Avenalax to lek w postaci czopków doodbytniczych, który stosuje się w zaparciach jako środek o działaniu łagodnie przeczyszczającym. Lek zawiera substancję czynną glicerol, który działa miejscowo drażniąco, pobudza perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnienie. Avenalax jest dostępny bez recepty. Lek można stosować u osób dorosłych oraz dzieci w wieku powyżej 6 roku życia.
Czopki glicerolowe są lekiem dostępnym bez recepty, który jest stosowany doodbytniczo. Są to łagodne środki przeczyszczające, które leczą zaparcia o różnym pochodzeniu. Działają poprzez miejscowe drażnienie jelit, co zwiększa perystaltykę i ułatwia wypróżnienie. W skład czopków wchodzi glicerol, który wykazuje działanie miejscowe.
ENEMA to czopki glicerolowe, które są wykorzystywane jako środek przeczyszczający w przypadkach zaparć. Dzięki swoim właściwościom, czopki te pomagają w łagodnym i skutecznym wypróżnieniu, przynosząc ulgę osobom z problemami trawiennymi. Idealne do stosowania w domowych warunkach, ENEMA zapewnia szybkie i bezpieczne działanie.
EmoliumLEK to krem nawilżający, który łagodzi świąd i działa ochronnie na skórę, zawierając mocznik i glicerol. Jest przeznaczony do pielęgnacji suchej skóry u osób w każdym wieku i nie wymaga recepty.
Nitrocard to lek dostępny na receptę, który jest stosowany miejscowo. Zawiera substancję czynną nitroglicerynę, która pomaga zmniejszyć niedotlenienie mięśnia sercowego i poprawia objętość minutową. Jest wskazany do stosowania w profilaktyce bólów dławicowych, zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi lekami przeciwdławicowymi.
Nitromint to lek w postaci aerozolu podjęzykowego, który zawiera nitroglicerynę. Jest to substancja należąca do grupy leków przeciwnadciśnieniowych. Lek jest przeznaczony do stosowania w przypadku ataków dusznicy bolesnej oraz w celu profilaktyki tych napadów przed aktywnością fizyczną. Wskazany również pomocniczo w nagłych przypadkach niewydolności lewokomorowej (astma sercowa). Nitromint jest lekiem na receptę.
Pentaerythritol Compositum to lek na receptę, dostępny w formie tabletek. Zawiera dwie substancje czynne: nitroglicerynę i tetraazotan pentaerytrytolu. Stosuje się go zapobiegawczo oraz leczniczo w chorobie niedokrwiennej serca oraz w zaostrzeniu tej choroby. Lek ten rozszerza naczynia wieńcowe, zwiększając ukrwienie mięśnia sercowego i poprawiając w ten sposób transport tlenu do serca.
Perlinganit to preparat zawierający organiczny azotan – glicerol triazotan. Działa poprzez bezpośrednie rozkurczanie mięśni ścian naczyń krwionośnych, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, głównie żylowych, a w większych dawkach również tętniczych. Jest stosowany w leczeniu ciężkiej, niestabilnej lub naczynioskurczowej dławicy piersiowej, świeżego zawału mięśnia sercowego, ostrej niewydolności lewej komory serca, przełomu nadciśnieniowego z dekompensacją serca oraz w celu kontrolowanego obniżania ciśnienia. Lek jest dostępny na receptę.
Ravicti to lek stosowany przewlekle jako terapia wspomagająca u pacjentów z zaburzeniami cyklu mocznikowego. Jest dostępny na receptę. Lek ten jest wskazany do stosowania u pacjentów, którzy mają zaburzenia takie jak niedobór syntetazy karbamoilofosforanowej I (CPS). W przypadku tych pacjentów, Ravicti pomaga kontrolować poziom amoniaku we krwi.
Sustonit to lek, który zawiera glicerol triazotan, czyli nitroglicerynę. Dzięki swoim właściwościom, działa rozszerzająco na naczynia krwionośne oraz przeciwdławicowo. W szczególności wpływa na naczynia żylne, ale także na tętnice. Sustonit jest przeznaczony do zapobiegania bólom wieńcowym w stabilnej dławicy piersiowej. Lek jest dostępny na receptę.
