Clazicon to doustny lek przeciwcukrzycowy z grupy pochodnych sulfonylomocznika. Zmniejsza stężenie glukozy we krwi, pobudzając wydzielanie insuliny przez komórki beta wysp trzustkowych. Stosowany jest u osób dorosłych z pewnym rodzajem cukrzycy (cukrzyca typu 2), u których przestrzeganie odpowiedniej diety, stosowanie ćwiczeń fizycznych oraz zmniejszenie masy ciała nie wystarczają do utrzymania prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Jest dostępny na receptę.
Clobetaxon to maść do stosowania na skórę, zawierająca substancję czynną – klobetazol. Działa silnie przeciwzapalnie, przeciwświądowo i immunosupresyjnie. Jest stosowany w leczeniu ciężkich przypadków zapalenia skóry z wieloma dolegliwościami. Lek jest dostępny na receptę. Wskazania do stosowania obejmują łuszczyca zadawniona, liszaj rumieniowaty, rumień wielopostaciowy, toczeń rumieniowy dyskoidalny, liszaj płaski o nasilonym świądzie, wyprysk zliszajowaciały.
Diabrezide to lek przeciwcukrzycowy, który jest stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2, czyli insulinoniezależnej. Lek ten działa poprzez zmniejszanie stężenia cukru we krwi. Jest dostępny na receptę. Wskazaniem do stosowania Diabrezide jest cukrzyca typu 2 u osób dorosłych, kiedy przestrzeganie diety, ćwiczenia fizyczne oraz zmniejszenie masy ciała nie wystarczają do utrzymania prawidłowego stężenia glukozy we krwi.
Diagen to doustny lek przeciwcukrzycowy, który należy do grupy pochodnych sulfonylomocznika. Jego działanie polega na zmniejszeniu stężenia glukozy we krwi. Lek ten jest stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2 u dorosłych pacjentów, u których dieta, ćwiczenia fizyczne i redukcja masy ciała nie przynoszą oczekiwanych efektów. Diagen jest dostępny na receptę.
Diamicron 30 mg to doustny lek przeciwcukrzycowy, który należy do grupy pochodnych sulfonylomocznika. Jego działanie polega na zmniejszeniu stężenia cukru we krwi. Jest stosowany w leczeniu pewnej postaci cukrzycy (cukrzycy typu 2) u osób dorosłych, kiedy przestrzeganie samej diety, ćwiczenia fizyczne oraz zmniejszenie masy ciała nie wystarczają do utrzymania prawidłowego stężenia cukru we krwi. Jest dostępny na receptę.
Diaprel MR to doustny lek przeciwcukrzycowy, który zawiera substancję czynną gliklazyd. Lek ten zmniejsza stężenie glukozy we krwi, stymuluje uwalnianie insuliny i jest stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2 u osób dorosłych, kiedy przestrzeganie samej diety, ćwiczenia fizyczne oraz zmniejszenie masy ciała nie wystarczają do utrzymania prawidłowego stężenia cukru we krwi. Diaprel MR jest dostępny na receptę.
Diazidan to doustny lek przeciwcukrzycowy, który zawiera substancję czynną gliklazyd, należącą do grupy leków pochodzących od sulfonylomocznika. Lek ten zmniejsza stężenie cukru we krwi poprzez pobudzenie uwalniania insuliny przez trzustkę. Diazidan jest przeznaczony dla osób dorosłych z cukrzycą typu 2 (insulinoniezależną), u których dieta, ćwiczenia fizyczne i redukcja masy ciała nie są wystarczające do utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi. Lek jest dostępny na receptę.
Gliclada to doustny lek przeciwcukrzycowy, który obniża poziom cukru we krwi. Jest to lek z grupy pochodnych sulfonylomocznika. Stosowany jest w leczeniu cukrzycy typu 2 u dorosłych, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą, gdy za pomocą samej diety i ćwiczeń fizycznych nie można uzyskać prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Gliclada jest dostępna na receptę.
Gliclazide Krka to doustny lek przeciwcukrzycowy, który należy do grupy pochodnych sulfonylomocznika. Jest stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2 u dorosłych, gdy dieta, regularna aktywność fizyczna i redukcja masy ciała nie przynoszą oczekiwanych efektów w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi. Lek ten jest dostępny na receptę.
