu na ich niższą zawartość wody (poniżej 0,5%).
Dla pacjentów z nietolerancją laktozy dostępne są różne opcje farmakologiczne, które mogą znacznie poprawić jakość życia i umożliwić spożywanie produktów mlecznych.
Preparaty enzymu laktazy są najczęściej stosowanym rozwiązaniem. W Polsce dostępne są między innymi preparaty zawierające laktazę pochodzącą z drożdży lub pleśni, takie jak Lactrase, Lactosolv czy Lakcid. Enzymy te należy przyjmować bezpośrednio przed spożyciem posiłku zawierającego laktozę lub z pierwszym kęsem jedzenia. Dostępne są w formie tabletek, kapsułek lub kropli.
Probiotyki mogą również przynieść ulgę w objawach. Szczepy takie jak Lactobacillus acidophilus DDS-1 wykazują potencjał w łagodzeniu dolegliwości poprzez produkcję bakteryjnej laktazy w jelitach. Preparaty probiotyczne dostępne w Polsce to między innymi Lacidofil, Trilac czy Florastor.
Suplementacja wapnia i witaminy D jest zalecana dla osób unikających produktów mlecznych w celu utrzymania zdrowia kości. Preparaty takie jak Calcium D3, Caltrate Plus czy Osteocare zapewniają niezbędne składniki odżywcze.
W przypadku wtórnej nietolerancji laktozy, spowodowanej uszkodzeniem jelita cienkiego przez choroby takie jak celiakia czy choroba Crohna, kluczowe jest leczenie choroby podstawowej. Często przywraca to zdolność do trawienia laktozy.
Przemysł farmaceutyczny nieustannie rozwija nowe formy laktozy w celu poprawy właściwości funkcjonalnych. Współprzetworzone materiały pomocnicze, takie jak StarLac (85% α-laktoza monohydrat + 15% skrobia kukurydziana) czy MicroceLac (75% laktoza + 25% celuloza mikrokrystaliczna), oferują ulepszone właściwości dla prasowania bezpośredniego.
Najnowsze badania koncentrują się na wykorzystaniu spektroskopii terahercowej i spektroskopii w bliskiej podczerwieni do kontroli jakości i wykrywania form amorficznych w produktach farmaceutycznych. Te zaawansowane techniki analityczne umożliwiają precyzyjną kontrolę procesu produkcji i zapewnienie stabilności produktu końcowego.
Rynek farmaceutycznej laktozy rośnie dynamicznie – z wartości 1,67 miliarda dolarów w 2023 roku do przewidywanych 2,63 miliarda dolarów do 2031 roku. Ten wzrost napędzany jest rosnącym zapotrzebowaniem na substancje pomocnicze w krajach rozwijających się oraz postępem technologicznym w metodach produkcji.
Badania nad nowymi formami laktozy koncentrują się na poprawie rozpuszczalności, redukcji pylenia oraz zwiększeniu funkcjonalności w zaawansowanych systemach podawania leków. Szczególną uwagę zwraca rozwój samosmażących materiałów pomocniczych, które eliminują potrzebę dodawania zewnętrznych środków poślizgowych.
| Parametr | Wartość | Znaczenie kliniczne |
|---|---|---|
| Próg tolerancji u osób z nietolerancją | ~12g dziennie | Większość leków mieści się w bezpiecznych granicach |
| Zawartość w typowej tablecie | 100-200 mg | Znacznie poniżej progu wywołującego objawy |
| Rozpuszczalność w wodzie (20°C) | 195 g/L | Zapewnia odpowiednie uwalnianie substancji czynnej |
| Stabilność termiczna | Do 150°C | Umożliwia różne procesy produkcyjne |
W większości przypadków tak. Ilość laktozy w lekach jest zwykle na tyle mała (rzadko przekracza 2 gramy dziennie), że nie powoduje objawów u większości osób z nietolerancją laktozy. Próg tolerancji wynosi około 12 gramów laktozy dziennie. Jednak osoby z ciężką nietolerancją powinny skonsultować się z lekarzem.
Laktoza musi być wymieniona na opakowaniu leku zgodnie z przepisami Europejskiej Agencji Leków. Może być oznaczona jako: lactose monohydrate, lactose hydrous, lactose anhydrous lub lactose spray-dried. Sprawdź skład na ulotce lub opakowaniu.
Tak, w wielu przypadkach dostępne są alternatywne formulacje bez laktozy lub można skorzystać z usług apteki przygotowującej leki (apteka recepturowa), która może przygotować lek bez laktozy. Skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą w sprawie dostępnych opcji.
Przedawkowanie laktozy z leków jest bardzo rzadkie ze względu na małe ilości w preparatach. Gdyby jednak doszło do takiej sytuacji, objawy byłyby podobne do nietolerancji laktozy: wzdęcia, bóle brzucha, biegunkę i nadmierne gazowanie.
Laktoza jest cukrem, ale ilości stosowane w lekach są na tyle małe, że praktycznie nie wpływają na poziom glukozy we krwi. Osoby z cukrzycą mogą bezpiecznie przyjmować leki zawierające laktozę monohydrat.
Laktoza łączy w sobie wiele pożądanych właściwości: niski koszt, szeroką dostępność, doskonałą stabilność, kompatybilność z większością substancji czynnych, neutralny smak i zapach oraz sprawdzone bezpieczeństwo stosowania. Te cechy czynią ją idealnym materiałem pomocniczym.
Tak, dzieci zazwyczaj mogą bezpiecznie przyjmować leki zawierające laktozę. Wrodzona nietolerancja laktozy jest niezwykle rzadka. Wtórna nietolerancja może wystąpić po infekcjach żołądkowo-jelitowych, ale zwykle jest czasowa.
Leki z laktozą należy przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta, zwykle w suchym miejscu w temperaturze pokojowej. Laktoza monohydrat jest stabilna, ale należy chronić ją przed wilgocią i wysokimi temperaturami powyżej 150°C.
Sama laktoza rzadko powoduje reakcje alergiczne. Jednak w bardzo rzadkich przypadkach farmaceutyczna laktoza może zawierać śladowe ilości białek mleka, co może być problematyczne dla osób z alergią na białka mleka krowiego. W przypadku ciężkich alergii należy skonsultować się z lekarzem.
Laktoza monohydrat nie ma ograniczeń czasowych stosowania – jest to substancja pomocnicza o bardzo dobrym profilu bezpieczeństwa. Długotrwałe stosowanie leków zawierających laktozę nie niesie ze sobą szczególnych ryzyk dla większości pacjentów.