Glicerol – substancja z grupy alkoholi. W farmacji stosowana głównie jako substancja pomocnicza, której zadaniem jest m.in. poprawa smaku, konsystencji oraz utrzymanie wilgoci leku. Ponadto glicerol stosowany jest jako lek przeczyszczający (w postaci czopków lub płynu), rozpuszczający woskowinę uszną oraz nawilżający i łagodzący w przypadku nadmiernego rogowacenia i pękania naskórka.
Glicerol dostępny jest w postaci płynu, czopków oraz jako składnik kropli do uszu, kapsułek czy kremów. Substancję stosuje się zazwyczaj zewnętrznie, a podanie glicerolu doustnie może spowodować spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego, co niekiedy wykorzystywane jest w okulistyce. Glicerol stosowany doustnie należy przyjmować krótkotrwale, ponieważ zbyt duże ilości stosowane przez długi czas mogą powodować odwodnienie i zaburzać gospodarkę wodno-elektrolitową.
Możliwe działania niepożądane: Glicerol stosowany samodzielnie zgodnie z zaleceniami zazwyczaj nie wykazuje działań niepożądanych. Duże ilości podane doustnie mogą spowodować biegunkę, nudności, wymioty, tachykardię, ból i zawroty głowy.
Opracowanie: Aleksandra Rutkowska – technik farmaceutyczny – nr dyplomu T/50033363/10
Glicerol, znany również jako gliceryna, stanowi jedną z najważniejszych i najbardziej uniwersalnych substancji stosowanych w medycynie współczesnej. Ten organiczny związek chemiczny o wzorze C₃H₈O₃ to najprostszy trwały alkohol trójwodorotlenowy, należący do grupy trioli, który dzięki swoim wyjątkowym właściwościom fizykochemicznym znalazł szerokie zastosowanie w farmakoterapii, kosmetyce i przemyśle. Odkryty w 1779 roku przez szwedzkiego chemika Karla Wilhelma Schellego, glicerol przez ponad dwa wieki udowadnia swoją wartość jako bezpieczna i skuteczna substancja terapeutyczna.
W polskich aptekach glicerol jest dostępny głównie w postaci 85-procentowego roztworu wodnego, co wynika z jego silnych właściwości higroskopijnych – czysty glicerol łatwo pochłania wilgoć z otoczenia. Ta charakterystyczna cecha, wraz z doskonałą rozpuszczalnością w wodzie i niską toksycznością, czyni go idealnym składnikiem preparatów farmaceutycznych przeznaczonych zarówno do stosowania zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Substancja ta występuje naturalnie w organizmach żywych, gdzie pełni funkcję ochronną przed zamarzaniem, co wykorzystuje się również w medycynie.
Glicerol charakteryzuje się unikalną strukturą chemiczną składającą się z łańcucha trójwęglowego, w którym każdy atom węgla jest połączony z grupą hydroksylową (-OH). Ta trójhydroksylowa budowa determinuje wszystkie najważniejsze właściwości substancji, w tym jej hydrofilowy charakter i zdolność do tworzenia licznych wiązań wodorowych.
Substancja ta prezentuje się jako bezbarwna, bezzapachowa ciecz o konsystencji syropu i charakterystycznym słodkawym smaku. Jej lepkość, znacznie większa od wody, wynika z intensywnej sieci wiązań wodorowych między cząsteczkami, co spowalnia ich ruch względem siebie. Temperatura wrzenia glicerolu wynosi 290°C, co świadczy o silnych oddziaływaniach międzycząsteczkowych.
Jedną z najbardziej charakterystycznych właściwości glicerolu jest jego higroskopijność – zdolność do intensywnego pochłaniania wilgoci z otoczenia. Ta cecha, w połączeniu z właściwościami hydrofilowymi, sprawia, że glicerol łączy się z cząsteczkami wody w każdym stosunku, co ma fundamentalne znaczenie dla jego zastosowań medycznych i farmaceutycznych.
Działanie glicerolu w organizmie jest wielokierunkowe i zależne od drogi podania oraz stężenia substancji. Po podaniu doustnym glicerol ulega szybkiej absorpcji z przewodu pokarmowego, a następnie jest metabolizowany w wątrobie do glikogenu lub wykorzystywany w syntezie lipidów. Substancja ta może być również utleniona do dwutlenku węgla.