Gliclazide Medreg to lek przeciwcukrzycowy, który należy do grupy doustnych leków przeciwcukrzycowych, pochodnych sulfonylomocznika. Jego mechanizm działania polega na stymulowaniu wydzielania insuliny z komórek beta wysp Langerhansa trzustki. Wskazaniem do stosowania gliklazydu jest cukrzyca typu 2, gdy leczenie niefarmakologiczne (dieta, wysiłek fizyczny, zmniejszenie masy ciała) nie zapewnia pożądanego wyrównania glikemii (stężenia glukozy we krwi). Lek jest dostępny na receptę.
Gliclazide Zentiva to doustny lek przeciwcukrzycowy, który należy do grupy pochodnych sulfonylomocznika. Jego działanie polega na zmniejszeniu stężenia cukru we krwi. Lek ten jest stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2 u dorosłych, gdy dieta, ćwiczenia fizyczne i redukcja masy ciała nie przynoszą oczekiwanych rezultatów w utrzymaniu prawidłowego stężenia cukru we krwi. Jest dostępny na receptę.
Oziclide MR to doustny lek przeciwcukrzycowy, który zmniejsza stężenie glukozy we krwi. Jest to pochodna sulfonylomocznika i zawiera substancję czynną gliklazyd. Lek jest stosowany w celu zmniejszenia stężenia glukozy we krwi w przebiegu cukrzycy typu 2. Gliklazyd zwiększa uwalnianie insuliny przez komórki beta trzustki w odpowiedzi na fizjologiczny bodziec jakim jest glukoza. Oziclide MR jest dostępny na receptę.
Salson to lek zawierający substancję czynną gliklazyd, który zmniejsza stężenie cukru we krwi. Jest stosowany w leczeniu i zapobieganiu cukrzycy typu 2. Każda tabletka o zmodyfikowanym uwalnianiu zawiera 60 mg gliklazydu. Lek jest dostępny na receptę.
Symazide MR to lek na receptę, który zawiera substancję czynną gliklazyd. Jest stosowany w leczeniu i zapobieganiu cukrzycy typu 2, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą, gdy za pomocą samej diety i ćwiczeń fizycznych nie można uzyskać prawidłowej kontroli glikemii. Dawkowanie ustala lekarz indywidualnie dla pacjenta. Produkt należy stosować doustnie, a tabletkę należy popić szklanką wody w porze śniadania.
Symazide MR 60 to doustny lek przeciwcukrzycowy z grupy pochodnych sulfonylomocznika. Substancją czynną preparatu jest gliklazyd, który zmniejsza stężenie glukozy we krwi. Lek jest stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2 u osób dorosłych, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą, gdy za pomocą samej diety i ćwiczeń fizycznych nie można uzyskać prawidłowej kontroli glikemii. Symazide MR 60 jest dostępny na receptę.
Gliklazyd – doustny lek przeciwcukrzycowy. Mechanizm działania gliklazydu polega na pobudzaniu wydzielania insuliny z komórek trzustkowych beta wysp Langerhansa. Gliklazyd wpływa również na naczynia krwionośne, zapobiegając tworzeniu się mikrozakrzepów. Lek wskazany jest w leczeniu cukrzycy typu 2 (insulinoniezależnej), kiedy nie można utrzymać prawidłowego stężenia glukozy we krwi poprzez zachowanie prawidłowej diety, aktywności fizycznej oraz zmniejszenia masy ciała.
Wszystkie leki przeciwcukrzycowe, w tym gliklazyd, powinny być stosowane razem z dietą cukrzycową, aktywnością fizyczną i stopniowym spadkiem masy ciała (osoby z nadwagą i otyłością). Dzięki połączeniu leczenia farmakologicznego z dietą i aktywnością fizyczną możemy utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi przez długi czas i uniknąć wielu retinopatii cukrzycowych.
Możliwe działania niepożądane: hipoglikemia, ból brzucha, niestrawność, nudności, wymioty, biegunka, zaparcia. Rzadziej pojawia się wysypka, pokrzywka, rumień, niedokrwistość czy małopłytkowość.
Uwaga: Lek może powodować hipoglikemię, która może objawiać się m.in. bólem głowy, zawrotami głowy, zmęczeniem, uczuciem splątania, silnym głodem, nudnościami, wymiotami, bradykardią, sennością, utratą świadomości, a nawet doprowadzić do utraty przytomności oraz zgonu. W razie wystąpienia objawów sugerujących hipoglikemię, należy zmierzyć poziom glukozy we krwi i uzupełnić węglowodany (cukier).
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Gliklazyd to jeden z najważniejszych i najlepiej przebadanych leków stosowanych w terapii cukrzycy typu 2. Należy do grupy pochodnych sulfonylomocznika drugiej generacji i od ponad 50 lat stanowi filar leczenia przeciwcukrzycowego na całym świecie. Lek został po raz pierwszy wprowadzony do medycyny w 1972 roku i od tego czasu pomógł milionom pacjentów w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi. Organizacja Światowa Zdrowia (WHO) umieściła gliklazyd na liście leków podstawowych, uznając go za preferowaną pochodną sulfonylomocznika u pacjentów powyżej 60. roku życia. Co wyróżnia gliklazyd spośród innych leków przeciwcukrzycowych, to jego wyjątkowy profil bezpieczeństwa – charakteryzuje się znacznie niższym ryzykiem wystąpienia niebezpiecznych epizodów hipoglikemii (obniżenia poziomu cukru we krwi) w porównaniu z innymi przedstawicielami swojej grupy. Dodatkowo, badania kliniczne potwierdzają jego neutralność sercowo-naczyniową, co oznacza, że nie zwiększa ryzyka zawału serca czy udaru mózgu. Współczesne wytyczne medyczne podkreślają, że gliklazyd może być bezpiecznie stosowany u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, u osób w podeszłym wieku oraz w kombinacji z innymi lekami przeciwcukrzycowymi. Dzięki opracowaniu specjalnej postaci o przedłużonym uwalnianiu (MR – Modified Release), pacjenci mogą zażywać lek tylko raz dziennie, co znacząco poprawia komfort leczenia i współpracę z lekarzem.
Gliklazyd działa poprzez stymulację komórek beta trzustki do wydzielania insuliny. Mechanizm ten opiera się na wiązaniu się leku z receptorami SUR-1 (sulfonylurea receptors) zlokalizowanymi na powierzchni komórek beta wysp Langerhansa w trzustce. Co szczególnie istotne, gliklazyd wykazuje selektywność – łączy się tylko z receptorami znajdującymi się w trzustce, nie oddziałując na podobne receptory w sercu (SUR-2A), co zapewnia bezpieczeństwo sercowo-naczyniowe.
Po połączeniu z receptorem SUR-1, gliklazyd powoduje zamknięcie kanałów potasowych zależnych od ATP. To prowadzi do zmniejszenia wypływu potasu z komórki, co skutkuje depolaryzacją błony komórkowej. Depolaryzacja powoduje otwarcie kanałów wapniowych zależnych od napięcia, zwiększając napływ wapnia do komórki. Wzrost stężenia wapnia wewnątrz komórki aktywuje proces egzocytozy – uwolnienia insuliny z wcześniej przygotowanych pęcherzyków.
Unikalna budowa chemiczna gliklazydu, zawierająca charakterystyczny pierścień aminoazabicyklooktanowy, sprawia, że oddziałuje głównie na pierwszą fazę wydzielania insuliny. To oznacza, że lek działa przede wszystkim w odpowiedzi na posiłki, co zmniejsza ryzyko hipoglikemii między posiłkami w porównaniu z innymi pochodnymi sulfonylomocznika.
Gliklazyd jest przeznaczony do leczenia cukrzycy typu 2 u dorosłych pacjentów, gdy sama dieta, regularna aktywność fizyczna i redukcja masy ciała nie wystarczają do uzyskania prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Lek może być stosowany zarówno w monoterapii (jako jedyny lek przeciwcukrzycowy), jak i w terapii skojarzonej z innymi lekami.
Gliklazyd dostępny jest w kilku postaciach farmaceutycznych, z których najnowocześniejszą i najczęściej przepisywaną jest postać o przedłużonym uwalnianiu (MR).
| Postać leku | Typowe dawki | Częstość podawania | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Tabletki standardowe | 80-320 mg/dobę | 1-2 razy dziennie | Starszą postać, rzadziej stosowaną |
| Tabletki MR (Modified Release) | 30-120 mg/dobę | Raz dziennie | Preferowana postać, lepsza tolerancja |
Leczenie zwykle rozpoczyna się od najniższej dawki skutecznej – 30 mg raz dziennie w przypadku postaci MR, przyjmowanej podczas śniadania. Dawkę można zwiększać o 30 mg co miesiąc, w zależności od kontroli glikemii, aż do osiągnięcia maksymalnej dawki 120 mg dziennie.
U niektórych pacjentów, po dwóch tygodniach terapii, gdy nie obserwuje się oczekiwanej poprawy kontroli glikemii, możliwe jest wcześniejsze zwiększenie dawki. Wszystkie modyfikacje dawkowania powinny odbywać się pod ścisłym nadzorem lekarskim z regularnym monitorowaniem poziomu glukozy we krwi.
Skuteczność gliklazydu w obniżaniu poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) została potwierdzona w licznych badaniach klinicznych. Metaanalizy wykazują, że pochodne sulfonylomocznika, w tym gliklazyd, obniżają poziom HbA1c średnio o 1,51% w porównaniu z placebo.
Szczególnie imponujące wyniki uzyskano w badaniu EASYDia, gdzie gliklazyd MR w dawce 60 mg spowodował obniżenie HbA1c średnio o 1,78% już po trzech miesiącach stosowania. Co ważne, skuteczność była podobna niezależnie od wyjściowej masy ciała pacjentów – zarówno u osób z prawidłową masą ciała, jak i z nadwagą czy otyłością.
W badaniu porównawczym z sitagliptyną (inhibitor DPP-4), pacjenci przyjmujący gliklazyd MR o 35% częściej osiągali cel terapeutyczny HbA1c poniżej 7% niż osoby leczone sitagliptyną. Dodatkowo, trwałość terapii i długoterminowa skuteczność były porównywalne w obu grupach.
Głównym działaniem niepożądanym gliklazydu, podobnie jak wszystkich pochodnych sulfonylomocznika, jest hipoglikemia (obniżenie poziomu cukru we krwi poniżej 70 mg/dl lub 3,9 mmol/l). Jednak gliklazyd charakteryzuje się znacznie niższym ryzykiem wystąpienia ciężkich epizodów hipoglikemii w porównaniu z innymi lekami z tej grupy.
W badaniu ADVANCE, w którym gliklazyd MR był głównym lekiem w grupie intensywnie leczonej, przynajmniej jeden epizod ciężkiego niedocukrzenia wystąpił jedynie u 2,7% pacjentów. Dla porównania, w badaniu GUIDE porównującym gliklazyd MR z glimepiryd, ryzyko hipoglikemii było o 50% niższe w grupie przyjmującej gliklazyd.
Większość działań niepożądanych gliklazydu ma charakter łagodny i przemijający. Najczęściej występują dolegliwości żołądkowo-jelitowe, które często ustępują po kilku tygodniach stosowania leku.
Częste działania niepożądane:
Rzadkie, ale poważne działania niepożądane:
W przeciwieństwie do niektórych innych leków przeciwcukrzycowych, gliklazyd charakteryzuje się neutralnym wpływem na masę ciała. W badaniu ADVANCE średni wzrost masy ciała wynosił jedynie 0,7 kg w porównaniu z grupą kontrolną i nie był statystycznie istotny.
Co więcej, w badaniu EASYDia obserwowano nawet zmniejszenie masy ciała u pacjentów z nadwagą i otyłością:
Gliklazyd wykazuje neutralność sercowo-naczyniową, co zostało potwierdzone w licznych badaniach. W badaniu STENO-2, gdzie stosowano intensywną terapię wielokierunkową opartą na gliklazydzie i metforminie, zaobserwowano znaczące zmniejszenie śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych o 57% oraz ryzyka epizodów sercowo-naczyniowych o 59%.
Najnowsze wytyczne European Society of Cardiology wskazują gliklazyd i glimepiryd jako jedyne pochodne sulfonylomocznika o udokumentowanym bezpieczeństwie sercowo-naczyniowym.
Gliklazyd wykazuje dodatkowe, pozatrzustkowe działania, które mogą przynosić korzyści terapeutyczne:
Charakterystyczny pierścień aminoazabicyklooktanowy w strukturze gliklazydu wykazuje właściwości antyoksydacyjne, pomagając w usuwaniu wolnych rodników powstających w wyniku hiperglikemii. Inne pochodne sulfonylomocznika mogą nasilać stres oksydacyjny.
Gliklazyd chroni komórki beta trzustki przed apoptozą (programowaną śmiercią komórkową) wywołaną stresem oksydacyjnym. To opóźnia wystąpienie wtórnej nieskuteczności leku, która obserwuje się wcześniej w przypadku stosowania innych pochodnych sulfonylomocznika.
Lek pozytywnie wpływa na funkcjonowanie śródbłonka naczyń krwionośnych, przywracając jego zdolności rozszerzające (wazodylatacyjne) i poprawiając właściwości reologiczne krwi. Gliklazyd zmniejsza również reaktywność płytek krwi i ich adhezję, co może zapobiegać powstawaniu zakrzepów.
Współczesne leczenie cukrzycy typu 2 opiera się na podejściu wielokierunkowym i zindywidualizowanym. Wybór odpowiednich leków zależy od profilu pacjenta, chorób współistniejących i celu terapeutycznego.
Metformina pozostaje lekiem pierwszego wyboru w leczeniu cukrzycy typu 2. Zmniejsza insulinooporność i produkcję glukozy przez wątrobę.
Gdy metformina w monoterapii nie zapewnia wystarczającej kontroli glikemii (HbA1c pozostaje powyżej celu terapeutycznego), konieczne jest dołączenie drugiego leku. Do wyboru mamy:
Pochodne sulfonylomocznika (gliklazyd, glimepiryd)
Inhibitory SGLT-2 (dapagliflozyna, empagliflozyna, kanagliflozyna)
Agoniści receptora GLP-1 (liraglutyd, semaglutyd, dulaglutyd)
Inhibitory DPP-4 (sitagliptyna, linagliptyna, wildagliptyna)
W przypadku konieczności stosowania trzech lub więcej leków przeciwcukrzycowych, gliklazyd może być bezpiecznie kojarzony z:
Należy zachować szczególną ostrożność przy kojarzeniu z insulinami szybkodziałającymi lub mieszankami insulinowymi – w takich przypadkach często zaleca się zaprzestanie stosowania gliklazydu.
Gliklazyd MR stanowi bezpieczną opcję terapeutyczną u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w stadiach 1-3 (eGFR > 30 ml/min/1,73 m²) bez konieczności modyfikacji dawki. Badanie ADVANCE wykazało, że leczenie oparte na gliklazydzie MR zmniejszało ryzyko:
U osób starszych szczególnie ważne jest bezpieczeństwo terapii i unikanie hipoglikemii. Gliklazyd charakteryzuje się najniższym ryzykiem hipoglikemii wśród pochodnych sulfonylomocznika, również u pacjentów powyżej 65. roku życia. Ważne jest, że w przeciwieństwie do glimepirydu, gliklazyd nie został wymieniony w kryteriach Beersa dotyczących potencjalnie niewłaściwych leków w populacji geriatrycznej.
Badania wykazały, że gliklazyd MR może być bezpiecznie stosowany przez muzułmanów poszczących podczas Ramadanu. Częstość występowania hipoglikemii podczas postu była podobna jak w przypadku stosowania inhibitorów DPP-4. Zaleca się przesunięcie przyjmowania leku na wieczór podczas okresu postu.
Gliklazyd stanowi podstawę leczenia w niektórych typach cukrzycy monogenowej:
| Sytuacja kliniczna | Postępowanie |
|---|---|
| Planowany zabieg chirurgiczny | Odstawić gliklazyd 1-2 dni przed zabiegiem, zastosować insulinę |
| Ostry zespół wieńcowy | Przerwać leczenie doustne, wprowadzić insulinoterapię dożylną |
| Badanie z kontrastem jodowym | Brak konieczności odstawiania gliklazydu (w przeciwieństwie do metforminy) |
| Ciężka infekcja z gorączką | Rozważyć czasowe przerwanie leczenia i insulinoterapię |
Gliklazyd może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, co wymaga szczególnej uwagi podczas przepisywania nowych medykamentów.
Skuteczne i bezpieczne leczenie gliklazydem wymaga regularnego monitorowania:
Gliklazyd może być stosowany bezpiecznie przez wiele lat. Badania długoterminowe, w tym 10-letnia obserwacja po badaniu ADVANCE, potwierdzają bezpieczeństwo długotrwałej terapii. Ważne jest jednak regularne monitorowanie skuteczności leku i funkcji trzustki.
Gliklazyd charakteryzuje się neutralnym wpływem na masę ciała. W niektórych badaniach obserwowano nawet niewielki spadek masy ciała, szczególnie u pacjentów z nadwagą i otyłością. Jest to znacząca przewaga nad niektórymi innymi lekami przeciwcukrzycowymi.
Przy pierwszych objawach hipoglikemii (drżenie, pocenie, głód, osłabienie) należy natychmiast spożyć 15-20 g szybko wchłaniających się węglowodanów: cukier, miód, sok owocowy lub tabletki glukozy. Po 15 minutach należy sprawdzić poziom cukru we krwi. Jeśli objawy nie ustąpią lub cukier jest nadal niski, powtórzyć dawkę węglowodanów.
Tak, ale należy zachować ostrożność, szczególnie na początku leczenia. Hipoglikemia może wpływać na koncentrację i zdolność prowadzenia pojazdów. Zaleca się zawsze mieć przy sobie szybko działające węglowodany i regularnie kontrolować poziom cukru przed dłuższymi jazdami.
Gliklazyd wykazuje neutralność sercowo-naczyniową i może być bezpiecznie stosowany u pacjentów z chorobami serca. U osób z przewlekłą chorobą nerek (eGFR > 30 ml/min) nie wymaga dostosowania dawki. Może pozytywnie wpływać na funkcję śródbłonka naczyń i zmniejszać ryzyko powikłań naczyniowych.
Tak, gliklazyd można bezpiecznie łączyć z większością innych leków przeciwcukrzycowych, w tym z metforminą, inhibitorami SGLT-2, agonistami GLP-1 i inhibitorami DPP-4. Przy kojarzeniu z insuliną może być konieczne dostosowanie dawek obu leków pod nadzorem lekarskim.
Gliklazyd MR (Modified Release) to postać o przedłużonym uwalnianiu, która zapewnia równomierne uwalnianie leku przez 24 godziny. Główne korzyści to: przyjmowanie raz dziennie, lepsza tolerancja, bardziej stabilne poziomy leku we krwi i zmniejszone ryzyko hipoglikemii.
Jeśli zauważysz, że zapomniałeś przyjąć dawkę w ciągu kilku godzin od zwykłego czasu, przyjmij ją jak najszybciej z posiłkiem. Jeśli minęło więcej czasu i zbliża się pora następnej dawki, pomiń zapomnianą dawkę i kontynuuj zwykły schemat. Nigdy nie przyjmuj podwójnej dawki.
Tak, gliklazyd jest szczególnie bezpieczny u osób w podeszłym wieku. WHO rekomenduje go jako preferowaną pochodną sulfonylomocznika u pacjentów powyżej 60. roku życia. Charakteryzuje się niskim ryzykiem hipoglikemii i nie znajduje się na liście leków potencjalnie niewłaściwych w populacji geriatrycznej.
Na początku leczenia zaleca się kontrolę glikemii na czczo co 2-4 tygodnie. Po ustabilizowaniu dawki wystarczą kontrole co 1-3 miesiące. HbA1c należy oznaczyć co 3-6 miesięcy. Pacjenci powinni także prowadzić samokontrołę domową, szczególnie w pierwszych tygodniach terapii.