Glicerol podany dożylnie obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe i wewnątrzczaszkowe, co wykorzystuje się w leczeniu ostrego ataku jaskry. Mechanizm tego działania polega na tworzeniu gradientu osmotycznego, który prowadzi do odwodnienia ciała szklistego i zmniejszenia jego objętości.
Przy stosowaniu zewnętrznym glicerol wykazuje właściwości osmotyczne i nawilżające. Stosowany miejscowo na skórę wchłania wodę ze zmienionych zapalnie tkanek, działając łagodnie przeciwzapalnie. Dzięki niewielkim rozmiarom cząsteczki może również penetrować w głębsze warstwy naskórka, ułatwiając transport innych substancji aktywnych.
Najczęstszym zastosowaniem glicerolu w medycynie jest produkcja czopków przeczyszczających. Czopki glicerolowe zawierają 86% glicerol, kwas stearynowy oraz węglan sodu i wykazują działanie miejscowe. Za działanie przeczyszczające czopków odpowiada osmotycznie czynny glicerol oraz mydło stearynowe, działające poprzez miejscowe podrażnienie jelit, co powoduje zwiększenie perystaltyki i ułatwia wypróżnienie.
Mechanizm działania czopków glicerolowych jest wielokierunkowy:
Dawkowanie czopków glicerolowych jest zróżnicowane w zależności od wieku pacjenta:
Glicerol znajduje szerokie zastosowanie w terapii zespołu suchego oka, schorzenia charakteryzującego się zaburzeniem stabilności filmu łzowego. Głównym problemem w zespole suchego oka jest hiperosmolarność filmu łzowego, który powoduje uszkodzenie nabłonka rogówki.
Glicerol stosowany jako substancja czynna odpowiada za zapewnienie nawilżenia, dzięki czemu powoduje łagodzenie uczucia suchości oczu i zapobiega dalszym podrażnieniom oraz stanom zapalnym. Substancja ta działa jako osmoprotektant, chroniąc komórki nabłonka rogówki przed stresem oksydacyjnym.
W praktyce klinicznej glicerol jest składnikiem wielu preparatów dostępnych bez recepty, takich jak krople Optive, które zawierają kombinację karboksymetylocelulozy, gliceryny, L-karnityny i erytolu. Gliceryna, L-karnityna i erytrytol wnikają w komórki nabłonkowe, chroniąc przed stresem hipertonicznym, i równoważą środowisko hipertoniczne na powierzchni oka.
W recepturze aptecznej krople oczne z glicerolem są stosowane z powodzeniem w leczeniu obrzęku rogówki, który występuje często jako powikłanie po zabiegach chirurgicznych na gałce ocznej. Roztwory glicerolu w postaci kropli do oczu stosuje się w celu zmniejszenia obrzęku rogówki.
W dermatologii glicerol znajduje zastosowanie jako składnik preparatów łagodzących podrażnienia skóry. Substancja przywraca funkcję bariery naskórkowej oraz stymuluje poprawę elastyczności skóry, wykazuje również działanie przeciwzapalne łagodząc istniejące podrażnienia.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD), glicerol 85% jest tolerowany przez pacjentów lepiej niż mocznik podczas terapii atopowego zapalenia skóry. Glicerol 85% tworzy warstwę ochronną, która zapobiega wysychaniu tkanek, zmiękcza naskórek i ułatwia wnikanie leków przez skórę i błony śluzowe.
Glicerol znajdziemy w kroplach do uszu, jako że pochłania cząsteczki wody i tym samym redukuje obrzęki i zwiększa nawilżenie tkanek. Stosowanie preparatów przeznaczonych do podawania do uszu, zawierających glicerol, ma na celu pochłanianie cząsteczek wody, co umożliwia osuszenie i redukcję obrzęku towarzyszącego wielu chorobom dotyczącym narządu słuchu.
W preparatach do gardła glicerol pełni funkcję osmotyczną. Tworzy warstwę ochronną, która oddziela drobnoustroje od błony śluzowej wyściełającej gardło, co wykorzystuje się w sprayach i płukankach na ból gardła.
| Forma leku | Dawka | Sposób stosowania | Częstotliwość |
|---|---|---|---|
| Czopki 1g | 1-2 czopki | doodbytniczo | doraźnie na noc |
| Czopki 2g | 1-2 czopki | doodbytniczo | doraźnie na noc |
| Roztwór na skórę 85% | wg potrzeb | zewnętrznie | kilka razy dziennie |
| Krople oczne | 1-2 krople | do worka spojówkowego | 3-4 razy dziennie |
Nie można stosować preparatu w przypadku uczulenia na którykolwiek składnik preparatu oraz gdy występują choroby odbytnicy. Przeciwwskazaniem do zastosowania glicerolu doodbytniczo jest wystąpienie ostrej niewydolności nerek, nowotworu odbytu, zapalenia wyrostka robaczkowego oraz innych stanów zapalnych w obrębie jamy brzusznej.
Działania niepożądane obejmują:
W leczeniu zaparć oprócz czopków glicerolowych stosuje się inne substancje czynne o działaniu przeczyszczającym:
Czopki glicerolowe stanowią jedną z najłagodniejszych opcji terapeutycznych, szczególnie preferowaną u dzieci i osób starszych.
W farmakoterapii zespołu suchego oka stosuje się różnorodne substancje czynne:
Glicerol często występuje w kombinacji z powyższymi substancjami, wzmacniając ich działanie nawilżające i osmoprotektywne.
| Forma | Stężenie | Wskazania | Droga podania | Czas działania |
|---|---|---|---|---|
| Czopki | 86% | Zaparcia | Doodbytniczo | 15-60 min |
| Roztwór | 85% | Podrażnienia skóry | Zewnętrznie | Natychmiastowe |
| Krople oczne | 0,1-2% | Zespół suchego oka | Do worka spojówkowego | 4-6 godzin |
| Syrop | 1-5 ml/dawkę | Zaparcia | Doustnie | 6-12 godzin |
Tak, glicerol jest substancją bezpieczną dla dzieci przy zachowaniu odpowiednich dawek. Czopki glicerolowe mogą być stosowane u dzieci powyżej roku życia, a u niemowląt i noworodków lek z zawartością glicerolu może być stosowany po zaleceniu lekarza. Dla dzieci do 6 roku życia przeznaczone są mniejsze dawki – czopki 1g zamiast 2g.
Czopków glicerolowych nie należy stosować przewlekle. Zalecane jest jedynie doraźne stosowanie podczas leczenia zaparć. Jeśli zaparcie utrzymuje się pomimo stosowania preparatu, należy skonsultować się z lekarzem, gdyż może to wskazywać na poważniejsze schorzenie.
Substancja ta jest tolerowana przez wiele rodzajów skóry i raczej nie jest odpowiedzialna za powstawanie alergii. Jednak jak każda substancja, glicerol może u niektórych osób wywoływać reakcje nadwrażliwości. W przypadku wystąpienia objawów alergicznych należy zaprzestać stosowania preparatu.
Tak, większość preparatów ocznych zawierających glicerol może być stosowana podczas noszenia soczewek kontaktowych miękkich. Jednak zawsze należy sprawdzić informacje w ulotce konkretnego preparatu lub skonsultować się z farmaceutą.
Lek należy przechowywać w zamkniętych opakowaniach, w temperaturze poniżej 25°C, w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci. Czopki glicerolowe są szczególnie wrażliwe na wysokie temperatury, które mogą spowodować ich rozpuszczenie.
Czopki glicerolowe na ogół są dobrze tolerowane, rzadko możliwe jest wystąpienie podrażnienia błony śluzowej odbytnicy. Przyjęcie doustnie dużych dawek gliceryny może spowodować wystąpienie objawów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak nudności i bóle brzucha.
Czopki mogą osłabiać działanie innych leków stosowanych doodbytniczo. W przypadku konieczności stosowania innych leków podawanych doodbytniczo należy zachować kilkugodzinny odstęp. Przy stosowaniu zewnętrznym i ocznym interakcje są bardzo rzadkie.
Z lekarzem należy skonsultować się, gdy:
